Hartstochtelijk
blijven zoeken
rente-girorekening
Meer geld nodig
voor kruiswerk
Balarichine's Valse:
dramatische kracht
Publiek verdeeld
bij „Soldaten"
Maakt u al rente
op uw girorekening*?
Neen? Open dan nü een
met 31/2% rente bij de
Algemene Bank Nederland
DINSDAG 10 OKTOBER 1967
VOORZITTER GROENE KRUIS:
Bijna niemand herkende koningin
Elizabeth in het meisjesachtige fi
guurtje, dat stond te praten met
Douglas Walker, die pas in Schot
land een wisselbeker had gewonnen
na een enerverende jachtpartij.
Geen pracht en praal, maar een
simpele regenjas met- capuchon,
lichte sokjes en stevige sportschoe
nen zorgden Poor dit incognito.
MIDDELBURG Het Groe
ne Kruis hoopt en verwacht dat
bij de behandeling van de Rijks
begroting in de Tweede Kamer
wat meer financiële armslag zal
worden gegeven aan het werk
van de provinciale kruisorga
nisaties. Het kruiswerk kampt
nog steeds met ernstige finan
ciële zorgen, aldus mr. J. W.
van Gelder, voorzitter van het
Groene Kruis, vandaag op de
Groene Kruisdag in Middelburg.
Volgens mr. Van Gelder wordt er
in ons land nog te veel gepraat over
de toeneming van de kosten van de
gezondheidszorg (zoals verpleging en
opleiding), maar te weinig over het
belangrijke economische voordeel dat
een goede preventie en voorlichting
mede kunnen opleveren.
Wat betreft de gezondheidszorg,
voorlichting en opvoeding, waarvoor
de heer Van Gelder voor de toekomst
een belangrijke taak voor de
kruisverenigingen ziet weggelegd,
krijgt men wel eens de indruk dat
deze voorlichting yrijwel uitsluitend
zou bestaan uit seksuele voorlichting.
Het ledental van het Groene Kruis
overschreed vorig jaar de anderhalf
Het Nationale Ballet
ROTTERDAM Met La Valse, dat
Het Nationale Ballet na de verleden
week woensdag in Amsterdam gege
ven première maandagavond voor de
eerste maal vertoonde in de Rotter
damse Schouwburg, heeft George Ba-
lanchine een ballet gecreëerd van gro
te dramatische kracht. Wat betreft de
danstechniek heeft hij dit ballet
strak academisch gehouden. Hij is uit
gegaan van de acht Valses Nobles et
Sentimentales van Ravel en van La
Valse van dezelfde componist. Ravel
zelf heeft van zijn Valses Nobles et
Sentimentales gezegd: „Dansen op de
rand van een vulkaan".
Die acht korte walsen heeft Balan-
chine gebruikt als introductie op La
Valse. Hij bepaalde er de sfeer van
zijn ballet mee, in zijn choreografie
de spanning opvoerend ter inleiding
van een naderende catastrofe. Hij
dolt dit scherp en duidelijk: als in de
ac/itste van de Valses Nobles et Senti
mentales Maria Koppers optreedt,
weet de toeschouwer meteen dat het
om haar zal gaan.
Welnu, in het tweede gedeelte, als
de introductie is overgegaan in La
Valse, komt de Dood /in de balzaal
om haar op te eisen. Verlokkend
maar ook onontkoombaar, onverbidde
lijk.
Men zegt wel eens. dat George Ba-
lanchine met dit ballet een weerspie
geling heeft willen geven van de on
zekerheid, de dreiging die deze wel-
vaartstijd begeleidt.
Zoals te verwachten van een groot
meester als Balanchine kenmerkt de
choreografie zich door een prachtig
evenwicht en een heel mooie composi
tie.
De figuren zijn wervelend, maar de
dans is zeer beheerst, hoofs, zonder
virtuose schitteringen die hier ook
niet op hun plaats zouden zijn. De
geladenheid komt tot uiting in ge
baar en choreografische figuratie,
niet in de danspassen. Alleen aan het
eind, als de Dood als partner op
treedt, neetnt de dans zelf in een zeer
snelle solo de spanning over.
Met de costuums van Karinka en
het décor en de belichting van Jean
Rosenthal is de onwezenlijke sfeer
van de droom mooi versterkt.
Costuums en décor zijn sober, maar
rijk, niet met harde effecten en in
dat opzicht zeker niet „modern", nu
immers hardheid zo „in" is.
Francia Russell heeft La Valse met
Het Nationale Ballet ingestudeerd en
Balanchine's werk ten volle recht ge
daan.
Het programma bevatte een tweede
Balanchine-ballet: de pas de dix uit
Raymonda op muziek van Glazounov.
De avond werd daarmee geopend, en
deze pas de dix had een geheel ander
karakter: fleurig en virtuoos.
Verder waren er twee Poolse bij
dragen: Labyrinth van Henryk To-
maszewsky en Variaties 4:4 van Con
rad Drzewiecki.
Als verrassing was aan het pro
gramma toegevoegd de Pas de Deux
Romantique van Jack Carter door 01-
ga de Haas en Sylvester Campbell,
waarin vooral Sylvester Campbell
een weergaloze springtechniek te zien
gaf.
Woensdagavond treedt Het Natio
nale Ballet met hetzelfde programma
op in het Circustheater in Schevenin-
gen.
HANS. W. LEDEBOER
Want Doublemint kauwen bevor
dert de spijsvertering, 't Is heerlijk
en zo gezond. Doublemint reinigt
uw tanden en verfrist mond en
adem. Koop vandaag nog een
pakje - plezier voor twee -
merk zelf hoe goed Doublemint
u doet.
Waarom geen prijs
kinderboek?
AMSTERDAM Ret bestuur van
de vereniging van letterkundigen be
treurt het niet-toekennen van de
kinderboekenprijs 1967.
Al meer is door auteurs kritiek ge
weest op de jury, die geen boek
geschikt achtte om bekroond te wor
den in de leeftijdsklasse tot tien jaar
en van tien jaar en ouder.
De vereniging noemt het onge
wenst, dat de jury in het rapport
enkele schrijvers noemt, die als
laatsten zijn beoordeeld en te licht
bevonden werden.
miljoen. Er waren eind Vorig jaar
ruim 1750 gediplomeerde wijkver
pleegsters werkzaam. In 1966 kwa
men achttien wijkgebouwen tot stand
(totaal nu 980).
BERLIJN Het nog vóór publika-
tie en opvoering al omstreden to
neelstuk „Dc soldaten" van Rolf
Hochhuth schrijver van het al
even geruchtmakende spel „De
plaatsbekleder" heeft maandag in
West-Berlijn zijn wereldpremière ge
kregen. De spelers van het Berlijnse
Volkstheater oogstten veel applaus,
maar Ide reacties van het publiek
over de auteur en de inhoud van zijn
stuk waren zeer verdeeld.
Kenneth Tynan, artistiek leider
van het Britse Nationale Theater,
vond het stuk „buitengewoon verve
lend". Zoals bekend heeft de toneel
censor in Londen de openbare opvoe
ring van „De soldaten" verboden.
Op een persconferentie kreeg Hoch
huth veel aanvallen op zijn jongste
toneelwerk te verduren. Een paar
keer sprong hij geïrriteerd op en zei
dan dat men hem dingen in de mond
legde, die hij niet had bedoeld.
Hochhuth weigerde rechtstreeks
antwoord te geven op de vraag of hij
dacht dat Churchill opdracht zou heb
ben gegeven om de Poolse generaal
Sikorski (die in 1943 bij Gibraltar
met een vliegtuig verongelukte) uit
de weg te ruimen. Iemand had Hoch
huth „getipt" dat het geen ongeluk
was geweest.
Overigens noemde Hochhuth de Si-
korski-episode een bijkomstigheid.
Hoofdthema van zijn stuk is het be
toog, dat bombarderen van burgerdoe
len moord is. Ook in dit verband
voert de Duitse schrijver Churchill
ten tonele als de verantwoordelijke
man voor dergelijke bombardemen
ten op Duitse steden. Churchills hou
ding, zo zei Hochhuth, moet echter
worden gezien in het licht van die
tijd.
„Als de Engelsen mijn stuk hebben
gelezen en gezien, zullen ze niet meer
aan laster geloven", aldus Hochhuth.
Van de oorspronkelijke tekst, die on
geveer zes en een half uur
in beslag zou nemen, heeft de
72-jarige regisseur Hans Schwei-
kart, ruim de helft laten val
len, zodat de voorstelling nu circa
drie uur duurt.
Nog altijd is niet na te gaan in
hoeverre de enscenering een verzwak
king of een wijziging is van Hoch-
huth's oorspronkelijke opzet, want er
is veel geheimzinnigheid rondom de
ze affaire geweven en het stuk is nog
niet in druk verschenen.
Protest tegen
afbraak van
„De Harmonie"
DEN HAAG De dreigende af
braak van het Groninger Concertge
bouw „De Harmonie" waarvan de
grote concertzaal grote bekendheid
geniet in de muziekwereld om zijn
buitengewone akoestiek, heeft nogal
wat beroering gewekt.
Een groot aantal dirigenten zoals
Henri Arend van het Noord-Hollands
filh. orkest, Eduard Flipse, dirigent
van de Philharmonie te Antwerpen,
Szymon Goldberg van het Neder
lands Kamerorkest, Bernard Haitink
van het Concertgebouworkest, Hein
Jordans van het Brabants orkest en
Andre Rieu van het Limburgs
Symph. orkest en voorts de orkest
commissie van alle symphonieor-
kesten hebben zich in een brief tot
de minister van cultuur, recreatie en
maatschappelijk werk en tot de Raad
voor de kunst gewend met het drin
gende verzoek „alles in het werk te
stellen om te voorkomen dat de fataal
te noemen beslissing bedoeld concert
gebouw af te breken, ten uitvoer
v/ordt gebracht."
Juist na dit schrijven is bekend
geworden dat „De Harmonie" op de
voorlopige monumentenlijst van de
stad Groningen is geplaatst. Dit
houdt nog niet in dat daarmede het
gebouw definitief van de afbraak is
gered want het stadsbestuur kan te
gen deze beslissing nog in verzet ko-
Onze kantoren lichten u graag verder in
Den HAAG Ze is secretaresse op
kantoor en tussen de dertig en
veertig. Niet getrouwd nee, wat ze om
diverse redenen wel eens betreurt.
Maar bepaald niet de zielige alleen
staande vrouw, die het huwelijk nodig
heeft om volledig mens te kunnen
zijn. Ze (heet Warry van Sevenaer.
Geen adel, zoals ze er glimlachend aan
toevoegt.
Haar wieg stond in Vlaanderen en ze is
•oms-katholiek opgevoed. Zat van kinds
ben af in allerlei jeugdwerk, werd ten
slotte catechiste, wij zouden zeggen evan-
geliste, lekehulpje van pastoors en kape
laans. Ze gaf godsdienstonderricht op
openbare scholen en spijkerde jongelui „die
er niets meer aan gedaan hadden" bij als
ze in de kerk wilden trouwen. Doorgaans
luitjes die na hun eerste communie „het
hele geloof" waren vergeten.
De problemen begonnen toen ze zich een keer
de kring van de jeugdleiding had laten ontval
len, „dat protestanten toch ook christenen zijn".
Dat zou in het huidige Nederlandse r.k. milieu
normaal zijn opgenomen en ongetwijfeld zijn be
aamd. Niet alzo in België, waar de papieren veel
al heel anders liggen.
Er kwamen moeilijkheden ik had duidelijk
getoond onbetrouwbaar te zijn. Laat ik zwijgen
van het verdriet' dat ik ging ondervinden. Ik
kreeg boze, vaak anonieme brieven. Het leven
werd me in feite onmogelijk gemaakt, ja vergald.
Zelfs de bisschop kwam eraan te pas. Het eindig
de ermee dat ik werd geëxcommuniceerd.
TK kon het eenvoudig niet verwerken. Dit
A alles na de onnozele mededeling die ik*
plaatste nadat mij het zingen in de Evangelische
kerk had getroffen, waar ik vlak naast woonde.
De mensen oefenden daar samen het lied „Neem
Heer mijn beide handen" en dat deed me wat,
het sprak me aan. Waarom die vijandschap toen
ik mij spontaan liet ontvallen: zij toch ook?
Ik kon niet meer blijven. Ging weg naar Neder
land, waar ik al gauw ander werk vond. Het
zonder kerkelijk onderdak zijn benauwde me. Op
een avond trof een dagsluiter wie laat ik nu
maar in 'het midden me bijzonder. Ik schreef
hem een brief. Correspondentie ontstond. Zo
kwam ik in contact met een dominee in de plaats
ik woonde. Iemand, die begréép toen ik
vertelde van mijn hartstochtelijk verlangen weer
,in de gemeente" te worden opgenomen.
Mijn drijfveer was voornamelijk het Heilig
Avondmaal. In België was dit sacrament iets ge
weest dat ik niet kon missen. Juist daarvoor was
ik ook in mijn nieuwe woonplaats trouw elke
morgen om zeven uur naar de mis blijven gaan.
Illegaal, zeker, maar het betekent voor mij de
concrete ontmoeting met Christus. En daarvoor
wil ik formeel wel „zondigen". Mijn verlangen
In elk geval belijdenis te doen, zodat ik het
legaal mee kon vieren. Dat is ook gebeurd.
Maar wat me allengs duidelijker begon te worden
was dat voor de gelovigen in de kerk waar ik nu
toe behoorde het avondmaal helemaal niet zo
functioneerde als voor mij, die het steeds heel
ongecompliceerd en blij als een duidelijke tegen
woordigheid van Christus had ervaren.
"VJENSPREEKT er over gedenken van het lijden
en zo, over doemwaardigheid, maar dan zit je
volgens mij op een heel ander spoor. Dat kun je
ook wel aan de mensen zien. ondanks het feit dat
ze er soms hun feestpak voor hebben aangetrok
ken. Ze zitten er nogal onaandoenlijk bij, kijken
vreemd op als je zegt hoe graag je elke week het
avondmaal zou willen vieren. Beweren zelfs: dat
zou ik niet op kunnen brengen. Maar hoe kan dat
nu als je dicht bij God leeft?
Maar goed, in die eerste protestantse kerk van
de grote stad kon ik me toch wel thuisvoëlen,
verder. Maar toen bracht mijn werkkring me in
een totaal ander deel van Nederland. In de kerk
daar, behorende tot hetzelfde kerkgenootschap,
bleef ik totaal onaangepast.
Wat een verschil met de stad waar ik vandaan
kwam. Om te beginnen zes weken vervolgpreken
over Daniël en 's avonds zware referaten over de
catechismus, nee daar was ik nog niet aan toe. En
ik kwam er ook niet aan toe. Die presentatie van
het Evangelie, dat overwegend er óver praten,
waarbij je je dan nog vaak afvraagt: is dat nu zo
wat hij zegt? Waar kan ik dat terugvinden? Je
zou willen interrumperen, althans napraten.
Dat heb ik ook wel geprobeerd.
Maar de ene dommee begreep het niet, vond me
maar een buitenbeentje en verwees me naar zijn
vrouw in de huiskamer. Hij dacht kennelijk dat
ik als eenzaam meisje met een gezellig praatje,
wat contact en thee met koekjes opgefleurd
moest worden. De andere dominee had geen tijd,
want hij moest hard werken voor zijn promotie.
Bovendien had hij een groot gezin.
Ik wil niet zeggen dat ze onwelwillend waren,
maar ik kreeg het gevoel dat ik overlast bezorg
de. Er zijn zo weinig dominees, althans: ik heb er
zo weinig ontmoet, bij wie je onverdroten kunt
aankloppen, die luisteren. Ze hebben het altijd zo
druk met vergaderen, ziekenbezoek, gezinsmoei
lijkheden, overlijdensgevallen en in mijn geval:
met een laaiende ruzie tussen twee kerkge
nootschappen. Daar kon je van meegenieten.
Er is trouwens ook nooit veel aanloop op
pastorieën, dacht ik. Ook niet bij ouderlingen,
die je als je vertrouwde zou kunnen beschouwen.
Ik dacht dat die ambtsdragers dat voor een groot
deel aan zichzelf te danken hebban. Wereld
vreemd, ja dat is het woord. Ik denk wel eens: je
zou haast liever aan de hand lopen van Vrij
Nederland, die veel menselijker is dan aan die
van de preek of de kerkbode. Ik heb bewondering
voor al die trouwe mensen die dat elke week
opnieuw maar weer komen beluisteren.
ALS je er bovendien niet in bent opgegroeid
kom je er in de kerken van het Nederlandse
reformatorische christendom ook niet in. Die
diensten met hun vaste plaatsen, hun pepermun
tjes, rode lichtjes, veelal onbewogen karakter. Al
doe je nog zo je best, het gaat niet. Je hebt het
gevoel dat je jezelf voortdurend zit te forceren
want je wilt er zo graag bij, maar je krijgt geen
hand.
Ga maar trouw naar de kerk en voldoe maar
op tijd je vrijwillige bijdrage, dan zit het wel
goed. Maar daar verkommer ik bij. Negen maan
den ben ik ziek geweest en ik heb de kerk
behoorlijk op de hoogte gebracht. Maar ik heb
niemand gezien.
Je komt 'zo verschrikkelijk geïsoleerd te staan,
want mijn familie heeft zich volledig van me
afgetrokken; 'k heb dat bij een begrafenis pas
nog duidelijk gemerkt. Mijn moeder heeft er erg
veel verdriet van dat ik uit haar kerk ben ge
gaan. U weet, hoe oudere mensen kunnen denken.
Vaak komen gesprekken bij mij boven die ik
had met mijn heeroom in de tijd dat ik op het
punt stond mij bij een reformatorische kerk aan
te sluiten. Hij had veel begrip, maar zei steeds
waarschuwend: Kind, je komt er in een ijskast.
Achteraf moet ik hem daar gelijk in geven.
Het in religieus opzicht praktisch geheel op
jezelf teruggeworpen worden, vooral bij de huidi
ge bewegingen die gaande zijn, is heel moeilijk,
juist voor iemand als ik, een gemeenschapsmens.
Je kunt ook niet terugvallen in een gezin, dat
tenslotte het kleinste kerkje van onze samenle
ving is. Daar kun je elkaar opladen, samen bid
den. Niet dat ik nooit fijne ontmoetingen heb,
maar het blijft toch altijd in de sfeer van „ships
that pass in the night". Je hebt het gehad en dan
is het weer voorbij.
TY/'E zitten met de Kerk (welbewust met een
grote K) wel heel erg in de versukkeling,
vind ik. Mij frappeert vooral de beweging die
gaande is binnen het Nederlandse rooms-katholi-
cisme. Hier heeft men het te pakken, is evolutie,
hebben ze durf, bestaat spiritualiteit. Uit zo'n
pastoraal concilie blijkt zelfkennis, de zaken wor
den met een zekere humor aangevat.
Weer terug naar het rooms-katholicisme? Nou
zeg, ik ben geen draaibord. Ik heb daar, hoezeer
geestverwant, niet eens veel behoefte aan. De
Kerk met die grote K van zoëven, weet u nog
wel? Ik denk liever, nu ik me toch geheel vrij
voel staan, praktisch mee over de Kerk anno
2000.
Een pracht werkplaats daarvoor zijn de experi
mentele diensten 's zondagsmorgens in dat hotel
bij Bunnik, waar je kunt praten en met elkaar
bezig bent. Zeer onorthodox van opzet,maar
hartstochtelijk zoekend en van de goede geest
bezield. Noem het voor mijn part gewijde koffie-
visite, maar daar gaat wat van uit. Voor de
toekomst? Ik hoop het.
Waar het heen moet, dacht ik, en dat is op
zienzelf geen nieuws, is naar de kleine religieuze
gemeenschappen. Of dat nu het huidige systeem
Bunnik met zijn lopende receptie van negen tot
twaalf is of niet. In elk geval is het een ontmoe
tingspunt waar je kunt bijtanken.
In deze richting wordt nog weinig gedaan. Er
moet veel meer gedurfd worden, veel meer indivi
duele openheid komen, veel meer realiteit en
aansluiting bij de wereld van vandaag. Want het
is toch eigenlijk belachelijk dat je honderd kilo
meter zou moeten blijven rijden om wezenlijk
naar de Kerk te kunnen gaan?
ZE VINDEN
ER NIKS VAN
Zelf .hoor ik de laatste tijd meer
preken. Myn grootste bezwaar ertegen
is, dat ze zo vervelend zyn. In de kerk
wordt niet iets gezegd wat de mensen
van week tot week nodig hebben om
als christenen te kunnen leven. Ik heb
het gevoel dat de rijkdom van de
Bijbel er weinig-in tot uiting komt.
Een preek moet instemming geven
of verzet ondervinden. De beroerdig
heid is, dat de mensen er niks van
vinden. Dit is geen kritiek op preken
van anderen, het is een gevoel van
onbehagen bij de prediking in de kerk.
Bevreemdend is dat wij, predikan
ten, de hoofden bjj elkaar steken en
zeggen: jongens, hoe moet dat straks
in dat nieuwe stadsdeel of die nieuwe
wijk? We kunnen ons niet meer de
luxe permitteren langs elkaar heen te
lopen.
Maar we steken nooit de koppen bij
elkaar om te praten over de vraag:
wat en hoe gaan we preken? Met het
risico, dat de een dit zegt en de ander
het tegenovergestelde.
(Dr. J. J. Buskes in Trouw)
