Albanië kerken vastbesloten uit te roeien 4 Mr. J. J. Wentink vandaag 65 ROME VOELT PATER ADOLFS AAN TAND Een ivoord voor vandaag Voortaam.. DONDERDAG 13 JITI 1967' En Hij riep Zijn twaalf discipelen tot Zich en gaf hun macht (Matth. 10 1 Het gebed tot de Heer van de oogst, om arbeiders uit te zenden in Zijn oogst, is verhoord. De discipelen hebben ge beden, maar uit Lucas 6 blijktdat ook Jezus zelf de hele nacht gebeden heeft. De Vader heeft de Zoon Zijn wil ge openbaard en de volgende morgen roept Jezus twaalf van Zijn discipelendie Hij uitzendt tot de oogst. En Hij gaf hun macht. Om die macht gaat het inderdaad bij de arbeiders in Gods oogst. Ze ontvangen niet maar een leermaar werkzame macht. Hoe zouden zij hun werk anders kunnen doen? Nog heerst de duivel op aarde. Christus' macht kan hem over winnen. Hij werkt het liefst in het verborgene zo, dat de mensen zelfs niet eens geloven, dat hij bestaat. Misschien is het belangrijk ste van de macht, die de discipelen krijgen, wel, dat zij de streken van de duivel aan het licht kunnen brengen. Aan het slot van het evangelie van Mattheiis zal Jezus hen nog eens uitzenden en weer zegt Hij: ,Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde. Gaat dan henen Men lette op dat woordje „dan". Het waren armzalige lieden. Ze hadden geen geleerdheid, geen rijkdom, geen titels, niets waardoor ze ook maar in de schaduw van de overpriesters en schrift geleerden konden staan. Maar zij hadden macht. Hebben wij die macht? Wat doen we er mee? Wij lezen vandaag: 1 Samuël 14 115. Euro-raad wijst klacht van dienstweigeraar af STRAATSBURG - Het ministersco mité van de Raad van Europa heeft j een klacht van een principiële dienst-; weigeraar, de Jehova's getuige Albert: Grandrath. tegen de Duitse Bondsrepu-! bliek afgewezen. Grandrath, die zei in de sekte alsj voorganger op te treden, had aange voerd dat er discriminatie wordt toege-i past tussen hem en zijn protestantse en katholieke collega's, omdat deze laatsten in West-Duitsland bij de wet zijn vrijgesteld van militaire dienst. Hij meende dat hiermee artikel negen (over de godsdienstvrijheid) van de Eu ropese conventie van de rechten van del mens wordt geschonden, maar het mi-I nisterscomité verklaarde zijn klacht niet ontvankelijk. Kerken gesloten Beroepi n gswerk (Van onze kerkredactie) TIRANA Volgens informatie, die het Vaticaan ontvangen heeft, is nu ook in de kleine Chinese satelliet in de Balkan, Albanië, een Rode-Wachters-campagne" losgebarsten jegens de kerken, Linden. Bellamystraat 9 bis te Utrecht met vastbesloten bedoeling, om is beroepbaar. geref. kerken' net als in China de godsdienst ge- Beroepen te Heerde (Gld.): E. Bos- heel uit te roeien. wijk te Jutrijp-Hommerts: te Vollenhove (stad): kand. P. Blokland te Goudriaan. Er waren al aamvyzingen m geref. kerken (vrijgem.) deze richting. Vorige maand be- wT'-d" lL£Tzw&N*Z1,': gehuldigde radio-Athene de Al- christ. geref. kerken banese regering er van, dat zij Aangenomen naar Thesinge (Gr genocide" toepaste op de ortho- kand. J. L. C. Boertjens te Dieren, die bedankte voor Meppei. doxe christenen in het land. Men geref. gemeenten Beroepen te 's Gravenpolder: kand. N. W. Schreuder te Amersfoort. evang. luth. gem. Aangenomen de benoeming tot bijstand in het pastoraat te Den Haag: mej. prop. K. G. Hage te Rotterdam. Gesprek tussen kerk en Pinkstergroep FRANKFORT Voor het eerst is in Duitsland een ontmoeting tussen kerk en pinksterbeweging gehouden. Onder leiding van de evangelische bisschop van Württemberg, dr. Erich Eichele con fereerden vertegenwoordigers van de kerken en van het zg. Müllheimer Ver-I band van pinkstergemeenten met el- kaar. De leider van de laatste delegatie. prediker Christian Krust uit j Darmstadt, wees op de bijzondere posi tie van het Mülheimer Verband. Deze pinkstergemeenten distantiëren zich van de (nieuwere) ekstatische pinkster- groepen. Zij staan op de bodem van dei Reformatie en delen niet het dogma j van de meeste pinkstergroepen. dat del Heilige Geest alleen daar werkt, waar in tongen wordt gesproken. Toch is het Mülheimer Verband lid van de Wereld- pinksterconferentie. Dr. Walter Hollenweger, directeur van de afdeling voor zending en evange lisatie van de Wereldraad van Kerken, die de conferentie bijwoonde, zag voor groepen als het Mülheimer Verband, die een reformatorische theologie met pinkstervroomheid paren, een waarde volle taak weggelegd als brug tussen de kerk en de ekstatische pinkstergroe pen. Dode-Zeerollen ondekt in Jeruzalem JERUZALEM Israëlische kunsthistorici hebben in het bezette Jordaanse deel van Jeruzalem talrijke fragmenten gevonden van Dode-Zeerol len. De vondsten zullen bijeengebracht worden in het Rockefellermuseum in de oude stad. dat sinds kort door de Israëli's beheerd wordt. Sinds 1947 zijn in grotten bij de Dode Zee tal van oude handschriften en frag menten gevonden, waarvan vooral heli Jesaja-handschrift en een commentaar op Habakuk wereldberoemd werden. Naast het officiële onderzoek werden er echter ook vondsten gedaan door Bedoeïenen, die door hen op illegale wijze in de handel werden gebracht. De waarde van de nu in Jeruzalem gevonden fragmenten is nog niet te zeg gen. Nieuwe verklaring van r.k. studenten lis het DEN HAAG „De journalistiek is een goede correctie op mijn karakterfouten ge weest. Zonder de krant was ik kamergeleerde geworden". Dat zegt mr. Joost Johannes Wen- tink, ruim twintig jaar redacteur financiën en economie van Het Kwartet, vandaag 65 jaar geworden. Eind dit jaar gaat hij met pensioen. En dan? „Chinees of theologie stu deren", is het niet eens zo onverwachte ant woord voor iemand die hem kent. Typerend voor inr. Wentink is zijn op de krant beroemde archief. Uitpuilende kasten en laden, waarin alleen hij trefzeker de weg weet. Daaruit plukt hij de antwoorden op vragen over huren, echtscheidingen, kerkelij ke meningsverschillen, erfenissen en noem maar op. Want naast zijn „gewone werk heeft hij bij zijn collega's en abonnees de reputatie van „antwoordman" verworven. Dat zal hij zelf nooit verwacht heb ben. Na zijn rechtenstudie in Utrecht vertrok hij in '28 naar Bandoeng. Bij het algemeen In disch dagblad „De Preanger Bode" kreeg hij de rubriek Buitenland te verzorgen. („Om dat ik de enige was die Engelse telegrammen kon vertalen"). Al snel kwam hij op Financiën terecht. Zijn journalistieke loopbaan onderbrak hij in '41 toen hij ma rine-officier werd. Over die periode is hij moeilijk aan het praten te krijgen, maar vast staat, dat zijn inmiddels ver worven kennis van de Japanse taal daar een grote rol in speel de. (De krant heeft overigens ook van zijn Russisch gemak gehad). In '42 begon de lijdensweg langs tal van interneringskam pen en daarmee de tijdelijke Uw probleem scheiding Van de vróüw met wie hij in '36 was getrouwd. Via Manilla, etr) .Batavia -kwem hij in '47 naar de Marinestaf in Den Haag. Maar nog in het zelfde jaar koos hij weer de journalistiek, en wel bij de Nieuwe Haags(ch)e Courant. Op die stoel hebben velen hem leren waarderen en het mooie gezegde bij een pensio nering „Wij laten u node gaan" heeft in zijn geval geen cliché bijsmaak. De collega's in de Prot. Jour nalisten Kring zullen dat be amen. Als bestuurslid en lid van commissies als „Journalis tieke erecode" en „Auteurs rechten" heeft hij zich ook daar verdienstelijk gemaakt. Na de cember zullen jongeren zijn werk overnemen. Dan kan hij wandelen, fietsen, taalkunde en historie bedrijven, theologie en Chinees studeren. Zijn collega's zullen de bon mots en Japanse kreten missen. Maar hij heeft nog een half jaar voor de boeg. Gelukkig voor ons haalde er in het westen de schou ders nog wat over op. Nu is er enige zekerheid. Wij weten van Albanië minder dan van de maan. Ook van de godsdiensti ge situatie in het land is maar heel weinig bekend. De drie grote godsdien sten hebben geen enkel contact met hun geestverwanten in het buitenland. Volgens recente gegevens van het Al banese bewind zijn van de 1,8 miljoen Albanezen 700.000 islamiet, 200.000 or thodox en 100.000 rooms-katholiek. Dat zou betekenen dat de onkerkelijkheid (voor de oorlog in het land een onbe kend begrip) de laatste jaren zeer sterk is toegenomen, ongeveer gelijke lijk ten koste van alle drie godsdiensten. Dankzij een terreur, zwaarder dan in enig ander communistisch land, heeft partijsecretaris Enver Hodsja (thans 58 jaar) zich sinds 1944 kunnen handha ven. Volgens een bescheiden schatting zijn bijna 100.000 mensen in deze perio de vermoord of gedeporteerd. Dank Toen Hodsja in 1944 aan de macht kwam, woonde hij met zijn trawanten kerkdiensten bij, om op roerende wijze zijn dank aan het Opperwezen tot ui ting te brengen voor de bevrijding. Maar snel begon het nieuwe regime allerlei methoden toe te passen, om de kerken van hun inkomsten en invloed te beroven. Kloosters, seminaries, bibliotheken, soholen werden genationaliseerd. Het onderwijs werd al spoedig geheel staatszaak. Ook werd het de kerken verboden ziekenhuizen en andere socia- le instellingen te beheren of land te bezitten. De verkiezing of benoeming van alle kerkelijke functionarissen moest voort aan door het regime goedgèkeurd wor den en geen herderlijke brief, boodschap, toespraak of memorandum mocht meer publiek worden gemaakt zonder toestemming van het regime. Te gelijk werd een intensieve atheïstische propaganda ontketend, vooral onder de jeugd. Verschil Dat was nog maar het begin. Tegen- I over de verschillende godsdiensten pasten de communisten een verschil- 1 lende taktick toe. Het rooms-katholicisme moest zo veel mogelijk gelikwideerd worden, ge zien zijn sterke organisatie, de relatief goede ontwikkeling van de geestelijk heid en de banden met het westen. De orthodoxie moest worden beschouwd als een vijand, maar kon tegelijk een nuttig instrument zijn. om de orthodoxe bevolking, achter de rege- ringspolitiek te krijgen. De islam kon grote propagan distische betekenis hebben als parade paardje voor de islamitische landen Afrika en het Nabije Oosten en moest derhalve zoveel mogelijk worden ont- Het felst ging de terreur zich dus tegen de rooms-katholieken richten. Zij wonenvooral in de bergen van he noorden. Reeds een maand na de machtsover name werd de rooms-katholieke pers genaast. Spoedig volgden de scholen, inclusief de seminaries. Priesters, die niet gevangen genomen of gedood den stonden constant onder zware druk zonder enige bescherming. Bij het begin van de terreur telde de UTRECHT „Ten onrechte is de] indruk gewekt, dat de paus voor ons. katholieke studenten, heeft afgedaan Dat zegt de unie van katholieke studen ten in ons land (UKSN) in een nieuwe verklaring, opgesteld na de reacties op hun eerste communiqué, waarin zij de celibaatsencvcliek scherp afwezen. In de nieuwe verklaring zegt de] UKSN het celibaat te blijven beschou-i wen als een authentieke mogelijkheid] tot evangelisch leven, maar de verplich te binding tussen celibaat en priester- j ambt te betreuren, omdat de kerk hier-j door bruikbare kadermensen verspeelt.] wat leidt tot veroudering van kader I naar jaren en mentaliteit. Verder wordt het eerste communiqué gedeelte lijk herhaald en inhoudelijk bevestigd. Enkele aangesloten r.k. studentenver enigingen weigerden de nieuwe verkla ring te ondertekenen. Zij eisen terug trekking van het eerste communiqué. Inmiddels heeft kardinaal Alfrink het UKSN-bestuur schriftelijk laten we ten, dat hij niet twijfelt aan de goede bedoelingen Van de studenten, maar zich afvraagt, of er geen normale dia loog gevoerd zou kunnen worden. Boek over oorlog Nabije Oosten onze.... Brieven die nlel iljn voorzien van naam en adres kunnen niet in behandeling ivorden genomen. Geheimhouding is verzekerd Vra gen die nlel onderling mei elkaar in verband staan moeten in ai- zonderlljke brieven worden ge steld. Per brief dient een galden aan postzegels te worden ingeslo- Zcs dagen in Juni. door Robert J. Donovan. Uitgave New American Li brary. In zeer korte tijd hebben Donovi andere stafleden van de Los Angeles Times de achtergronden beschreven van dc strijd om zijn bestaan, die Israël vorige maand gedurende zes da gen heeft gevoerd. Het boek grijpt te- -J! rug in het verleden en onderzoekt te- jiaStjng over de jaren daarna hangi Vraag: Als men in de sanering /an de landbouw gaat en zijn vee en bedrijf aan de Stichting ver koopt. krijgt men dan een extra aanslag in de belasting wegens beëindiging van het bedrijf (bijvoor beeld een winstbelasting)? En wal voor belasting betaalt men in het vervolg bij het bedrijfspensioen en de rente van het verkregen kapi taal? Antwoord: Fiscaal is het van geen belang aan wie men verkoopt. Overtreft bij overdracht de op brengst de boekwaarde, dan is hel verschil winst. Bij de landbouwbe drijven is van die winst vrijgesteld het gedeelte dat voortvloeit uit de meerwaarde van de landbouwgron den en het gedeelte, dat ontstaan is uit buiten de bedrijfsvoering liggen de oorzaken. De belasting op de over drachtswinst is een onderdeel van de gewone inkomstenbelasting, doch voor dat gedeelte van de winst geldt nog een vrijstelling van ƒ10.000 en bovendien is er voor de bijzonder tarief. De de toekomst. Importeur ïerikaanse uitg&ve is Meu' hoff en Co te Amsterdam (160 3.50). 1 waarvan ook het bedrijfspensioen koop ik meer effecten voor hetzelfde geld.. Ja, elk jaar betaalt het Rijk honderd gulden mee aan mijn aandelen. En dat kunt ook voor elkaar krijgen! Wanneer u en uw vrouw nu deelnemen aan het Premie Spaarplan en elk jaar voor 500,- aan effectenbewijzen kopen, dan krijgt u vanaf 1972 ieder jaar honderd gulden terug van het Rijk! Belastingvrij I Dit geld kunt u dan weer gebruiken om eens een extra aandeeltje te kopen. (Of u moet persé die lege bladen Ghana in uw postzegelalbum willen opvullenHoe dan ook, alle Banken, Spaarbanken, Boerenleenbanken,Raiffeisenbanken en Hypotheekbanken zullen u graag inlichten over het Premie Spaarplan. PREMIE SPAARPLAN Basis voor persoonlijk bezit De Albanese regering hoopt, dat andere emotioneel geladen zaken de plaats van de godsdienst zullen kunnen innemen, zoals het nationa lisme. Daartoe worden van tijd tot tijd grote „volksdemonstraties" ge houden, zoals dit atletiekfeest in Tirana op een verjaardag van het betuigden. Tegelij-k ging men aan het werk, om onbetrouwbaar geachte ele menten uit de kerk te elimineren. Communistische agenten infiltreer den in alle kerken en kloosters en ver volgens werd de Orthodoxe Kerk door moord en arrestaties beroofd van haar vijf metropolieten. Het hoofd van de kerk, aartsbisschop Kristofer Kissi, werd in augustus 1949 uit zijn ambt gezet en gevangen gezet in een klooster, waar hij in 1958 stierf. Zijn plaats werd ingenomen door de communistisch gezinde priester Pais Vo- dica, die alleen al omdat hij getrouwd was. volstrekt onaanvaardbaar was voor de patriarch van Konstantinopel. Deze trok de erkenning van de autoke- fale Albanese kerk in, waarop de Alba nese orthodoxen onder de Russische Or thodoxe Kerk gingen ressorteren. De politieke breuk met Rusland in 1961 bracht de orthodoxen in Albanië in een volledig isolement. Ook zij heb ben geen seminarie meer. kilometer Albanese rooms-katholieke ge meenschap 93 seculiere geestelijken. Daarvan waren er eind 1952 17 terecht gesteld of vermoord; 39 gedeporteerd, waarvan een onbekend aantal was gestorven: 11 in militaire dienst: overleden; 3 naar het buitenland uitge weken; 13 (meest ouderen) nog in func tie. Van de 94 franciscaners en jezuïeten: 16 gedood; 35 gevangen- 6 overleden; 16 als „vreemdelingen" uitgewezen ontsnapt en nog 13 in functie. Gemarteld In 1948 begon de strijd tegen het episkopaat. Aartsbisschop Vinccnc Pren- nushi van Durres werd zonder vorm van proces gevangen genomen en dood gemarteld. Aartsbisschop Gasper Thaci van Skutari kwam om het leven tijdens een verhoor. Twee andere bisschoppen werden na een showproces terecht gesteld. De vijfde bisschop werd een klooster verbannen, waar hij na korte tijd stierf. Nadat zo het episkopaat gelikwideerd was. kwam in 1951 een statuut voo Rooms-Katholieke Kerk tot stand, dat echter niet door het Vaticaan erkend werd. Sindsdien is er geen enkel tact met het Vaticaan meer mogelijk geweest. De regering beschouwt de kerk als een nationale Albanese katho lieke kerk. In 1959 was er een nieuwe golf terreur. Ditmaal waren twee priesters de hoofdschuldigen. Beschuldigd van spionage voor Joegoslavië werd een ter dood veroordeeld. De ander kreeg een lange gevangenisstraf. In 1965 werd een van de twee priesters in Tirana tot langdurige ge vangenisstraf veroordeeld. Hij had zonder toestemming papier „misbruikt" voor het maken van met de hand geschreven kalenders. Er kunnen geen nieuwe bisschoppen worden benoemd. Een oude priester Skutari fungeert als apostolisch admi nistrator. Er Is geen priesterseminarie meer. Maar toch zat de franciscaner- kerk. die met haar hoge slanke toren het stadsbeeld van Skutari beheerst, tot op heden elke zondag vol. En in de dorpen hoog in de bergen was het niet anders. De Albanese Orthodoxe Kerk heeft traditioneel een nationalistisch karak ter. Dat was al zo onder de Turken. Dat trachtten de communisten uit te buiten. In 1945 vormde zich een ..ver band van Albanese orthodoxe theolo- die hun trouw aan het regime Schrijfverbod dreigt (Van onze kerkredactie) EINDHOVEN Pater Robert Adolfs, die de laatste tijd steeds meer bekend werd door zijn Pu- blikaties, is om zijn theologische opvattingen door Rome ter ver antwoording geroepen. Hem zijn daarbij een tiental vragen voor gelegd. Van de beantwoording daarvan zal afhangen, of hem een schrijfverbod zal worden opge legd. Pater Adolfs. 45 jaar en prior van het Augustijnenklooster te Eindhoven, kreeg grote bekendheid door publika- ties in De Bazuin en De Nieuwe Linie, maar nog meer door zijn boeken als „De kerk is anders" en „Het graf van God". Ze werden vertaald in het Duits, Engels en Spaans en dat is waarschijn lijk de reden van het Romeinse ingriji pen. Men heeft zich vooral gestoten aan Adolfs laatste boek. Daarin stelt hij de vraag, of de kerk als instituut nog iets te betekenen heeft in deze tijd. Hij keert zich tegen allerlei verouderde op vattingen en instellingen, die zijns in- Islam De islamieten werden vooral in het begin met fluwelen handschoenen be handeld. Drukke culturele uitwisselings programma's met de islamitische lan den in Azië en Afrika moesten duidelijk maken, dat vreedzame coëxistentie tus- communisme en mohammedanisme mogelijk was. Tegelijk trachtte het regime de islam onder controle te krijgen door de verschil lende sekten tegen elkaar uit te spelen. Vooral de fanatieke sekte van de Bek- tasji stond aanvankelijk in de gunst. De drie leiders kregen zitting in het parlement. Alle drie werden vermoord aan het bondgenootschap kwam een plotseling einde. Via de gewone tak- tiek werden alle islamitische leiders ge likwideerd. De huidige groot-Moefti Ha- fiz Soeleiman Myrto is een staatscrea- tuur. Van de 530 moskees werden er in het begin van dit jaar nog een paar dozijn gebruikt. De islam in Albanië ligt op sterven. Koeienstal Wie een paar kilometer buiten Sku tari aan de oever van de Drin staat, waant tussen de groene velden en de olijfbomen ineens de Aya So fia van Konstantinopel te zien. Het is in werkelijkheid de Dzjamija Ploem- bit. een kleine, maar getrouwe kopie en een juweeltje van architectuur. Men kan beter niet dichter bij deze moskee komen. De muren en zuilen zijn aangetast door de tand des tijds. De negentien koepels steken naakt om hoog, omdat de staat de loodbedekking nodig had. Kom er vooral niet binnen. De Dzjamija Ploembit is gedegradeerd tot een stinkende koeienstal. Ten zuiden van de hoofdstad Tirana staat een lieflijke bedevaartskerk. Schlagers schetteren. Waar vroeger de ikonen stonden, prijken nu flessen goed kope jenever. Op het altaar staat een koffiezetmachine. Hier recreëert de nieuwe klasse. de islamieten in Skutari kregen een nieuwe, fris geverfde moskee van de staat in ruil terug. En de orthodoxen van Tirana mochten een ander gebouw betrekken. Dat kon nog in de vijftiger jaren. Het is deze nieuwe orthodoxe kerk in de hoofdstad, die als laat ste bedehuis eind juni werd ge sloten. By de ingang prijkt nu ziens het ware geloof doen verstarren en de kerk in deze wereld een soort „graf van God" doen worden. De (Duitse) assistent-generaal van df augustijnenorde heeft pater Adolfs In Eindhoven bezocht en hem tien vragen, afkomstig van de Vaticaanse congrega tie voor de geloofsleer, voorgelegd sa men met een uiterst kritische bespre king van het gewraakte boek. Pater Adolfs werd daarbij te verstaan gege ven, dat onvoldoende beantwoording minstens een verbod tot verder publice* ten gevolge zou hebben. Niet te beantwoorden Pater Adolfs beschouwt de vragen echter eigenlijk als „onbeantwoord-j baar", omdat de vooronderstellingen niet deugen. Zo heeft hij in „Het graf; van God" geschreven over de „ontmy thologisering" bij theologen als Bult man. Een van de vragen luidt nu, of hij objectief de grenzen tussen mythe en objectieve waarheid wil aangeven. Maar het gaat pater Adolfs niet om] een „verwijdering van de mythe" uit het evangelie, maar om een nieuwe in terpretatie van het evangelie. Dat heeft men in Rome kennelijk niet begre pen. Hij heeft de generaal van zijn orde nu doen weten, bereid te zijn tot uit-] drukkelijke aflegging van de oecume nische geloofsbelijdenis. Ook heeft hij verklaard alle uitspraken der concilie* te accepteren. Hij hoopt, dat „Rome" daarmee genoegen zal nemen., Ook is pater Adolfs noe gevraagd, df een anti-religieus opschrift. Het verspreiding van zijn boek onmiddellijk schijnt, dat aan de openbare ere- te staken en het te herschrijven. Hij dienst in dit land een eind H""* men 1S» 'hij voor het tweede geen tijd heeft.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1967 | | pagina 2