175
MILJOEN
NOORDZEE I
IN
AL
ONDAGS
DIT ZIJN
Race van
reuzen
naar
het plat"
door
DICK RINGLEVER
ZATERDAG 10 FEBRUARI 1968
NA jarenlang uitstel gaat nu sten. Hoewel over resultaten
straks de race op olie op van proefboringen in het Ne-
het Nederlandse deel van het derlandse deel grote geheim-
Noordzeeplat toch van start, zinnigheid in acht wordt ge-
Nog deze maand zal de minis- nomen, staat welhaast vast dat
ter beslissen over de concessie- alle tot nu gedane investerin-
aanvragen, die twintig combi- gen verantwoord zullen zijn.
naties hebben ingediend. En Ondanks de „gamble", die de
in april wordt dan vrij baan jacht op olie is, zal het er in
gegeven voor de grote rush. veelvoud weer uitkomen. Daar-
Een race van reuzen op ver- van zijn de oliereuzen over-
moede schatten aan olie en tuigd.
gas. In welke orde van grootte
Want dit heeft een driejarige deze opbrengsten zullen lig-
praktijk op het Britse Noord- gen kan men afleiden uit de
zeeplat wél geleerd: oliemaat- investeringen die industrie
schappijen mogen optimistisch en oliemaatschappijen hebben
zijn over te verwachten vond- gedaan: er werd
De volgende maatschappijen of combinaties daarvan hebben aan concessie
aanvraag bij het ministerie ingediend:
J Amoco Netherlands Petroleum Company-
en ProduktiemaatsChappij Dyas,
o British Petroleum Exploratie Maaitschap-
pjj Nederland en Netherlands Gulf Oil
Production Company,
o Chevron Oil Company of the Netherlands
en Texaco Overseas Petroleum Company,
a Continental Netherlands Oil Company en
Dow Chemical International,
i- King Resources Company, Golden Eagle
Refining Company, Eason Oil Company,
Boele's Scheepswerven en Machine
fabriek, Verolme Verenigde Scheepswer
ven, de firma Hun ter-Douglas, Jack
C. Grynberg, Koninklijke Nederlandse
Vliegtuigenfabrieken Fokker en Anker
Kolen Maatschappij,
Mobil Producing Netherlands,
7 Nederlandse Aardolie Maatschappij,
o Nederlandse Aardolie Maatschappij en
Möbil Producing Netherlands,
9 Netherlands Frontier Petroleum Com
pany,
l Q Noordwinning Groep (Amax Petroleum
Corporation, Hoogovens Delfstoffen, Bil-
liton Maatschappij, Industriële Handels
Combinatie Holland Exploratie, Delfzee,
United Overseas Production Corporation,
North Sea Selection Netherlands Com
pany, Falcon Seabord Drilling Company).
1 J Petroland, Thetis Aardolie Maatschappij,
Total Marine Exploitatie Maatschappij,
Eurafrep, Corexland en C of ral and.
Placid International Oil,
23 Phillips Petroleum Company Netherlands,
American Petrofina Exploration Company
en Agip Nederland,
24 Phillips Petroleum Company Netherlands,
15 Richfield Netherlands Petroleum Com
pany, Sinclair Netherlands Oil Company,
Noordzee Sun Oil Company, Netherlands
North Sea Superior Oil, Union Rheini-
sche Nederland en Canadian Superior Oil
(Nederland),
26 Richfield Netherlands Petroleum Com
pany en Sinclair Netherlands Oil Com
pany,
27 Signal (Netherlands Petroleum Company,
Marathon Petroleum Netherlands, Ne
therlands-Cities Service, Houma Petro
leum en Maatschappij tot Exploitatie van
Limburgsche Steenkolenmijnen genaamd
Oranje-Nassau Mijnen,
18 Firma Sycracuse Holland,
29 Tenneco Netherlands, Monoil Nether
lands, Laura Vereeniging en Ethyl Ne
therlands,
20 Union Oil Company of the Netherlands
(Union) en Stoomvaart Maatschappij
„Nederland".
Dit is het Nederlandse plat van de Noordzee, waar
op straks in april de race van start zal gaan.
De nummers geven de blokken aan, waarvoor
concessies konden worden aangevraagd. De gear
ceerde delen zijn de gebieden, waar niet mag wor
den geboord omdat deze door de strijdkrachten
als schietoefeningen worden gebruikt.
derlandse plat en wel vooral in
het zuidelijke deel. Boringen in
het Duitse deel van de Noord
zee hebben nog zo goed als niets
opgeleverd. In elf putten is daar
de actie volledig gestaakt.
Wereldhandel
om tegen deze beslissing beroep
aan te tekenen.
Aanbestedingen
Een eerste stap na de bekend
making van de vergunningen zal
zijn het houden van de aanbeste
dingen. Zodra de maatschappijen
hun concessie in bezit hebben,
zullen zij een beroep doen op de
industrie. Vooral op de toeleve
ringsindustrie. Beschikken zij zelf
veelal over de booruitrusting,
voor een belangrijk deel zullen
zij toch afhankelijk zijn van de
vaste wal.
Dit betekent werk en werkge
legenheid voor de werven, voor
de metaalindustrie, voor de tech
nische bureaus, voor de elektro
technische industrie en voor de
transportbedrijven.
Staat deze industrie klaar om
straks met de oliemaatschappijen
zee te kiezen? Ja, zegt onomwon-
,1 V I
den de Stichting Noordzeemijn-
bouw (het centraal orgaan van de
belanghebbende bedrijfstakken).
Nederland is gereed. Ook: Neder
land zal in staat zijn, concurre
rend aan te bieden. Dat laatste is
uiteraard een eerste vereiste, wil
de Nederlandse industrie straks
gaan meeprofiteren van de acti
viteiten.
Want voor de hand ligt wel,
dat ook buitenlandse industrieën
een gooi zullen doen naar een
deel van de buit. Vooral Amerika
zal van de partij zijn. Met zijn
tientallen jaren ervaring op het
gebied van zeeboringen, zal dit
land een belangrijke inbreng
krijgen in de levering van uit
rusting. Dat staat nu al vast.
Vooral het boor- en produktie-
materiaal zal straks onder Ame
rikaanse vlag naar de Hollandse
kust worden gevaren. Maar daar
naast zijn er nog zoveel andere
benodigdheden, die Amerika niet
levert of waarvoor Nederlandse
industrie evengoed offerte kan
maken: het meer specifieke en
fijnere materiaal. En wat dat be
treft zullen Nederlandse bedrij
ven ten minste tegen gelijke prij
zen kunnen bieden.
Een punt van twijfel is nog de
vraag in hoeverre Amerikaanse
oliemaatschappijen in staat zul
len zijn gebruik te maken van de
diensten van de Nederlandse in
dustrie. Johnsons maatregelen ter
beperking van dollaruitgaven in
het buitenland zouden tot gevolg
kunnen hebben, dat zij hun op
drachten in eigen land plaatsen.
In Nederlandse industriële krin
gen is men daar echter niet zo
bang voor. Men wijst op de hoe
veelheid zgn. „Eurodollars", die
in Europa in ruime mate aanwe
zig zijn.
Achter
ken, is ook de houding van olie
maatschappijen die thans op het
Britse plat in actie zijn.
Bekend is dat deze misnoegd
zijn over de prijzen die de Gas
council (een regeringsinstantie)
voor hun gevonden gas betaalt.
Al lange tijd zijn hierover onder
handelingen gaande, maar tot nu
toe met weinig resultaat. Enige
tijd geleden werd een Internatio
naal arbiter benoemd, die in het
geschil zou moeten beslissen. De
devaluatie van het pond heeft de
zaak echter opnieuw vertraagd.
Gevolg van een en ander is,
dat verscheidene maatschappijen
officieus een langzaam-aan-actie
voeren om de Britse regering te
dwingen de prijzen omhoog te
brengen.
Wat de Nederlandse industrie
nu vreest is, dat wanneer geen
akkoord met de Gas council
wordt bereikt deze maatschap
pijen straks naar het Neder
landse plat zullen komen en ook
hun Britse toeleveringsbedrijven
zullen meenemen. Dat dit voor
Nederland nadelige gevolgen zou
kunnen hebben, ligt voor de
hand.
Indirecte oorzaak van deze mo
gelijke ontwikkeling noemt het
bedrijfsleven het beleid van het
vorige kabinet. Door langdurig
touwtrekken over de prijzen door
de regering liep Nederland een
achterstand van drie jaar op bij
Engeland, dat direct aan de slag
is gegaan. En dèt, terwijl de'
vondst in Slochteren de directe
aanleiding was voor de speur
tocht op zee.
een potentiële afnemer verloren,
mogelijkheden voor export naar
andere landen zijn er nog ge
noeg. Vooral ook doordat men
dicht bij huis weinig heeft te
vrezen.
Want zoals de situatie thans is,
lijkt alleen gas en olie voor te
komen onder het Britse en Ne-
Opbrengst
Mochten inderdaad gasvelden
worden gevonden officieus is
men zeer optimistisch e=> dan be
tekent dit een aanzienlijke
versteviging van de staatskas.
Alleen al uit het Slochteren-veld
vloeide vorig jaar 650 miljoen
gulden in de schatkist
Met de resultaten van de
Noordzeeboringen erbij, zullen de
totalen straks nog aanzienlijk ho
ger liggen. Vandaar het stand
punt van de regering (in te
genstelling tot dat van de Britse)
dat het te vinden gas of de olie
zo duur mogelijk moet worden
verkocht.
Een onzekere factor die even
tueel ten nadele van de Neder
landse industrie zou kunnen wer- Heeft Nederland In ingeland
Monsterachtige giganten van vele na
tionaliteiten op de Noordzee.
Ook in groter verband zullen
eventuele vondsten belangrijk
kunnen zijn. Aangezien de ener-
giehandel het essentiële deel
vormt van de wereldhandel (het
bezit van energiebronnen bepaalt
voor een land in belangrijke ma
te de hardheid van de valuta),
zullen nieuwe vondsten de posi
tie van Europa aanzienlijk, kun
nen verstevigen.
De waarheid van deze stelling
wordt door de geschiedenis be
wezen. De hardheid van de dollar
kon nooit worden geëvenaard
door de sterke positie, die Ameri
ka op de energiemarkt innam.
Voor Engeland gold dit zij het
in mindere mate eveneens: het
pond en de dollar hebben altijd
stevig gestaan.
Vandaar de zorg van beide lan
den om het Midden-Oosten,
waarvan vooral Engeland afhan
kelijk was. De gevolgen van de
recente en oudere crises hebben
dus ook vooral Engeland getrof
fen. Deze ontwikkeling is er me
de de oorzaak van geweest, dat
het Pond van zijn voetstuk viel.
Hoe zwaar het belang van een
vaste greep op de energiebronnen
kan wegen, illustreert het Frank
rijk van De Gaulle. Achter de
schennen wordt daar gewerkt
om door onderbieden vaste
voet te krijgen op de Iraakse
olievelden. Hetzelfde wordt ge
probeerd in Algerije, waarvan
thans duur vloeibaar gas (per
schip) wordt betrokken (zgn. „po
litiek gas"), terwijl er andere
mogelijkheden zijn om goedkoper
aan energie te komen.
Die energiepositie van Europa
is overigens nog lang niet stevig
genoeg om daar kastelen op te
bouwen. Slochteren voorziet
thans in eigen land nog maar
voor 30 procent in de energiebe
hoefte. In het buitenland be
draagt dit percentage nog veel
minder: maar vijf.
Vandaar, dat grote waarde
wordt gehecht aan de activiteiten
op de Noordzee. Wanneer daar
inderdaad vondsten .worden ge
daan, zal men in staat zijn de
gaskraan wijd open te draaien en
daarmee een groter deel van de
Europese behoefte te dekken. Dat
zou ook betekenen dat men een
sterker wapen in handen zou
hebben tegen concurrentie van
Rusland, dat hard bezig is op de
Westeuropese markt te penetre
ren.
Winst
Wat de directe winst voor Ne
derland zal zijn, is voorlopig niet
concreet in cijfers te vangen. In
de eerste plaats niet omdat men
nog in het ongewisse verkeert
omtrent de omvang van eventue
le vondsten, in de tweede plaats
omdat nog onbekend is in hoe
verre de Nederlandse industrie
zal worden ingeschakeld. Welke
invloed van de nieuwe acties zal
uitgaan op de werkgelegenheid
in Nederland, is dus evenmin te
voorspellen.
Pessimistisch is men echter ze
ker niet. Hoewel de regering bij
het verlenen van concessies da
maatschappijen niet kan dwingen
gebruik te maken van diensten
van de Nederlandse industrie, zal
wel worden gewezen op de mo
gelijkheden die vlak bij huis lig
gen. En het is waarschijnlijk dat
de maatschappijen hiervoor een
open oog zullen hebben, al was
het alleen maar om transport
kosten en -problemen te vermin
deren. Wat dat transport van
materialen betreft: dit geschiedt
zowel over water als door de
lucht. Voor het watertransport
zal zeker een beroep worden ge
daan op de Nederlandse sleep
diensten en hetzelfde geldt voor
het luchtvervoer (ook van da
werkmensen).
In de markt liggen nu twee
Nederlandse bedrijven: Schrei-
ner, die met zijn jarenlange er
varing in Perzië en Nigeria een
goede kanshebber is en KLM He
likopters NV, een dochter van de
KLM, die deze maand haar
eerste helikopter kreeg en bin
nenkort de tweede verwacht.
Internationaal
Niet te schatten mogelijkheden
biedt de rush voor de Neder
landse industrie, die al geruime
tijd in de blokken staat om de
race te begeleiden. De bedrijven
zélf zien er het belang duidelijk
van in, want èls er gas wordt
gevonden, betekent dit dat men
zeker voor dertig jaar „goed zit".
Naast dit directe gewin bieden
de boringen op de Noordzee ech
ter ook kansen om rijke ervaring
op te doen in een voor Nederland
min of meer vreemde techniek.
De Nederlandse industrie krijgt
nu de gelegenheid een eerste be
langrijke stap te doen op weg
naar omvangrijker ondernemin
gen; zij krijgt de kans om zich
een plaats te veroveren in onder
nemingen in wereldwijd verband.
Wat lange tijd was voorbehou
den aan de Amerikanen, die met
hun tientallen jaren lange erva
ring een schat aan „know-how"
vergaarden, ligt nu ook binnen
bereik van Nederland. De Noord
zee kan de wieg worden van een
heel nieuwe industrial
i
Nu zal het beslist niet zo
cqn, dat als straks in april
de race van start gaat een
armada van booreilanden zee
zal kiezen. Weliswaar hebben
zowel industrie als oliemaat-
schappijen jaren de gelegen
heid gekregen om zich voor
te bereiden, maar meer dan
„druppelsgewijs" zal de vloot
vooralsnog niet in actie ko
men.
Voor een groot deel zal het
materiaal van uit de hele we
reld naar de Noordzee moe
ten worden gesleept. Want
waar politiek touwtrekken
actie op zee aanzienlijk ver
traagde, kozen verscheidene
maatschappijen eieren voor
hun geld en zetten hun mil
joenen per dag verslindend
materiaal rendabeler elders
aan het werk.
En dit moet straks eerst wor
den vrijgemaakt om op de
Noordzee te worden ingezet.
Overigens staat officieel nog
steeds niet vast welke
maatschappijen en welke combi
naties vergunning zullen krijgen
om aan de jacht deel te nemen.
De Mijnraad (onder voorzit
terschap van drs. J. W. de Pous)
is nog bezig met het opstellen
van het advies ten aanzien van
de concessie-verleningen. Als dit
deze maand bij de minister op
tafel komt en een besluit wordt
genomen, staat de maatschappij
en nog een maand ter beschikking
