Spanje is er alleen
maar bijgehaald
Jr
GE JO iü*
kom er eens kijken
Bij ST. NICOLAAS £0
KLANKEN iMf
STEFFELAAR'S
DRANKEN
Een
„ONDER DE BOOMPJES"
Fa. C. T. STEFFELAAR
E(V
1LV1
GA MORGEN NAAR EEN GARANT-ZAAK
3
I
i96l
juejncQ aspja"] SMnai^
Nieuwe Leidse Courant
Prijsvraagkrant 1967
ALS OP DE AVOND van de vyfde december nu eens niet Sint-Nicolaas
hy u zou binnenstappen, maar een Germaans dus heidens Pr'cs"
ter, dan zou l«y met genoegen constateren dat de opvattingen die hy
meer dan 2000 jaar geleden verspreidde nog steeds niet zijn vergeten.
U schrikt van die Germaan, die ei overigens keurig uitziet? Hy is im
mers niet gekleed in het berenvel, maar draagt een keurig geweven
kleed. U schrikt van het feit, dat u met uw gezinnetje lekker een heidens
feestje zit te vieren.
Kom aan, trekt het u niet te veel
aan! Die Germaan wist ook niet be
ter, want in zijn tijd bestond het
christendom nog niet. En bovendien:
als u eens precies zou nagaan, hoe
veel gewoonten en gebruiken, speci
aal tijdens de feestdagen, nog Ger
maanse elementen in zich hebben,
zou u raar staan te kijken.
Degenen die het christendom een
kleine 2000 jaar geleden in onze stre
ken verbreiden, hadden het handig
bekeken om de christelijke feestda
gen min of meer te laten samenvallen
met de heidense feesten die al een
traditie van eeuwen hadden. Dat zou
de nieuwe leer gemakkelijker ingang
doen vinden. Laten wij er blij om
zijn dat de predikers dit trucje heb
ben toegepast. Het doet in ieder geval
veel sympathieker aan dan de maatre
gelen die bekeerde vorsten ten opzich
te van hun onderdanen namen: je
laten dopen of je kop er aft
Twee klazen
Natuurlijk, het woordje Sint voor
de naam van de bisschop geeft vol
doende aan dat wij hier te doen heb
ben met een christenmens. Rondom
het Sint-Nicolaasfeest echter zijn
heel wat gebruiken van Germaanse
oorsprong aan te wijzen. Daarvoor be
hoeven wij ons overigens niet te gene
ren, want onze Germaanse voorou
ders waren stoere kerels, die het toch
maar hebben gepresteerd dat de Ro
meinse legioenen onze streken maar
ten dele konden veroveren.
Het verhaal van bisschop Nicolaas
eigenlijk waren er twee roepen
wij even in uw herinnering terug. In
Klein-Azië leefde de bisschop van My-
ra (overleden in 345) en de bisschop
van Pinora (overleden in 564). Uit de
belevenissen en weldaden van beiden
'en misschien nog andere brave man
nen is Sint-Nicolaas ontstaan zoals
wij hem kennen. Sint-Nicolaas werd
reeds in vroege eeuwen beschouwd
als de beschermheilige van de zeelie
den, het huwelijk en de kinderen.
Drie legenden herinneren aan goede
daden ten behoeve van deze groepen.
Zeelieden die bij Myra in moeilijk
heden verkeerden, riepen Sint-Nico
laas aan. Niet tevergeefs, want de
beschermheilige vertoonde zich en
leidde het schip veilig de haven bin
nen. Voor degenen die de Noorman
nen uitsluitend zien als rovende
zeesoldaten is het misschien een ont
goocheling te horen dat het deze Vi
kings zijn geweest die de verering
van Sint Nicolaas als patroon der zee
lieden naar Noord-Europa hebben ge
bracht. Hij werd de schutspatroon
van de stad Amsterdam en in tiental
len dorpen en steden langs dc
Noord-Europese kusten en de voorma
lige Zuiderzee vindt men kerken die
hem zijn gewijd.
De legende met betrekking tot het
patronaat van het huwelijk en de
huwbare maagden handelt over een
arm edelman die zijn drie dochters
geen bruidsschat kon geven en de
meisjes daarom voorstelde die zelf te
verdienen op een wijze die wel winst
gevend maar niet eerbaar is.
De brave zusters voelden hier
niets voor en begonnen luid te wenen,
hetgeen door Sint Nicolaas werd ge
hoord. Op drie achtereenvolgende
avonden wierp hij een beurs met
goudstukken naar binnen, zodat de
meisjes een bruidsschat kregen en als
kuise maagden konden huwen.
De laatste functie tegenwoordig
de belangrijkste - van Sint-Nicolaas
is die van kindervriend. De legende
verhaalt dat de „heilige" eens drie
ingezouten jongens tot leven terug
riep. Zy waren om hun geld ver
moord door een gierige herbergier of
slager, die de lijken in een vat met
pekel verborg. Toen Sint-Nicolaas bij
de herbergier binnen stapte, verricht
te hij het wonder.
Deze legenden duiden op een
christelijke oorsprong van het
Sint-Nicolaasfeest. Maar nu de hei
dense elementen die erin zijn opgeno-
Dag te vroeg
Hoewel de naamdag van de heilige
op 6 december valt, viert men het
feest op de avond van de 5e decem
ber. Dit houdt verband met de Ger
maanse opvatting van de de duur van
een dag. Bij de Germanen begon de
volgende dag al 's avonds. Als wij dus
strooi-avond op de avond van de 5e
december houden, zou het voor onze
verre voorvaderen al 6 december zijn.
De schoorsteen neemt bij het
Sint-Nicolaasfeest een belangrijke
plaats in. De kinderen zetten er hun
schoentjes met wat hooi neer, zingen
hun liedjes bij de schoorsteen en ver
wachten dat de cadeautjes door het
rookkanaal naar beneden komen.
Hierin kan men weer voorchriste
lijke opvattingen terugvinden. De
schoorsteen was voordien de verbin
ding tussen het aardse en de godenwe
reld. Het hooi in de kinderschoentjes
kan duiden op het oogstoffer. Het
voedsel dat de kinderen thans bestem
men voor het paard van Sinterklaas,
was 2000 jaar geleden bestemd voor
het achtvoetige paard Sleipnir dat de
Germaanse oppergod placht de berij
den om zijn tochten over de voortja
gende wolken te maken.
De halsbrekende toeren die onze
Sinterklaas met zijn schimmel op de
daken maakt, kan men terugleiden
tot de merkwaardige ritten van Wo-
dan op zijn wonderpaard.
Met Sint-Nicolaas geven wij elkaar
vrijers en vrijsters, koeken in de
vorm van een man of een vrouw. Dit
is omdat de Sint een ..goed heilig
man" is. waarbij heilig moet zijn „hij-
lik" (is huwelijk). Hij is immers de
beschermheilige van het huwelijk en
als het nodig is ook huwelijksmake
laar. Want de suikerhartjes die wij
tegenwoordig zo kwistig uitdelen, had
den vroeger voor een meisje de bete
kenis van een huwelijksaanzoek.
Maar.hoe braaf dit allemaal mag
zijn, in de Sinterklaaspoppen zit ook
al weer een oud-Germaans element
In de winter als de oogst binnen was
en men had geslacht, mochten ook de
goeden en gestorven familieleden niet
worden vergeten. Zij kregen hun deel
van de oogst in de vorm van offers.
Dit was een verplichting die vrij
zwaar drukte op het Germaanse gezin
dat in de afgelopen zomer de handen
vol had gehad om het winterkostje
bij elkaar te halen.
Het pleit voor de vindingrijkheid
van de Germanen, dat zij de „fijne
keuken" die zij van de Romeinen leer
den, ten nutte wisten te maken aan
hun offergebruiken. Van deeg gingen-
zij nabootsingen maken van hetgeen
moest worden geofferd. Die goden na
men met een koek in de vorm van
een mens ook wel genoegen.
ONZE OPVATTING, DAT DE Sint
uit Spanje komt, is op geen enkel feit
gebaseerd. Spanje is er alleen maar
bijgehaald, omdat dit subtropische
land met zijn zon en zijn sinaasappe
len en citroenen een tegenhanger is
van de donkere dagen voor Kerstmis.
Daar vandaan moet dus wel het her
nieuwde leven komen en wij zitten
hier al weer aardig dicht bij de Ger
maanse midwinterfeesten, waarin de
winter zijn langste nacht heeft maar
tevens het herboren worden van de
natuur wordt gevierd.
Omdat onze voorouders Sint Nico
laas uit Spanje Heten komen, moest
de knecht Piet wel Moriaan van
arstamming zijn, omdat eens de Mo
ren Spanje in hun bezit hadden.
Zwarte Piet is echter allerminst
een Moriaan. Evenmin is hij de grap
pige figuur zoals hij wordt voor
gesteld. Zwarte Piet schrikt u niet!
is niemand minder dan.de dui
vel in eigen persoon. Hij is zwart van
het roet in de hel. Op de naamdag
van Sint-Nicolaas echter slaat de hei
lige de duivel in ketenen en dwint
hem hulp te verlenen bij het verrich
ten van goede daden.
Hoe sterk moet dit hebben gespro
ken tot de mystiek gelovende middel
eeuwer, die bovendien nog talrijke
andere duvels liet opdraven door zelf
in aangstaanjagende vermommingen
veel kabaal te gaan maken.
In sommige streken van ons land
en daarbuiten hebben deze optochten
nog plaats. Maar.deze gebruiken
kunnen ook weer worden herleid tot
de Germaanse Wodan die met zijn
wilde jagers en huilende honden door
de luchten rende.
Het onmisbare attribuut van Zwar
te Piet, de gard of de roe, bestaat uit
een bundeltje jonge takjes. Nu krij
gen stoute kinderen er een tuchtiging
Edoch.van oorsprong was het
bosje van berken- of hazelaartakjes
een vruchtbaarheidsteken, ook al
weer van Germaanse oorsprong.
Vergeefs protest
Het spreekt wel vanzelf, dat in de
loop der tijden vrome mannen pro
testeerden tegen het Sint-Nico
laasfeest, dat zo'n merkwaardige men
geling is van de levensgeschiedenis
van een Rooms geestelijke, legenden
en Germaanse gebruiken. Het is
tot dusverre niet gelukt dit kinder
feest in ons Calvinistische land uit te
roeien. Integendeel, de omvang van
de viering neemt hand over hand toe.
Sint-Nicolaas wordt de laatste jaren
officieel ontvangen door de burge
meesters. zijn intocht in de steden en
dorpen is een evenement dat tiendui
zenden op de been brengt. De Neder
landse wijze van Sint-Nicolaasvieren
wordt door onze emigranten in verre
landen geïmporteerd.
Sint-Nicolaas is een belangrijke
bondgenoot van de winkeliers gewor
den. De kleine kinderen en laten
wij eerlijk zijn ook de groten we
ten de rol van Sint Nicolaas in het
volksleven best te waarderen. Een ge
luk maar, dat" er nooit gehoor is gege
ven aan de puriteinen die alle kinde
ren en huwbare maagden hun „wel
doener" wilden ontnemen.
f.961 4wcJ^6eejA9fidd
4uejncQ 9spja~] aMnsijsj
Nieuwe Leidse Courant
Prijsvraagkrarvt 1967
Oh, Sint wat een verrassing
(A wat een prachtige nylons
natuurlijk LI3W
van
SINDS 1658
Z$if altijd
DISTILLEERDERIJ
jflKpÉ welkome
surprise
MIDDELWEG 3-9
NIEUWSTRAAT 38
LEIDEN - TELEF. 25745*
KOUSENHUIS j&Sk
Haarlemmerstraat 8 - Telef. 20422
Philips Beauty Set. In
prachtige uitvoering en
verzorgde vormgeving.
Te gebruiken voor ont
haring, voor aanbrengen
en inmasseren van crème
en voor massage. Com
pleet met diverse acces
soires en boekje over
schoonheidsverzorging.
Compleetin luxe 95
Philips handhaardroger
met ingebouwde ther
mostaat. 24 95
Met drooghoes en stan
daard 39.95
Compleet in luxe
^bergtolletta8^^a95^
Met de Philips koffie
filter kunt u In
de kamer blijven terwijl
u koffie zet. Gezelligl
Tot 10 kopjes geurige
koffie. Na het zetten
blijft de koffie automa
tisch op serveertempe-
ratuur. Inclusief snoer
.tijdelijk 79.50
Philips luxe mixer-set.
Met de groentesnijder
snijdt u vliegensvlug
harde groenten in reep
jes of schijfjes. De pu-
reerschijf helpt u bij het
pureren van aardappe
len en groenten. En na
tuurlijk: de garden en
kneedhaken zijn onmis
baar bij het „gewone"
mlxerwerk. Inclusief
receptenboek 71,25
T -
Philips wandkoffiemolen
met regelbaar (9 stan
den) maalwerksysteem.
Doorzichtig reservoir
voor 400 gram bonen
(laat geen ultra-violet
licht door, dus bonen
behouden hun aroma).
Handig bekertje voor
gemalen koffie kan ver
ticaal worden afgeno
men. Direct gebruiks
klaar. 5995
Philishave 2000 S. Ve
rende 6cheerhoofden
met scheer-ult-cirkels.
Ingebouwde tondeuse,
handig spiraalsnoer. In
luxe cassette 81.-
Philips ventilatorkachel.
Meenemen, neerzetten
en In een oogwenk Is de
kamer warm door ver
snelde warmelucht-cir-
culatie 51
Philips automatische
broodrooster. Zeer
chique uitvoering. Sterke
en degelijke constructie.
Roostert prachtig gelijk
matig zonder dat u er
omkijken
^naar hebt
69.»
Philips thermo8taatpan:
voor het béter koken,
bakken, braden, stoven
en warmhouden. Door
thermostaat automati
sche en nauwkeurige
temperatuurregeling.
Geen aanbranden meer
79.95
Tijdelijk 15.-
r Origineel cadeau"'
Philips
scharen messenslijper
geen botte messen of
onbruikbare scharen
meer. Slijpt vliegens
vlug, vlijmscherp
eilig
21.»
A
Rijnsburg
KROMHOUT
Oegstgeest
NOUWENS
Geverstraat25
Tel. 50904
Leiden Leiderdorp
KRET RADIO-HERTOG
Nieuwe Rijn41 Hoofdstraat 56
Tel. 26415 I Tel. 30643
Vliet N.Z. 32
Tel. 3710
Warmond
NOUWENS
Dorpsstraat78
Tel. 353
