Kerkelijk
munf uit
handboek
door
slordigheden
RIE CRAMER
80 JAAR
„Kanselzender"
zich tot heel
richt
Europ
a
BURGEMEESTER, WAT BENT
U JONG GEWORDEN"
op 10 oktober
GEESTELIJK LEVEN
„VAN ALPHEN" IS UIT
NIEUWE
TALEN
ZATERDAG 7 OKTOBER 196T
(Van onze speciale verslaggever)
LEUSDEN Je ziet de man staan. Je
hoort hem praten. Hij spreekt met een
enthousiasme, dat eigenlijk niet bij z'n
leeftijd hoort. Op een kaart wijst hij het
dorp Hamersveld aan. Je hebt neiging om
te glimlachen als hij de Angelsaksische term
„New Town" gebruikt en daarbij aan z'n
eigen vlekje denkt.
Toch is de 66-jarige burgemeester van Leusden
en Stoutenberg, de heer A. F. H. Buining, er waar
schijnlijk niet ver naast. Dat Hamersveld onder
Amersfoort moet in het jaar 2000 nog maar 33
jaar! 70.000 mensen her
bergen. De ruimtelijke plan
nenmakers van de provincie
Utrecht hebben aldus terecht L* 'h
beslist om het leefklimaat U'A
voor de komende generaties U.
nog enigszins dragelijk te
maken.
Een interessant mens die (waar
nemend) burgemeester. Een
zwembad annex sportpark in zijn
gemeente draagt over de volle
breedte van de toegangspoort z'n
naam. Hoewel hij de pensioenge
rechtigde leeftijd al heeft be
reikt, heeft de commissaris der
Koningin hem gevraagd nog tot
het volgend jaar aan te blijven.
Verplicht door de wet trad hij af,
doch enkele maanden later werd
hij opnieuw beëdigd.
Cactussen
Wat hij in die tussenliggende
periode heeft gedaan?
„Een lang gekoesterde wens
vervuld", zegt burgemeester Bui
ning. „Al veertig jaar lang lief
hebber ik in cactussen. Voor deze
succulenten is Brazilië een dora
do. Daar groeien nog soorten, die
nooit ontdekt zijn. Ik ben er dan
ook naartoe gegaan".
Een „understatement" een man
met een visie eigen. Ofschoon 66
heeft de eerste burger van
Leusden en Stoutenberg aan een
tweemansexpeditie deelgenomen,
die zelfs voor oersterke, jonge ke
rels een krachttoer zou zijn. Bij
na drie maanden lang bevond hij
zich in onherbergzaam gebied, be
klom heuvels en rotsachtige wan
den, waadde door rivieren en
door velden met manshoge ste
kelstruiken, en nam genoegen
met het schamelste voedsel en
onderdak.
't Komt er bij deze hobby-ist
slechts langzaam uit. Na veel
heen en weer gepraat wil hij wel
toegeven dat de ontstellend hete
gebieden, die hij heeft bezocht,
voor de toerist ..een hel" zijn,
maar hij blijft erbij dat ze door
de botanicus als „een paradijs"
worden beschouwd.
mijn verzameling met m'n zak- Voor de kaart
geld bedropen heb. Voor die reis
naar Brazilië, die reis van m'n
leven, kan ik wel zeggen, heb ik lijk gemaakt dank zij de gastvlj-
lang gespaard. Het deelnemen heid van een handelaar in cactus-
aan die expeditie werd me moge- sen, met wie ik een briefwisseling
Veelziidige kunstenares
onderhield, en die twee keer per
jaar met een oude wagen de bin
nenlanden intrekt".
Andesgebergte
Van zijn reis door het Andesge
bergte, waar succulenten als „on
ze" alpenflora zijn, heeft de in
Groningen geboren Utrechter een
buit van 125 kilo geselecteerde
planten overgehouden. Hier zijn
zo'n 25 soorten bij, die hij nog
niet bezat Ook heeft hij enkele
cactussen gedetermineerd, die
nog nergens in de literatuur voor
komen.
Lange naam
In de wereld van liefhebbers
van succulenten is.het de gewoon
te dat een nieuw ontdekte cactus
soort naar de vinder wordt ge
noemd. Een wel heel lange naam,
die niet alleen op de eigenschap
pen van het plantenmateriaal
slaat, maar ook op de eerste bur
ger van Leusden en Stoutenberg,
zal eerstdaags officieel in de boe
ken worden geregistreerd. Het
oog kan hem nog wel bevatten,
maar de tong struikelt er bijna
over. Hij luidt:
Minazid uebelmanniana Coleo-
cephalocereus brevicylindricus
Notocactus buiningii.
Eén begroeting, die de 66-jari
ge ten deel viel nadat hij z'n
barre tocht door Brazilië had vol
tooid en in het landelijke Ha
mersveld was teruggekeerd, zal
hij nooit vergeten. Iemand die
hem op straat tegenkwam - net
jes geschoren en gebaad natuur
lijk riep uit: „Burgemeester,
wat bent u jong geworden!".
Kas
Tussen zijn woning en zijn ga
rage heeft burgemeester Buining
een kas laten bouwen, die hij
van z'n huiskamer uit bereiken
kan, en die op de centrale ver
warming is aangesloten. De
mooiste particuliere verzameling
cactussen van Nederland bevindt
zich erin. De meer dan duizend
soorten, die hij in de loop der
decennia bijeen heeft gebracht
kweken doet hij ook kunnen
ook nog gedeeltelijk in z'n tuin
worden bewonderd, waar hij ho
ge bakken (onder glas) heeft la
ten metselen.
„Ik ben geen kapitaalkrachtig
man", verklaart de hobby-ist, die
mede-oprichter Is van de „Inter
national Organisation for Succu
lent Plant Study" en voorzitter
van de Nederlands-Belgische Ver
eniging van Liefhebbers van Suc
culenten.
„Ik mag wel zeggen dat ik
QP 10 oktober hoopt de veel-
zijdig-begaafde en al ja
ren op Mallorca wonende Ne
derlandse kunstenares Rie
Cramer tachtig jaar te wor
den. Er zullen onder de ou
deren onder ons maaj weini
gen zijn, die bij het lezen van
dit bericht niet met genoe
gen terugdenken aan de
vreugdevolle uren, die deze
wijze, hartelijke vrouw hun
heeft geschonken op de ge
bieden, waarop zij zich een
meester heeft getoond.
Die gebieden zijn vele. Immers,
zij is niet alleen schrijfster van
meisjesboeken en romans, en niet
alleen bekend door haar ver
zetspoëzie uit de bezettingstijd,
zij is ook tekenares, grafica en
ontwerpster van toneeldecors en
-kostuums. Veel literaire werken
heeft zij geïllustreerd, zoals de
Duizend en een Nacht, de werken
van Tagore, Andersen en de le
gende van Tristan en Isolde. En
wat zij voor het toneel heeft ge
daan is evenmin gering.
Rie Cramer neemt met haar
werk een bijzondere plaats in,
van een bijzondere vrouw is ook
niet anders te verwachten.
Zij begon al vroeg met schrij
ven. In een interview heeft zij
daarover eens gezegd: „Ik schrijf
al van het ogenblik waarop ik
kon lezen en schrijven. We woon
den toen in Indië en als moeder
eens wegging en ons alleen moest
laten, maakte ik voor mezelf
versjes en tekende daar plaatjes
bij. Het was allemaal wel stumpe
rig en onbeholpen, maar het be
zorgde me veel plezier en daarom
ging ik er mee door. En zo onge
merkt ben ik eigenlijk blijven te
kenen en schrijven en eerlijk ge
zegd, ik beleef er nog even veel
plezier aan als vroeger".
Wie haar totale oeuvre over
ziet, komt tot de conclusie, dat
zij haar jaren goed heeft besteed,
en dat zij, inderdaad, veel plezier
aan tekenen en schrijven heeft
beleefd.
Om een greep te doen uit haar
romans: Zij schreef Spelers
(1932), Paradiso (1934). De lachen
de Cupido (1936), Zij, wij, jij
(1937) en Het land van belofte
(1938).
In de oorlogsjaren speelde het
Residentie- toneel twee stukken:
„Gif", een detective- spel, en „Er
viel een ster", dat gesitueerd was
in de Achterhoek. Schrijver was
een onbekende Mare Holman. La
ter bleek het Rie C-ramer te zijn.
„Gif' werd meer dan hohderd-
maal opgevoerd.
En hoevele kinderen zal zij
niet gelukkig hebben gemaakt
met haar prentenboeken en
versjes! Van haar hand versche
nen in Engeland acht kleine
sprookjesboeken, verenigd onder
de titel The Silver Thimble Story-
Ook op Mallorca vond haar
hand voldoende te doen. Over dit
zonnige eiland schreef zij twee
boeken: Viva Mallorca, en Mallor
ca. eiland van rust
Aan jong en oud heeft de
kunstenares Rie Cramer vreugde
geschonken en zo is eens
geschreven „velen zullen bij
het horen van haar naam toch
even met weemoed en met de
stille vreugde der herinnering
denken aan het verloren avon
tuur, waartoe deze bescheiden
vrouw de gids is geweest".
(Van
i kerkredactie)
uit. Het „Nieuw ker
kelijk handboek tevens
compleet predikanten-
boek" uitgegeven dooi; de
Bond van Nederlandse
predikanten. Dit „oecume
nisch handboek", zo
noemt de redactie het ten
minste in het voorbericht,
verschijnt tegenwoordig
om de drie jaar.
Je zit er als kerkredac
tie elke keer weer met
smart op te wachten, volledigheid strev
want je kunt het bij het
i-i iNeuei
verzorgen van de rubriek vindt
„Beroepingswerk" niet „Gem
missen, om de eenvoudige Christusbelijders"
reden, dat de Nederlandse fnor" J' w' p°otje!l
Hervormde Kerk (zo on-
ons land) geen kerkelijk
jaarboek uitgeeft.
Dan komt Van Alphen en je
hebt elke keer weer verwachtin-
tingen en elke keer ben je weer
diep teleurgesteld. Het
nisch handboek"
„alle pro- boek opent. Sinds 1960 geeft het breed emeritaat, verscheldenen al
testantse kerken en gemeenten in ministerie geen mutaties op deze in 1964. Erger is, dat er negen
Nederland" opnemen en men lijst meer vrij. „Van Alphen" predikanten op deze lijst voorko-
dus bijvoorbeeld zelfs de neemt de lijst dus maar steeds men, die al lang overleden zijn,
„Gemeente der Cultusvrije onveranderd over. Bij een eerste een zelfs nog voor het uitkomen
:n „profes- indruk konden we van de 110 van het vorige handboek in janu-
i Hilversum „kerkgenootschappen" op deze ari 1965.
Dit is illustratief voor heel
„Van Alphen". Wil je wat gege
vens hebben over ds. J. van Ros-
sum of ds. D. A. Werner, voorgan
gers van de NPB-afdelingen
Voorburg en Wassenaar, dan
Wat moet men aan met „Bijla- kom je via de inhoudsopgaaf ge
lijst van dienstdoende makkelijk op pag. 353 in de ru-
Maar dat
geveer als enige kerk in derschap van Pinkstergemeenten geleden zijn opgeheven.
Vergaderingen van Gelovigen
zijn, blijkt tot de samenstelllers
nog niet te zijn doorgedrongen,
terwijl het Leger des Heils met
enkele regels op een onvindbare Ke A-
Schandpaal
knullig samengesteld als de
ge keer en weer niets veranderd.
Het gaat ons nu niet om de zetfou
ten en de vele onnauwkeurighe
den, die tot op zekere hoogte niet
weer even oud-katholiek aartsbisschop Rin- jaar en ouder bereiken? Wat is geliedienaar".
Programma's uit Warschau
kei is in dit handboek geen het nut van deze lijst? Een soort Maar zoek niet op dezelfde i
plaats, al kan men Syro-Chal- schandpaal van mensen, die nog nier naar ds. J. G. Jacbbs, de
deeuwse blikken bisschop Serapi- geen emeritaat hebben aange- voorganger van de NPB-afdeling
on er weer wel in vinden. vraagd? in Den Haag, of ds. P. J. van
vi«», „o, v,v 0„_ Wat is het nut van de „lijst We hebben het eens nagegaan. Ouwerkerk, idem in Brielle. Zij
te vermijden zijn, maar omde van instellingen, die zich bij de Van de 172 predikanten op deze blijken na lang zoeken op pag.
=le opzet. regering als kerkgenootschap heb- lijst hadden er 90 bij het uitko- 529 te staan (waar tussen haakjes
Men wil In dit handboek naar ben aangemeld" waarmee het men van dit handboek al lang en hun twee collega's ook weer
staan). Is hier van de redactie
van „Van Alphen" sprake van
stille tucht? Zijn de Brielse en
Haagse NBP-VOOrganger mis
schien geen evangelie-dienaar?
Men kan er slechts naar raden.
Bijlagen I en J (Bijbel en Zen
ding, Verenigingen) rammelen he
lemaal. Voor de verkondiging
van het evangelie onder Israël
vindt men de instanties van de
verschillende kerken op pag. 506,
behalve die van de Nederlandse
Hervormde Kerk, die men op
pag. XXVII onder het hoofd
„Kerkelijk bestuur" moet zoe-
De hervormde generale diako-
nale raad vindt men op pag. XXI-
II en nog eens (maar dan met
een andere bestuurssamenstel
ling) onder het hoofd „verenigin
gen" op pag. 520. Daar wordt ook
het comité centrale diakonale con
ferentie van de Gereformeerde
(Van onze kerkredactie)
TRANS WORLD RADIO
groeit nog steeds. Het chris
telijk radiostation dat heel in
het klein begon in Tanger,
toen verhuisde naar Monaco
en Mi ook over een sterke
zender beschikt op Bonaire,
is begonnen met uitzendingen
op de lange golf.
Voor het eerst sinds Radio
Luxemburg zijn geestelijke
uitzendingen staakte klinkt
op de lange golf nu weer de
stem van de kerk. Juist om
dat het bereik daar vrij klein
is, wordt nog maar alleen in
het Frans uitgezonden via één
van de zenders van het stad
staatje Monaco
Vorige week was even de Ame
rikaan David L. Carlson in ons
land om contact te hebben met
Hans van der Steen, de ex-Rot
terdammer die nu in Baam
woont, en de Nederlandse uitzen
dingen redigeert.
Carlson gaf les in telecommu
nicatie aan een hogere school.
Maar de praktijk trok hem meer.
Hij werd hoofd
tion in New York dat zich specia
liseerde in uitzending in de talen
de minderheden in deze we-
gramma's gebracht voor de
vrouw en voor kinderen. Graag
zon Carlson ook meer christelijke K«k'm gènöeml oTlrtgei^k-
hoorspelen biengen Op het ogen- dito moet men echfc.r
blik wordt er slechts één pro- 313 IM.k ,rrwijl de chri„«lljk.
gramma uitgeronden at de En- „„tormeerde onbekend is.
gelse taal. Maar het blijkt vrij
wel onmogelijk daar in de andere
talen geschikte schrijvers en ac
teurs voor te vinden.
Mannenbond
Tijd kopen
De diakenen uit laatste kertë
kunnen echter gerust zijn: hun
vereniging „tot verzorging van we
zen, halfwezen en ouderzorgder-
Tran® World Radio maakt ook vende kinderen" staat er wel In,
geen eigen programma's. Kerken de vrijgemaakte stichting Gere-
en christelijke organisaties kopen formeerde Kinderbescherming
tijd over deze zender en zij zijn daarentegen weer niet.
eerder geneigd om een direct Zo kan men eindeloos door-
geestelijk programma met na- gaan. De Oecumenische Raad
druk op de Woord-verkondiging vindt men na veel moeite tussen
te produceren, dan om het in een de christelijke gereformeerde zon-
bijzondere vorm te zoeken. dagsscholen en de hervormde
Het station wordt door de mannenbond „In dienst der
mcesten die tijd kopen gezien als kerk". Dat er in de Nederlandse
een mogelijkheid om te zorgen Hervormde Kerk nog een veel
voor een aanvulling op de pro- grotere mannenbond is (die van
gramma's van de nationale zen- de gereformeerde bonders) mo-
ders, die vaak geen protestantse gen de gebruikers van Van Al-
evangelisatieprogramma's toela- phen blijkbaar niet weten. Hun
ten. vrouwenorganisatie wordt even-
Sommige mensen zijn geneigd min genoemd, trouwens de Her-
David L. Carlson, de propagandist een beetje hun schouders op te vormde Vrouwendienst ook niet.
van Trans ÏTorld Radio kondigt ook halen over een dergelijke opzet. Waarom onder het hoofd „vere-
de Engel,, programma', mm. Zij past volgens hen niet in onte plgmgén van kerkelijke medewer-
tijd. Maar de meisjes die in Mo
kers" wel verenigingen van
nacó 'dTpost openJ maTen*'weten godsdienstonderwijzers, hulppre-
radiosta- wei beter Ieder oroeramma dlkers en administratieve mede-
h specia- ^aar d? stem v?n pJoteat®n" brengt altijd weer een stapel brie- werkers. maar niet van kosters en
tisme niet over de radio kan klin- uietlël aiuja weer een siapei Drie organisten?
ken. Dat zijn dan vooral de lan- in de lijst van jeugdorganlsa-
v Ir_. ties ontbreekt de Nederlandse Lu-
de rooms-katholieke landen. 1 11 t-i 1 therse Jeugdbond, maar onder
Oorspronkelijk werden de uit- De Nederlanders zijn misschien het hoofdstuk zending kan men
zendingen voor Oost-Europa ge- wel de slechtste brievenschrij- weer wel de zendingscommissie
imnuerneuen in aeze we-
reldstad. Maar toen Trans World den r ,5? SordlJn en (jgfTlGGntSn
Radio een beroep op hem deed, de rooms-katholieke landen. VJCI 'CCI UCM
laar ïuume v^cumu te veruuazeii. j-
Dit station is ontstaan uit de h?el .verzorgd door mensen aie vers van Europa, maar de Neder- van deze bond aantreffen.
1 Amerikaanse zende-
Weduwenfonds
1 cc. iM.1cuhaa.10c z-ciicc- d'e l^den waren weggetrok- landse uitzendingen brengen per
ling in Noord-Afrika. Freed die ken en zich in het westen hadden stuk toch altijd nog een dertig
graag iets wilde doen voor de gevestigd. Maar Poolse christe- brieven binnen en in deze brie
verkondiging van het evangelie nen h6bbe" nu toestemming ge- ven zit voldoende geld om ze te Waarom vinden we wel een lijst
over de radio. Maar het is al lang kreSe" zelf °ok van dit station kunnen bekostigen. van „prot. godsdienstleraars aan
geen puur Amerikaanse zaak Sebruik te maken. In de rege- in de Zuidamerikaanse staat strafgevangenissen" en geen sa-
ringsstudio's van Warschau ne- Colombia zijn niet minder dan menvattende overzichten van bij
In het afgelopen jaar na
men de Europese landen al 60
procent van de onkosten voor
zij iedere week een program- tien nieuwe christelijke gemeen- voorbeeld het studentenpastoraat,
,llkUOIiC11 op dat dan via de band door ten geïnstitueerd in plaatsen het industriepastoraat, het radio-
hun rekening en de Verenigde Trans World Radio wordt uitge- waar geen enkele protestant leef- werk (IKOR en CvK vindt men in
Staten met Canada veertig. Maar zonden. de en geen zendelingen kwamen, dit oecumenisch handboek
In de andere Oosteuropese lan- ais een direct resultaat van de niet)?
den is dat nog niet mogelijk, uitzendingen via de zender van Dat er naast „Kerk en Wereld"
maar voor deze zender betekent Bonaire. Zo blijkt weer dat ook nog een Nijenburgh en een
toch dit programma een extra Trans World Radio mensen be- Jelburg zijn, naast het sociolo-
bres in het ijzeren gordijn. De reikt die op geen andere wijze gisch instituut van de Neder-
Polen kunnen nu het evangelie onder het gehoor van het evange- landse Hervormde Kerk ook nog
Hoewel het station vrijwel in horen, niet van mensen die weige- üe komen. een gereformeerd bureau Kerkop-
alle Europese talen uitzendingen ren onder het communisme te le- bouw....
verzorgt, richt het zich toch heel ven, maar van mensen die onder We breken af. Laten we Van
in het bijzonder op die landen, dezelfde omstandigheden verke- Hitler bouude in de oorlog op de Alphen niet al te hard kraken.
ren als de luisteraars. Agelberg in Monaco een zender die Waar kan je elders vinden, dat je
de sterkste van Europa zou worden, in Sommelsdijk een predi-
Kanse zender uord' deze zender gebruikt om kantsweduwenfonds hebt, dat per
Oost-Europa
rrans World Radio voegt ie
dere keer nieuwe talen toe
aan zijn programma. Er wor
den nu ook uitzendingen ver
zorgd in het Jiddisch en in de
taal van de Far Öer eilanden
ten noorden van Schotland.
Hoewel in Nederland het
evangelie niet vergeten wordt
door de Nederlandse radio-or
ganisaties, wordt ook in onze
taal uitgezonden op woensdag
avond om 11 uur over 205 me
ter en op zaterdagmorgen om
kwart over elf over de 31 me
terband. De laatste woensdag
en zaterdag van de maand
zijn de programma's geheel ge
richt op Vlaanderen. Het
blijkt steeds weer dat over ge
heel Europa Nederlanders
naar deze uitzendingen luiste-
het evangelie uit le zenden, over de jaar 247,27 gulden uitkeert aan
Trans World Radio ls een ty- korte golf vierentwintig uur per dag, weduwen en wezen van in dienst
pische „kanselzender." In korte over de middengolf twee en een half dezer gemeente overleden predi-
programma's van een kwartier of uur pet dag en over de lange golf kanten?
hooguit een half uur worden (in het FransJ een half uur per dag.
pastorale en evangeliserende
toespraken uitgezonden, omlijst
met geestelijke liederen of kerke
lijke gezangen. Deze zender mikt
niet pp een algemeen program
ma, geeft ook geen nieuws, om
dat de mensen dat op alle andere
zenders kunnen horen, maar wil
de mensen direct geestelijk hel-
Carlson erkent grif dat dat een
„eenzijdig" programma is, maar
de ervaring leert dat de mensen
er behoefte aan hebben. Iedere
week komen weer stapels brie
ven van mensen binnen die zeg
gen dat ze „per ongeluk" af
gestemd hebben op het program
ma. maar er zo door getroffen
waren dat ze regelmatig gaan
luisteren.
In de laatste jaren het »ta-
tion is nu 13 jaar oud i® er
echter toch wel een kleine wijzi
ging in de programma's gekomen.
Naast de algemene geestelijke
programma's, worden nu ook pro-
