KOP OP. ENGELAND!
REACTORVAT KWAM
IN DODEWAARD AAN
Mysterieus hoofd
Naast begrip is
er ook kritiek
,BIJ BLAIBERG NIET
DEZELFDE FOUT'
Hugo Klip bood
Sir Peter Garran
52 tientjes en
goodwill aan
9
«i Engelse actie: ik
jielp Groot-Britannië
1 31/2 jaar voor
ui Leroi Jones
Te snelle ingreep
bij Washaknsky
Nf
9 VRIJDAG 5 JANUARI 1968
Laatste fase boute centrale
(Van een onzer verslaggevers)
DODEWAARD De kernenergiecentrale Dodewaard, waarvoor
begin 1965 de eerste palen in de grond gingen, is thans bijna gereed.
Met de komst van het reactorvat woensdagavond werd de
laatste fase van de bouw van de centrale ingeluid, die in de periode
maart-mei 1968 afgesloten zal worden met het laden der splijtstof
elementen. Als alles volgens plan verloopt, zal de centrale in juli
voor het eerst op vol vermogen draaien.
FOTOGRAAF Hugo Klip uit Krimpen a. d. Lek glo
rieerde gistermorgen. Met niet zo'n klein beetje
triomf in zijn hart schudde hij ambassadeur Sir Peter
Garran de hand in een statige kamer van de Britse
ambassade aan de Lange Voorhout in Den Haag.
De heer Klip sinds de oor
logsjaren een groot vriend van
Engeland heeft er deze week
over lopen piekeren, wat hij kon
doen om de Britten te helpen bij
het oplossen van hun moeilijk
heden.
Woensdagavond zag hij op de
televisie de vijf Engelse meisjes
die zonder vergoeding willen
overwerken om iets voor hun
Iand te doen.
..Dat kan ik ook", dadit hij, en
iezelfde avond belde hij de Britse
tmbassade dat hij dit jaar wekelijks
len tientje wil geven om de Engelse
Iconomie te steunen. Gistermorgen
jing hij in eigen persoon vertellen
waarom hij dit doet.
Mijmeren
Voor we naar de ambassade gin
gen. had ik een gesprek met hem.
„Maandagavond is het eigenlijk be
gonnen. Ik was op verjaarsvisite, en
daar bleek een man te zijn, die ik in
de oorlog heb geholpen met onder
duiken. Er werd het spreekt van-
Eelf heel wat gepraat over die tijd.
Na die visite zag ik thuis een
(v-uitzending over de activiteiten van
3e Prinses Irenebrigade en de Neder
landse koopvaardij in de oorlog. Ik
ttond dus helemaal open voor het
Verleden, toen woensdagavond die
Engelse meisjes op het scherm kwa
men. die iets voor hun land willen
Hoen.
Ik ging toen zitten mijmeren over
3e tijd, dat de Engelsen zoveel voor
3ns land deden. U moet weten, dat ik
bovendien altijd erg voor de En-
feeXsen ben geweest. Dat is ook wel te
[begrijpen: ik heb helemetel* meege
leefd met de ontsnapping van het
Tngelse leger uit Duinkerken.
Zelf heb ik in dienst gestaan in
[1940; ik lag toen in Tiel. Daarna heb
k geprobeerd in Engeland te komen,
naar dat is mislukt. Mijn vriend
red Groeneveld wilde met een wa-
ervliegtuig naar de overkant. Fred,
(lij was toen 17, kwam me vertellen;
norgenochtend om acht uur gaan we.
Maar ik werd bijtijds ge-
naarschuwd dat de zaak was verra-
flen. Fred Groeneveld werd gepakt;
hij heeft vier jaar in Buchenwald
jczeten.
Naar de bollen
Als mislukte Engelandvaarder ben
Ik na de oorlog toch in Engeland
lerecht gekomen. Op een gekke ma-
lier. Ik was in 194^ voor de tweede
teer in dienst gekomen, en liep in
Rotterdam te flaneren.
Plotseling werd ik op de schouder
getikt door een Engels echtpaar dat
9e weg naar de bollen wilde weten:
.Sergeant, can you tell us the way to
the bulbs?"
Nou, ik hun de bollen en de molens
In Kinderdijk laten zien. Na afloop
lei de dame, Mrs. E. Field, dat ze
'at LONDEN In het kader van de
P^ctie „Ik help Groot-Britannië" heb-
teOen gisteren 200 werknemers van een
h^abriek in Havant in Hampshire „om
ihniets'' gewerkt ondanks het verbod
ervan hun vakbond aan de actie deel te
Bremen.
De vertrouwensman van de bond
yap de fabriek zei dat de enkele arbei-
aijiers die aanvankelijk tegen de actie
erf aren toch hadden deelgenomen om
ddiun ongenoegen te tonen over de of-
Uiciële houding van de vakbond. „Al
len zijn woedend. Zij menen dat de
1 bond geen enkel recht heeft hun te
j.teggen wat zij met hun vrije tijd
ojfnoeten doen".
De actie „Help Groot-Britannië" is
Kbp touw gezet door vijf typistes van
het bedrijf.
Symbool
•f' WASHINGTON Tot de maxima-
De straf van 3'/t jaar gevangenis we-
lgens verboden wapenbezit is de
Amerikaanse neger-toneelschrijver
NLeroi Jones gisteren veroordeeld. Een
rechtbank in Newark heeft daarmee
'een proces besloten dat na de bloedi
ge onlusten van de afgelopen zomer
in Newark was begonnen.
Leroi Jones, die in een bont Afri-
aans kleed voor de rechtbank
verschenen was, moet bovendien dui-
iend dollar boete betalen.
Wat Sir Peter zei was niet mis te verstaan: „Het is een
grote bemoediging voor ons te weten dat er Nederlanders
zijn die geïnteresseerd zijn in onze problemen, en good
will willen kweken voor ons land."
De ambassadeur: ,.Mr. Klip,
hartelijk dank voor de morele
steun!"
wilde betalen. Ik heb toen geant
woord: Geen sprake van, jullie heb
ben in de oorlog zoveel voor ons ge
daan.
Mijn vrouw en ik hebben contact
gehouden met het echtpaar Field. We
zijn ongeveer tien keer in Engeland
geweest. Het is een prachtig land,
een geweldig volk, maar het is ge-
desillusioneerd.
Er brandt meer in de Engelsen, dan
wij denken. Ze zijn hun koloniën
kwijt geraakt, ze hebben duizenden
mannen in de oorlog verloren, en nu
worden ze niet tot de EEG toegela
ten.
Mogen wij ze nu in de steek laten?
Kijk eens, het Engelse volk moet je
vergelijken met een mens, die niet
door z'n baas wordt gewaardeerd: in
zo iemand gaat iets kapot.
Beetje waardering
In 1953, bij de watersnoodramp,
stuurden Mr. en Mrs. Field zomaar
geld voor het Rampenfonds. Zou ik
nu dan niets doen? Het gaat overi
gens niet alleen om dat tientje in de
week dat ik makkelijk kan mis
sen, want ik rook en drink niet
maar om de morele steun.
Als de Engelsen zien dat de buiten
landers iets voor her. doen, geeft ze
dat nieuwe moe'd.
De hoofdzaak is dat het Engelse
volk ziet dat het een beetje wordt
gewaardeerd. Overigens zijn er aller
lei manieren om te helpen. Neder
landse bedrijven kunnen Engeland
steunen door Engelse produkten te
kopen en Nederlanders kunnen En
gelse auto's kopen.
We kunnen natuurlijk zeggen dat
de Engelsen veel aan zichzelf hebben
te wijten, maar we mogen toch niet
vergeten wat een klappen die mensen
hebben gehad. Bovendien: iemand
die steelt wordt toch ook weer opge
vangen? Laten we tonen dat we nog
iets met ze op hebben.
Ambassadeur Sir Peter Garran
luisterde even later geboeid, maar
Brits gereserveerd, toe. De Rolls
Royce gereed staand voor de
lunch? moest in ieder geval een
half uur wachten.
„Ik zie dit als een symbool van
de morele steun van het Neder
landse volk", zei hij. Maar met
het geld was hij in verlegenheid
gebracht. De Nederlandse sup
porter werd geadviseerd de 52
tientjes van het komende jaar
over te maken naar de instantie
in Londen, die propaganda maakt
voor het Engelse produkt.
De heer Klip hoopt nu maar op
een kettingreactie: „Laten de Ne
derlanders tonen dat ze nog
waarderen wat Engeland in de
oorlog voor ons deed!" Voor de
tweede keer in zijn leven pro
beert hij naar Engeland te varen.
In de Rotterdamse Coolhaven leunt
een griezelig hoofd, vol lasnaden,
moedeloos achterover tegen het hou
ten dekhuis van een oud schip.
Elke dag passeren tientallen be
drijvige chauffeurs, schippers en ar
beiders het geheimzinnige twee me
ter hoge metalen geval: niemand
schenkt er aandacht aan.
Dit intrigeerde onze fotograaf. Na
lang speuren werden we gistermid
dag door een voorbijganger verwezen
naar Scheepsreparatie J. B. de Wit,
ook aan de Coolhaven (Zuidzijde).
Een terughoudende heer De Wit:
„Och, dit is nog maar het begin: het
moet een beeld van negen meter
worden."
Het doel„Thomazzo Geraci, een
Het bouwwerk In het Betuwse
dorpje Dodewaard is dc eerste kern
energiecentrale van de NV Gemeen
schappelijke Kernenergiecentrale Ne
derland (GKN), die in 1965 door
de elektriciteitsproduktiebedrljven
werd opgericht. Dc centrale heeft een
vermogen van ongeveer 50.000 kWatt.
Een vermogen, dat groot genoeg is
om een stad van ongeveer 100.000 in
woners van elektriciteit te voorzien.
Tweede centrale
Het relatief kleine vermogen is in
de eerste plaats gekozen om de jaar
lijkse verliezen te beperken. Ervaring
kan echter worden opgedaan voor de
bouw en exploitatie van een grotere
centrale. Reeds bestaan vast omlijnde
plannen voor een centrale met een
zes maal zo groot vermogen. Offertes
hiervoor zijn reeds aangevraagd.
Met het gehele project Dodewaard,
inclusief o.a. opleidingskosten en
splijtstofkosten, is een bedrag van
ongeveer 130 miljoen gulden ge
moeid. De Nederlandse regering
draagt elf miljoen bij, Euratom 17
miljoen. De tien ton splijtstof, vol-
•'doende voor vijf jaar, kosten vijftien
miljoen.
Het eergisteren gearriveerde reac
tor-drukvat (kosten bijna vijf mil
joen) zal vermoedelijk zaterdag in de
centrale worden gehesen. De Rotter-
damsche Droogdok Maatschappij NV
(RDM) nam de bouw voor haar reke
ning, naar gegevens en specificaties
van de Amerikaanse firma General
Electric.
In februari 1965 werd met de fabri
cage van het ongeveer 14,5 hoge vat
gestart. Onvoorziene moeilijkheden,
die betrekking hadden op uitvoering,
constructie en onderzoek van een
aantal gecompliceerde lassen, ver
traagden de aflevering met een jaar.
Enkele weken geleden, medio decem
ber, werd de eindbeproeving afgeslo
ten.
Meer reactorvaten
De RDM. zo werd gisteren tijdens
een persconferentie in Dodewaard
meegedeeld, is op het ogenblik bezig
met twee andere reactor-drukvaten.
Een aanzienlijk groter exemplaar
(kosten ongeveer zeven miljoen) in
Spanje en een in Zwitserland. De le
vertijd is in deze gevallen al belang
rijk korter dan voor het Nederlandse
vat.
Het Ingenieursbureau Dwars.
Heederik en Verhey te Amersfoort
nam de bouw- en waterbouwkundige
werken van de kernenergiecentrale
te Dodewaard voor- zijn rekening. In
september 1964 werd begonnen met
het bouwrijp maken van het terrein.
In 1967 waren 160 mannen mèt het
werk bezig.
De bouwkundige werken, waartoe
o.a. de bouw van het „biologische
schild" (dikke betonomhulling om de
reactorkamer) behoort, werden uitge
voerd door de Bataafsche Aanne
mingsmaatschappij te Arnhem.
Wescon te Utrecht verzorgt de mon
tage van de nucleaire installaties.
Bij de montage, die in oktober 1966
begon, wordt een 150 tons mast ge
bruikt. Dit 70 meter hoge hijsmiddel
bracht achtereenvolgens de drukver-
effeningsvaten, de reactorkamer en
het splijtstofwisselbassin op hun
plaats. Laatste taak is het inhijsen
van het reactorvat van 90 ton.
Alle gebouwen met uitzondering
van het koelwatergebouw zijn op pa
len gefundeerd. Het koelwaterge
bouw rust op de aanwezige zand- en
grindlaag. Dit gebouw is eerst boven
de grond geheel gereed gemaakt en
daarna volgens de pneumatische me
thode afgezonken tot de gewenste
diepte.
De kernenergiecentrale Dode
waard is in de eerste plaats een
proefobject. Verwacht wordt,
dat omstreeks 1980 iets minder
dan één zevende deel van het
totaal opgestelde vennogen voor
de elektriciteitsproduktie in ons
land uit kernenergie-eenheden
zal bestaan.
I Het Nederlands Studenten Orkest
deed gisteren zijn traditionele intocht
j in Bergen voor de jaarlijkse repeti
tieperiode. Ze hadden omdat het de
vijftiende intocht was, een cadeau
I voor burgemeester De Ruyter van
Bergen meegebracht. Hier de stoet
met cadeau op weg naar het ge
meentehuis.
BERGEN OP ZOOM Het 3-jarig
dochtertje van de familie Van
Amersfoort werd gisteren in Bergen
op Zoom door een auto aangereden
j en gedood toen zij de rijweg
overstak.
Het bezoek van Katzenbach
(Van een onzer redacteuren)
OOK Nederland heeft begrip
voor de noodzaak van de
stappen van president Johnson
om het tekort op de Amerikaan
se betalingsbalans te verkleinen.
Dit zei gistermiddag onderminister
Katzenbach, die op zijn Europese
rondreis even in Nederland was. Hij
sprak met de ministers Witteveen (fi
nanciën), Luns (buitenlandse zaken),
De Block (economische zaken). Lardi-
nois (landbouw) en met prof. Zijlstra.
president van de Nederlandse Bank.
Doel
Het doel van Katzenbachs missie is
„het verklaren van de maatregelen
en het opwekken tot samenwerken".
Nederland heeft begrip, maar ook
kritiek op het karakter van deze
maatregelen.
Vooropgesteld werd, dat het door
gaan van de belastingverhoging van
10 pet. (voorgesteld door Johnson)
beslissend zal zijn voor het slagen
van het programma. Totdusver heeft
het Congres een afwijzende houding
aangenomen.
Voorts heeft Nederland bezwaar
tegen het feit. dat bij de beperking
van directe kapitaalsinvesteringen
onderscheid wordt gemaakt tussen
landen die al dan niet een tekort
hebben op de betalingsbalans.
Toerisme
Nog meer kritiek heeft Nederland
op de beperking van het toerisme.
Deze heeft betrekking op de lopende
rekeningen van de betalingsbalans en
strookt dus niet met de bedoelingen
van het Internationale Monetaire
fonds. De maatregel zou een niet spe
ciaal tegen Europa gericht en dus
geen discriminerend karakter moeten
hebben.
Tijdens zijn persconferentie op het
vliegveld Ypenburg zei de heer Kat
zenbach. dat vooralsnog alleen aan
Amerikanen is gevraagd hun reizen
naar Europa te beperken. Niettemin
zal met Congrescommissies overleg
worden gepleegd over verdere stap
pen, die noodzakelijk kunnen wor
den.
Overigens merkte de onderminister
op, dat er geen probleem zou zijn, als
meer Europeanen hun vakantie In de
Ver. Staten zouden doorbrengen.
Rome
Italiaans beeldhouwer, heeft het ge
maakt. Hij wil met dit beeld bekend
heid krijgen. Destijds heeft hij ons
gevraagd of hij het hier mocht mon
teren. Geraci is nu op Sicilië."
„En dit is de werkelijkheid, en alle
andere verhaaltjes zijn leugens", zegt
de heer De Wit kortaf. Kennelijk
heeft het hoofd aan de Coolhaven het
hoofd van mensen op hol gebracht.
Maar de heer De Wit blijft er
nuchter onder: „Komende zomer
moet het beeld gereed komen. Armen
en benen liggen al bij ons opgesla
gen."
Geruststellend: „Het hoofd kan
niet roesten, het is van roestvrij staal
gemaakt." Een opmerking die wel
een domper zette op mijn gevoel voor
romantiek.
KAAPSTAD Professor
Chris Barnard: „Wij zullen bij
dr. Blaiberg niet dezelfde fout
maken als bij Washkansky. Ook
nu blijken zich in het lichaam
van Blaiberg veranderingen te
voltrekken. Destijds hebben wij
in de gegevens van het elektro
cardiogram misschien te snel
een bewijs gezien voor de afsto
ting van weefsel. Afweermidde
len kunnen nu nog even wach
ten".
Barnard zei dit gisteren op de
eerste persconferentie na zijn tweede
harttransplantatie. Blaibergs bloeds
omloop was bevredigend en zijn or
ganen begonnen weer normaal te
functioneren. De tandarts heeft wel
last van jicht, maar dit ongemak
staat genezing niet in de weg en is
in ieder geval minder ernstig dan de
suikerziekte van Washkansky.
De behandeling met de kobaltbom
wordt niet herhaald, omdat geble
ken is, dat dit voor de patiënt on
prettig is.
Wat de operatie zelf betreft. Bar
nard acht de persoonlijkheid van een
patiënt van het grootste belang. Zo
wel Blaiberg als Washkansky waren
nuchtere en vrolijke mensen. Gees
telijk onevenwichtige mensen op
deze wijze opereren, vond Barnard
minder verstandig.
TECHNIEK
Het verdere onderzoek op het ge
bied van harttransplantatie zal zich,
volgens Barnard, eerder moeten rich
ten op de medische behandeling na
de operatie dan op de chirurgische
techniek zelf. Deze techniek is op
zichzelf goed, zei Barnard.
Hij gaf toe een andere techniek te
gebruiken dan de Amerikaanse chi
rurg Kantorowitz. die enige weken
geleden een mislukte harttransplan
tatie op een baby uitvoerde.
Dr. Botha, een lid van het me
dische team van het Groote Schuur-
ziekenhuis, zei op de vraag waarom
dit soort operaties nu juist in Zuid-
Afrika mogelijk was: „Misschien zijn
in de wereld op alle gebied wel ge
lijkwaardige artsen of zelfs betere
te vinden, maar ieder lid van ons
team, van verpleegster tot chirurg,
is van wereldklasse. En dat geldt
wel heel speciaal voor de Zuidafri-
kaanse bloeddiensten".
De familie Blaiberg zal de 50.000
dollar, die voor de foto's van de ope
ratie van de tv-maatschappij NBC
zijn gekregen, schenken aan perso
nen en organisaties die rechtstreeks
bij de operatie betrokken zijn ge
weest. Hiertoe wordt ook gerekend
de echtgenote van Clive Haupt. de
hartdonor.
Gisterochtend bezocht Katzenbach
Brussel, waar hij besprekingen voer
de met Belgische ministers en met
Navo-secretaris-generaal Brosio.
Daar zei hij, dat de Amerikaanse
maatregelen geen nadelige gevolgen
zullen hebben voor de Europese vei
ligheid. Ook worden de resultaten
van de vorig jaar afgesloten Kenne-
dyronde niet aangetast.
Van Ypenburg vertrok Katzenbach
naar Rome. waar naar gemeld „te
genmaatregelen zijn voorbereid om
het hoofd te kunnen bieden aan de
gevolgen van de Amerikaanse stap
pen voor de Italiaanse economie".
Morgen wordt Katzenbach in Parijs
verwacht.
RAAMSDONKSVEER Het door
faillissement bedreiede bedrijf Vereo
(bulsmeubelen) heeft steun gekreeen
van drie andere bedrijven. De NV
Rlneo Camping Sport in Enschede en
de Brabantse bedrijven Meeuwlssc en
Van der Wegend zullen gaan deelne
men In het kapitaal van Verco.
Voor Raamsdonksveer betekent dit.
dat de werkgelegenheid van ruim 130
werknemers is veilig gesteld. Het be
drijf maakte de laatste maanden een
moeilijke periode door, met werktijd
verkorting,
Zo lekker zit u nu bij ons: let
terlijk en figuurlijk in de wolken
zegt de Canadian Pacific Air
lines tegen zijn klanten. De
maatschappij doelt daarbij op de
speciaal ontworpen stoelen van
haar nieuwe Spacemaster, een
type straalvliegtuig, dat binnen
kort voor de „Canadian" lijn
diensten gaat onderhouden. De
stoel is volgens deskundigen het
einde op het gebied van comfort
voor de passagiers.
De Amerikaanse gezondheids
dienst heeft een nieuw vaccin tegen
bof goedgekeurd, dat levende maar
sterk verzwakte virussen bevat. Het
garandeert voor minstens 95 procent
immuniteit. Een vorig vaccin, dat
dode virussen bevatte, werkte slechts
in 50 procent van de gevallen doel
treffend.
