Wi
Het Moskou van
Nikolaj Arzjak
Voor U
Mulisch vindt inspiratie
in de Vernietiging
De beste
Duitsers
Uitersten
Wertheim
Tot op de millimeter
nauwkeurige taal
SAMEN MENS ZIJN
0.00-24.00 UUR.
ELKE DAG
Uitgave i.H. KOK - KAMPEN.
NIEUWE LEIDSE COURANT
OPBOUWENDE KRITIEK VERDRAAGT
ZICH NIET MET DICTATUUR
TAE produktie van dikke
Kirst-boeken blijft aanhou
den. We zouden de laatste willen
zijn om te beweren, dat de schrij
ver hiermee slechts weinig lezers
een plezier doet. Succestitels als
08-15, Opstand tegen Hitier, God
slaapt in Masuren, Nacht der ge
neraals en Fabriek van officieren
zijn daar om het tegendeel on
omstotelijk vast te stellen.
r AAR dictatuur
heerst kunnen in
tegere communis
ten' in de gevan
genis komen. Dat
is het trieste verhaal van
Nikolaj Arzjak (Joeli Da
niel), die samen met mede-
beklaagde Abram Terts
(Andrei Sinjafski), het
waagde kritisch te zijn ten
aanzien van uitwassen van
het communistische regime.
Hoewel grenzen tussen volken
vervagen en zelfs economische
stelsels de neiging hebben naar
elkaar toe te groeien, blijft de
vrijheid van meningsuiting in
communistische landen, maar
daar niet alleen, een zorgenkind-
je>
Recente processen hebben dat
aangetoond. De liberalisering van
een bewind kan aan de cultuur
niet voorbijgaan, komt zelfs vaak
daaruit voort. Tekenend is het
dan voor de ontstane, gezagscrisis
dat opbouwende kritiek met ge
vangenisstraf wordt beloond.
Want opbouwend is de kritiek
van de veroordeelde Arzjak. Hij
is communist. Hij verzet zich te
gen de corruptie van zijn ge
meenschap, tegen bureaucratie,
angst, slaafsheid.
Het is niet het feit, dat hij zijn
verhalen in het buitenland onder
pseudoniem heeft gepubliceerd
noch dat er sprake is van laster
lijke aantijging van de Sowjetu
nie,_nee, het is de tekening van
een tot in het extreme doorge
voerde werkelijkheid van de
Russische maatschappij die de
aanleiding was tot zijn gevangen
neming.
westen bestaat de neiging om
aan de politieke geëngageerdheid
het belang van Russische publika-
ties te ontlenen. Dat heeft Arzjak
niet nodig. Zijn geschriften kun
nen de toets der literaire kritiek
gemakkelijk doorstaan.
Waardeloos
In het titelverhaal Hier is
Moskou komt een passage voor,
waarin iemand gedichten voor
draagt, die door een toehoorster
waardeloos worden genoemd.
„En de moed dan waarmee hij
de dingen zegt?"
„Waardeloos", is nogmaals de
reactie, „alleen dei Komsomolska-
ja Prawda is toch maar tegen
hem te keer gegaan!".
Een andere veelzeggende op
merking: „Wat zouden het voor
verzen zijn? Het feit dat hij ze
nergens gepubliceerd kreeg, bete
kende op zichzelf natuurlijk
niets. Zijn versjes konden daar
om net zo goed rommel zijn".
Arzjak, oorspronkelijk dichter
en vertaler, houdt zich vooral be
zig met ieders persoonlijke ver
antwoordelijkheid, ook met be
trekking tot de verschrikkingen
van de Stalin-tijd.
Het eerste verhaal: Handen,
gaat over een arbeider die na de
revolutie voor de geheime politie
wordt geronseld. Zijn taak is:
executeren. Door een „grap" van
zijn medebeulen gaat hij geeste
lijk kapot. Het enige wat hem
bezighoudt is daarna, dat zijn
handen voor geen enkel werk
meer deugen, een gevolg van dc
psychische schok die hij te ver
werken kreeg.
Hier is Moskou persifleert het
gewone, dagelijkse leven in de
totalitaire staat. De regering ver
klaart 10 augustus tot „de dag
van de vrije moorden". Ieder kan
ongestraft een ander vermoorden.
Dat is de i
dat
i zijn
DE„:
Norah Loits
uitnemend
vertelster
WIE de boeken van Norah
Lofts, de thans 63-jarige En
gelse schrijfster, Gezegend zij dit
hiiis, Een geur van Kruidnagels,
De weg volbracht, Huis in de
stad en Huis in de maalstroom
heeft gelezen, zal ongetwijfcld-
haar laatste werk Huis in de
schemering niet willen missen.
Dit laatste boek overbrugt
ruim 200 jaar van 1740 tot rond
1956. Men krijgt begrip voor haar
bijzondere prestaties als men
steeds wordt geconfronteerd met
wisselende maatschappelijke en
historische achtergronden.
Een andere verdienste van de
ze schrijfster is haar boeiende
verteltrant en de krachf waarme
de zij haar figuren tekent
In het bijzonder komt dit tot
uiting in de figuur van David
Armstrong. Men ziet en voelt
a.h.w. zijn boze aanleg die zich
met het opgroeien tot jongeman
toespitst tot zijn misdadigheid.
Hij wordt een moordenaar en
laat zonder gewetensvroeging
zijn vriend er voor hangen.
Zij schrijft deze dingen zonder
sensatie. Zij raakt er schijnbaar
zelf niet door geëmotioneerd en
blijft haar vertelling in de hand
houden zonder dat het geheel iets
tekort komt aan spanning. Een
wonderlijke ervaring op zichzelf.
Norah Lofts verliest zich niet
in literaire mooidoenerij. Zij is
voor alles een subliem vertelster
en zij bevestigt dat het goed
geschreven verhaal nog altijd
een fascinerende kracht heeft.
jacht op de Duitse geleer
den 1944-1960: Een tot voor
kort buiten de publieke be
langstelling staand onderwerp
van de laatste oorlog wordt door
Michel Bar-Zohar boeiend uit de
doeken gedaan.
Hij vertelt over de jacht (het
enige goede woord hiervoor) die
alle partijen "hebben'1 geopend, on
middellijk na de oorlog, de Ame
rikanen eigenlijk al voor het ein
de daarvan, op de Duitse geleer-
Het waren er duizenden die
zich hadden ingespannen voor ge
leide projectielen, de V-l en V-2,
voor speciale wapens, voor radar
en.... atoomonderzoek.
De geleerden konden hun werk
voortzetten. De reusachtige Tupo-
lev-vliegtuigen zijn van her
komst Duits. Geen wonder dat
tijdens de Koreaanse oorlog de
piloten moeite hadden de Sabre
F 86' van de Amerikanen en' de
Mig 15 van de Russen uit elkaar
te houden. Ze waren beide ge
bouwd naar model van de Duitse
straaljager Messerschmidt 262.
Toen de Russen met de lance
ring van de Spoetnik 1 de Ameri
kanen voorgingen werd in Ameri
ka de opmerking gemaakt: „Hun
Duitsers zijn beter dan onze
Duitsers".
En een Franse humorist zei
dat als deze Spoetnik en de enige
tijd later gelanceerde Explorer el
kaar in de ruimte zouden tegen
komen ze elkaar hartelijk „Gu'en
Tag" konden wensen. De een met
een Slavisch, de ander met een
Texas-accent. (271 blz„ 6.90).
Salamanders
TN de Salamanerreeks van
Uitgeverij Em. Querido te
Amsterdam verschenen uitgaven
van bekende boeken. Het zijn De
Voorstad groeit, door Louis Paui
Boon; De straat, door Ina Bou-
dier-Bakker; Het geheim van
zuster Ann, door Nelia Hardner
White; en Spelen in het donker,
door Adriaan van der Veen. (alle
2,25.)
vriend wantrouwt
haar minnaar.
De man van MINAP is een sati
re over het geslachtsleven in de
Sowjetunie en de theorieën van
Lysenko, jarenlang een van de
steunpilaren van de Sowjet-
maatschappij.
Arzjak kan moeilijk vergeleken
worden met de groten uit de
Russische literatuur van vroeger.
Hij is het produkt van een totaal
ve~andprde samenleving.
In literair opzicht is hij
speelser, soiritueler. Uit literaire
en politieke overwegingen jam
mer, dat zijn geschriften (nog)
niet in de Sowjetunie kunnen be-
Uitga.ve Polak en Van Gennep,
Amsterdam. (198 blz., 6,90).
len. Zeker, het is dezelfde Kirst,
die prachtige karakters tekent,
een uitnemend verteller. Kirst
verduitst operettesfeer van Don
Camillo, naar het voorkomt .ver
antwoord en waarheidsgetrouw.
Maar toch is er iets anders. Uit
Kirsts vorige boeken sprak op
rechte bewogenheid met wat was
voorgevallen. Nu wordt de op
komst van het nazisme en het
gedrag van de Duitsers in de oor
log zo belachelijk gemaakt, dat
men geneigd is om deze zaak te
bagatelliseren.
De Wolven speelt van 1932 tot
1945 in, hoe kan het anders, het
plaatsje Maulen in het Masu-
rische land waar het zo goed toe
ven is. De lezer komt veel dezelf
de namen tegen als in het boek
God slaapt in Masuren.
Het is ook nu weer de strijd
van de boer-grootgrondbezitter
tegen de partij en allerlei ongure
elementen. Kirst signaleert een
welig tierend verzet tegen het na
zi-bewind, alhoewel hij niet ver
heelt, dat de massa zich bewust
en naar de aard van de Duitse
mens mee laat slepen door de
„nieuwe tijd".
Een nieuwe kennismaking met
deze successchrijver alleszins
Het verloren schip, door Wil
lem de Geus. Uitgave C. de
Boer jr.. Hilversum.
Willem de Geus is een mari
tiem verteller van de bovenste
plank. Zijn verhalen tonen zijn
liefde voor de zee en alles dat
vaart en ermee te maken heeft.
Uit alles blijkt, dat hij zelf een
man van de zee is: Willem de
Geus begon bij de haringvisserij
en zwierf vervolgens op allerlei
schepen over alle zeeën.
Wat hij tijdens die reizen hoor-
WENKEN voor de Jongste een stierengevecht. Het publiek In de eenakter De knop wordt
T)nn het ritenmste hnelc lacht om een stier In doodsangst. de wereld „als een drol weg-
uag, net nieuwste ooerc telefoon, onmiddellijk Goe- gespoeld", nadat twee komieken
van Harry Mulisch, bevat een ring bellen, dat hij de stad in om niets de atoomknop indruk-
verzamehng van de meest vlammen gooit, de bevolking ken. Het is een bizar stuk, dat
iel stampt!" nog merkwaardiger wordt met
die de marteling het weinig zinvolle verslag „orga-
dieren op papier nisch verweven met de oertekst"
van de tot vechtpartijen leidende
première in Brussel.
uiteenlopende geschriften, door het plaveisel stampt!'
waarvan alleen Het narren- schrijver, die de marteling
- of dood van dieren op papier
schip niet eerder is gepu- durft te zetten, vervolgt hij met
bliceerd. Mulisch stelt zich, vervloekingen tot in het zevende
evenals in bijna al zijn voor- geslacht. „O God, neem zijn kin-
gaand werk, apocalyptisch, der«es ™Jooi ze te«en dc rolsen
pseudo-filosofisch, kosmisch e p e er'
en komisch op tegen de ver
nietiging, „die ons onafge
broken bedreigt".
Het boek ontleent zijn titel aan
de BB-wenken, die de schrijver
op de hak neemt in een bewer
king aan de hand van de Openba
ring van Johannes. „Zoals deze
stijl zich verhoudt tot die van de
Apocalypse, zo verhouden de
wenken van de „BB" zich tot de
werkelijkheid van een volgende
geen morgen: Merkwaardig 00r'°K-
boek, deze zesde roman van M. Mulisch heeft niet alleen last
Wetheim. Boeiend en fris geschre- van atoom- maar ook van andere
ven, met grote kennis van zaken aanvallen. In een voorwoord
van het jodendom en het zakenle- schrijft hij dat deze wenken zijn
ven, actueel tot op de onlusten in geschreven in een drie dagen du-
Amsterdam, de fusies en Viet- rende woede- en lachaanval. Dat-
nam een verhaal zo uit het zelfde noteert hij ook op de ach-
leven gegrepen. terflap van Bericht aan de ratten-
En toch niet
de hoofdfiguur Koerlander wordt
iedere keer voortgeholpen door eerA ^&PU
wat de schrijver een engel des /"".ïïlnl
Heren noemt, en dat niet alleen dood ,s wel t meest aangrijpende
bij de keus van goed en kwaad hf b°<*;1"*™ «e£
maar ook als het om voor- of "en 'ragmenten toont Mulisch
nadeel in zaken gaat!
Sympathiek beschrijft Wert-
Boeiend
Boeiend is Het narrenschip,
waarmee Mulisch na Jan Cremer,
Hugo Claus, Cees Nooteboom en
Jan Gerhard Toonder eindelijk
ook zijn bijdrage levert tot de
internationale Ibizia-blbliotheek.
Vermoedelijk als vulsel van dit
centimeters dikke boek dienen de
bijzinnen „aangezien", waarmee
de auteur in 1964 de boekenweek
opende, een toespraak gehouden
voor de Ban-de-Bommers in de
RAI en de cursiefjes „tussen
door", die de geschriften onder
ling moeten verbinden.
Een hoogepunt is „Het kruis en
de bloem", eerder verschenen in
het tijdschrift Avenue. Het is een
verhaal over Japan, waarin Mu
lisch de daar heersende bescha
ving weergaloos beschrijft, maar
driftig naar zijn hand zet en ge
bruikt om het Westen met in het
bijzonder de Amerikanen aan te
vallen.
stug noteerden eindelijk
eens zonder de extatische escapa-
heim'^hocveel TT'Sfdl^ zoal, bijvoorbeeld in het es-
say Stan Laurel en Oliver Hardy,
korzelig
Kosmisch
Bij de kosmische Mulisch moet
Toch laten sommige delen zich
van zijn vrouw houdt, maar even
onsympathiek is zijn Koe-
koek-achtige gevit op de politie,
op de kranten, op de ambtenaren,
op de politici.
Zijn bezit zet Koerlander in als
het om de vrijheid gaat (van de alles barsten, uit elkaar spatten, JJET gemillimeterde hootd,
zelfstandige ondernemer name- als een kettingreactie door het door Gerrit Krol (Uit- jezen als een roman: de uitwer-
lijk) maar al met al blijkt dat heelal slaan en zich voortplanten r»noridn Am<;tprdam *mg van korte potities- De au-
bezit niet onaanzienlijk toe te ne- door het universum, „totdat ner- ëave Q teur geeft nuchter weer. Geer)
men... Uitgave Elsevier, Amster- gens in het wereldruim meer een 168 blz., 11,90) is een van poespas en geen flauwekul. Exact
dam (291 blz., 14,90). korrel op de ander ligt". de merkwaardige boeken, afbeelden is zijn thema. En hier-
De pacifist Mulisch vindt tn de p_ toont htj zich een meester
vernietiging zijn inspiratie. De die af en toe m onze taai ver- over de taal.
de en beleefde vindt men vaak dreiging van een komende onder- schijnen. Het is niet alleen Wanneer echter een wereld
terug in zijn boeken. Zo ook in gang zet hem tot schrijven aan. een merkwaardig, maar zonder freer onder het be-
Het verloren schip. Stuk voor De vernietiging is voor hem een mppr nn„ ppr1 mnpiliik- bnek gpP ..«beeiding is te vangen be-
-* - dialectiek, zoals meer noe een rnoeilijK DoeK. ginnen de moeilijkheden. Dan
stuk kostelijke schetsen van het drijfveer tot
zeemansleven, van het varen. In bijvoorbeeld in het woord „ver-
dit boek staan er tien, waarvan brandingsmotor" te vinden is.
het eerste voor de titel zorgde. Een voorbeeld? In een van de
(134 blz., 6,50). veertien anekdoten beschrijft hij
past de schrijver zelf ontwikkel
de wiskundige formules en figu-
Egypte, door ren toe om, naar hij zelf zegt, die
0.00—24.00 uur elke dag, door
C. Barnhoorn, ds J. B. Oskamp
en ds. J. Overduin. Uitgave J.
H. Kok, Kampen.
Er verschijnen nog steeds weer
nieuwe dagboekjes. Dit is er een
voor jonge mensen. Voor iedere
dag is een heel klein stukje, soms
een citaat gegeven, met een bij
belgedeelte. Voor de zondag volgt
dan een uitvoeriger gedeelte:
De stukjes zijn praktisch
duidelijk en altijd pakkend.
Kennelijk namen de
schrijvers aan dat op zondag het
Schriftgedeelte uit de kerk nog
eens persoonlijk wordt gelezen,
want dan ontbreekt een Schrift
verwijzing, (120 blz., 4,95.)
geïnteresseerde niet eenvoudi
ge reeks Samen mens zijn; bij
dragen tot geestelijk gezond le
ven, Uitgave Paul Brand, Hil
versum, zijn vier deeltjes
verschenen: Het mo
dern-westers gezin (een inlei
dende gezins-sociologische
beschouwing), door prof. dr
G. A. Kooy; De vitale revolu
tie (wereldbevolking: stand
van zaken en vooruitzichten),
onder redactie van dr. Ronald
Freedman; Zelfmoord en po
ging tot zelfmoord, door prof
Erwin Stengel en De onher
bergzaamheid van onze ste
den, door Alexander Mitscher-
lich.
Om met het laatste te begin
nen: Mitscherlichs taalgebruik
leent zich moeilijk voor verta
len. Lange gecompliceerde
zinsconstructies maken het le
zen niet tot een genoegen.
Maar de inhoud van het boek
is verrassend origineel.
Mitscherlich komt tot de con
clusie. dat de huidige bouw de
doodsteek betekent voor de
vrijheid van ieder individu;
speciaal het zo verfoeide en
burgerlijke woord gezelligheid
zal in de toekomst een onbe
kend begrip zijn. (144 blz..
f 8.90).
Stengel toont aan dat socia
le factoren doorslaggevend
zijn in gevallen van zelf
moord. Hij kiest vpor open
heid, opdat de naaste de symp
tomen herkent en heilzaam be
zig kan zijn. (144 blz., 9.90).
Ons bezwaar tegen de gede
gen studie van prof, Koov is-
slechts, dat zijn boek niet in
deze serie thuis hoort. Daar
voor is het te wetenschappe
lijk en voor de leek te
beschrijvend en te objectief
(257 blz,, 15,90).
Een bezwaar wat we niet
hebben tegen De vitale revolu
tie, dat verschillende facetten
van het probleem bevol
kingsgroei kort en helder op
indringende wijze ter kennis
van de lezer brengt (179 blz.,
9,90).
Devotie in Taizé
Broeders van deze wereld,
door G. H. Mohr en H. E, Bahr.
Uitgave Lannoo, Tiel/Dcn Haag
en W. ten Have, Amsterdam.
Dit prachtige geïllustreerde
boek is een documentaire over
nieuwe vormen van christelijk ge
meenschapsleven, zoals zich dat
voordoet bij de Kleine Broeders
van Jezus (rk.), de communiteit
van Taizé (prot) en de Iona Com
munity (Schotse Kerk).
Hoewel verschillend van opzet
is het uitgangspunt bij de drie
gelijk: het doelbewuste streven
om de gapende kloof tussen „reli
gieus" en „wereldlijk" te dem
pen, Beschikbaarheid is het mot
to van alle drie. Hun grondpa
troon: van contemplatie naar acti-
Een boeiend, een verhelderend
boek over kinderen Gods die
door gehoorzaamheid gedreven,
de Kerk één willen zien en haar
weer willen integreren in de we
reld. Een boek, dat alle christe
nen aanspoort elk cultuurpessi
misme af te leggen en tot daden
te komen. Daar de mensen van
de communiteiten hoofdzakelijk
zelf aan het woord zijn is sprake
van een uiterst betrouwbare docu
mentaire, die dan wel enig geld
mag kosten maar de aanschaf
waard is. Dubbel en dwars. (150
blz., 22,50).
Lente is een nieuw begin,
door Joan Walsh Anglund. Uit
gave Zomer en Keuning, Wage-
Een plaatjesboekje dat moet
treffen door de verfijnde uitgave,
met de tekst, hooguit vier zinne
tjes op iedere bladzijde, als toe
gift. Jammer dat die tekst vrij
bespottelijk aandoet. Die mikt
duidelijk op kinderen, het visuele
gedeelte, het grootste van het
dunne boekje, is voor de biliofiel
bedoeld. De uitvoering is inder
daad fraai, 3,75).
Dc Regel van Taizé, Franse
tekst met Nederlandse verta
ling, door Roger Schutz. Uitga
ve Les Presses de Taizé en W.
ten Have, Amsterdam.
Een boekje in zakformaat, dat
men heel goed de voor deze tijd
uitgewerkte Tien Geboden zou
kunnen noemen. Ofschoon speci
aal bedoeld voor de broeders die
zich „bij engagement" aan de
communiteit verbinden, kunnen
de regels voor het overgrote deel
op iedere christen, die metter
daad christen wil zijn, van toe
passing worden verklaard. Fr
staan wijze, schriftuurlijke leef
regels in. Het boekje brengt de
praktijd van eén waarlijk vroom
leven dichter bij allen, die naar-
naar zoeken.
Een uitgave die op het nacht
kastje naast de bijbel kan liggen.
Om er elke dag een heel klein
stukje enkele regels misschien
maar uit te lezen, en er daar
na de hele dag mee bezig te zijn
(160 blz., 5.90).
Geloven na de dood van God,
door ds. J. G. Jacobs. Uitgave
A. W. Bruna en Zoon, Utrecht.
Wat kunnen we nog geloven,
als de moderne radicale theolo
gen gelijk hebben en God dood
Deze vraag houdt velen bezig. De
Haagse predikant bij de Pro
testantenbond geeft er in dit
boekje zijn antwoord op. Vap Je
zus wordt gezegd dat hij in zijn
geloven de synthese is van religie
en humanisme. Met die woorden
wordt ook dit boekje gekarakte
riseerd. Hoe boeiend geschreven
ook, orthodoxe christenen zullen
meer willen horen. (128 blz.,
f 3,50.)
Geschiedenis van het huma
nisme in Nederland, door dr. A.
L. Constandse. Uitgave Kruse-
man. Den Haag.
Overzichtelijk behandelt dr.
Constandse in dit boek de figu
ren en denkbeelden van mannen
als Geert Grote, Erasmus. Spino
za, Descartes, en van vele ande
ren. Hij is daarbij sterker in het
weergeven van hun drijfveren
dan van bepaalde motieven van
'egenstanders van het huma
nisme. Maar waarom zou men
ook als niet-humanist niet ook
jegens de schrijver verdraagzaam
De schatten
prof. dr. J. Zandee, uitgave A. wereld tot de meest eenvoudige
W. Sijthoff te Leiden. vorm terug te brengen. En zo
wordt zijn schrijven een schrij-
Dit boek, dat is verschenen in ven met sommen,
de serie Natuur en Cultuur, be- Het wordt allemaal misschien
handelt op onnavolgbare wijze een beetje duidelijker wanneer
dertig eeuwen beschaving langs men weet, dat Gerrit Krol compu-
de Nijl: beeldende kunst, bouw- terspecialist is met een
kunst, schilderkunst, literatuur, hartstocht voor wiskundige exact-
staatsinrichting,"' wetenschappen, heid. Hij noteert als een program-
beroepen ën particulier leven. meur, die woorden, gedachten en
kunnen zijn? We hebben in elk lijke verleidingen. In elk geval is Egyptologie is een jonge wé- begrippen in al hun nuances
geval het boek met belangstelling het alles knap beschreven, ook genschap die de laatste eeuw gro- moet omzetten in computertaal
wat betreft de onderscheidene ka- vorderingen heeft gemaakt.
tot zijn H^rdoor is het mogelijk gewor
den vele documenten op zijn be
trouwbaarheid te toetsen, ze te
Ik kan niet zwijgen, door vertalen en zo een juist inzicht te
Masja Rolnikajte. Uitgave krijgen in het leven van de oude
Bosch en Keuning, Baam. Egyptenaren.
Dit wérk is niet alleen bij stu-
gelezen. (190 blz.,
Anna en Adriaan. door Pic- rakters die de schrijvi
Ier Reeuwijk. Uitgave De Ar- figuren heeft gemaakt,
beiderspers, Amsterdam.
Een satirische roman, zou men
dit boekje kunnen noemen. In
het verhaal der levenslustige An-
haar brave, stijve en geach
na en naar orave, stijve en geacn- Toen Anne Frank haar aas- die over onderwero bêlang-
te man en onderwijsinspecteur r«VTar o^vooTS die Intel
Adriaan worden zeer burgerlijke meisje van dezelfde leeftijd
mildheid niet. Reeuwijk weet bo- was Masja op de schoolbanken
vendien wat vertellen
ontstond een amusant werkje.
(122 blz., 6,90).
begonnen haar dagboek aan te
leggen.
Anne Frank leefde opgesloten
De avonturiers, door Harold
Robbins. Uitgave A. J. Lui-
tingh. Laren N.H.
Van Robbins' The Adventurers
verliet haar schuilplaats niet, js nu dan 00k de Nederlandse
Het dagboek van Masja is rijker vertaling uitgekomen (van M.
aan gebeurtenissen. Het geeft Gerritsen). Het boek heeft in Gerrit Krol
meer portretten van mensen. Zij Amerika grote verspreiding ge
leefde op een dodeneiland, dat vonden, waaraan de „realisti- Hij is eigenlijk wetenschappe-
tot onuitwisbare schande van de sche" inhoud wel niet vreemd zal lijk en literair aan het experi-
twintigste eeuw de middeleeuw- zijn. We kunnen ons over de ver- menteren met de dingen die men
se benaming van ghetto behield, schijning van dit boek ook in on- ziet, maar vooral met de dingen
De bloedige vernietiging van ze taal niet verheugen. Het is die men niet ziet. Alles wil hij,
Oud-Afrika opnieuw ontdekt, de Joden door de nazibeulen daarvoor te zeer sex en brute le- op de millimeter nauwkeurig, net-
door Basil Davidson. Uitgave wordt op aangrijpende wijze vansgenieting wat hiér de klok jes geordend op codenummer in
beschreven. Maar het dagboek slaat. Levens zonder inhoud zijn hoofd prenten,
werd voor haar ook een op- een zielig geval. En dat alles bij- Het doel van dit alles? Wat uit
dracht; een waarschuwing tegen na 700 bladzijden volgehouden dat gemillimeterde hoofd weer
(668 blz., 18.90). tot de lezer komt moet het rusti
ge, ongemotiveerde, klare en
Tynset, door Wolfgang Hil- verstaanbare woord zijn. Zo wil
desheimer. Uitgave A. W. Bru- de schrijver zijn aandeel leveren
na Zoon, Utrecht. in de communicatiemiddelen
met als gevolg, dat zijn geschre-
In deze op hoog literair niveau ven sommen misschien uitslui-
staande (eerste) roman van Hil-
desheimer neemt de auteur de
lezer letterlijk in gedachten mee
naar het onbekende Noorse
plaatsje Tynset. Liggend in zijn
winterbed pakt hij een Ncors
spoorboekje van 1963 en toevallig
C. de Boer jr., Hilversum.
Het een na het andere Afri
kaanse land is deze eeuw onaf
hankelijk geworden. Afrika is in herhaling van deze gruwelijke
beweging. ontmenselijking.
Er bestaat, zegt Davidson, geen
enkel Afrikaans land meer, hoe
klein, afgelegen en afgesloten
van de buitenwereld het ook is.
waar niet mannen en vrouwen
zich gezamenlijk beraden op een
andere toekomst.
Oirf deze ontwikkeling te kun
nen volgen, is kennis van de
geschiedenis van elk land onont
beerlijk. Hierin wil dit boek voor-
Toegegeven: het is geen vlot
geschreven (en te lez-en) boek.
Het is meer een boeiende uiteen
zetting voor zeer geïnteresseer
den. Aangezien deze groep
mensen steeds groter wordt, zal
de waarde van dit werk nog toe
nemen. (277 blz., 14,90.)
Floris V, door prof. dr. F. N.
Hugenholtz. Uitgave C. A. J.
van Dlshoecb. Bussum.
In zijn poging, voor de moder
ne generatie Floris V te „ontstof
fen" en duidelijker zicht te geven
op de persoon en de betekenis K. Norel
van deze historische figuur, is de
schrijver naar ons gevoel zeker In de buik van de walvis,
door K. Norel Uitgave La Ri-
vière en Voorhoeve. Zwolle.
De zee is een onderwerp waaro
ver Norel niet komt uit geschre-
Hij heeft met zijn nieuwe
bètaklanten te volgen
maar ook het dorpje zelf met al
les wat hij „ziet" en „hoort".
Hoewel de inhoud van het
valt zijn oog op Tynset, dat ligt boek wat tegenvalt, is het toch
tussen ElVerum en Röros. Niet zeer de moeite waard kennis te
alleen de plaatsnaam („met die nemen van Hildesheimers proza,
mooie ypsilon") imponeert hem, (207 blz., 8,50.)
Het boekje in de Fibulareeks
maakt een ver verleden op pret
tig verhalende trant toegankelijk.
Precies wat jongeren verlangen:
pittig zonder franje. Ongeveer roman In de buik van de walvis
tekeningen, de
stamboom van Floris V en een gevoegd.
r een goede aan de reeks toe-
jaartallenlijst verduidelijken de
historische achtergronden,
blz., 5.90.)
Geen gunstig beeld tekent Go
re Vidal in dit boek van het poli
tieke leven in r\merika's rege
ringscentrum. Men moet
Ditmaal gaat het verhaal rond
(128 de scheepsmachinist Jasper, die
als jongeman in het begin van
deze eeuw naar zee gaat. Het
was de tijd waarin de stokers
nog voor de vuren stonden en
varen een zeer harde bezigheid
Het menselijke speelt ook In
wel deze roman van Norel een grote
geld, en bij voorkeur veel r°l 0°^ de zeemansvrouw krijgt
geld. beschikken, wil men zich liaar portie toebedeeld.
een invloedrijke positie verw""
i de walvis (de
geen geld maar machinekamer) bruist het leven.
Samengesteld door C. Barnhoorn. Leraar Chr. MAVO.
Ds. J. B. Oskamp, Ned. Herv. Pred. Ds. J. Overduin,
Geref. Pred. Paperback, Prijs 4,95.
EEN UNIEK DAGBOEKJE VOOR JONCE MENSEN
Ipl.m. 1620 jaar).
iedere linkerbiadzijde bevat 6 korte notities voor de maan
dag t/m zaterdag.
Op iedere rechterbladzijde volgt een wat omvangrijker
overdenking die men als afsluiting van de vorige 6 zal
kunnen zien.
Naar opzet en uitwerking mag dit Dagboekje met recht
een unicum genoemd worden: Zoiets IS er nog niet.
Verkrijgbaar bij de Boekhandel
