Klimaat contra
Geoloog
Verhoeff
op zoek
naar
emigranten
GEESTELIJK LÉVEN
Calgary wil begin
van christelijke
universiteit
ZATERDAG 21 OKTOBER 19«7
Spenglers kinderen werden beter
(Van een onzer redacteuren)
DAVOSAls je ziek bent,
ga je naar huis. Dat
dachten een goede honderd
jaar geleden de kinderen
van Davos, die door de nood
gedwongen in de laagvlakte
van Zwitserland en Duitsland
waren gaan werken, ook. Bij
de ontstellend slechte medi
sche verzorging van toen
werden zij met de volksziek
te tuberculose besmet. Zij
gingen naar huis terug en.
werden beter.
Als de intuïtie van dorpsarts
dr. Alexander Spengler minder
ontwikkeld was geweest, zou
het misschien nog jaren ge
duurd hebben voordat de uitzon
derlijke omstandigheden van Da-
vos als kuuroord zouden zijn ont
dekt.
Toen, in 1866, had Robert Koch
de tuberkelbacil nog niet gevon
den; er was nog geen röntgenap-
paraat. Maar Spengler liet
mensen uit het „Unterland" naar
boven, naar zijn Davos halen,
waar zij genezing vonden.
Dat was het begin, in 1897 ge
volgd door de vestiging van het
Nederlands Sanatorium. Of het
nu het klimaat was of de zuivere,
stofvrije lucht, Davos deed de
longzieken wat. Precies hetzelfde
kan men nu zeggen van de astma
patiënten.
Astma: de nieuwe volksziekte,
waar de tuberculose praktisch be
teugeld is. Zes tot tien procent
van onze bevolking heeft een
vorm van astma, waarvan een tot
twee procent ernstig. De Neder
landse astmacentra
beschikken tezamen
over een opnameca
paciteit van 500, waar
er 5000 nodig zou
den zijn om een rede
lijke start te kun
nen maken.
Er worden wel
eens bittere grapjes
over gemaakt. Astma
zou nooit een ziekte
geweest zijn als de
longartsen hun
wachtkamers nie^;
leeg hadden zien
worden. Maar, afge
zien van andere fac
toren die meespelen,
het blijft natuurlijk
een feit. Wat lag er
meer voor de hand,
dan dat een long
arts zich zou bezig
houden met een an
dere longziekte, nu
met zijn specialiteit
geen dag meer té
vullen was?
Zo heeft het sanatorium in Da
vos ook over moeten schakelen.
Dr. P. Zuidema lijkt nu meer een
sociaal-pedagoog dan longarts.
Want er lopen, afgezien van de
ongeveer vijftien tbc-patiënten,
geen zieken meer rond. Het komt
voor dat een astmapatiënt per
brancard uit Nederland wordt
overgebracht. Enkele dagen later
rent diezelfde zieke trappen op
en is druk in de weer op het
sportveld.
Kostschool
Er zijn daar geen zichtbare
patiënten meer. De journalist die
op het zonnige terras van de
Eugeniakliniek door genees
heer-directeur Zuidema en be
stuursleden van het Nederlands
Astma Fonds (NAF) wordt
voorgelicht, krijgt eerder de in
druk beland te zijn in een Engel
se kostschool, waar belangstel
lende ouders komen kijken naar
de omstandigheden waaronder
hun zoon wordt klaargestoomd
voor de maatschappij. Zo van
„we gaan nu naar het sportlo-
kaal ze zijn juist bezig met
trefbal en daarna naar de
wiskundeles. Wilt u de leraar
niet storen in zijn les?"
Davos is niet exclusief. Dr. Zui
dema wil af van het sprookje dat
Eugenia alleen voor de gefortu-
neerden betaalbaar is. „We zijn
erkend door de ziekenfondsorga
nisaties. De meeste patiënten zijn
ook door het fonds hierheen
gestuurd. We berekenen een ver-
pleegprijs die kan concurreren
met verpleegprijzen in Neder
landse astmacentra: ongeveer
ƒ40 per dag. Als de patiënt lan
ger dan 70 dagen blijft, nemen
die mate terug. De angst wordt
weggenomen".
„Davos is een schakel in de
keten die de astma moet temmen.
Maar we zijn er nog lang niet.
Ondanks alle medicamenten is
sterfte aan astma verveelvou
digd. Hét geneesmiddel is nog
niet gevonden".
Zuidema noemt verschillende
oorzaken van astma: luchtvervui
ling, die hij voor een goed deel
aan roken wijt.- Dan de aller
gische stoffen waar Davos zo
prachtig vrij van blijft.
Krotwoningen
0 Aan de werkbank
we de reiskosten ook nog voor
onze rekening."
Het is dan ook een wonder dat
de aanvragen voor het op 1650
meter hoogte gelegen Davos zich
niet opstapelen. De oorzaken kun
nen heel menselijk zijn. Te ver
weg duizend kilometer van
huis en maar een paar keer per
jaar mogelijkheid tot 'bezoek van
familieleden.
Maar ook de stille tegenwer
king van sommige artsen, die ten
Astma niet
alleen een
uitvinding
van artsen
eerste niet overtuigd zijn door de
argumenten die voor Davos plei
ten („Genezing, alles goed en
wel, maar als de zieke terug
komt, is hij even ver") en die ten
tweede een astmapatiënt die nu
eenmaal veel geld in het laatje
brengt, niet de eerste de beste
keer zullen adviseren zich maar
zuidend kilometer van hun prak
tijkruimte te verwijderen.
Dr. Zuidema zegt: „Inderdaad,
Davos geneest niet. Maar milieu
therapie en klimaat doen wel de
symptomen van astma verdwij
nen. Bij terugkeer in Nederland
blijven de bronchiën gevoelig,
maar de ziekte komt niet meer in
Op een vraag van het Bouw
fonds Nederlandse Gemeenten
heeft het NAF een onderzoek in
gesteld naar de nieuwbouw van
Nederlandse huizen. Het is name
lijk zo, dat in huisstof (slijtage
van materialen) ongeveer een
half pond per week zich een
mijt ontwikkelt die prikkelend
werkt op de ademhalingsorganen.
Zeer sterk is dat in krotwoningen
merkbaar. Het advies is dan ook:
bouw huizen waar voortdurend
gestookt en goed geventileerd
kan worden.
Dit onderzoek kostte alleen al
anderhalve ton. Dat is het grote
probleem. „Haast een onmense
lijke taak", zeggen dr. H. A. van
Geuns, lid van de Medische Raad
van het NAF en mr. A. Katan,
directeur van het NAF, om zo
veel geld te onttrekken aan de
onmiddelijke bestrijding van ast
ma en te besteden voor die veel
vraat: research.
Een van de redenen waarom
zij zeggen, dat niet alleen de be-
handelingskosten gesubsidieerd
moesten worden, maar ook de
researchkosten. Voorlopig vinden
zij bij de overheid geen gehoor.
Davos heeft in deze met een
apart probleem te maken. Omdat
de Eugenia-kliniek de patiënten
voornamelijk vindt in de leef
tijdsgroep van twaalf tot dertig
jaar de andere astmacentra
leggen zich toe op jonge kinderen
gaat er veel tijd en geld zitten
in de verschillende vormen van
onderwijs. De jongelui zijn er ge
middeld anderhalf tot twee jaar
en moeten na terugkomst weer
gewoon mee kunnen op school.
Tot nu toe zijn de resultaten
goed, maar de inspanning is er
ook naar. Een lerares moet tege
lijkertijd jongelui van ulo, gym
nasium, nijverheidsonderwijs
enz. begeleiden, met alle moeilijk
heden vandien.
Het onderwijs is een onvoorzie
ne post waar in een normaal zie
kenhuis niet mee gerekend
wordt. De overheid heeft een
vraag om subsidie voorlopig afge
wezen, het NAF is dit jaar met
ƒ50.000 (de helft van wat per
jaar nodig is) voor één keer bij
gesprongen.
De opmerking dat dr. Zuidema
0 „Hotel" op 1650 meter
■zowel arts als sociaal psycholoog
frioet zijn sloeg op de nieuwe be
handelingswijze die in Davos
wordt toegepast: de milieuthera-
pie. De patiënten zijn onderge
bracht in kleine groepen met een
verticale leeftijdsopbouw. Het
kind is uit het ouderlijk huis weg
gehaald en men heeft geprobeerd
daar een substituut voor te vin-
Door hun handicap zijn de pa-
tienten vaak individualistisch,
agressief en zeer gevoelig. De ver
zorging thuis heeft daar nog eens
een schepje bovenop gedaan, zo
dat van een normale ontwikke
ling eigenlijk geen sprake was.
In Davos wordt geprobeerd het
normale gezin na te bootsen. Ou
dere jongens en meisjes in de
groep fungeren als oudere broer
tjes en zusjes. De groepsleidster,
vaak van de Sociale Academie,
kan op een bepaald moment de
taak van de moëdèr in hét'gezin
vervullen.
Het gaat erom de jongelui een
0 In de klas
zo gewoon mogelijk leven te la
ten leiden; ze leven er erg vrij;
ze kunnen 's avonds uitgaan. Er
is geen belemmering die hen aan
hun ziekte herinnert.
Ouders
Zijn ze anders? De meningen
daarover zijn verdeeld. Wiskunde-
lerares Henny van Bunnik tilt er
niet zo zwaar aan. „Wanneer je
eenmaal aan hen gewend bent,
blijken het dezelfde kinderen te
zijn die je overal aantreft. Mijn
probleem is, dat ik gewoon niet
de tijd heb om ze voldoende te
begeleiden, vooral omdat er bij
zijn die door hun ziekte een grote
achterstand hebben opgelopen.
Maar anders? Het is geloof ik wel
goed, dat ze een paar jaar uit het
gezin gehaald worden, waar ze
soms wel erg het middelpunt wa-
De sportleraar denkt er anders
over. „Door en door verwend,
brutaal, agressief. Als het aan
mij lag, zou ik het systeem veran
deren. Strenger maken."
Maar hij ziet dan ook maar één
facet van de behandelingsthera
pie, die de medici en de orthope
dagogen helemaal kunnen over
zien.
Londen
Astma is een ziekte die het pu
bliek niet zo erg aanspreekt, on
danks het feit dat ze er is en in
zulke mate. Een onderzoek in
Londen wees uit, dat er geen
man boven de 60 was die volle
dig vrije bronchiën had.
Nederland heeft cijfers die niet
minder spreken. Van alle invalidi
teit komt 12. procent en van het
arbeidsverzuim 20 procent voor
rekening van astma of chro
nische bronchitis.
En de research is nog maar in
■en beginstadium. Wanneer een
arts kan zeggen: „Maak jc maar
niet ongerust, moedertje, je kind
groeit er wel overheen", dan
neemt dat nog niet weg, dat we
bijzonder weinig weten van de
oorzaken van deze „jonge en on
begrepen" ziekte.
KERKEN VAN CALGARY
VORMEN ONTVANGSTCOMITÉ
(Van onze kerkredactie)
"TvE Nederlands-Canadese geoloog F. H. Verhoeff,
Henk voor vrienden, is altijd op zoek naar
nieuwe olie- en gasbronnen. Maar de afgelopen
weken zocht hij heel iets anders: Nederlandse emi
granten die in de Canadese provincie Alberta een
nieuw leven willen beginnen.
Nu, na het dieptepunt in de emigratie in 1963,
komt er weer wat meer belangstelling voor Canada.
Daarom nam hij zijn vakantie op om toekomstige
emigranten over te halen zich niet in het oosten
van Canada te vestigen, waar al veel Nederlanders
wonen, maar in het veel verdere westen, dat nog
heel wat mensen kan gebruiken.
dit gebied tamelijk sterk geïso- een ingenieur uit Wageningen,
leerd geweest, maar de laatste die al veertig jaar in Canada
jaren is het steeds meer openge- woont,
legd.
Verhoeff vertegenwoordigt een
nieuwe ontvangstcommissic die
in Calgary gevormd is uit leden
van de drie Christian Reformed
Churches en de ene Reformed
Church. Wij zouden zeggen, de
drie gereformeerde kerken en de
ene hervormde kerk. Deze com
missie wil toekomstige emigran
ten helpen om een geschikte
werkkring en ook een huis te vin
den.
Hij ging afgelopen woensdag
niet met lege handen naar huis.
Hij had de adressen bij zich van
25 gezinnen die zich heel
Spaanse
adventisten
vragen
erkenning
(Van onze correspondent)
De Zevende Dagsadventisten
in Spanje hebben besloten zich
wel te onderwerpen aan de
nieuwe Spaanse wet op de
godsdienstvrijheid. Deze ge
loofsgemeenschap, zal nog voor
het eind van dit jaar officiële
erkenning aanvragen bij de
Spaanse regering. Alle pro
testantse kerken hebben gewei
gerd om dat te doen.
Het besluit van de Zevende
Dagsadventisten heeft de Spaan
se regering in een nog moeilijker
parket gebracht dan zij al was.
Toen ze de nieuwe wet aannam,
die allerlei beperkende bepalin
gen bevat, ging ze uit van de
gedachte dat de meer traditionele
protestantse kerken zich er wel
bü zouden neerleggen, maar dat
de kleinere sekten zouden wei-
Dat was precies wat ze wilde.
Daardoor konden de traditionele
kerken van gereformeerde, epis
copaalse of baptistische signa
tuur erkend worden, maar kon
ze gaan optreden tegen de sek
ten, die vaak het agressiefst zijn
in hun evangelisatiemethoden.
Maar nu blijkt dat de protes
tantse kerken als één man zijn
opgestaan en de regering hebben
aangezegd dat zij niets voelen
voor het vragen van officiële
erkenning. De Zevende Dags
adventisten hebben zich wel bjj
de wet neergelegd.
Er bestaat vrijwel geen con
tact in Gpanje tussen deze groep
en de protestantse kerken. De
protestanten erkennen deze
groep niet als behorend tot hun
kring, zij' zyn dan ook nooit
toegelaten tot hun overkoepe
lende organisaties.
Nu zij bovendien een stand
punt hebben ingenomen lijn
recht tegen het protestantse
standpunt gericht, ziet het er
naar uit dat de kloof zich voor
lopig nog verder zal verwijderen.
waarschijnlijk In zijn gebied
gaan vestigen en nog eens adres
sen van 25 gezinnen die grote
..-.belangstelling hebben om naar
Canada te verhuizen.
De. emigratie uit Nederland,
vertelde hij me, neemt weer toe.
Het grootste dieptepunt werd be
reikt in 1963, toen er maar heel
weinig belangstelling was voor
Canada. In 1965 vertrokken weer
2446 mensen naar dat land, in
1966 3310 en het ziet er naar uit
dat het aantal dit jaar weer veel
hoger zal worden.
Volgens de cijfers van de
eerste zes maanden van dit jaar
emigreerde 80 procent meer
mensen dan in dezelfde periode
van het vorig jaar. Verhoeff
vindt de provincie Alberta de
meest geschikte Canadese provin
cie op het moment. Jarenlang is
Er zijn ongekende energiebron
nen gevonden, vooral op het ge
bied van olie en gas. Met als
gevolg dat steeds meer in
dustrieën zich daar vestigen, die
grote behoefte hebben aan werk
krachten. Van het provinciale
budget van 840 miljoen dollar
kwam vorig jaar 245 miljoen dol
lar uit de petroleumindustrie.
Alberta is een tamelijk dun be
volkt gebied. Er zijn twee grote
steden, Calgary met Iets minder,
en Edmonton met iets meer dan
350.000 inwoners en zij vormen
de helft van de gehele bevolking
van de provincie.
In verschillende Canadese ste
den zijn de laatste jaren weer
ontvangstcommissies gevormd.
Plaatselijk vinden mensen van
verschillende kerken van gerefor
meerde signatuur elkaar om de
Nederlandse emigranten op te Contracten
vangen. Zij willen hen helpen om
werk te vinden, maar bieden ook
een geestelijk tehuis.
Behoefte
Alberta heeft vooral behoefte
aan bouwvakkers zoals timmerlie
den, stukadoors, loodgieters, elek-
triciëns en ook liever jonge
ongeschoolde werkkrachten. De
industrieën vragen om elektro
technische krachten, werktuig
bouwkundigen, automonteurs >3n
vooral tekenaars op allerlei ge
bied, zowel bouwkundige als elek
trotechnische.
En dan kunnen er administra
tieve krachten geplaatst worden.
Er is bovendien grote behoefte
aan mensen met een m.o. diplo
ma Frans om les te geven aan
middelbare scholen en ook aan
onderwijzers en onderwijzeres-
Zij doen er echter goed aan om
eerst een half jaar lang een tijde
lijke baan te nemen om de taal
grondig te leren, maar kunnen
dan zonder meer geplaatst wor
den, mits ze bereid zijn zich ver
der te laten opleiden om de uit
eindelijk vereiste Canadese diplo
ma's te verwerven.
Deze commissies bestaan veelal
uit mensen die zelf geëmigreerd
zijn, die de eerste moeilijkheden
kennen en zelf door schade en
schande geleerd hebben. De com
missie van Calgary heeft bijvoor
beeld nauw contact met het
plaatselijk arbeidsbureau, waar
de Nederlanders geholpen wor
den aan een baan door de ex-Ne
derlandse directeur C. Nordholt,
In Nederland werkte de
heer Verhoeff nauw samen
met de Christelijke Emigra
tie Centrale. Hij kreeg vooral
goede contacten in de vijf
noordoostelijke provincies,
maar sprak ook elders in
ons land voor jeugdvereni
gingen en op scholen, waar
hij iets vertelde over zijn
nieuwe vaderland.
(Van c
e kerkredactie)
T\E HEER Verhoeff, die
in Nederland op zoek was
naar emigranten voor de pro
vincie Alberta in Canada, was
twee jaar geleden ook enige
tijd in zijn vroegere vader
land. Toen was hij op zoek
naar geld om in zijn woon
plaats, Calgary, een christe
lijke' middelbare school te
stichten, die inmiddels tot
stand is gekomen. Maar Ver
hoeff zou Verhoeff niet zijn.
als hij al niet iets anders op
zijn programma had. Nu moet
er een christelijk „junior colle
ge" komen.
TfEN junior college geeft
de beginjaren van een uni
versitaire studie. De laatste
tijd wordt deze vorm van uni
versitair onderwijs in Canada
sterk gestimuleerd om tot
meer spreiding te komen. Al
jaren wordt er in Canada ge
droomd van een christelijke
universiteit. Verschillende po
gingen zijn in het werk
gesteld om zover te komen,
maar ze zijn steeds blijven ste
ken in de plannen.
T/ERHOEFF weet niet of
zijn plannen wel zullen
slagen, maar hij geeft ze wel
een goede kans. Zo'n junior
college kan dan, hoopt hij, in
de toekomst uitgroeien tot een
echte volledige universiteit.
IXJAAR zo ver is het nog
L1M- niet. Er is zelfs nog geen
commissie om een dergelijk
universitair instituut te stich
ten. Er is net een commissie
ingesteld om te onderzoeken
of er redelijke mogelijkheden
zijn om Iaat ons zeggen
over vijf jaar te starten.
Brengt deze commissie een
positief rapport uit dan zal er
een vereniging gevormd wor
den tot stichting van een juni
or college.
TT^JJ willen de Hollandse
omstandigheden niet hier
in Canada dupliceren vertelde
de heer Verhoeff me, maar we
geloven dat het christelijk on
derwijs een belangrijke bijdra
ge kan leveren can de Cana
dese staat. Deze scholen kun
nen ertoe bijdragen duidelijk
te maken dat het hele sociale,
maatschappelijke en politieke
leven behoort te staan onder
de heerschappij van Christus
de Koning der Schepping.
INMIDDELS heeft het
christelijk onderwijs een
belangrijke steun gekregen
van staatszijde. Alberta is de
eerste Canadese provincie die
een subsidie heeft toegekend
aan het bijzonder onderwijs.
Per kind ontvangt iedere pro
testantse school nu honderd
dollar, als er tenminste dertig
leerlingen entwee leerkrach
ten zijn. Verhoeff gelooft dat
dit voorbeeld ook in andere
provincies zal doorwerken, al
bestaat er nog tamelijk veel
verzet tegen dergelijke staats
subsidies.
