Braziliaanse vrijgemaakten
willen kolonie uitbreiden
MET
Jezus en de storm
Sesam Mozaiek der
muziekgeschiedenis
O
te
Jl
jjj'
JC3J
GEESTELIJK
LEVEN
ZATERDAG 29 JULI 1967
Tien Nederlandse
boeren gezocht
(Van een onzer medewerkers)
UTRECHT De Gereformeerde emigratiestich
ting te Utrecht stelt alles in het werk om de
vrijgemaakte-gereformeerde kolonie te Monte Ale-
gre in Brazilië belangrijk te doen uitbreiden. Men
heeft daartoe een Palmas-folder opgesteld met het
doel om in het op drie kilometer afstand van Monte
Alegre gelegen Palmas tien Nederlandse boeren aan
te trekken.
Hier liggen bedrijven variërend van 25 tot 72 ha gereed
om toekomstige emigranten te ontvangen. Voorlopig wil
men beginnen met vijf Nederlandse boeren, maar de an
dere vijf zullen spoedig kunnen volgen.
En dan heeft het koloniebestuur te Monte Alegre nog
veel meer hooi op zijn vork. Men wil in Brazilië een twee
de kolonie gaan stichten. Waar is nog niet bekend, maar
men loopt met deze grote plannen al een poosje rond. En
dat, terwijl het momenteel niet zo erg aanlokkelijk is om
naar Brazilië te emigreren.
Dat hebben de vrijgemaakten zelf ook in dit land ondervonden.
Zo omstreeks 1952 ondernamen viif boeren uit het Groningse
Schildwolde een emigratiepoging. Men koos Brazilië hiertoe uit
en de vrijgemaakte predikant van Schildwolde. ds. J. van Dijk.
ging al spoedig zijn geëmigreerde schapen opzoeken en institueer
de op 9 mei 1952 de vrijgemaakte Gereformeerde Kerk van Mon
te Alegre.
Heldere opstellen van
Paul de Wispelaere
i de begroeiing in de slaat Par
r Monte Alegre ligt.
Tot op de dag van heden is dit
de enige kerk van de vrijgemaak
ten in dit land. Wel zijn er op
niet te verre afstand van Monte
Alegre vier kerken van de Igreja
Evangelica Reformada Brasil, dat
wil zeggen vier kerken van Ne
derlandse gereformeerde emigran
ten, maar met deze kerken heeft
men In Monte Alegre geen ge
meenschap, omdat zij zusterker
ken zijn van de Gereformeerde
Kerken in Nederland.
Wel is er sprake van een zake
lijk contact tussen deze twee ge
reformeerde groepen. En geen
wonder, men woont op sommige
plaatsen maar 135 km van elkaar
af. De aankoop van fokmateriaal
gebeurt gezamenlijk. Aankoop
van zaaizaad en vee idem. Men
bezoekt eikaars fokveedagen. De
gereformeerde landbouwconsu-
lent komt in alle Hollandse kolo
nies.
Niet rendabel
Op het ogenblik wonen er 11
vrijgemaakte gereformeerde ge
zinnen in Monte Alegre <?n deze
zijn alle lid van de kerk daar, die
een zielental heeft van 144. Maar
nog is dit niet rendabel. Men oe
fent hoofdzakelijk de veeteelt uit
en de eigen melkfabriek zou nog
veel meer kunnen verwerken, als
er maar meer aanvoer was.
Bovendien vreest men voor een
zekere steriliteit, als er alleen
groei van binnenuit valt te
bespeuren. En juist dat is het
beeld dat de kolonie van Monte
Alegre sinds 1960 vertoont. Na
dit jaar zijn er geen emigranten
meer bijgekomen. Het wordt dus
hoog tijd dat er nieuwe toevoer
uit Holland komt. Vandaar het
plan om in het nabije Palmas
DE hoofdmoot uit de opstellenbundel Met
kritisch oog van de jonge Vlaamse auteur
Paul de Wispelaere (uitgave Nijgh Van
Ditmar, 's-Gravenhage/Rotterdam, 167 blz.,
7.50) wordt gevormd door beschouwingen
over de „nouveau roman" in Frankrijk en zijn
auteurs.
Men kan niet genoeg herhalen dat het lezen
van letterkundige essays onontbeerlijk is voor
het verkrijgen van inzicht in de literaire en
culturele verschijnselen van vandaag. En daar
bij mag dan wel worden gezegd dat wat de
jonge Vlamingen op essayistisch gebied publi
ceren minstens even belangrijk is als de
opstellen van hun Nederlandse collegae.
Door hun tweetaligheid ligt de wereld van de
Franse literatuur zomaar voor hen open en
door hun belezenheid in de Duitse, Engelse en
Amerikaanse letterkundige produktie verkrijgt
hun oordeel een Europees gehalte.
Moto Powio
6r»l»o/
1956 aan. Tot 1965 was hij predi
kant van de kerk van Monte Ale
gre, maar toen vertrok hij naar
de Groningse plaats Grootegast.
Lichtpunt
A T L A H TliCHf
OCBAAH
Grote vraag
Zal het lukken? Het is nog de
grote vraag. Maar dat was het
natuurlijk ook in 1952, toen men
hier begon. En deze eerste emi
granten wisten van aanpakken.
Men kwam hierheen in de veron
derstelling bouwboer te worden.
de vrijgemaakte gerejor-
Men zou vooral tarwe gaan ver
bouwen. De Braziliaanse grond
leende zich hier niet vóór. Het
werd een grote mislukking. Men
schakelde over op de veeteelt
tot op heden heeft men zeer g
de resultaten. De 27 boeren vi
den er een goed bestaan.
Na de instituering der kerk
ging men ook een eigen predi
kant beroepen en ds. D. Los, vrij
gemaakt predikant te Breukelen
nam een beroep naar Brazilië in
Dit was geen reden voor de
kolonisten om bij de pakken neer
te gaan zitten. Het beroe-
pingswerk ging tot op heden
door, helaas zonder resultaat.
Maar er is weer een lichtpunt in
deze zaak.
Ds. S. Braaksma vrijgemaakt-
gereformeerd predikant te Sou-
burg-Vlissingen nam het beroep
aan naar de zendende kerk van
Assen. Deze kerk gaat zending
bedrijven in Brazilië.
Mocht men in Monte Alegre
dan nog vacant zijn, dan zal
waarschijnlijk deze leraar nog
wel bijstand in het pastoraat kun
nen verlenen. Want momenteel
zijn er zowat een dozijn onge
doopte kinderen.
meertj onderwijs. Eerst was me
juffrouw H. Deddens hier als vo
lontair werkzaam, maar na haar
vertrek in 1959 geeft een bevoeg
de leerkracht les aan de „Escola
Ebenezer". Zelfs het landbouw-
huishoudonderwijs in Monte Ale
gre heeft met mejuffrouw J. D.
Dees een Hollandse leerkracht
aangetrokken.
Vrij gemaakt-gereformeerd Ne
derland heeft nog uitwijkmoge
lijkheden in Brazilië en als er
een tweede kolonie zal komen zal
men voldoende ervaring bezitten
om die goed te organiseren.
De centrale gedachte (ook)
bij De Wispelaere is dat het
hedendaagse, nieuwe levensge
voel om een eigen romanvorm
vraagt. De nieuwe letterkundi
ge wijn moet, om de
beeldspraak van Jezus over te
nemen, in nieuwe lederen zak
ken worden gegoten. In de tra
ditionele (Franse) roman was
de schrijver de alles-weter en
zijn werk een geordende
kosmos waarin de auteur tege
lijk alomtegenwoordig en on
zichtbaar was.
De mens van vandaag even
wel leeft in een geestelijk va
cuüm en twijfelt zelfs aan zijn
identiteit. Hiervan verslag uit
te brengen is de taak van de
jongere schrijversgeneratie. Dit
schrijven vormt hun enige hou
vast en het geschrevene,
neerslag van het moment der
creativiteit, het enige waarde
volle. De auteurs vluchten in
het schrijven, en het produkt
daarvan is hun enige levensbe
vestiging.
ging dat de renaissance-cul-
tuur, een statische elite-cultuur,
gekenmerkt door een hiërar
chische ordening van waarden,
bezig is te breken op de funda-
r -itele onmogelijkheid om de
c xistentie tussen een ver
deeld en traditioneel christen
dom en een onzeker geworden
idealistisch humanisme voort
te zetten.
Keus
TN Lucas 13 32 noemt Jezus
koning Herorles „die vos".
Deze uitdrukking bezorgde zen
deling John Sperry nog al wat
hoofdbrekens. Hij is namelijk
bezig de Bybel te vertalen voor
de Eskimo's in het noordwesten
van Canada en dezen hebben
Jezus' bedoeling dus moeilijk
kunnen begrijpen.
Tijdens zijn verlof in Engeland
ontving Sperry van een vertaler
van liet bijbelgenootschap in Lon
den de suggestie van de „veel
vraat" (gulo luscus).
De veelvraat, het grootste lid
van de familie der marterachti-
Mogelijke
buite
Ze hebben wel apai
roor de zilvi
rden
Eigen school
Verder hebben de emigranten
ook een eigen school. Overdag be
zoeken de kinderen de Brazili
aanse volksschool, maar daarbui
ten krijgen ze aanvullend gerefor-
witte, rode en blauwe vos,
ar daar was bovendien de
eilijkheid, dal geen enkele van
e vossen de listige aard ver
rit van de Palestijnse vos. Ge-
i bun betrekkelijke onschuld
makheid zouden de Eskimo's
sluw, gevreesd door de Eskin
omdat hij er niet voor terug
deinst, zelfs rendieren en elanden
aan te vallen, een meesterdief,
die de best verborgen voedsel-
zeer moeilijk is te vangen.
Daarom horen de Eskimo's nu
preken over Herodes, de veel-
Een ideale toestand is dit ui
teraard niet, maar het is voor
hen nu eenmaal de gegeven si
tuatie. Het is ook duidelijk dat
deze toestand niet voor onbe
paalde tijd kan voortduren,
want als de ontbinding te ver
voortschrijdt, vervalt ook dit
laatste concentratiepunt. Toch
is deze vluchtheuvel-litera
tuur voor de eerlijke nihilist
van vandaag de enig moge-
Wat ik daarover de laatste
tijd gelezen heb (men herinnert
zioh mijn stukje over de 5 Ge
loofsbrieven in het Zon
dagsblad van 17 juni jl.), be
vestigt mijn algemene overtui-
(Van onze kerkredactie)
J-JAARLEM „Jezus en de
storm" is het tweede deel
van de bijbelse vertellingen
voor geestelijk gehandicap
ten in de serie „Wat de Bijbel
ons vertelt".
Het eerste boekje, Jezus
is geboren", is al in handen
van duizenden van deze ge
handicapten, maar ook ge
woon van kleuters.
De tekenaar De Kort heeft
op pakkende kinderlijke ma
nier de geschiedenis geschil-
Bij Bosch en Kcunig
verschenen de deeltjes 3 en 4
van de Sesam Mozaiek der
Muziekgeschiedenis door Ot
to Glastra van Loon.
Evenals de eerste twee deel
tjes laten de pas verschenen
afleveringen zich weer vlot le
zen. Men staat werkelijk
versteld van de kennis van de
auteur.
Het geheel is weer verlucht
met goede en duidelijke il
lustraties en fotocopieën.
In deel 3 worden de muzika
le centra Mannheim en Ber
lijn uitvoerig behandeld. Grap
pig is het gedeelte ..terug
naar 1762": tophits uit dit jaar
verschenen 200 jaar later op
een grammofoonplaat!
Naast opvallende beschrij
vingen van Rameau, Locatelli
(Italiaansch musyekmeester te
Amsterdam), Johann Chris
tian Bach die volgens de
verhalen in Londen in 1768
zijn eerste pianorecital gaf
en vooral Mozart vindt de le
zer in dit deel een behande
ling van de Italianen en de
Engelsen benevens vertellin
gen over het muziekleven aan
de hoven van Frederik de Gro
te en keizerin Maria Theresia.
Deel drie wordt afgesloten
met een biografie van Joseph
Deel 4 brengt de roman
tische periode. Als eerste is de
ten onrechte wat vergeten
Tsjechische meester Dussek
aan de beurt. Na bespreking
van o.m. Malzel's metronoom
en de componist Weber volgt
een uitgebreid gedeelte over
oorsprong en ontwikkeling
van de verschillende orkestin
strumenten.
Uiterst boeiend zijn de
beschrijvingen van Beethoven
en Schubert (overigens is het
niet zo belangrijk te weten,
dat Schubert pl.m. 157 cm.
lang was!).
Naast componisten als Paga-
nini en Mendelssohn worden
operagrootmeesters als Rossi
ni. Donizetti en Bellini uitvoe
rig behandeld.
Uiteraard wordt ook Chópin
onder de titel „Een kleurig
lintEen tuil viooltjes
uitgebreid besproken, evenals
Wagner en het echtpaar Schu-
De delen 5 en 6 zullen in
augustus verschijnen.
Sesam Mozaïek der Mu
ziekgeschiedenis, per deel
368 blz., 5 bij intekening.
Na verschijnen van de gehe
le reeks totaalprijs ƒ33.--
Wie het indrukwekkende
boek van dr. W. H. van de Pol,
Het einde van het conventione
le christendom (5e druk 1967)
kent, is er wel van overtuigd
geworden dat het christendom
in de wereld voor de keus staat
zich radicaal te vernieuwen of
af te sterven. En het in de re
naissance wortelende, geleerde
humanisme heeft geen princi
pieel verweer tegen de naderen
de springvloed van het mondia
le massa-hurhanisme der mil
joenen die van beneden de cul
tuurgrens opkomen.
Zo ziet men maar weer hoe
nauw literatuur en leven met
elkaar verbonden zijn. Men
moet toegeven dat bij de nihi
listische roman een kritiek
past, die zich voornamelijk be
zighoudt met de structuur van
het literaire kunstwerk. Eigen
lijk is de vorm hier alles.
Maar de kritiek hoeft zich
het formalistisch standpunt
van de moderne auteurs niet te
laten voorschrijven. Haar taak
is met de structuur-analyse
niet afgelopen, evenmin als de
antropologie kan opgaan in de
anatomie. Als aan de literaire
analyse is voldaan, komt de le
venskritiek aan het woord. Ook
kritisch kan de literatuur nooit
van de cultuur en van het le
ven worden losgemaakt.
Ik geef De Wispelaere c.s. ge
lijk tegenover de verdedigers
van de meer traditionele ro
man die hij bestrijdt: J.
Bloch-Michel en Piet van
Aken, wat niet wegneemt dat
voor de meeste lezers een ge
woon recht-toe-recht-aan ver
telde geschiedenis zich nog
steeds het prettigste laat lezen,-'
Want het „zo moeten schrij
ven" impliceert nog niet het
„zo het liefste lezen". Dit is een
vraagstuk apart. Maar de nieu
we monologische literatuur
trekt zich van eventuele lezers
niets aan, want die vallen bui
ten het gezichtsveld van de au
teur. Hoogstens hoopt hij op
begrip voor zijn situatie.
Belezen
Behalve over de nouveau ro
man schrijft De Wispelaere in
het hier aangekondigde boek
over Marsman, Michel Seuphor
(F. Berckelaers), Willy Rogge
man en J. Weverbergh. Door
het hele boek heen toont De
Wispelaere zich een niet zozeer
briljant als wel belezen,
consciëntieus en helder formu
lerend essayist.
In verband met het bo
venstaande kan ik nog wijzen
op De Vlaamse Gids (juni
1967). waarin H. Loreis een se
rie artikelen is begonnen, geti
teld Synthese van de nouveau
roman. Deze periodiek is een
uitgave van J. Hoste N.V., Em.
Jacqmainlaan 105, Brussel 1.
DR. C. RIJNSDORP
derd van Jezus, die in de boot
van zijn discipelen de storm
stilt.
Bij de kleurige platen staat
de uiterst eenvoudige tekst. Het
zijn heel korte zinnetjes, die
echter voldoende zijn om het
Evangelie te brengen.
Zij. die een beetje kunnen le
zen kunnen zonder hulp van an
deren de vertelling doornemen.
Maar er is ook een grammo
foonplaatje met dezelfde tekst
van het boekje, een eenvoudige
overdenking en een vertelling,
afgewisseld met muziek en zang.
Nog in 1967 zullen de deeltjes
„Bartimeüs" en de „Bruiloft in
Kana" verschijnen, andere
volgen het volgend jaar.
De serie „Wat de Bijbel ons
vertelt" is een uitgave van het
Nedeflandsch Bijbel Genoot
schap in samenwerking met de
stichting Docete. De prijs van
het boekje is 3,50 en van de
grammofoonplaat 7,Ze zijn
onder andere verkrijgbaar bij
de boekhandel, het NBG-Am-
sterdam(giro 44000) en Phila
delphia - Utrecht (giro 1278581).
Bovenstaande plaat is de af
beelding op het kaft van het
boekje.
Engel Angel
AU-EEfJ /y.
AJAOF ÈLKe BAf
0H2£ ZAA75V* Mé.
HOE DAT toer /V de rAKAWnE
