en Dure brief WQSV ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1967 PROF. HENDRIK ANDRIESSEN 75 JAAR TA EN HAAG „Het i$ niet waar. dat een muziekstuk een portret van de componist is en het is ook niet waar dat de uitvoerder tot taak zou hebben voor de klinkende gelijkenis met de maker te zorgen. Het kunst werk is een portret van zich zelf en niets anders." Deze kernachtige uit spraak is van de „componist- •uitvoerder" prof. Hendrik Andriessen, die 17 septem ber 75 jaar hoopt te worden. Het creëren van een ge schreven portret van Hen drik Andriessen is geen een voudige opdracht, omdat hij Tijn gehele leven een bijzon der veelzijdig man is ge weest. Waar ligt het zwaar tepunt van zijn arbeidzaam leven7 Hoe kan men deze persoonlijkheid (die hij on getwijfeld is) het sterkst ty peren? ,,Het woord zwaartepunt", zo Schrijft Andriessen ergens." Ninkt niet aangenaam. Wanneer iiemand opmerkt dat h?t zwaarte- 6unt van een compositie ligt in e finale dan bedoelt hij, dat de r-uziek in het laatste deel het belangrijkste is". Afwisseling Spreken wij bij Andriessen Telf over het zwaartepunt van zijn leven, van zijn werk, dan ^bedoelen wij dat het zwaartepunt 'riet in de „finale van zijn leven" 'ligt. Immers, vanaf zijn jeugd is dit leven vol hoogtepunten, vol afwisseling, vol erkenning en miskenning, vol vrijheid en vol beperking. Roeds jong was hij organist. Hij bedreef journalistiek, werd le raar aan het Amsterdams Conser vatorium, verbond zich als direc teur aan het conservatorium in Utrecht, later in Den Haag en werd op 60-jarige leeftijd hoogle raar in de muziekwetenschap te Nijmegen. Andriessen schreef vele com posities. was een gezien pedagoog en is vader van kinderen die ook in het ..vak" zitten en die de naam Andriessen op het muzika le vlak voortdragen. Een leven dat genoeg stof biedt om „memoi res" over te schrijven, laat zich niet licht vangen in een artikel Maar terugblikkende op 75 jaar is er één facet, dat ook in 1967 van werkelijk belang is en dat is Hendrik Andriessen als compo- Veelzijdig Men kan zijn uitgebreide oeu vre moeilijk onder één noemer onderbrengen; bespiegelend, ex pressief en ernstig zijn inderdaad aspecten, doch ook humor is een eigenschap van deze componist. Hoewel Diepenbrock geen leer lingen had. treft in Andriessens werk dc voortzetting van zijn po- l> melodische stijl. Dat is met na me het geval in zijn talrijk werk voor de Rooms-Katholieke ere dienst, waarin hij een groot aan deel heeft gehad en waarbij hij niet schroomde op drastische wij ze zuiveringen aan te brengen. In zijn talrijke orgelwerken, waarvan we noemen de Sonata da Chiesa, de koralen en de Inter mezzi. maakt hij er geen geheim van dat hij thuis hoort in de school van César Franck. Doch geen klakkeloze navol ging, geen imitatie, maar een op volger van Franck, die dank zij zijn muzikale persoonlijkheid in staat was zijn composities te doordringen van een eigen karak ter. Jn 1963 werd prof. Andriessen op een jubileumconcert van het Noord-Hollands Philharmonisch Orkest in Haarlem voorgesteld aan prinses Margriet. Ook vele liederen schreef Hen drik Andriessen. zowel op La tijnse. Franse, Duitse als Neder landse teksten. We noemen daar van als de bekendste Miroir de peine en Magna res est amor. Mag men bij een artikel over Hendrik Andriessen zeker zijn Kuhnau-variaties niet onvermeld laten, ook zijn andere orkestcom posities als de symfonieën en de opera Philomena nemen in zijn oeuvre een belangrijke plaats in. Hij weet in al deze werken op onbevangen wijze te componeren, en wellicht ligt juist in deze onbe vangenheid de grootste kracht, de meeste charme van zijn mu- Ongebonden Andriessen heeft eens van Bach gezegd, dat hij hel orgel koos omdat het tot vrijheid en be heersing in staat is. Zo heeft An driessen ook gecomponeerd: met vrijheid en beheersing. Die vrij heid stelde hem in staat zich com positorisch te uiten zoals hij het zich goed dacht, ongebonden en vrij van moderniteiten. Die be heersing heeft hij zijn gehele le ven In verscheidene functies in praktijk gebracht. Hoe Hendrik Andriessen deze vrijheid ziet, heeft hij eens als volgt typerend weergegeven: „de zelfstandige gestalte van het kunstwerk is de doelstelling van de musicus. Een soort vrij uitle ven van gevoelsbewegingen in de muziek leidt evenmin tot een duurzame muzikale prestatie als het smijten met stenen tot dr opbouw van een huis". Vrijheid. Deze toon klinkt door in tal van zijn geschriften, waar van we nog een enkele citeren: ..de componist kan alle samen klanken nodig hebben; hij zal nieuwe vinden, andere verwer pen. oudere weer oproepen de maatstaf zal altijd zijn: de waar heid van de muzikale uiting en nooit een reglement betreffende de overeenstemming van ieders gehoor met bepaalde geluiden". Prof. Hendrik Andriessen die in de oorlog gijzelaar was is erin geslaagd deze twee elementen: vrijheid en beheersing (die in zichzelf een controverse lijken) tot symbool van zijn leven te maken. Moge dit devies zijn invloed blijven behouden op het gehele Nederlandse muziekleven. Wie om welke reden dan opk in gebreke blijft een bevriend bruidspaar middels een persoon lijke brief te feliciteren (geen zin, te laks, kan de juiste woor den niet vinden, geen tijd), krijgt deskundige hulp van zulke illustere schrijvers als Gabriël Smit, Romano Guardini, Karl De uitgever Lannoo (Den Haag, Tiel) heeft een nieuwe reeks boekjes uitgegeven die feestelijke en droevige gebeur tenissen in het menselijk leven moeten begeleiden. Keurig ver zorgde boekjes, zelfs het enve lopje om de „brief' te verstu ren ontbreekt niet. Gloedvolle felicitaties en bewogen condo leances a raison van 3.90. De eerste drie zijn uit. God bemint uw kind, door Karl Rah- ner (een predikatie van geboor te en doop). De overwinning van de dood, door Gabriël Smit (blijk van deelneming bij over lijden) en Woorden tot een bruidspaar, door Romano Guar- Maar daar blijft het niet bij Op stapel staan nog: herdenking huwelijk lUVz en 25 jaar), ver loving, belijdenis, eerste com munie, priesterwijding enz. door verschillende auteurs. Weer een Rahner De uitgever mag wel zorgen van ieder onderwerp verschil lende versies in voorraad te hebben: wat moet de gelukkige moeder van een gezonde baby met een stuk of zes Rahners. Of zelfs: wat moet de gelukkige vader van bijvoorbeeld zes kin deren met zes maal zes Rahners. Als de post met een flinke bons op de deurmat terecht komt, weten zij het al: weer een Rah ner binnen. Daar komen nog bij een stuk of dertig Guardini's ter gelegen heid van hun tien jaar geleden gesloten huwelijk: van vrienden Als men 't weet In het praktische schaken komt het er heel vaak opaan. wat men „geleerd" heeft, wat men onthou den heeft van gemaakte fouten, welke leerzame voorbeelden men geheel doorvorst heeft, of men bepaalde grondregels van algeme ne aard goed vastgehouden heeft. Het spreekt vanzelf, dat nie mand in zijn schaakpartijen al tijd maar origineel kan zijn. Inte gendeel, veelal brengt men daar in het geleerde in praktijk, zo goed en zo kwaad als dit kan. Er zijn zelfs theorie-aanbidders, die van het schak^j liefst een geheu gentest zouden willen maken, maar dat kan gelukkig niet. Vroeg of laat moet iedereen in zijn schaakpartij een eigen koers varen. Maar dat betekent nog niet dat hij daarbij geen steun zou hebben aan algemene regels en leerstellingen, welke knappe theoretici hebben uitgedacht. Diep in het eindspel komen naast de algemene regels e= me nigmaal ook gerichte voorbeelden of voorgangers goed van pas. Wie veel gezien en veel onthouden (en begrepen!) heeft, kan dan me nigmaal beter uit de voeten dan zijn minder ervaren tegenstan- Onze vier opgaven zijn min of meer van dit soort. Eerst twee stellingen waarvan geldt: Als men 't weetDan een eindspel van Mattison, destijds een beroemd eindspelstudie-com ponist. Als men d i e studie kent, ja dan heeft men met opgave 4 geen moeite meer. b c d e f g n aan zet wint. (1) Ui •irit-ïrtr-ir'irfrtrirtrtrtririrtririrtrüirtrttirtrtrü-Ztr-ti'trCrlfü&irCrtrifCrirtrifCrtrirtrtr die allen orgineel dachten te winkel. zijn En over ruim twee jaar Onpersoonlijk? Smakeloos? raakt de brievenbus weer ver- Ach. voor sommigen is het zelf stopt en de postbode kwaad. schrijven van een brief een Maar hoe dan ook, het zijn kwelling, zoals de cliché's het leuke boekjes en de inhoud is voor de ontvanger zijn. Het is verzorgd. Het zijn beslist geen wat duurder. Dat wel. speeches uit de feestartikelen- C. v. d. W. Oplossingen Hieronder volgen de oplossin gen der opgaven uit onze rubriek van 19 augustus jl„ U voorgezet onder de titel „Tussenspel". (1) Studie van Koslowski: 1. Tf8v Kd7 2. Tf7';' Ke6! (Indien nu 3.Kxh6 dan 3. Kxf7r met winst. Maar wit speelt) 3.Tf5:! met re- (2) Studie van Kubbel: 1 f7 Tf8 2.e6 b6! (Nu is goede raad duur omdat 3.e7 op 3. Txf7 met pen ning faalt.* Daarom) 3.Kb7 Kc5 (En wat nu? Als wit met 4.Kc7 voortzet verliest hij: 4. Kd5 5. Kd7 Ke5! 6. Ke7 Ta8. Maar) 4,e7!l Txf7 5 Ka6! Txe7 en wit is pat!! (3) Averbach Babtschuk. Hier gaat het waarlijk groot- meesterlijk toe: Achter elkaar verdwijnen drie witte pion nen. maar de vierde doet het! Oplossing: 1. e5! fxe5 (Ook 1. Kd5 helpt niet wegens 2.e6 Kd6 3. Kd4 Kc6 4. Kc4 b6 5. Kb4 Kd6 6.Kb5 Kc7 7.h5 en zwart ver liest door zetdwang) 2.g5 hxg5 (Hier is 2. Kd6 niet beter. Men zie: 3.f6 Ke6 4.fxg7 Kf7 5.gxh6 b5 6.Ke4 b4 7.Kd3 en wit wint ge makkelijk) 3. f6! en zwart gaf het op. Hij voelde er niéts voor de stelling na 3. gxf6 4.h5 op het bord te zien. (4) Studie van Ericsson. Na tuurlijk denkt u dat wit winnen zal. Maar u zult er pas echt plezier in krijgen als u hebt gemerkt dat zwart over een interessante pat verdediging beschikt: l.d7? Kf2 2.d8D glD 3.Dd4r Kxf3! en zwart lacht zijn tegenstander uit! Daar om: l.b7! Kf2 2.b8L! glD 3.La7t benevens Lxgl en d7 met winst. De andere mogelijkheid is: 1. Kh2 (hl) 2. b8T! glD 3.Th8t Kg2 4.Tg8t benevens Txgl en d7. Met 2.b8D? zou wit de winst opnieuw verspelen. Hieruit volgt tevens dat zwart de foutzet l.d7? alleen maar met 1. Kf2! maar niet met 1. Kh2(hl) weerleggen Correspondentie en oplossingen aan de heer H. J. J. Slavekoorde, Goudreinetstraat 125, Den naag. PUZZEL VAN DE WEEK Kruiswoord - puzzel Horizontaal: 1 maal: 5. schram: 9. vaartuig: 14. schande: 16 ge noeg gekookt; 18. buisvormig ingewand; 19. staartster; 21. niet be groeid; 22. kweekgras (ZN): 23. boom: 24. bedehuis: 26. rijschool (afk.); 27. kraam: 29. kleur: 31. naam van vier Hongaarse koningen; 32. Amerikaans schrijver; 34. sociëteit (afk.); 35. myth, figuur; 37. vermoeid; 39. plaats in N. Brab.; 41. voornaamw.; 42. water in Utrecht; 43. zot: 45. gemalin van Saturnus: 46. flauw: 47. boom; 48. plaats in Utrecht; 50. vervoermiddel: 52. viskuit (ZN); 53. Euro peaan; 55. onbep. voornaamw.; 56- gindse; 57. meisjesnaam; 60. akker: 61. uitroep: 62. plaats in N.Brab.; 64. lidwoord: 65. lijkvaas: 66. plaats in Gelderl.; 68. plaats in N. Brab.; 70. middag; 72. plaats in Drente; 74. bonenkruid: 75. gistmiddel, 76. bars; 77. part Vertikaal: 1. rolrond hol voorwerp; 2. zoon van Seth; 3. water in Utrecht: 4. plaats in N. Brab 6. rijksgrens «afk 7. vaartuig: 8. vis: 10. afk. van item; 11. plaats in Italië; 12. strijdperk: 13. vlek; 15. hoepel; 17. soort: 20. metselspecie: 25 zes blaadjes postpapier; 27 keukengerei; 28. lof en eer: 30 buitenhaven; 31. oorlogshaven :n Bretagne; 32. huisdier: 33. bekende afkorting; 35. boom: 36. kloof; 37. vogel: 38. enkele: 40. plaats in Gelderl.; 41. viervoetig dier: 44 biersoort: 46. eelt <ZN>: 48 kwetsuur; 49. Europeaan: 51. rechten inbegrepen (afk 52. plaats in Frankrijk: 54. trosvormige bloeiwijze: 56. reukhoutboom; 57. stok bij 't kaartspel: 58. slijk: 59. vlaskem; 60. plaats in Zweden; 61. hoenderachtige vogel; 63. verdriet: 64 torenkraai (Gew.); 67 voor; 69. straat (Fr.): 71. scheik. element (afk.); 73. gewicht (afk.). OPLOSSING VAN DE VORIGE PUZZEL Horizontaal: 1. op; 3. lomp: 7. eten; 10. dam; 12. eulalia; 15. Erin; 17. sar; 18. mi: 19. oei; 20. net; 22. gil: 23. dos: 24. dm; 26 nabal: 28. O.L; 29. stop: 31. keu- Ie: 33. at: 34. los; 36. uw; 37 karet: 40. kerk: 42. Ot: 43. rakel; 45. na: 46. hes: 47. nek; 48. lom: 50. bes; 51. is; 53. Ger; 55. erts; 57. Silenus; 60. tel: 61. nota: 62. sein; 63. Ra Vertikaal: 1. ode: 2 parool: 4 oe.; 5. mus; 6. plan; 7. el: 8. tin: 9 ea: 11. Mies. 13. aren; 14. til; 16 Ni: 18. Mill: 21. tak; 22. gauw; 23 donk: 24. Ot; 25. mol: 27. beuk: 29 stek; 30- pok; 32. erts: 33. arak: 35. sen; 38. Ares: 39. tel: 41. ra; 42. oester. 44. loge; 46 hert; 47. nis; 49. Mens: 50. Be; 52 kit; 54. rue: 56. sla; 57. so.; 58. la: 59. si. INZENDINGEN Inzendingen worden voor don derdag a s. op ons bureau ver wacht. Oplossingen mogen uit fluitend op een briefkaart wor den geschreven. In de linker bovenhoek vermelden; „Puzzel oplossing". Er zijn drie prijzen: een van 5,— en twee van 2,50. mer en dan te bedenken dat over een paar weken de herfst alweer aanbreekt. Vergeten we niet onze geboor tedatum in de brief te schrij ven? Tante Jos wil graag weten hoe oud je bent. Denk erom, niet vergeten hoor! nog en ne- ven. Tante Jos krijgt nog steeds brieven binnen zonder naam en adres. We mogen toch geen klei ne anonieme briefschrijvertjes ag nichten en neven. worden? Het staat helemaal niet netjes, hoor! We vergeten Hoe gaat het met jullie alle- dus niet meer onze naam en adres onderaan de brief en aan de achterkant van de envelop te schrijven. Afgesproken? maal? Zijn we al gewend om weer in 't gareel te lopen? En hoe gaat het op school? Is alles meegevallen? En ja, nu héél goed je best gaan doen hoor! Willen we later knap worden dan moet het allemaal echt ge beuren. Krijgen de grotere meisjes en jongens al veel huiswerk mee? Deze week kreeg ik niet zo veel brieven van jullie. Dat komt natuurlijk door die „ge wichtige" week. Niet erg hoor. maar deze week verwacht ik er weer een „heleboel". Jullie schrijven maar gauw hoe het allemaal gaat. Meisjes en jongens veel sterk te op school en tot de volgende keer. Daaaaaag. TANTE JOS. Puzzeloplossing De tien fouten zijn: hark in tweeën, appel aan de peren boom. boom zonder stam, hek in tweeën, bloem zonder sten gel, bloem in omgekeerde pot. verschillend soort blad aan de boom, meneer loopt op één pan toffel en één klomp, been ont breekt in de pantoffel, onderste1 gedeelte van boomstam loopt dwars door de weg. Hoe vinden jullie deze prach- tige auto van Paultje Mayer? Jarigen Wisten jullie dat? HIEP, hiep, hoera!!! Ingrid v. Berg, A ad je v. d. Berg, Wira Fonteine, Honnie f. Koerselman. Janneke van -ft Luijk. Ria Paauw, Willy de Vos en Joke v.d. Wal van harte gefe- liciteerd met jullie verjaardag c van de nichten en neven. BELLENBLAZEN Voor de kleinere spelletje. Trouwens nog leuk hoor! We hebben hiervoor nodig een kom. een stenen pijp of een rietje dat aan het eind gespleten is. Het klaarmaken van het zeepwater vereist tyd en zorg als je tenminste mooie bellen wilt krijgen. Jullie hebt waarschijnlijk wel een ouder zusje of broertje die het voor je wil doen en anders heeft mamma misschien wel even lijd om het klaar Je kunt natuurlijk ook met water en een beetje sunlightzcep erin, bellen blazen, inaar dan zijn het beslist geen mooie en ze spatten gauw uit elkaar. Hier volgt het gehehn van een goed sop. We kopen bij de apotheker een liter gedestilleerd water en bij de drogist 100 gram oliezure soda (dat is zuivere zeep) en een liter glycerine. Het is niet duur en je kunt er wel een jaar bellenblazen. We brengen het water op een tcmpcra- i 15 graden, gieten het dan i schone kom en lot Salamanders wonen in sloten, onder stenen in rivieren of op vochtige plaatsen bij het water. Hun kleuren zijn zwart, oran- Genieten jullie ook elke^ dag jeroodi gee] met zwart soms ge_ nog van het mooie weer? En, dan al die mooie bloemen dievie*ct- we buiten in de natuur zien De meeste exemplaren wor- bloeien Prachtig! Wat een den njet langer dan 10 centime- mooie kleuren allemaal! ter. Waarschijnlijk hebben we De zon komt ons elke dag nog allemaal weieens een salaman- t is echt nog zo- der gezien. Vooral de jongens i ge- Deze puzzel lijkt wel een beetje op een kruiswoord puzzel, nichten en het niet hoor! In het midden zien we 36 hok jes. De bedoeling is dat we de na men van de voor werpen die er omheen staan in deze vakjes gaan schrijven. Je ziet wel dat deze na men uit drie let ters bestaan. De nummers geven precies aan hoe je moet invullen. Als je daarmee klaar bent lees je in de eerste hok jes van boven naar beneden een woord waarvan de meesten van jullie van de zo- In Amerika leeft er een soort] die wel 30 centimeter lang is en1 modderduivel wordt genoemd. Hij doet niemand kwaad en leeft altijd onder water. Japan spant de kroon wanti daar wonen de grootste sala- Linda Oudijk, Moerkapelle. manders. Ze kunnen wel 1.50 meter lang worden. Daarom heet hij ook de reuzensalaman der. Jammer dat ze er bijna niet meer zijn en daarom ook heel moeilijk zijn te vinden. De Japanners hebben het' grootst gedeelte van deze sala-| manders gevangen en... opgege-! Prijswinnaars Jan van Dam. Monster, WIE KAN HET LEZEN? enak kerm angewee jj Een paar uur laten staan en dan het zeepwater filtreren door een dunne doek. Daarna de glycerine toevoegen in een ver houding van twee delen glycerine op drie delen zeepwater. Dit mengsel moet een paar dagen hlyven staan en we scheppen daarna heel voorzichtig de witte laag eraf die zich op dc vloeistof heeft gevormd. Onze „bellenwater" is klaar. We gieten het in een fles en het kan voor onbepaalde tjjd bewaard blyven. Willen wc gaan blazen dan gieten we een kleine hoeveelheid uit de fles in een kom. Denk erom niet te veel, want wat er overblijft mag niet meer terug in de fles. Voor de meisjes en jongens die nog niet weten hoe ze het precies moeten doen komen hier nog enkele gegevens. De püp dopen wc in het zeepwater, een heel klein beetje vloeistof opzuigen en we halen hem er weer uit. We gaan dan zachtjes blazen tot de hel de gewenste grote heeft. Een klein rukje met de pols is voldoende om de bel los van de pijp te maken en gaat dan omhoog. Grappig is dat je ze ergens op kunt zetten. We neinen wat knrkjes. die eerst in» het zeepwater gedompeld zyn. en zetten de bellen er bovenop. Wat zullen we een plezier hebben! moet worden in gezonden vóór dinsdag 5 sep tember. ten. Over de wormsalamanders is I niet veel te vertellen. Ze zitten altijd onder de grond en del meeste mensen hebben ze daar-l om nog nooit gezien. Dan is er tenslotte nog de grotsalamander die wit van Het zijn wonderlijke beesten Jullie weten wel dat een mensenbeen- of arm nooit meer aangroeit als het er af bijvoorbeeld je vinger door één of andere oorzaak van je hand wordt gerukt, groeit hij er nooit meer aan. Bij de salamander is dat alle- naal veel gemakkelijker >rengt het helemaal geen moei- ijkheden met zich mee. Als zij hun poot moeten mis- en groeit hij er weer aan. Zou tij er wéér afraken dan groeit •r wel voor de derde keer een ïieuwe aan. Als een vis de staart van een alamander afbijt dan hoeft hij ich helemaal geen zorgen te naken want hij groeit er van zelf weer aan. Wonderlijk, vind je niet? stenabeleens cha Apherd Er? Het volgende versje stuurde Lya van Gijzen in: Wat hebben dit meisje en jongetje het druk gehad met het maken van deze mooie vesting. Geloof maar dat ze er hun best op hebben gedaan. Erg warm was het een paar wegen ge leden niet, maar toch hebben ze zich best vermaakt aan het strand hoor.' Zouden jullie het ze nadoen Hazen-muziek Zes hazenmuzikantjes, Die liepen op een rij. Pleng, pieng! Ze speelden mooie deuntjes, Mooie deuntjes speelden zij. Pieng, pieng! Vier speelden de gitaar, En één de klarinet. En één de tamboerijn! Tot aller kind'ren pret. Pieng, pieng.pieng, Djoeng, djoeng, djoeng. Klèrettet, tèt tèt, tèt.... O, allen die het hoorden, Die hadden grote pret! Pieng, pieng!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1967 | | pagina 16