Analfabetisme zeer
snel wegwerken
BND1GS
BUD
Kersteningsproces
een wijs en
verloopt sneller
i
Aboikoni
kundig
bestuurder
SURINAAMSE
GRANMAN:
r~ EERSTE
INTERVIEW
VAN ZIJN
LEVEN
ZATERDAG 21 OKTOBER 196T
De gemeenten betonen grote
■endingsijver. Steeds meer
:hrisftelijke scholen worden ge
bouwd. Velen, ja hele families
melden zich spontaan aan voor
"hristianisatie.
Anderen zeggen: neem onze kin
ieren op jullie scholen. Ontwik
keling en kerstening gaan dus
land in hand.
Hetgeen weer andere gevaren
oproept, te vatten in deze twee
uitersten Ik wil graag christen
worden, maar ben niet ontwik
keld, en: Ik wil ontwikkeld wor-
De Broedergemeenten met hun
ongecompliceerd, blij en daadwer
kelijk geloofsleven lijken de aan
gewezenen om die taak groten
deels te mogen volbrengen. Ge
dachtig aan het bijbelwoord: Die
met tranen zaaien, zullen met ge
juich maaien!
TEKST:
Ton van der Hammen
Soort Commissaris
van de Koningin
Groningen—De posi-
tie van een granman
er zijn er vijf in Bosland,
van wie twee christenen
is ongeveer te vergelij
ken met een Commissaris
van de Koningin in Neder
land. Hij bestuurt echter
niet alleen, maar spreekt
ook recht. Granman Aboi-
koni is hoofd van de groot
ste bosnegerstam in Suri
name, die ongeveer 14.000
mensen omvat. Zijn gebied
beslaat het zwarte gedeelte
op het kaartje.
i
GRONINGEN De granman moet nog eten.
Hij zal zo bij u komenverklaart de zuster in het
Academisch Ziekenhuisals ze ons bezoek heeft
aangediend. Even later verschijnt hij met zijn zoon
die hem voortdurend vergezelt om als tolk te fun
geren. Want het groot-opperhoofd Aboikoni spreekt
geen Nederlands.
Een rijzige, licht gebogen
gestalte. Zijn ogen kijken
peilend, onderzoekend bij de
kennismaking. Ds. Koorn-
dijk begroet hij als een oude
vriend. Hij verzoekt ons te
gaan zitten.
We volgen ds. Koorndijks ad
vies op door eerst naar de gezond
heid van de granman te vragen.
Zoon Michel vertaalt dat en nu
herinneren we ons die typische
Surinaamse conversatietoon eer
de^ te hebben gehoord waarbij
de aangesprokene bijna na elke
zin hardop instemming of zoveel
els „heb het begrepen"" betuigt.
Het heeft mij aangenaam ge
troffen dat u mij wilt ontmoeten,
zo stelt de granman deze eerste
vraag naar zijn gezondheid op
prijs. Ik mag zeggen: naar
omstandigheden gaat het mij
goed. De behandeling die de pro
fessor mij hier laat ondergaan
heeft een goede uitwerking.
Ofschoon ik nooit meer geheel
beter zal kunnen worden, ben ik
zeer tevreden over de tot nu toe
bereikte resultaten.
Het is de eerste maal dat u
Nederland bezoekt. Kunt u iets
van uw indrukken zeggen?
Patiënt
Aan de rechterhand van de granman zijn zoon Michel, die voorlichtings
ambtenaar in Paramaribo is en sinds kort radio-uitzendingen voor de
Boslandbewoners verzorgt.
Omdat ik patiënt ben en afhan
kelijk van de medici die mij be
handelen had ik niet de gelegen
heid Nederland te zien zoals ik
het graag zelf zou willen. Maar
de ontvangst hier door Hare Ma
jesteit de Koningin, door mi
nister Einaar, de vele bloemstuk
ken die ik hier regelmatig ont
vang, niet alleen van Surinamers
maar ook van. tal van Nederlan
ders die Suriname uit eigen
aanschouwen kennen en er heb
ben gewerkt, hebben een bijzon
dere indruk op mij gemaakt. Ik
krijg ook regelmatig brieven met
goede wensen. Ja, over de manier
waarop men mij in Nederland
heeft ontvangen ben Ik zeer goed
te spreken.
Behalve naar de Koningin,
bent u ook naar Zeist geweest
Het was uw uitdrukkelijk ver
zoek bij de Broedergemeente op
bezoek te gaan. Wat
was daarvan de re
den?
Zoals u wel van
ds. Koorndijk ge
hoord zult hebben
is de samenwerking
met de Broederge
meenschap heel
goed. Ik onderschrijf
ten volle wat hij u
ongetwijfeld over die
samenwerking zal
hebben verteld. Ik
wilde naar Zeist om
de Broedergemeente
les wat zij in Bos
te bedanken voor al-
land hebben gedaan.
Wij hebben nu en
kele tientallen scho
len. Maar nog altijd
ontvangen ruim vijf
duizend 'van onze
kinderen geen on
derwijs. Ik heb een
dringend beroep op de Surina-
me-zending gedaan om nog sneer
steun, opdat er nog een aantal
scholen gebouwd kunnen worden
en meer leerkrachten kunnen
worden aangetrokken. Daar
moeten we samen nog veel meer
aan doen. We moeten zo spoedig
mogelijk trachten het analfabe
tisme weg te werken. Men heeft
mij die steun beloofd en tot slot
op een echte Surinaamse maal
tijd getracteerd. Een heel pret
tige onderbreking.
Kunt u het Nederlandse eten
waarderen?
Met eten pas ik mij gemakke
lijk aan. Ik was veel op reis in
het Caraibisch gebied, soms gedu
rende maanden en toen heb ik
wel geleerd ook andere kost te
waarderen. Maar ja, het eten
thuis is nu eenmaal altijd het
lekkerste. Er is nu niet veel tijd
meer voor, maar als ik bij u op
bezoek zou komen dan behoefde
uw vrouw geen extra eten voor
mij te koken.
Trots
Het gesprek wordt nu minder
formeel en krijgt het karakter
van een gezellige visite waar
over van alles en nog wat ge
praat wordt. De granman vertelt
hoe fijn hij het vindt dat zijn
zoon steeds bij hem is. Hij is
geweldig trots op hem.
Michel is voorlichtingsambte
naar in Paramaribo en verzorgt
sinds kort speciale uitzendingen
voor de boslandbevolking. Als
het weer zover is, vertelt de gran
man, zet hij thuis-,.de radio zo
hard aan als het maar 'kari^ Ja
voorlopig nog niet veel mee kan
doen. Maar hij gelooft dat het
niet zo lang meer zal duren voor
ook dit medium echt zijn intre
de in het binnenland van Suri
name zal hebben gedaan.
Michel oriënteert zich in Neder
land op voorlichtingsgebied, waar
mee hij thuis ongetwijfeld zijn
voordeel zal gaan doen. Er wordt
heel intensief in Bosland naar
zijn speciale voorlichtingsuit
zendingen geluisterd.
Als de granman zichtbaar wat
vermoeid dreigt te worden willen
wé afscheid nemen. Een nu veel
spontaner handdruk mét de btt-
verwache woorden: En wat voor
indruk maakte ik nu op u?
Een vraag waar we het nlel
moeilijk mee hadden.
SITUATIE IN BOSLAND:
zetten dorpen (Brokoponidopro-
ject) te verlaten? Dat kon door
zijn overwicht en overre
dingskracht.
Hoffelijk
In 1951 kwam h(j in
functie, als opvolger van
zijn oom. De opvolging ge
schiedt namelijk in de ma
triarchale lijn. Zijn opvol
ger wordt een zoon van zijn
oudste zuster. Onder de
granman ressorteren groot
kapiteins (wij zouden zeg
gen: burgemeesters) en
kapiteins, waarvoor ons
land geen vergelijkbare
functie heeft.
Elke stam bestaat uit
clans. Er is geen clan of
een vertegenwoordiger er
van is bij het bestuur be
trokken (ook hier matriar
chaat). Men kan dus van
democratie spreken: de
hele bosnegergemeenschap
is bij het bestuur betrok
ken.
Van oudsher is de ver
houding met de zending
goed geweest. Nadat gran
man Abini (voorvader van
Aboikoni) twee eeuwen
geleden over zijn bezwaren
heenstapte en de zendelin
gen toestond onder de
mensen te gaan werken, is
dat vertrouwen nimmer
beschaamd.
ZEIST Van de 30.000
Boslandbewoners, zijn er
■6000 gedoopt en aangesloten
bij een Broedergemeente.
Voorts zijn er door het werk
van de missie enkele duizen
den rooms-katholieken. Het
kersteningsproces verloopt
steeds sneller, zegt ds. Koorn
dijk, die de leiding van de
Boslandzending heeft
Driekwart van het jaar is ds.
Koorndijk op reis door Bosland.
Vroeger werden de gemeenten
per kano over de veelal moeilijk
bevaarbare rivieren (stroom-
versnellingen) bezocht. Later
deed de buitenboordmotor zijn in
trede. Nu reist de predikant
hoofdzakelijk per vliegtuig. Er
zijn in het oerwoud tien airstrips
van de zending en 6 van de over
heid. Slechts kleine afstanden be
hoeven nog maar op de rivieren
te worden afgelegd.
Men heeft de beschikking, sa-
GRONINGEN De slim
me jongen heet hij bij zijn
stam, die der Samaraccanen.
Een wel wat laag-bij-de-
grondse aanduiding voor de
ze granman uit het Bosland
van Suriname. Want Jozef
Daniël Aboikoni, 77-jarig
groot-opperhoofd, hoogste be
stuurder in een gebied dat
een vijfde van Suriname om
vat is niet slim, maar wijs.
Ook waardig, intelligent en
van een grote innerlijke be
schaving.
Zo komt hij naar voren In het
eerste interview van zijn leven
dat hij toestaat. Plaats van ont
moeting: een ontvangkamer in
het Academisch Ziekenhuis van
Groningen, waar hij al bijna drie
maanden voor herstel van gezond
heid verblijft. Reuma-behande
ling. Toen hij kwam, kon hij bij
na niet meer lopen.
Bijna op het ogenblik dat u dit
leest stapt hij opgewekt zijn wo
ning in Asidon Hopo binnen,
waar zijn familie hem hartelijk
verwelkomt en haar voldoening
uitspreekt dat het lopen hem
weer zo goed afgaat. Met behulp
van een stevige wandelstok.
Granman Aboikoni, die analfa
beet is heeft geletterdheid en in-
tellectule ontwikkeling niet nodig
om een grote persoonlijkheid te
zijn.
In zijn handelen: was het niet
aan de tact en wijsheid van deze
granman te danken dat vele van
zijn mensen hun aanvankelijke
weigering om elders te gaan wo
nen overwonnen, toen het erop
aan kwam hun onder water te
In zijn praten: een hoffelijke,
bescheiden causeur, die niet op
de manier van zijn volk in wijdlo
pige zinnen en langs omwegen
naar zijn doel toepraat, maar in
kort, direct commentaar ingaat
op hem gestelde vragen.
In zijn denken: ofschoon hei
den (animisme) en als gevolg
daarvan in het bezit van meer
dan een vrouw (polygamie) heeft
het daadwerkelijke christenzijn
van de Hernhutters hem veel te
zeggen. Hij is daarmee innerlijk
bezig: liet zijn kinderen een
christelijke opvoeding geven. Hij
zelf acht zich te oud voor een
formele overgang, hetgeen hij
eens op de volgende oorspronke
lijke en voor de fijnproever gees
tige wijze onder woorden bracht:
„Ik heb satan al doorgeslikt".
Wat zoveel betekent als: ik zit nu
eenmaal in het schuitje. Mijn kin
deren niet ra die kunnen nog een
ander schuitje kiezen.
Ja, de mensen van de Broeder
gemeente, die al eeuwen in
Bosland werken, hebben zijn
volste vertrouwen. „Mijn mede
werkers", noemt hij ze. Kunnen
meer woorden dan deze twee de
uitstekende verhoudingen over
en weer demonstreren?
Vertrouwen
Het bewijs van dat vertrouwen
leverde alleen het tot stand ko
men van ons interview al. Krante
mensen heeft de granman steeds
afgewimpeld. Zelfs geen foto
voor een dag- of weekblad kon
eraf. Maar nu was dat allemaal
wel mogelijk.
Een introductie van ds. E. M.
Koorndijk (Boslandzending van
de Broedergemeente), met kort
verlof in ons land, bewerkstellig
de dit. Eén simpel telefoontje
van het Broederplein in Zeist
naar Groningen en het was vol
doende: „Wie met u meekomt is
bij mij altijd welkom!"
Onderweg, in de trein naar het
noorden, praatte de dominee ons
bij. Voortdurend terugkerende ge
dachte tijdens die voorlichting:
Wat weten wij, Koninkrijksgeno
ten in Westeuropa een akelig
söhijntje van de verhoudingen
daar. Om van de historie maar
niet te spreken.
Zeker, dat de voorouders van
de Surinaamse oerwoudbevolking
Afrikaanse negers zijn, door onze
voorouders uit Afrika meege
voerd om in Suriname als slaven
te worden verkocht, weten we
nog wel, al worden we er liever
maar niet teveel aan herinnerd.
Geen stukje „beschavingsgeschie
denis" om trots op te zijn.
Maar verder? Dat vele slaven
wegliepen van hun meester, het
oerwoud in. Dat zij daar een min
der dan pover, maar vrij bestaan
hadden, ten koste van vele ge
vechten met het blankendom. Dat
ten lange leste vrede werd geslo
ten, waarbij de bosnegers als
vrije groepen werden erkend, een
eeuw voor de slavernij werd af
geschaft.
Hoe twee eeuwen geleden „de
grootste oecumener van de acht
tiende eeuw" graaf Ludwig von
Zinzendorf te Hernhut in
Duitsland met fijne intuïtie een
Duitser, een Zwitser en een En
gelsman naar Bosland zond „om
te onderzoeken of er onder de
wilden en moren iets voor de Hei
land te winnen is".
Een voorvader van Aboikoni,
granman Abini, heeft het er erg
moeilijk mee of hij wel aan de
drie toestemming kan geven om
daadwerkelijk het evangelie te
verkondigen. Het wantrouwen te
gen blanken zit er diep in. Maar
zijn zuster, Jaja Dande, weet
haar broer te overreden. Het ver
zoek wordt 1
Wonder
Maar daarna gebeurt het won
der. Een neger uit een stam waar
men nog nimmer contact mee ge
had had komt bij de zendelingen
vragen om gedoopt te worden.
Hij wordt zelf ook prediker, deze
Johannes King. God gebruikte
hem om Bosland open te leggen
voor kerstening. Dit gebeurde in
de tweede helft van de negentien
de eeuw. Door hem werd de zen
dingssituatie in Suriname totaal
gewijzigd.
Een uiterst moeilijke periode
volgt. Voor de zendingspioniers
blijkt het klimaat ondraaglijk.
De een na de ander sterft.
Bosland gaat Dodenland heten.
Maar steeds komen er anderen
ofschoon deze boodschappers van
het heil weinig resultaat óp hun
werk mogen zien. Het is een Een van de twee vliegtuigjes waarmee de zending tegenwoordig de
moeizaam ploegen op harde verbindingen in Bosland onderhoudt. Het ene kwam via Simavi, het
rotsgrond. In een halve eeuw vin- andere kon worden aangekocht in het kader van ontwikkelingshulp.
den 15 zendingsbroeders en De piloten zijn Amerikanen, beschikbaar gesteld door een zendings-
-zustera in het oerwoud de dood. organisatie in de VS.
den en (dus ook maar?) christen.
Totaal nieuwe verantwoordelijk
heden voor de zending. Op eer
lijke, juiste leiding komt het aan.
Gestudeerd
Ds. Koorndijk gelooft in een
algehele kerstening in Bosland
op den duur. De christenen in
Bosland onderscheiden zich van
ouds in ontwikkeling. Zij waren
de eersten die hun haar niet
meer vlochten, die zich niet meer
tatoueerden, die geen rituele
dansen meer beoefenden. Enkele
honderden hebben gestudeerd.
De christen is een schakel tussen
de oude en nieuwe tijd gewor
den. Hij mag bewerken dat er in
de toekomst geen scheidingslijn
meer tussen bosnegers en ande
ren bestaat.
Ds. E. M. Koorndijk van de Bos
landzending.
men met de medische zending,
over twee vliegtuigen, bestuurd
door Amerikaanse piloten. De
dokter maakt van de vliegtuigen
gebruik om overal polikliniek te
houden. Zieken worden er mee
vervoerd naar een van de twee
Boslandziekenhuizen of naar een
van de hospitalen in Paramaribo.
En de dominee gaat mee.
Het vervagen van die lijn
geséhiedt snel. Vooral in stoffe
lijk opzicht. Benzinedampen zijn
doorgedrongen tot In de uiterste
hoeken van het oerwoud. Koel
kasten cn transistorradLo's wor
den gemeengoed in de dorpen.
Het komt er nu op aan juist de
geestelijke, ontwikkeling in goe
de, verantwoorde banen te lei-
IJver Maaien
