EEN KIND DE
DIENST UITMAAKT
Atoomtijdperk begon met
simpelekernreactie
ORGAAN VOOR REHEER
GREVELINGEN NODIG
Jeugd Moerkapelle schreef opstel
over „Als ik burgemeester was"
V oor
oorlog
èn vrede
Autobussen uitgerust
met mobilofoons
Studiedag over recreatie
Rosten geraamd
op 150 miljoen
DONDERDAG 30 NOVEMBER 1007
(Van een onzer verslaggevers)
MOERKAPELLE „En dan ga ik op de schooien om de
meesters een gebakje te brengen. En als ze dan niet hooren willen
dan geeft ik se een klap met de gumieknuppel." (Bram de Haan
U jaar)
„Ik zou glazenwassers sturen langs de deuren want de meeste
mensen kunnen niet bij de ramen van de slaapkamers en dat vind
ik wel nodigwant er wonen hier veel oudere mensen en dat is
eervelend." (Jolanda Wittekoek11 jaar
„Als ik burgemeester van moerkapelle was dat zal ik eerst
een auto kopen En dan zal ik naar het gemeentehuis gaan En dan
naar de koning een briefje schrijven en eens rond kijken en dan
naar mijn werk gaan." (Hennie Wilkes10 jaar
j Auto onder trein: dode'
en zwaargewonde
SITTARD Op een niet-beveilig-
de overweg tussen Sittard en Born is
gisteravond een bestelauto in botsing
j gekomen met een goederentrein. De
25-jarige bijrijder J. v. d. Weljer uit
Nieuwstad kwam ,om het leven. De
23-jarige bestuurder F. Colle werd
zwaar gewond.
Diek de Leeuw rechts
als burgeweester tien miljoen
uitgeven voor de verbetering
van Moerkapelle. Voorlopig moet
hij echter nog leren onder lei
ding van schoolhoofd B. Dewald.
Bram de Haan, Jolanda Witte-
koek en Hennie Wilkes zijn leer
lingen van de openbare lagere
school te Moerkapelle. Zij schre
ven in opdracht van het school
hoofd, de heer R. Dewald, met
andere scholieren uit de vierde,
vijfde en zesde klas een opstel
over het onderwerp „Als IK bur
gemeester van Moerkapelle was."
De reacties van de kinderen waren
onthullend en verrassend, maar voor
al ook leuk en origineel. De heer
Dewald liet de opstellen ln stencil
vorm bundelen en bood de werke
lijke burgemeester van Moerkapelle
(en Benthuizen), de heer I. J. P. Keij-
aer, een exemplaar aan.
De lachspieren van de eerste bur
ger zijn geweld aangedaan. Een bur
gemeester is in kinderogen iemand
die alles mag, alles kan en bulkt van
de centen. Een dergelijke figuur doet
de fantasie van het kind op hol slaan.
De opstellen zijn aaneenschakelingen
van vertederend humoristische ge
dachten en verlangens.
KWARTJE BELONING
Burgemeester Keijzer reageerde op
«en passende manier. Hij bezocht
dinsdag de lagere school, bedankte de
Vanzelfsprekend willen de kinde
ren de situatie op school eveneens
verbeterd zien: een uur speelkwar
tier, een appel per dag en snoepen in
de klas zijn vaak genoemde voorkeu
ren. De „meesters" en de „jufers"
worden bedacht met gebakjes, taart
of een blik koekjes.
„ANDER GELOOF"
Gertje Boevee (12) zou op de Zijde
een „katholieke school" willen bou
wen, want „het is maar wat lastig als
we geen katholieke school hebben en
het zou voor die kinderen veel beter
zijn. Maar dat er geen katto school is
geeft ook niets want het zijn toch
ook mensen. Alleen zij geloven in
God en de katholieken hebben ook
weer een ander geloof."
Arie v. d. Kraats (14) heeft een
gezonde kijk op de zaken: „Ik liet
eerst nieuwe straten leggen met
mooie huizen, geen flats, want dat
zijn net op elkaar gestapelde veiling-
kisten." Dp bezwaren tegen het
streekplan Rijn en Gouwe deelt hij
ook: „Niet zoveel kassen, want dat
geeft maar roet."
Als Roan Akkermans (12) burge
meester was. zou hij invoeren dat „je
met 9 jaar in een auto mocht rijden
zonder rijbewijs." Hij maakt er wel
de beperking bij. dat die auto's niet
harder mochten dan 30 kilometer per
BESTE CLAUS
Brieven schrijven aan „HM de ko
ning" en aan „vriend Claus" blijkt
ook een geliefde bezigheid. Christel
v. d. Klei.) (10) geeft het voorbeeld:
„Beste Claus. Hoe gaat het met jou
met mij gaat het goed. Kom je een
beer op bezoek. Ik heb je een tijd
niet gezien. Krijg ik een brief terug
van je? Hoe laat kom je. Daaag."
Slechts weinigen benijden de bur
gemeester niet: „Je hebt het zo druk
en dat is niet leuk en je moet zoveel
leren en daar ben ik niet best in."
Dick de Leeuw (10) zou tien mil
joen willen uitgeven aan verbetering
van Moerkapelle. maar verwacht dan
ook wel een deurwaarder. Hij besluit
puntig met: „Dat was een strop ik
moest gelijk afstand doen als burge
meester omdat ik zonder geld zat,
maar wat ik wenste is toch ge-
GREETJE VAN OMMEREN
pseudo-burgemeester
kinderen en ging op diverse in de
opstellen vermelde zaken en wensen
ln. Ten slotte gaf hij alle opstelma
kers en -maaksters een kwartje als
beloning.
Met het kwartje in de hand moch
ten de leerlingen van de drie hoogste
klassen het schoolplein tijdens het
speelkwartier van dinsdag verlaten
en „doen wat ze wilden". Degenen
die hun kwartje niet onmiddellijk
hadden omgezet in snoep, kregen na
afloop nog een kwartje voor de
spaarpot. Bevordering van de spaar
zin, dat wel, maar vele „snoepers"
keken lelijk op hun neus.
In veel gevallen speelden de mid
denstandszaken mee door „de kinde
ren te laten doen, wat ze zouden wil
len als ze groot zijn". Verkopen was
een geliefde bezigheid. Grappig was
het tweetal (Greetje van Ommeren
en Patricia Verruijt). dat burge
meester en secretaris wilde zijn.
„SPREEKUUR"
Zij gingen naar het gemeentehuis
«n gingen achter net bureau van de
«erste burger zitten. Enkele school ge- i
nootjes kwamen op het spreekuur
van de „burgemeester". In het geval
dat iemand op weg naar de kerk door
«en auto was bemodderd, luidde het
antwoord van de pseudo-burge
meester: „Het verkeer zal worden
omgeleid..."
Als een kind in Moerkapelle de
dienst zou kunnen uitmaken, zou het
verlanglijstje van het gemeente
bestuur nog aanzienlijk langer zijn
dan het nu is. 'In de opstellen komen
karakteristiek kinderlijke wensen
naar voren: een dierenpark, compleet
met „stinkbokken", een kermis, een
circus, een sprookjestuin, een hengel-
club voor kinderen. Ook wordt ge
dacht aan een vliegveld, met drie ra
ketten en vijf vliegtuigen.
Grote-menscn-wensen zijn de scho
lieren ook niet vreemd: het opknap
pen van de voetbalvelden (eventueel
ombouwen tot stadion), de bouw van
een station, zwembad, mooie kerk.
modezaak, camping, bibliotheek. Een
brandweergarage. fabrieken voor
werkloosheid en een vaste tandarts
dokter worden ook genoemd.
Zelfbediening is
voor behoud van
zaterdagmiddag
ARNHEM De Vereniging
van zelfbedieningsbedrjjven
heeft in een brief aan de minis
ter van economische zaken met
kracht handhaving van de open
stelling van winkels op zater
dagmiddag bepleit.
Voorts heeft de minister voorge
steld het aantal uren dat een winkel
geopend mag zijn per week op maxi
maal zestig vast te stellen. De indi
viduele winkelier moet de '-rijheid
hebben zelf te bepalen op welke
uren hij zijn winkel open kan heb
ben, zo meent de vereniging, die
daarbij uitgaat van het volgend
schema: maandag tot en met vrijdag
tussen vijf uur 's morgens en tien
uur 's avonds, zaterdag tussen vijf
morgens en r
avonds,
dag 25 jaar oud: op 2 de
cember 1942 werd de eerste
zichzelf aan de gang houdende
kernreactie opgewekt in een
eenvoudig laboratorium van
de universiteit van Chicago.
De eerste primitieve kernreactor
was ontworpen door de Italiaan/
/Amerikaan Enrico Fermi. De reac
tor leek op een grote bijenkorf en
bestond uit lagen uranium, afgewis
seld met lagen grafiet.
Bijna niemand anders wist af van
de experimenten; de theorie was al
jaren bekend.
Na de eerste kernsplitsing werd
uranium (eer. chemisch element dat
tot dan toe bijna nergens voor ge
bruikt kon worden en dat ook wei
nig was bestudeerd) meteen het be
langrijkste materiaal ter wereld. Bij
de proef van 2 december was er vijf
tig ton van gebruikt. Daarna werd
het de grondstof voor atoombommen
en atoomkrachtcentrales.
Oorlogstaak
Toen de proef was geslaagd, werd
het eerste doel de oorlogstaak: het
ontwikkelen van de eerste atoom
bom. De Amerikaanse regering had
in de zomer van 1942 het werk ge
steund toen bleek welke mogelijk
heden de atoomkracht had voor mi
litaire doelen. De gevolgen, de eerste
atoombommen in augustus 1945 op
Japan, zijn bekend genoeg.
De geleerden hadden ook oog voor
de vreedzame toepassingen. In 1946
verd de Amerikaanse commissie
•oor atoomenergie gevormd. Vijf
aar later werd de eerste bruikbare
oeveelheid elektriciteit opgewekt uit
toomenergie in het proefstation in
In 1957 begon in Genève een in-
laho (VS).
>rnationale commissie voor atoom-
nergie haar werk. Dit jaar werd de
andacht gevestigd op deze commis
sie doordat tijdens de ontwapenings
onderhandelingen in Genève een
niet-verspreidingsverdrag voor kern
wapens werd ingediend, waarbij
werd voorgesteld het toezicht op de
naleving aan deze commissie op te
dragen.
Savannah
In 1959 liep het eerste koopvaardij
schip met kernenergie-aandrijving,
de Savannah, in New Jersey (VS)
van stapel. Twee jaar later werd
voor het eerst in de kosmos atoom
energie toegepast: in een kunstmaan
werd elektriciteit opgewekt met be
hulp van radio-isotopen,
gie zeer veel toegepast. Alleen in de
De laatste jaren wordt atoomener-
geneeskunde zijn al dertig verschil
lende radio-isotopen beschikbaar
voor diagnose en behandeling van
ziekten: Kobalt-60 bij de kankerbe
strijding. Jodiuf-131 bij behandeling
van schildklierafwijkingen.
Thans wordt gewerkt aan een door
atoomkracht gedreven batterij voor
instrumenten die het hart op gang
houden. Nu moet de batterij nog om
de paar jaar worden vervangen.
Isotopen spelen ook een rol bij de
landbouw door verbetering van do
methoden van voedselproduktie.
Verder zijn er al duizenden indus
triële toepassingen, terwijl de ar
cheologie radio-isotopen gebruikt
voor het bepalen van de ouderdom
van diverse vondsten.
Kortom, de geleerden zijn ervan
overtuigd dat de atoomenergie de
belangrijkste uitvinding is sinds de
uitvinding van de microscoop. Fermi
heeft de snelle ontwikkeling van zyn
uitvinding niet mogen beleven: hij
overleed in 1954.
Maarse eu Kroon neemt proof
zondag de gehele dag gesloten.
Om de belangen van de werkne
mers niet te schaden moei. volgens de
vereniging, worden uitgegaan van
ontkoppeling van het vraagstuk van
openingstijden van winkels van het
probleem van arbeidstijden van win
kelpersoneel.
De vereniging van zelfbedienings-
bedrijven is van oordeel dat de vijf
daagse werkweek voor het winkel
personeel van maximaal 45 uren en
het huidige systeem van twintig
lange weekeinden per jaar moeten
worden gehandhaafd. Die twintig
lange weekeinden per jaar worden
gevormd door zeven vrije zaterdagen
en zondagen en dertien vrije zonda
gen en maandagen.
Bethlehem voor
niet-christenen
dicht met Kerst
JERUZALEM Israëlische autori
teiten hebben in beginsel besloten,
om Bethlehem in de Kerstnacht
gesloten te houden voor niet-christe
nen. Men verwacht dit jaar een toe
loop van vele duizenden Israëliërs,
die de feestelijkheden in Bethlehem
willen bijwonen.
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Op de giste
ren gehouden recreatie-studie
dag van de ANWB, die was
gewijd aan de recreatieve ont
wikkeling van het Deltagebied,
zijn diverse suggesties gedaan
om speciale maatregelen te ne
men voor de aanleg, het beheer
en de financiering van het Gre-
velingenbekken en andere re
creatiegebieden in de zuidweste
lijke delta van ons land.
De voorzitter van de ANWB,
ir. F. H. van der Linde van
Sprankhuizen, zei in zijn wel
komstwoord dat er naast de
Commissie inrichting deltawate
ren en het overlegorgaan zee
havenontwikkeling Zuid-West
Nederland spoedig een derde
orgaan zal moeten komen dat
kan worden belast met de ver
vaardiging van een interprovin
ciale structuurschets voor het
Deltagebied.
Het hoofd van de afdeling
landschapsbouw van staatsbosbeheer,
de heer R. J. Bcnthem, die sprak
landschapsbescherming en land-
nen worden aan- en afgevoerd,
voor dc instelling van een deskundi
ge overheidsdienst, die kan worden
belast met het beheer van de natio
nale parken in het Deltagebied.
Ir. P. Santema. hoofd van de afde
ling waterhuishouding, aanpas-
singswerken en inrichting deltawate
ren van de Deltadienst van rijkswa
terstaat, was van mening dat als be
heersvorm voor het in te richten
bekken een schap moet worden opge
richt. dat gezien de doelstellingen de
naam van „nationaal park" zou moe
ten krijgen.
De directeur van het Economisch
Technologisch Instituut voor Zeeland,
drs. M. C. Verburg, pleitte in zijn
causerie over recreatie en verkeer in
de delta voor een speciale bestuurs-
en beheerseenheid die het gehele del
tagebied zou moeten bestrijken.
Ir. Santema vroeg zich af of de
huidige bestuurlijke en organisato
rische opzet wel zal beantwoorden
aan de hoge eisen die de aanleg en
inrichting van deze grote recreatiege
bieden als mede een herstructurering
van het gehele landschap stelt.
UITGAVEN
De inrichting van het Grevelingen
bekken, een gebied van 15.000 hecta
re. zal naar zijn mening in fasen die
nen te geschieden. Met de aanleg van
dit gebied zal ongeveer 150 miljoen
gulden zijn gemoeid. Buiten beschou
wing worden dan gelaten de uitgaven
voor de eigenlijke deltawerken, de
aanleg van hoofdwegen, en investe
ringen van particuliere ondernemers.
Hij achtte het gewenst dat na het
ontstaan van het bekken gedurende
een aantal jaren jaarlijks 10 miljoen
gulden beschikbaar komt voor de In
richting van dit gebied.
Over het Veerse Meer merkte hij
op dat in verband met een te ver
wachten toename van de bin
nenscheepvaart tussen het Sloegebied
en de Oosterschelde voorzichtigheid
moet worden betracht bij de verdere
ontwikkeling van de recreatie in het
oostelijk gebied tussen Kortgene en
Wolphaartsdijk.
In verband met de uitvoering van
de Deltawerken zijn ook voor de aan
te leggen dammen veranderingen te
verwachten. Het kustbeloop zal an
ders worden. Een aantasting van de
koppen van de eilanden is te ver
wachten. Over de problemen, die zul
len ontstaan door de werken ten be
hoeve van de oliegeul en de eventue
le uitbreiding van de Maasvlakte zei
ir. Santema dat hier tal van moeilijk
heden liggen die momenteel worden
bestudeerd.
KUSTGEBIED
De heer Van Benthem zou graag
zien dat het kustgebied vanaf de
Maasvlakte tot de ingang van de
Westerschelde bestemd werd als na
tionaal kustgebied. Of de suggestie
om van het Grevelingenbekken een
nationaal park te maken verwezen
lijkt wordt hangt volgens de heer
Van Benthem af van de vraag of
nationale, gewestelijke of regionale
belangen zullen prevaleren.
Om de unieke kansen voor recrea
tie en natuurgebieden in het Deltage
bied te creëren goed te benutten is
een goede vormgeving en een passen
de infrastructuur alsmede een
bestemmingsregeling een eerste ver
eiste.
VLIEGVELDEN
Drs. Verburg meende dat in de toe
komst zowel op Goeree Overflakkee
als op Schouwen en Duiveland en
Walcheren vliegvelden moeten wor
den aangelegd. Hij baseerde dit op
het feit dat steeds meer toeristen het
zich kunnen veroorloven gebruik te
maken van een vliegtuig.
In verband met de grote ver
keersdrukte, die na de totstandko
ming van het recreatiegebied in het
Grevelingenbekken is te verwachten
pleitte de heer Verburg voor een
snelle aanleg van de centrale dam
men weg (van Westerscheldever-
binding naar Rotterdam). Een zo
groot mogelijk aantal recreanten zal
met openbaar vervoer moeten kun
nen worden aan-en afgevoerd.
Vóór de duinen zullen parkeerter
reinen moeten worden aangelegd.
Een verbinding met het strand zou
kunnen worden onderhouden door
miniatuurtreintjes zoals die ook wor
den gebruikt op tentoonstel
lingsterreinen.
In zijn openingswoord betoogde ir.
F. H. van der Linde-Sprankhuizen
dat de ruimtelijke ontwikkeling in
het Deltagebied met visie en krachti
ge hand geleid zal moeten worden
om aantasting te voorkomen.
EENHEID
De staatssecretaris van cultuur, re
creatie en maatschappelijk werk mr.
H. J. v. d. Poel zei in zijn ope
ningstoespraak dat de eenheid van
het deltagebied enerzijds zal leiden
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM De Aals-
meerse busonderneming Maar-
se en Kroon neemt op het ogen
blik met vier van haar bussen
een proef met mobilifooninstal-
laties. Dit ter verhoging van de
efficiency van het bedrijf. De
bussen staan direct in verbin
ding met een centrale post en
kunnen ook onderling contact
met elkaar opnemen.
Leverancier van de mobilofoon
installaties is de Rotterdamse N.V.
Van Andel, die grote toekomstmoge
lijkheden ziet voor de mobilofoon.
Tot nu toe zijn slechts twee buson
dernemingen uitgerust met mobilo
foons: de Citosa en De Zeven Provin
ciën. Deze werken echter met van de
PTT gehuurde installaties.
De Rotterdamse onderneming ech
ter wil de mobilofooninstallaties als
particulier bedrijf aan de man bren
gen. wa't volgens haar voordeliger is.
Directeur De Vos: de kosten van
een mobilofoon-installatie voor één
l£en probleem hierbij is de toeken
ning van frequenties. Jarenlang is de
PTT hiermee weinig royaal geweest:
het verkrijgen van een frequentie is
„Met het knagen aan dit gebied
kan ik wel vrede hebben, als ik weet
dat het hart van de Delta niet in
ijzer en staal zal worden gevangen
en als de grote recreatieve mogelijk
heden niet door smook en damp van
moderne industrieën zullen worden
aangetast. Bij de inrichting van de
nieuwe gebieden zal moeten worden
gestreefd naar welvaart en welzijn",
aldus de staatssecretaris.
De discussie over de verschillende
onderwerpen werd geleid door mr. J.
van Aartsen, commissaris van de Ko
ningin in de provincie Zeeland, die
ook een slotwoord sprak.
Een schels van de inrichting van
het Grevelingenbekken. waarin
3800 hectare grond zal droogvallen.
Voor de watersportrecreatie komt
hier 9000 hectare water beschikbaar.
Het gebied wordt ontsloten door de
dammenweg aan de kust) en de
Zeeuwse weg (bij Bruinisse). Mid
den door het toekomstige recreatie
gebied komt de Centrale Deltaweg,
waarvoor het tracé nog moét, worden
bepaald.
Voor Herkingen en Battenoord is
duizend hectare gereserveerd voor
aanleg van drinkwaterspaarbekkens.
In het nieuwe gebied komt ruim
800 hectare bos, terwijl een aantal
eilandjes eveneens kan worden
benut voor de recreatie.
altijd een vrij moeilijke zaak ge
weest, maar volgens de heer De Vos,
komt hierin nu langzamerhand ver
andering.
Van Andel NV, importrice van
Britse Pye-mobilofoons, ziet in de
toekomst grote kansen voor de mobi
lofoon. Ook voor vervoerondernemin-
gen. Bij plotseling optredende stag
naties kan hiervan direct melding
worden gemaakt. Ook de service aan
passagiers kan erdoor worden verbe
terd.
De door Maarse en Kroon beproef
de installatie heeft een actieradius
van 25 km. Mocht de omvang van het
busnet groter zijn. dan kan hiervoor
gemakkelijk een oplossing worden
gevonden.
Volgens de heer De Vos wordt in
het buitenland al veel meer gebruik
gemaakt van mobilofoons. De fabrie
ken doen ook alles om zoveel moge
lijk aan de wensen van de afnemer
tegemoet te komen. Miniaturisatie is
hierbij een van de middelen. Zo heeft
het Home Office van Engelands Scot
land Yard onlangs een order ge
plaatst op 15000 mobilofoons, waar
mee haar rechercheurs straks zullen
worden uitgerust. Deze installaties
klein, dat ze gemakkelijk in
cunnen worden gedragen.
De apparatuur, die thans door de
busonderneming wordt beproefd, is
nauwelijks groter dan een autoradio.
Bijzondere school
is goedkoper
(Van onze onderwijsredactie)
DEN HAAG In gemeenten waar
uitsluitend openbaar lager onderwijs
aanwezig is, liggen de materiële ex
ploitatiekosten gemiddeld twaalf pro
cent hoger dan in gemeenten met
openbaar en bijzonder onderwijs.
Voor gemeenten met uitsluitend bij
zonder lager onderwijs liggen deze
kosten gemiddeld 13 procent lager.
Dat is een van de belangrijkste uit
komsten van een onderzoek naar de
achtergronden van de grote regionale
verschillen die de materiële exploita
tiekosten per leerling van het lager
onderwijs vertonen.
Beneden de grote rivieren en in de
Achterhoek is het gemiddeld bedrag
van de exploitatiekosten lager ten
opzichte van het landelijk gemiddel
de. In het midden en noorden van
het land wordt jaar op jaar een rela
tief hoger bedrag ter beschikking
Europese resolutie:
Concurrentie,
geen concentratie
zeehavens
STRAATSBURG Het Europese
Parlement heeft woensdag een re
solutie aangenomen waarin wordt
aangedrongen op een gemeenschap
pelijk zeehavenvervoerbeleid. Van
het volgende moet worden uitge-
1. De havens dienen zich aan con
currentie te onderwerpen en in
het algemeen mag er geen taak
verdeling of concentratie van ha-
2. De tarieven van het binnenlands
transport van en naar de havens
dienen meer dan tot dusver als
concurrerende tarieven te wor
den vastgesteld, de haventarie
ven zelf naar mededingingscrite-
4. Verdere rationalisatie van de
wereldhandel, de zeehavens zul
len grote technische vernieuwin
gen moeten aanbrengen.
5. Alle belangrijke zeehavens moe
ten, als dit mogelijk is, met
spoorwegtrajekten, autosnelwe
gen en waterwegen voor schepen
tot 1350 ton met het achterland
worden verbonden.
6. Bijzondere aandacht moet wor
den geschonken aan uitbreiding
van de havens in de ontwikke
lingsgebieden van de EEG, klei
ne en middelgrote havens zyn
hier van grote betekenis.
De Nederlandse socialist R. Laan
jr. zei tijdens de vergadering dat
het parlement zich zeer bezorgd
maakt over de zeer trage totstand
koming van het gemeenschappelijk
vervoerbeleid.
