MAMMOET IN RUIMTE
IN H0L1AND
STAAT EDI HUIS
IORAIFFEISENBANK j
Oma vergaf haar
overvaller
Maanschip
gaat mee
Parijs: Geen
wapens voor
Israël
COUVE:OVERLEG
BRITSE DEELNAME
KAN JAREN DUREN
Slachtoffers van de
brugramp begraven
Economie
nu
beter
TB EK
9
WOF.NSmG 8 NOVEMBER 196T
Lancering van gigant Saturnus-5 wordt
een der sensationeelste ogenblikken uit
geschiedenis van de ruimtevaart
Amerika wacht In spanning op de lancering
van de grootste ooit gebouwde raket: Satur
nus-5, die de eerste twintig jaar hét ver
voermiddel moet zijn voor maanvluchten. In
één klap zou hij alle 500 tot dusver gelan
ceerde kunstmanen tegelijk in een baan om
de aarde kunnen brengen.
KAAP KENNEDY Het toekomstig „werkpaard van de
ruimte", de reuzenraket Saturnus-5 van Wernker von Braun,
staat startklaar en zal als alles volgens plan verloopt nog deze
week zijn maidentrip maken. Nog even en de mensheid zal
getuige zijn van een der sensationeelste ogenblikken uit de ge
schiedenis van de ruimtevaart, als de gigant, de sterkste en
grootste machine ooit gebouwd, zich bulderend van haar plat
form verheft. Voor de 300.000 Amerikanen, die zes jaar lang
aan de ontwikkeling van het 120 meter hoge monster werkten,
zal het de top van een spannende climax zijn.
Ter illustratie hóe groot de Sa-
turnus-gigant in werkelijkheid
is: ruim tien meter steekt hij met
zijn lengte van een dikke 120
meter boven de Euromast uit
De prestaties van de raket zul
len voorspelt Kaap Kennedy
niet minder indrukwekkend
Met de Satürnus-5, die een stuw
kracht levert van vier miljoen kg (de
eerste trap alleen al heeft vijfmaal
zoveel vermogen als die van de voor
gangers Saturnus 1 en -IB) en die
volgetankt niet minder dan 3300 ton
weegt, wordt het startsein gegeven
voor de uitvoering van het lang voor
bereide Apollo-maanreisproject.
Bovenop d& raket is het op de
grond al vele malen beproefde Apol-
lo-maanschip geplaatst. En al zal dit
gedeelte ditmaal nog geen maanreis
maken, het zal wel grondig worden
getest in de ruimte. De NASA heeft
zich niet kunnen veroorloven alleen
de raket te beproeven. Elke Satur-
nus-5-lancering kost ongeveer 200
miljoen dollar en het stap voor stap
uittesten zou het geweldig dure ruim
teprogramma, dat toch al 27 miljard
dollar, kost. nog duurder maken.
.Jtlaansloep"
Dit maanschip bestaat uit "drie de
len. die samen 25 meter lang zijn.
Bovenaan bevindt zich de comman
do-cabine. in het midden het
voortstuwingsdeel en onderaan de
..maansloep" (de LEM: Lunar Excur
sion Module).
Met dit laatste deel zullen in de
otekomst twee astronauten een be
zoek brengen aan de maan nadat hun
„sloep" zich heeft losgemaakt
1 de
in een baan om de maan draaiende
rest van het maanschip met de derde
astronaut aan boord.
Na dit bezoek van maximaal 34 uur
zal de „sloep" op eigen kracht terug
keren naar de Apollo-cabine, vastkop
pelen en de reis terug naar de aarde
aanvaarden.
Maar dat is zoals gezegd nog
toekomst. Door de tegenslagen van
het laatste jaar rekent men er in
Amerika niet meer op, dat dit pro
gramma nog voor 1970 kan worden
uitgevoerd, al hoopt men wèl, dat het
voor het einde van dat jaar kan ge
beuren.
Bij de komende proef zal het (onbe
mande) maanschip door de Saturnus
in een ruim 28.000 km hoge baan om
de aarde worden geslingerd, waaruit
het op eigen kracht naar de aarde zal
terugkeren.
De snelheid, die het schip bij het
binnendringen van de dampkring
heeft, zal dan 40.000 km per uur zijn,
zodat men ruimschoots de gelegen
heid krijgt het nieuwe hitteschild te
testen bij een temperatuur van 4500
graden...
Indrukwekkend
Een nieuwe geweldige stap in de
ruimte: zo kan men de eerste lance
ring van de Saturnus-5 wel karakte
riseren.
Dr. George Mueller, leider van het
programma voor bemande ruimte
vaartuigen van de NASA zei het
laatst zo: „alle bloed, zweet en tranen
waarmee de pyramiden werden opge
richt, al het hals over kop gemobi
liseerde wetenschappelijke talent, dat
in de tweede wereldoorlog voor het
Manhattan-atoombomproject werd in
gezet, de 60 jaren van vliegtuigont
wikkeling, die nodig zijn geweest om
tot het supersone verkeersvliegtuig te
komen al deze inspanning kan nog
maar nauwelijks worden vergeleken
met wat de Amerikanen de afgelopen
zes jaar hebben gepresteerd om deze
lancering mogelijk te maken".
Prestaties en omvang van de reus
zijn dan ook indrukwekkend.
Het vermogen van de raket, die
hoger is dan de Euromast, stelt hem
in staat het gewicht van alle 500 tot
nu toe door Amerika gelanceerde sa
tellieten in een baan om de aarde te
brengen. Ook zou de Saturnus een
voorwerp van 47.000 kg op de maan
kunnen deponeren of een nuttige last
van 20.000 kg naar Mars kunnen bren
gen. Wat het inwendige betreft: dat
bergt niet minder dan twee miljoen
pompen, kleppen, buizen, kabels en
elektronische schakelingen.
Controle
cus kan beoordelen. Dat wordt over
gelaten aan de computer, die binnen
vier seconden na de ontsteking alle
systemen moet controleren. Mocht er
gens een mankement worden ont
dekt, dan zal de vlucht nog voordat
de kolos zich van de nieuwe „maanha-
ven" heeft verheven tijdig kunnen
worden afgelast.
Geeft de computer echter het sein
veilig, dan zullen de vijf gigantische
motoren, die samen per seconde 15
ton kerosine en vloeibare zuurstof
opslorpen, de kolos na 2.5 minuten op
een hoogte van 60 km brengen, op
welk moment de raket een snelheid
heeft van 8600 km per uur. De twee
de trap. waarvan de motoren op vloei
bare waterstof en zuurstof lopen,
brengt het monster na 6,5 minuten op
een hoogte van 183 km en een snel
heid van bijna 25000 km per uur,
waarna de derde trap (eveneens wer
kend op vloeibare waterstof en
zuurstof) nog maar 2,5 minuten nodig
heeft om de raket in een baan om de
aarde te brengen met een snelheid
van 28.000 km per uur.
Beslissend
Wanneer de derde trap drie uur
heeft rondgecirkeld, komt het meest
beslissende moment van het experi
ment: de motoren van de derde trap
zullen dan opnieuw worden ontsto
ken om vanuit de baan om de aarde
een lancering naar de maan te be
werkstelligen.
De derde trap zal de Apollo-cabine
op een hoogte van 28.000 km brengen,
waarna deze trap afvalt en het
maanschip op eigen kracht terugkeert
naar de aarde.
Een moeilijkheid daarbij zal onge
twijfeld zijnte voorkomen, dat het
maanschip „doorschiet" en toch nog
een reis naar de maan maakt.
Als alles feilloos loopt, zal het
maanschip 8,5 uur na de lancering
van Kaap Kennedy terug zijn. Drie
parachutes zullen de cabine een zach
te landing moeten laten maken in de
Stille Oceaan, 1000 km van Hawaii.
Werkpaard
Wanneer precies het experiment
wordt uitgevoerd, staat nog niet vast.
De lanceringsdatum is gesteld op mor
gen. Maar al zovele malen moest de
proef worden uitgesteld, dat niemand
vreemd zal opkijken als men het ook
donderdag weer moet laten afweten.
Gaat de lancering door en slaagt
deze, dan zullen de Amerikanen twee
successen tegelijk kunnen boeken: de
landing (op dezelfde dag) op de maan
van Surveyor-6, die gisteren is gelan
ceerd en de intrede van een nieuw
tijdperk.
Want dit staat voor de geleerden
op Kaap Kennedy en in het controle
centrum in Houston wel wast: van
het welslagen van de Saturnu-5 zal
in belangrijke mate afhangen of het
Apollo-project op korte termijn te
verwerkelijken zal zijn.
Er is al gesteld, dat de raket de
eerstkomende twintig jaar het werk
paard zal worden voor het maanon-
derzoek. Een sterk werkpaard, dat al
le tot nu tqe geboekte records slaat,
ook de Russische. En slaagt de proef,
dan is het vrijwel zeker dat de Ame
rikanen er een forse voorsprong in de
ruimterace mee kunnen verkrijgen.
(Vervolg
i pag.
1)
In het ontwerp staat dat een rege
ling voor de oplossing van de crisis
moet inhouden terugtrekking van
de strijdkrachten uit de bezette ge
bieden, beëindiging van de staat van
oorlog, het instellen van gedemilita
riseerde zones, vrije vaart door in
ternationale wateren en een oplos
sing van het vluchtelingen-probleem.
Teleurgesteld
Een Israëlische woordvoerder was
teleurgesteld over het Amerikaanse
plan hoewel zijn land er „wel vrede"
mee kon hebben. Het gisteren door
India, Mali en Nigeria ingediende
ontwerp inzake het Nabije Oosten
verwierp de zegsman.
Hierin staat dat de Israëliërs zich
moeten terugtrekken uit de gebie- i
den die zij bij het recente conflict
hebben bezet. Er wordt echter bij
gezegd dat „elke staat het recht heeft
in vrede en volledige %'rijheid te le
ven, beschut tegen bedreigingen en
oorlogshandelingen". Ook wordt
aangedrongen op een waarborging
van de vrije vaart in internationale
wateren.
De Franse minister van buiten
landse zaken. Couve de Murville,
heeft gisteren bevestigd dat Frank
rijk het wapenembargo op landen
in liet Nabiie Oosten zal handhaven.
Vooral Israël is door deze houding
getroffen, omdat dit land zijn Mirage-
gevechtsbommenwerpers van Frank
rijk kocht.
Stuiveling krijgt
prijs Hilversum
HILVERSUM Aan prof. dr.
Garmt Stuiveling is de Cultuurprijs
van Hilversum 2.000) toegekend
voor zijn pubkkaties op het gebied
van proza, biografie en essay.
Op voorstel van de jury zal de
aanmoedigingsprijs (voor kunste
naars beneden 31 jaar) dit jaar niet
worden toegekend.
óók voor
t Premie-
apaarplan.
Bij de Raiffeisenbank
kan men u volledig
inlichten over
hei Premiespaarplan
(20% premie).
Ga er eens praten
spaarbank en alle bankzaken
'Eis van 2 jaar
tegen kussende
insluiper
AMSTERDAM Twee jaar gevan
genisstraf met aftrek eiste de officier
bij de Amsterdamse rechtbank giste
ren tegen de insluiper YV.A. (32) die
in de nacht van 12 op 13 juli een
Amsterdamse woning binnendrong
een portemonnee met 10 en een kus
van de dochter des huizes stal.
De 20-jarige typiste Marijke Gae-
mers werd wakker van hondengeblaf.
Zij zag ëen man staan en meende
ten onrechte dat het haar vader
was. Zij kreeg een zoen op haar
mond, waarna de insluiper haar bij
de keel greep en zei: houd je mond,
anders vermoord ik je".
Even later maakte' A. zich haastig
uit de voeten, zo haastig dat hij de
bromfiets waarmee hij naar het huis
was gereden, niet meer heeft kunnen
meenemen.
Dat werd hem echter noodlottig,
want toen hij de volgende dag naar
het politiebureau ging om zogenaamd
aangifte te doen dat zijn bromfiets
was gestolen, werd hij gearrresteerd.
Belangstelling op Curasao ivas groot
WILLEMSTAD Onder
grote belangstelling zijn gister
middag op Curacao de vijf An-
tillianen begraven, die maandag
om het leven kwamen toen de
in aanbouw zijnde brug over
de St. Annabaai instortte.
In de stoet, die van het lijkenhuis
op Otrobande naar het Rifstadion
trok, liepen vele hoogwaardig
heidsbekleders mee, zoals gouverneur
mr. N. Debrot, premier dr. E. Jonck-
heer van de Nederlandse Antillen;
vice-premier C. D. Kroon en andere
leden van de Antilliaanse minister-
In het Rifstadion werd een re
quiemmis opgedragen en daarna trok
de stoet naar de begraafplaats. De
Staking bij Chrysler
DETROIT Ongeveer 9000 em
ploye's van de Chrysler automobiel
fabriek hebben gisteren het werk
neergelegd, meer dan 24 uur voor het
ultimatum, dat de vakbond aan
Chrysler had voorgelegd, was afgelo
pen. De bond voert met Chrysler be
sprekingen over nieuwe arbeidscon
tracten voor de 103.000 employe's van
het concern.
stoffelijke resten van de vier Neder
landse slachtoffers van de ramp zul
len naar Nederland worden overge-
De datum waarop dit zal gebeuren,
is nog niet vastgesteld.
Er bevonden zich 23 personen op
de brug toen deze instoitte. Zes ble
ven ongedeerd. Er zijn negen doden,
4 Nederlanders en 5 Antillianen. Er
zijn nog 6 vermisten: J. de Witte en
F. van Daele uit Nederland en vier
Curagaoënaren.
Twee zwaar gewonden bevinden
zich nog in het ziekenhuis, van wie
een in levensgevaar verkeert.
DC-8 had pech
De DC-8 van de KLM, die de com-
misse van onderzoek naar Curasao
moest brengen, is gisteren halverwe
ge de reis teruggekeerd, toen hij met
pech te kampen kreeg. Het toestel
bevond zich al 13 uur van Schiphol
verwijderd en was op weg naar New
York toen de pech zich voordeed. De
gezagvoerder besloot daarop zoals
is voorgeschreven wanneer het nog
mogelijk is naar Schiphol terug te
keren. Gisteravond omstreeks half ze
ven landde het toestel weer op Schip
hol. Twee uur later begonnen de 134
passagiers in een andere DC-8 voor
de tweede maal aan de reis naar
New York.
Jongen overviel gewezen kostvrouw
UTRECHT De Utrechtse
officier van justitie eiste gisteren
een jaar gevangenisstraf met af
trek en onvoorwaardelijke ter
beschikkingstelling tegen de 21-
jarige kippeslachter Gerrit P.
uit Nijkerk die 22 mei de 73-
jarige kruidenierster Sandrina
van Beek in haar huis had over
vallen en met 100 er van door
was gegaan.
De jongeman had de bejaarde
vrouw in haar slaapkamer op bed
gegooid, haar bij de keel gegrepen en
toen een kussen op haar gezicht ge
drukt. In de waan de bejaarde winke
lierster te hebben vermoord, verliet
P. het huis.
Vrij snel na de overval kwam de
vrouw weer bij bewustzijn. Zij wenk
te een buurman die haar aantrof met
blauwe en rode plekken in haar ge
zicht en hals. Later kon zij 'de politie
vertellen wie haar overvaller was ge
weest. Dezelfde dag werd P. gear
resteerd.
Oma van Beek, zoals zij in de Fer
dinand Bolstraat door haar klanten
wordt genoemd, koestert geen wrok
jegens P., die een tijdlang bij haar in
de kost was geweest. Zij liet dit giste
ren tijdens de zitting merken. Toen
haar voormalige kostganger binnen
werd geleid, stapte zij op hem toe en
gaf hem ccn hand. Tevoren had zij
hem al in een brief geschreven dat
zij hem alles had vergeven.
De officier van justitie acht P. in
stetrke mate verminderd toereke
ningsvatbaar. Hij maakte in zijn
requisitoir gewag van de seksuele
agressiviteit waarvan Gerrit P. al
eens eerder blijk had gegeven. Een
maal tegenover een bejaarde vrouw
en eenmaal tegenover een jong
meisje. De officier achtte de poging
tot doodslag duidelijk bewezen, even
als de ten laste gelegde diefstal.
De raadsman was het niet eens met
de officier. Naar zijn mening was er
slechts sprake van mishandeling. De
verdediger sprak van een serie im
pulsieve ongeremde daden op die be
wuste dag.
Uit een reconstructie Is gebleken
dat P. vroeg in de morgen Nijkerk
had verlaten. Via Amersfoort was hij
naar Utrecht gereisd. Daar aangeko
men, zag hij in een der straten een
scooter te koop staan. Aan de eige
naar vroeg hij er een proefrit mee te
mogen maken. Dat mocht inderdaad.
Op de scooter was hij vervolgens
naar de winkel van zijn voormalige
kostvrouw gereden en heeft haar
daar toen overvallen. Uit de kas
heeft hij bij het weggaan een biljet
van 100 weggehaald.
Murville
PARIJS -De
Franse minister
van buitenland
se zaken, Cou
ve de Murville,
lieert gisteren
in de Nationale
Vergadering een
somberder por
tret opgehangen
van de Britse
kansen op het
EEG-lidmaat-
schap dan ooit
te voren. Hij heeft echter niet ge
zegd dat Frankrijk eventueel zijn
veto zal uitspreken tegen de Engelse
toetreding.
Hij stelde dat een beginselakkoord
tussen de Zes over het toekomstige
beleid, met name over de financiële
regelingen in de landbouw, een eer
ste voorwaarde voor de onderhande
lingen met Londen is.
Couve was van mening, dat de zes
ook de economische en monetaire
positie van de kandidaat-leden en de
diepgaande wijzigingen welke een
uitbreiding van de gemeenschap met
zich zal meebrengeq, moeten onder
zoeken.
Geen succes
Volgens de bewindsman zijn
zelfs voorstanders van een onmid
dellijk openen van de onderhande
lingen met Engeland van oordeel,
dat het overleg niet maanden,
maar jaren zou kunnen voortsle-
Voor het eerst sinds tien jaar is
men er in Artis te Amsterdam in
geslaagd twee jonggeboren ja-
guartjes (leeftijd zes weken) in
leven te houden. Enkele jaren
geleden had de moeder de jongen
zonder pardon verslonden. Nu
werden haar kinderen direct na
de bevalling in veiligheid ge
bracht. Ze worden met de fles
grootgebracht.
Cultuurprijs Heerlen
Kees van Baaren
HEERLEN De Burgemeester
van Grunsvenprijs van de gemeente
Heerlen is toegekend aan Kees van
Baaren, componist en directeur van
het Kon. Conservatorium in Den
Haag. Deze cultuurprijs 2.500) is
eerder toegewezen aan jhr. Sand-
berg, Bertus Aafjes, Wessel Couzijn
en ir. F. Peutz.
pen en dat daarna nog een lang
durige overgangsperiode zou zijn.
Naar de mening van de Franse
regering zou deze gang van zaken
niet verstandig zijn en zou men
ook niet op succes mogen rekenen.
Couve ging echter niet in óp de
toespeling van president De Gaulle
dat Britse deelname aan de EEG
alleen via een associatie mogelijk is.
Wat dit betreft, heeft premier Wil
son gisteren gezegd, dat Engeland
niet voelt voor een dergelijke rege
ling. „Engeland wenst alleen het vol
ledige lidmaatschap", aldus het com
mentaar van de Britse premier. Op
de vraag of Engeland niet eerst op
hoog niveau met Frankrijk kan gaan
praten, antwoordde Wilson dat de
aanvraag voor het lidmaatschap tot
de Zes is gericht en dat het overleg
hierover ook met de Zes dient te
geschieden.
(Vervolg van pag. 1)
Tweede
De tweede 100 miljoen, die een
extra-uitgave van het Rijk is levert
2100 manjaren werk op. De werken
zullen tussen 1 november en 1' maart
moeten worden aanbesteed en op 31
december 1969 beëindigd zijn.
Deze 100 miljoen is als volgt ver
deeld: waterstaatswerken en PTT
ƒ40 min., infrastructurele werken
28 min., bouwwerken 18 min., cul
tuurtechnische werken ƒ14 min. Per
provincie: Groningen 14 min.,
Friesland ƒ11 min., Drenthe ƒ17
min., Overijssel ƒ16 min., Gelderland
10 min., Noord-Brabant 15 min.,
Limburg 20 min., noordelijk
Noord-Holland 7 min.
Afschrijving
Het kabinet, aldus minister De
Block, is van plan de herleving van
de vervroegde afschrijving voor ge
bouwen te laten gelden voor de acht
provincies buiten de Randstad, voor
het noordelijke deel van Noord-Hol
land en voor de zuidelijke IJsselmeer-
polders.
Van deze faciliteit zullen woonhui
zen en bedrijfspanden die als woon
huizen worden gebruikt, zijn uitge
zonderd. De maximaal toelaatbare
vervroegde afschrijving per kalender
jaar wordt gesteld op een zesde van
de aanschaffings- of voortbren-
gingskosten.
Minister De Block vortJ het niet
onredelijk het effect van de vervroeg
de afschrijving, dc premiëring van
woningbouw en soortgelijke stimule
rende maatregelen die premier De
Jong begin vorige maand heeft aange
kondigd. te vergelijken met een extra
„inspuiting" van ƒ100 miljoen, dat
wil zeggen 2500 manjaren meer werk.
Dit maakt de door PvdA en D'66
ingediende moties (nóg meer geld
voor de werkgelegenheid dan de rege
ring bij de algemene politieke en fi
nanciële beschouwingen heeft toege
zegd) overbodig, meende de be
windsman.
Belgi
ie
Naar aanleiding van vragen van de
Kamercommissie zei mr. De Block
nog, dat tussen de regeringen van
Nederland en België binnenkort weer
zal worden onderhandeld over het
(voor België gunstige) vrschil tussen
Nederlandse en Belgische faciliteiten
voor industriële vestigingen. „Er zal
op dit terrein meer samenwerking
tussen de Beneluxpartners en in
EEG-verband moeten komen. Het
gaat niet aan tegen elkaar op te bie
den. zoals dat tot dusver op vaak
grove wijze is gedaan", aldus de mi
nister.
Hij deelde voorts mee, dat bijzonde
re maatregelen in overweging zijn
voor gebieden met grote werk
loosheid buiten de zg. stimuleringsge
bieden, zulks ter overbrugging naar
het nieuwe regionale industrialisatie
beleid dat na 1 januari 1969 in wer
king treedt.
