lc Grote winst voor D'66 en klein verlies voor PvdA PvdA: stembusakkoord met christen-radicalen en D '66 Van CHU-en ARP-kiezers 60 procent vóór CDU Tien zetels minder voor de KVP PvdA (nog) niet voor uittreden uit Navo Nog geen nieuwe partij s MAANDAG 27 NOVEMBER 1967 Van onze parlementsredactie DEN HAAG D'66 zou, als er in oktober verkiezingen waren gehouden, opgeklommen zijn tot de derde grote politieke partij in de Tweede Kamer. Ze zou 24 zetels (thans 7) hebben behaald tegen de PvdA 35 (37) en de KVP 32 (42). Uit een enquête van het Bureau Veldkamp, waarvan de resultaten gisteravond via de KRO-televisie werden bekendgemaakt, 's gebleken dat de CHU twee zetels winst zou hebben geboekt en de VVD drie ze tels. Het GPV zou haar ene zetel hebben behouden en de PSP haar Harry Truman, de oud-president van de Verenigde Staten, zou in Kansas City een parade afnemen. Maar met zijn 83 jaren was hij te oud om van Independence daar heen te reizen. En toen werd de parade maar in Independence ge houden. Dramatisch hoogtepunt van congres (Van onze parlementsredactie) AMSTERDAM Na een bewogen en soms dramatische discussie heeft het congres van de Partij van de Arbeid zaterdagmiddag geweigerd «ich uit te spreken voor Nederlands' uittreding uit de NAVO in 1969. Daarmee redde het congres de pro gressieve concentratie, waarvoor het zich eerder op de dag had uitgespro ken door met overgrote meerderheid het zg. stembusakkoord te aanvaar den. Het was immers duidelijk, dat de PvdA zichzelf praktisch buiten ■pel zou zetten en de „radicalisering" van de confessionele partijen ernstig zou blokkeren als het congres zater dag akkoord zou zijn gegaan met een motie van Nieuw Links-leider Han Lammers. Deze bevatte de uitspraak dat de PvdA er voor zal ijveren, dat het NAVO-verdrag in 1969 niet zal worden verlengd. De motie-Lammers werd verwor pen met een grote meerderheid van 2109 tegen 604, maar daar zag het aanvankelijk helemaal niet naar uit INtegendeel. De zaal rea geerde 's morgens zeer geestdriftig op het betoog van het pacifistische Tweede-Kamerlid drs. H. M. Frans- sen, die Nederland liever vandaag dan morgen uit de NAVO zag ver trekken. Veel instemming oogstten o.m. ook vertegenwoordigers van Nieuw Links met hun standpunt: Griekenland en Portugal uit de NAVO, of Nederland eruit. [Snoep verstandig eet 'n appel HV Gemist T TIT de berichten van het afgelopen weekeinde kan voorzichtig ge concludeerd worden, dat Turkije met zijn dreigementen harder vs stapel is gelopen dan goed was. Om Griekenland aanhoudend tot nieuwe concessies te dwingen heeft het krachten opgeroepen, die het moeilijk in de hand kan houden. Zij staan een vergelijk in de weg. Turkije stelde hoge eisen om zijn positie bij eventuele onderhandelin gen zo sterk mogelijk te maken. De kans op een vergelijk blijkt nu ech ter gering. Een compromis, dat meestal volgt op overvragen, blijft uit. Het thuisfront zou concessies als een nederlaag be schouwen. Dat wil Ankara vermij- Van de regering te Athene (of het nu een militair bewind is of niet) kan niet worden verwacht dat zij zonder slag of stoot capituleert voor hoge eisen. De bereidheid van Athene, zijn troe pen van Cyprus terug te trekken, was een belangrijke concessie, nadat al was voldaan aan de eis betreffen de Grivas. Er was een basis voor onderhande lingen. Niettemin zette Turkije zijn oorlogsbereidingen voort. Ook al het wellicht slechts om zijn eisen •i/g meer kracht bij te zetten. De spanning was te snijden. Maar halverwege de discussie sloeg de stemming om, vooral nadat kopstukken als oud-premier Scher- merhorn, dr. Mansholt en fractielei der Den Uyl het hadden opgenomen voor het door oud-staatssecretaris Van der Stoel verdedigde voorstel van het partijbestuur, waarin werd gesteld dat ons land in de NAVO dient te blijven, maar tegelijk het initiatief moet nemen tot hervorming van het bondgenootschap, zodat het een instrument voor ontspanning en vrede wordt. Dit voorstel haalde ten slotte gemakkelijk de eindstreep. Eén van de argumenten van de stroming-Franssen was, dat de NA VO volstrekt ondeugdelijk is als vre- desinstrument omdat het denkpa troon in de leiding van het bondge nootschap beheerst wordt door mili tairen, die zich nog helemaal Hhuisvoelen in de sfeer van de koude oorlog. Drs. Franssen zelf wees bo vendien de kernbewapening om ethisch-principiële p?denen van de hand. Andere tegenstanders van het bestuursvoorstel legden meer de na druk op Griekenland en Portugal. „Er moet een uitstotingsprocedure komen voor ondemocratische lan den" eiste Nieuw-Links-man André van der Louw. Mr. Van der Stoel: „Uittreding van Nederland vergroot het atoomgevaar. Als de NAVO kapot is, krijgt Duitsland de kans zich atoomwapens te verschaffen. Dan vallen we ook terug in de steriele én gevaarlijke neutraliteitspolitiek van voor de oor log. Bovendien: helpen we onze vrienden in Griekenland en Portugal als we uit de NAVO gaan? Nee." Den Uyl Een geëmotioneerde fractieleider Den Uyl deed de balans definitief in het voordeel van het bestuursvoorstel omslaan. „Als ik in de motie-Lam mers een bijdrage tot de vrede zou zien, dan zou ik voorstemmen en dan kan de hele binnenlandse politiek voor me opvliegen. Maar naar mijn eerlijke overtuiging zou het stukma ken van de NAVO neerkomen op het wegnemen van een aantal zekeringen en dat kan tot levensgevaarlijke kortsluitingen leiden. Vanuit mijn geweten moet ik dan ook het congres adviseren de motie-Lammers af te wijzen." I Dat laatste gebeurde. Daarna ver wierp het congres een amende ment-Van der Louw om vast te leg gen, dat het de PvdA niet mogelijk is in 1969 verlenging van het NAVO- verdrag te aanvaarden als Grie kenland en Portugal het bondge nootschap dan niet zullen hebben verlaten. Het partijbestuur kon dat niet als bindende voorwaarde aan vaarden. maar wilde wel met de wens van Van der Louw c.s. rekening houden. In 1969 zal alles opnieuw bekeken moeten worden. Daarop lopc men niet vooruit. Duitsland heeft nieuwe partij BONN In Bonn is gisteren een „Liberale sociale partij" opgericht, die zegt zich links van de Westduitse „grote coalitze" te willen opstellen. De partij streeft naar een referen dum in West-Duitsland over erken ning van Oost-Duitsland en de Oder-Neise grens als de oostgrens van Duitsland. Op het gebied van de buitenlandse politiek wordt gewapende neutraliteit van West-Duitsland bepleit; kernwapens zouden van Duits gebied moeten ver dwijnen en het uittreden van West-Duitsland uit de NAVO moet worden voorbereid. De PvdA zou met haar geringe verlies van twee zetels de grootste partij worden met 35 zetels. De ARP zou terugvallen van 15 naar 13 zetels, de Boerenpartij van 7 naar 4 zetels, de SGP van 3 naar 1 zetel en de CPN van 5 naar 2 zetels. CDU Opmerkelijk was ook de voorkeur van ARP- en CHU-kiezers voor christen-democratische samenwer king (dus met de KVP). Niet minder dan 59 procent van de CHU en 60 procent van de ARP was geporteerd voor een CDU, tegen 41 procent van de KVP'ers. Een christelijk-radicale koers sa men met de Pvdf\ en D'66 wil 30 procent van de KVP, 18 procent van de ARP en 20 procent van de CHU. Van alle ondervraagde kiezers (2.000) is 37 procent voor een concen tratie met PvdA en D'66, 23 procent voor een concentratie met de WD, 18 procent wil geen van beide rich tingen en 22 procent weet het niet. Van de AR-aanhang voelt slechts 6 procent zich verbonden met de PvdA; 35 procent is daar tegen. Bij de CHU zijn deze percentages resp. 8 en 27 en bij de KVP resp. 39 en 14; 15 procent van de CHU, 8 procent van de ARP en 23 procent van de KVP voelt zich met de VVD verbon den. Het meest voelen de drie confessio nele partijen zich met elkaar verbon den. De ARP voor 89 procent het meest met de CHU. de CHU voor 77 procent het meest met de ARP en de KVP voor 45 procent het meest met ARP en CHU. Verlies Het verlies van de KVP ging voor 60 procent naar D'66. De winst van D'66 kwam voor 24 procent van de PvdA, voor 19 procent van de KVP en voor 17 procent van nieuwe stem gerechtigden. Zeer opvallend is, dat van de AR-ondervraagden slechts 19 procent de voorkeur gaf aan een politieke concentratie waarin de PvdA en D'66 zijn opgenomen; 38 procent van de AR (dus tweemaal zoveel) wil een concentratie met de WD. Van de CH-kiezers wil 22 procent met PvdA en D'66 en 43 procent met de WD in zee, Voor de KVP zijn deze cijfers resp. 38 en 22 procent. KVP Bij de KVP-kiezers heeft 27 pro cent voorkeur voor één christelijke partij, te vormen uit KVP, ARP en CHU. Bij ARP en CHU zijn deze percentages resp. 34 en 38. Veertien procent van de KVP, 26 procent van de ARP en 21 procent van de CHU wil wel samenwerking tussen het confessionele drietal, maar niet in één partij. Aan samenwerking van de christe lijke partijen met PvdA en D'66 geeft 22 procent van de KVP voorkeur, slechts 8 procent van de ARP en 9 procent van de CHU. Een nieuwe christelijk-radicale partij wil 8 pro cent van de KVP, 10 procent van de ARP en 11 procent van de CHU. Voor een christen-democratische samenwerking tussen KVP, ARP en CHU is 41 procent van de KVP ge porteerd, 60 procent van de ARP en 59 procent van de CHU. Een christe lijk-radicale koers in samenwerking met PvdA en D'66 wil 30 procent van de KVP, 18 procent van de ARP en 20 procent van de CHU. Snoep verstandig eet 'n appel Meer steun voor Johnson-beleid WASHINGTON/SAIGON De Vietcong ontplooit de laatste tijd een grote activiteit. De ene aanval volgt op de andere. Verliezen aan beide zijden zijn vaak zwaar. Intussen is het maandelijkse Gal- lup-onderzoek naar de populariteit, van een beleid voor Johnson in no vember wat -gunstiger uitgevallen dan de laatste maanden het geval was. Nu steunde 41 procent van de ondervraagde Amerikanen zijn poli tiek (in oktober 38 procent). In okto ber stond 53 procent van de onder vraagde democraten achter de presi dent, in november 63 procent. In elf landen Frankrijk, Finland, Zweden, Brazilië, India, Uruguay, Argentinië en West- Duitsland is een overweldigende meerderheid voor onmiddellijke en volledige te rugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Vietnam. In Engeland en Canada waren meer mensen voor in krimping van de oorlogsinspanning. Alleen in Australië en in de VS zelf was een meerderheid voor uit breiding van de oorlog. Bonn overtuigd: Keith geen Muller BERLIJN De in Panama City gearresteerde en inmiddels weer vrijgelaten Francis Williard Keith is niet de gezochte voormalige gesta- po-chef Müller. Met deze conclusie zijn procu reur-generaal Gerhard Biasing en professor Walter Krauland van de Vrije Berlijnse universiteit zaterdag in Berlijn van een bezoek aan Pana ma City teruggekeerd. De autoriteiten in Panama hadden al eerder gezegd over bewijzen te beschikken dat Keith zich reeds in 1942 in Panama had gevestigd, ter wijl Müller zich in 1954 nog in Ber lijn bevond. Grafschenner is weer actief BRUSSEL In de nacht van vrij dag op zaterdag is een grafschenner aan het werk geweest op een kerkhof in het Belgische Lier. Hij vernielde of beschadigde een vijftigtal houten kruizen op kindergraven en een aan tal stenen zerken. Ook kladde hij met een blauwe stift opschriften als „heil satan" op zes graven. Het eerste ver moeden is, dat dit het werk is van de grafschenner die reeds geruime tijd door de politie in Nederland, België in Duitsland wordt gezocht. LONDEN De lu ihttarieven voor het passagiers- en vrachtverkeer vanuit Engeland en andere landen die hun munteenheid hebben gedeva lueerd, hebben met ingang van van daag een forse stijging ondergaan. (Van onze parlementsredactie) voelde er echter ook niet voor het socialistisch karakter van de PvdA I nog wat te gaan aandikken door te AMSTERDAM Het PvdA- congres heeft zaterdag met gro te meerderheid gekozen voor een stembusakkoord met chris ten-radicalen, D'66 en PSP. Door aanvaarding van een des betreffende resolutie machtigde het congres het partijbestuur besprekingen met deze groepe ringen te beginnen om voor de volgende Kamerverkiezingen te j bepalen, dat de partij de besprekin gen over het stembusakkoord zou moeten voeren op basis van een soci alistisch concept-regeringsprogram. Dat zou een belangrijk obstakel kun nen zijn voor het stembusakkoord, liet drs. Den Uyl doorschemeren, en op zijn advies verwierp het congres het desbetreffende Wageningse voorstel met een toch nog verrassen de minderheid van 1105 (van de 1639) stemmen vóór. Aangenomen werd een Amster dams amendement om voorstellen tot het aangaan van stembusakkoorden ter goedkeuring voor te leggen aan het PvdA-congres, en niet alleen aan de partijraad, zoals het partijbestuur had voorgesteld. zien van de grote politieke en maatschappelijke vraagstukken van deze tijd kleur bekent, Is ze bezig een partij voor zichzelf te worden of wil ze een bijdrage tot politieke ver nieuwing leveren? Als het laatste het geval is, moet ze kiezen voor het stembusakkoord". Luid was het applaus toen fractieleider Den Uyl de vraag of'in die besprekingen de PSP even serieus zal worden genomen als D '66 en christen- radicalen, met een volmondig „ja" beantwoordde. „Als het stembusakkoord mis lukt, mag het niet aan de PvdA hebben gelegen", zei drs. Den Uyl in de speech waarmee hij dit driedaagse congres in de Amsterdamse RAI besloot. De bestuursresolutie over de ver nieuwing van de parlementaire de mocratie haalde de eindstreep met Nieuw Links tegen. Eerder was een motie-Han Lammers verworpen om de beslissing over de vernieu wingsvoorstellen voorlopig maar uit te stellen, omdat de hele zaak onvol doende voorbereid en ondoordacht zou zijn. Drs. Den Uyl: „Het congres zou beneden de maat blijven als het nu niet het besluit zou nemen, dat de concrete situatie vraagt". Schipbreuk leed de poging van en kele afdelingen om de PvdA nu al te laten koersen in de richting van een nieuwe, progressieve volkspartij zon der socialistisch etiket. Drs. Den Uyl wilde niet uitsluiten dat het t.z.t. nog eens zover zal komen, maar voor het ogenblik achtte hij het streven daarnaar „niet aantrekkelijk, niet noodzakelijk, niet gewenst, maar on redelijk, irreëel en buiten de werke lijkheid van vandaag". De meerderheid van het congres Wanneer ik er diep over nadenk vrek, kom ik tot de conclusie, dat bank biljetten en pasmunt volkomen over bodige artikelen zijn geworden. Met niet uw chequeboek in de hand, komt ge door het ganse land. Als we even zal het eenvoudig genoeg waarin banken en PCGD (Postche- En nooit me que- en Girodienst) het ons trachten rend tinkelen duidelijk te maken. We duizelen van de letters, woorden en begrippen. Er wordt namelijk een hevige strijd gestreden om ons groot of klein bezit te mogen bewaren. Ban ken en PCGD staan te popelen om ons te beveiligen voor diefstal, ver lies en ongemak. Bovendien krijgen ook. Verdienen dus in alle ge moedsrust een grijpstuiver. ÜH die watertandend zijn Als Jantje straks bij ooms en tan goudstukken telt of rinkelende dub. tes rondgaat met zijn kerstrapport beitjes of ritselende biljetten kan kan hij niet meer stiekum de buit niet meer bestaan. Hoogstens kan versnoepen, want heel pedagogisch hij likkebaardend de cijfertjes op geven ze nu een cheque. Op pappa's - Kan het veiliger? We zullen nieuwe smoesjes moe- n verzinnen, wanneer we in een het vrolijk anime- winkel geen keus kunnen maken, an muntjes in de Het: „O, dan heb ik niet genoeg geld bij me..." gaat gewoon niet meer op. En „niet genoeg op mijn bankreke ning..." zullen we nooit erkennen. Het wordt van pure eenvoud alle maal wel erg ingewikkeld. Het alleringewikkeldste lijkt mij, dat een lege bank- of girorekening anspreekt als de bodem van je portemonnaie zien. Er zijn altijd optimisten, die „zeker weten", dat een of ander eindelijk wel dat ver wachte bedrag gestort zal hebben. vast opmaken via Cheques koperen bak van de orgeldraaier. De cheque glijdt geruisloos in zijn geo- niet nog rente pende portefeuille binnenkort. Alleen voor automaten zullen gul dens en kwartjes nog waarde be- t houden, maar de cent wordt een Het ,',s ft1 „verf e J 1* lg overbodige munt en het dubbeltje En het dus voor alle fabrikanten van die beel- kan slechts dienen om er op de hun betaalpapier. Waarvan dan het dige spaarvarkens, die je juist in enkeie |,iaalsen waar dat nodif J deze sinterklaastijd te kust en te (jeur van een klein doch onmisbaar keur ziet. Het spaarvarken en de vertrek mee te opsnen. de eindje de lasten toch dragen zal. Want echt geldloos wordt de maatschappij niet, al zullen we de Het loonzakje wordt een envelop- munten en bankbiljetten steeds Dit alles zal van enorme invloed pe in de bus, een papiertje met een minder gaan zien. Ze blijven mach- zijn op de menselijke geest. De cijfer. tig in welke gedaante ook. TSieuiv Links De groep Nieuw Links, die zich op dit congres krachtig weerde, kreeg ten aanzien van beleid en program nauwelijks een been aan de grond. Als troostprijs werd een aantal NL-8ympathisanten in het partij bestuur gekozen. „Nieuw Links, eerst een luipaard op schoot, is nu inge lijfd in de pluriforme PvdA", juichte drs. Den Uyl aan het eind van dit congres, dat naar zijn mening het beeld heeft getoond van een open, moderne partij. door de aanvaarding van het stem busakkoord is de openheid van de PvdA ten opzichte van andere partij en nu ten principale gesteld. „Wij staan voor onze eigen opvattingen, maar hebben niet de wijsheid in pacht en zijn daarom bereid tot een open gesprek met PSP, D'66 en christen-radicalen. Wij hebben van daag uitgesproken, dat we een bij drage willen leveren tot de politieke gezondmaking van ons land. En daarvoor zoeken we hulp bij ande- Zoals gezegd wilde drs. Den Uyl de PSP als partner in de progressieve concentratie niet afschrijven. Hem sprak in deze partij „een oud socia listisch verlangen naar hervorming van de samenleving aan". Er is ech ter ook een groot verschil van opvat ting ten aanzien van de vredespoli tiek. Vriendelijker dan partijvoorzitter dr. Tans liet drs. Den Uyl zich uit over D'66 en over de confessionele partijen voorzover die werkelijk be reid zijn om te kiezen. „In D'66 spreekt mij een stuk moderne men taliteit aan. Het is te vroeg om te zeggen dat D'66, een baby van één jaar, al heeft gefaald. Maar we mo gen van D'66 vragen dat ze ten aan- In PvdA-bestuur komen zeven N ieuw-Linksers (Van o s parlementsredactie) AMSTERDAM Het PvdA-con gres heeft zaterdag in het partij bestuur nog drie aanhangers van de groep Nieuw Links gekozen, t.w. ds. H. J. Diekerhof, mevr. E. Lopes Diaz en mevr. I. Vorrink. Daarmee is het aantal Nieuw Links-mensen in het PvdA-bestuur gestegen tot zeven. Vrijdag waren als zodanig reeds ge kozen de heren A. van der Louw, W. Polak, mr- G. J. P. Cammelbeeck en prof. ir. G. Klein. Als sympathisanten met Nieuw Links kunnen ook worden beschouwd de gekozen bestuursleden Eijsink, Egas en Franssen. Het partijbestuur heeft al met al een drastische vernieuwing onder gaan. Zeven bestuursleden, die zich herkiesbaar hadden gesteld, werden gewipt. Onder hen bevinden zich de Tweede-Kamerleden Willems en Ruygers. Saillant is ook, dat de omstreden heer Jan Nagel (aangeslo ten bij Nieuw Links) niet werd her- Radicalen De christen-radicalen hebben dat gedaan en dat noemde drs. Den Uyl een „feestelijke zaak", maar hij be twijfelde of het radicalisme door zal zetten. Hij betreurde ook. dat het program van de christen-radicalen is gelanceerd onder de naam „christe lijk". „Ik hoop", aldus de PvdA-aan- voerder, „dat de christen-radicale beweging ertoe zal leiden, dat bestaande en nieuwe confessionele partijvorming een tijdelijk verschijnsel zal zijn". „Maar", voegde hij er veelbeteke nend aan toe. „een confessionele par tij die kiest vóór de verkiezingen, hetzij progressief, hetzij reactionair, verandert van karakter en is voor ons ook wezenlijk iets anders dan een confessionele partij die hoogstens bereid is met dr. Berghuis van een ze kere samenwerkingsvoorkeur blijk te geven, en dan na de verkiezingen te zeggen: de voorkeur is bij nader in zien een beetje anders uitgevallen. Dat is geen bijdrage tot gezondma king van het politiek bestel". Drs. Den Uyl kondigde aan, dat de PvdA in de Kamer met voorstellen tot verhoging van de successierechten en invoering van een vermo genswinstbelasting zal komen en de voorstelten-Samkalden betreffende de grondpolitiek opnieuw zal indie nen. De fractie zal voorts initiatieven nemen tot ruimere openbaarmaking van het regeringsbeleid. Na zijn speech bracht de zaal drs. Den Uyl staande een ovatie. Het con gres werd ten dele bijgewoond door vertegenwoordigers van de christen-radicalen, D'66 (mr. Van Mierlo en drs. Gruyters) en PSP (Ka merlid Van der Spek, die van alle gasten het hartelijkst door de zaal werd verwelkomd. Franco bevriest lonen, prijzen en winsten MADRID De Spaanse regering heeft zaterdag enkele drastische maatregelen afgekondigd voor de stabilisatie van 's lands economie voor het komende jaar. De maatrege len houden in vermindering van de overheidsuitgaven, verhoging van de belastingontvangsten en het bevriezen van prijzen, lonen en winsten op he' huidige niveau. Het ligt in de bedoe ling de meeste maatregelen aan hei einde van 1968 op te heffen. Snoep verstandig eet 'n appel m W a penleveranties Is het eigenlijk niet een bar ave rechtse instelling dat wapenvervoer en levering van wapens naar heel veel landen, w.o. Nigeria, vrij is, maar naar ons meest stamverwante broedervolk Zuid-Afrika niet? De infiltranten uit China, Rusland en Cuba speuren al ijverig in dat land rond om het, als de tijd er rijp voor is, in handen te nemen. Wij leveren geen duikboten aan Zuid-Afrika, maar wel allerlei zoge naamd neutrale goederen, waaronder ook schepen, aan Rusland en satelliet- landen. Begrijpen wij dan niet, dat de scheepswerven in die landen daardoor meer ruimte krijgen voor het maken van oorlogstuig? Ik vind dit vreselijk kortziöhtig. Arnhem E. R. Wigboldus Rxn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1967 | | pagina 5