TV
Afschuwelijke Thyestes
indrukwekkend gebracht
Charles Lloyd
gaf subliem
jazz-concert
HOLLAND FESTIVAL
Vogel floot
forum uit
Twee experimenten in
Ned. Danstheater
In de greep
van de kreeft
- - door f
B. J. Kfeymens
f
ZATERDAG 17 JUNI 1967
en
SCHEVENINGEN In het Cir-
istheater werd gisteravond in het ka-
jr van het Holland Festival eer
inlek jazzconcert gegeven door het
wartet van de Amerikaan Charles
Lloyd. Zowel op de tenorsaxofoon als
ip de fluit bracht déze nog weinig he
iende musicus fijngevoelige soli ten ge
lore, die duidelijk zijn liefde voor d<
Hues en ballads deden uitkomen.
5 VANhp het gevaar af het stempel van
conservatief te krijgen, gaat het
N kwartet de free jazz, new thing,
avant-garde en hoe dit soort muziek
verder mag heten, voorbij.
|n een eigen en eigentijdse stijl bren
gen de musici jazz, die het produkt
is van een innerlijke drang tot ex-
i pressie.
fie improvisaties werden geen happe-
nings, maar een integrerend deel
een intieme relatie tot de jazz.
het een boeiend con-
Daarom werd het
.eert.
ien gemakkelijk, m;
'V lende pianist Keitl
maar subliem spe-
maartr jende pianist" Keith Jarrett (22) liet
een uitstekende indruk achter.
|De stuwende ritmesectie, gevormd
door Ron McClure op de bas en
-| Jack Dejohnette achter de drums,
legde de basis voor het succes, dat
Charles Lloyd en Keith Jarrett met
hun spel bij een enthousiast publiek
I hadden.
p het voorprogramma trad het trio
Misja Mengelberg (piano), op, dat
met Willem Breuker (saxofoon) en
j Han Bennink (slagwerk) teleurstelde.
Een hengel hoort nu eenmaal niet in
jazzconcert thuis. Deze hypo
crisie aan de jazz werd niet gewaar
deerd.
Henk Houtman
jonneke Hoogland
stopt er mee
HILVERSUM -
tv-omroep-
Lonneke
[oogland stopt er
[oorlopig mee. Ria
iremer en Ilse
'essel zullen ge-
ïrende de zomer-
laanden de Avro-
igramma's aan-
ollectJ°?Jj«en-
DEN HAAG Het eerste toneelstuk in 'het Holland Festival be
leefde gisteravond in de Koninklijke Schouwburg zijn première:
Thyestes, naar Seneca's versie bewerkt door Hugo Claus.
Het is een stuk dat de onlesbare dorst van de mens naar het kwaad
in beeld brengt. Het is een zo walgelijk en weerzinwekkend «tuk, dat
eerst onze tijd het weer op het toneel kon brengen en in zijn meest
walgelijke enscenering.
Er is iets in onze ty'd dat zowel af
stoot als aanspreekt, onze tijd rekent
af met de fabel dat het oude Grieken
land een zonnig land zou zijn van
schone jongelingen, die zich vermaak
ten in hun natuurlijke staat, zoals Os
car Wilde het graag voorstelde.
Het achterlijke Christendom zou dan
gekomen zijn om met een duister zon
debesef deze schone cultuur te ver
nietigen. Sinds Auschwitz is er aan
deze fabel een eind gekomen. Men
durft nu de afschuwelijke werkelijk
heid van de mens weer onder ogen
te zien. Mij dunkt, dat moet allen die
het christelijke zondebesef erkennen
wel aanspreken.
Mythe
De mythe van de zondeloze mens is
verleden tijd. Althans hier in het niet-
communistische westen. Toch aan de
andere kant is er in onze tijd dat af
stoot. Juist omdat ons het christendom
bekend is. Het is nl. niet zo, dat het
oude Griekenland de zonde niet ge
kend heeft, maar men heeft iets anders
niet gekend: de kracht der vergeving.
Zonde leidde naar Griekse opvatting
alleen tot weerwraak, misdaad tot nog
grotere misdaad en zo was een wiel in
beweging gebracht dat niemand meer
stuiten kon: Het wiel van het zich re
peterende kwaad, van de nimmer af
latende wraak.
Zo scherp en onomwonden is het
wellioht in geen enkele Griekse tra-
WENEN Een klein vogeltje
mengde zich gisteravond in een
diep ernstige discussie over het
leven en de werken van Gustav
Mahler. Net toen de deskundi
gen zich voor de camera's had
den geplaatst vloog het de stu
dio van de Oostenrijkse televisie
binnen om aan het gesprek deel
te nemen.
De omroepster was niet zo in-
genomen met de bijzondere gast,
want met een ernstig gezicht
vroeg ze de kijkers om clemen
tie. De studiostaf was er niet in
geslaagd het vogeltje te vangen.
De discussie werd van tijd tot
tijd onderbroken door een zoet
gefluit, maar de muziek was
niet van Mahler.
gedie gezegd als in de Thyestes, waar
in de boze geest van Tantalus zS»
kleinzoon Atreus aanzet om de over
spelige kinderen van Thyestes, zijn
broer, te slachten, hun vader voor te
zetten en door hem te laten verslin
den, enkel en alleen omdat Thyestes
deze kinderen verwekt had bij Atreus'
vrouw. Zo wreekt de boze daad zich
zelf en roept weer andere boze daden
op.
Afschuwelijk is het bodeverhaal van
deze gruwelijke daad en tot slot roept
het koor vertwijfeld uit: „Nutteloos
wentelt 'het geweldige wiel door de
tijd."
Sophokles
Waarschijnlijk is de tragedie door
Sophokles aanvankelijk geschreven,
maar door een verbijsterend nage
slacht, het lezende in humaner tijden,
vernietigd, slechts de bewerking van
Sebeca is ons overgeleverd, bedolven
onder wijze moralistische lessen.
Hugo Claus heeft deze bewerking
van Seneca opnieuw bewèrkt en moet
dit enorm hebben gedaan, want het
stuk maakt een even afgrijselijke als
overrompelende indruk.
Toneel Vandaag uit Brussel bracht
het nu voor het voetlicht. Het was als
het ware een sacrale heidense daad.
Roel d' Haese had voor zeer hart ver
scheurende kostuums gezorgd met na
me van Tantalus en de furie.
Indringend
Ton Lutz was de op blinde wraak
zinnende Atreus, die zijn broer Thyes
tes (indrukwekkende rol van Rudi van
Vlaenderen) het vlees van diens kin
deren voorzet. Jerome Reehuis deed
het bodeverhaal aangrijpend en Hugo
den Berghe sprak het koor. Het-
tie Verhoogt was de furie en Alex van
Royen de geest van Tantalus. De mu
ziek was soms bijzonder indringend.
Inderdaad een opvoering die van
grote betekenis is, ook in dit opzicht
om nu eens een eind te maken aan de
verheerlijking van het levensblije
Griekenland, dat geen zonde kent en
de verguizing van het sombere chris
tendom met zijn duister zondebesef.
Er zullen er desondanks nog velen
blind blijven.
Ev. Gr olie
Anti-dans in blokkendoos
AMSTERDAM Voor een niet al te
volle maar enthousiaste Amsterdamse
Stadsschouwburg opende het Neder
lands Dans-Theater vrijdagavond tame
lijk rustig de reeks Holland-Festival-
balletpremières. Zoals van dit ensem
ble te verwachten was er experimen
teel werk, afgewisseld met bekende
stukken als „Danses Concertantes" en
„Impressies" van Job Sanders en Hans
van Manens „Vijf Schetsen".
Het programma, dat vanavond in
het Circus-theater in Scheveningen we
derom is te zien, houdt twee experi
menten in. Daarvan is ..Choreostruc-
tion" van Job Sanders. Otto Ketting
en Joost Baljeu interessant, omdat
men dit werk moeilijk een ballet kan
noemen. Meestentijds komt er wel be
weging maar geen dans aan te pas.
Het toneel is vol grote blokken als
het doek opgaat. Uit die blokken en
uit ledematen en zelfs hele lichamen
an dansers groeit „iets": dingen, die
ren, mensen, kristallen? Maar het i
beslist de mens, die aan het slot alles
weer tot een vromeloze hoop blokken
ineengooit om zelf in die hoop te ver
dwijnen. Dat is in feite de gehele in
houd van het werk. Deze idee
hoogst aantrekkelijk en de uitwerking
ervan bevat opmerkelijke punten.
Maar soms kan de toeschouwer onge
duldig zich afvragen wanneer er nu
iets gebeurt. En het slot is niet sterk.
Harkarvy's „Visage", op geluidseffec
ten van Luciano Berio met de nogal
jecompliceerde titel van ..Visage for
magnetic tape based on the voice of
Cathy Berberian and electric sounds"
wèl een ballet.
De AVRO vervolgt de avonturen van Simon Templar,
alias The Saint. De hoofdpersoon zit meteen weer
midden in de moeilijkheden door een chantage-geval.
Hij raakt verward in een net van intriges, vanzelf
sprekend samen met een paar beeldschone zusters.
Op de foto The Saint met een van hen.
VANAVOND TE ZIEN
Nederland 1 AVRO
7.05 uur The Thunderbirds (van start)
8.20 uur Televizier, feiten en commentaar.
8.45 uur Spel: Kolonel Hogan's helden.
9.10 uur Liederen en dansen uit Israël.
9.55 uur The Saint speurt.
Nederland 2 KRO
8.05 uur De zaak Cowper. Beroemd proces.
9.40 uur Kijk op kunst.
ZONDAG TE ZIEN
Nederland 1 CVK, NTS en VARA
5.00 uur Dienst vrijgemaakte kerk Enschede.
7.35 uur Sport in beeld.
8.30 uur Detektivespel De laatste vijf minuten.
10.15 uur Filmweek Arnhem.
Nederland 2 NTS
8.05 uur Dr. Kildare (laatste keer).
8.30 uur Bevolkingsvraagstuk (Nederland).
9.15 uur Concert. Te Deum van Berlioz.
VANAVOND TE HOREN
Hilversum I KRO
7.10 uur Nieuwrubriek Echo.
7.30 uur Muzikaal operetteland.
8.30 uur Verzoekplaten.
10.45 uur Het derde net verknipt.
Hilversum II VARA
7.20 uur Artistieke staalkaart.
8.05 uur Promenade Orkest.
8.45 uur Prinses Turandot. Een sprookje.
10.45 i^ur Wie gaat er mee naar Engeland varen?
29
De commissaris die indruk had hij wel gekregen
snapte er zelf nog allerminst de betekenis van, maar hij
zou helemaal een beroerde diender zijn als hij zich maar
rustig bij het verdwenen zijn van iets, dat later wel eens
van belang zou kunnen blijken te zijn, had neergelegd. Enig
excuus was voor Akkerman dan ook .vel te vinden, maar
de manier, waarop hij had getracht de boel te forceren was
ver beneden peil geweest Helemaal stom van hem was, dat
hij kennelijk niet de minste waarde hechtte aan wat hij
hem had verteld. Overigens had hij de indruk, dat hij
alleen maar vrijgelaten was omdat
nog niet eens vaststond, dat het raadsstuk werkelijk
van belang was. en b. omdat de commissaris niet had
kunnen bewijzen, dat hij had gelogen.
Terwijl Jan van het politiebureau naar huis liep en het
leven van Rooldrecht weer aan zijn oog voorbij zag gaan
bedacht hij hoe ontzettend het moest zijn om inplaats van
anderhalve dag een paar jaar de vrijheid te moeten ontbe
ren. Hij had nu al niet geweten hoe hij de tijd had moeten
doorkomen, laat staan als je jarenlang in een celletje zou
moeten zitten. Hi] piekerde daar og even verder over, maar
dan schoot hem te binnen, dat hij er wel eens over na
mocht denken wat hem nu eigenlijk te doen stond. Het
eerste was natuurlijk naar zijn directeur gaan om hem in
te lichten over de oorzaak van zijn afwezigheid. Er zat
moeilijk iets anders op dan volkomen open kaart met hem
te spelen. Hij twijfelde er overigens niet aan of hij zou
begrip ontmoeten, want de directeur van het Rooldrecht®
Dagblad was kranteman genoeg om te beseffen dat je
wat er ook van komen kon schone journalistieke kansen
niet mocht laten lopen. Dat zou dus wel in orde komen.
Daarna zou hij zich haast je rep je in verbinding stellen
met z'n oude wapenbroeder Jek Groot. Toen men hem, in
afzondering, van dienst was geweest met de Rooldrechts®
kranten had hij tot zijn onuitsprekelijke verlichting ge
constateerd. dat niemand van de collega's van zijn arrestatie
op de hoogte was geweest, 't Zou anders toch heus wel een
berichtje zijn geweest! grinnikte hij nu. Maar Jek wist er
natuurlijk van. Met hem zou hij direct moeten praten over
de verdwijning van het raadsstuk. De mededeling vanVan
Boord, dat het stuk niet onder het vloeiblad op zijn bureau
lag, had hem een schok gegeven. Had de mysterieuze me
neer X, die het zo graag wilde hebben, dan toch zijn kans
schoon gezien het in te pikken en ditmaal zonder iemand
op zijn hoofd te slaan? Maar hoe zou zo'n vent binnen
kunnen komen zonder de gillende mevrouw Beenhaan de
keel af te snijden? En een heel andere vraag hoe
moest hij nu weer aan het raadsstuk komen om Akkerman
tevreden te stellen? Want onder een bepaalde .of liever een
.onbepaalde" verdenking stond hij en zou hij blijven ook!
Jan zuchtte diep en vond het leven niet gemakkelijk.
Toen hij, nadat hij thuis gekomen was, zeker een half
uur bezig was geweest zijn hospita te kalmeren, die maar
het liefst zou zien, dat hij direct zijn biezen pakte nu hij
schande over haar huis had gebracht, wipte hij naar boven.
De rommel, die inspecteur Van Boord en zijn helpers had
den achtergelaten, was goeddeels opgeruimd, maar aan wat
op de verkeerde plaats stond kon Jan nog wel zien, dat zijn
kamer grondig overhoop gehaald was geweest. Volkomen
overbodig lichtte hij het vloeiblad op zijn bureau op. In -
gedachten verzonken staarde hij naar het glanzende hout, r
waarop het raadsstuk had gelegen had. Allerlei veron
derstellingen gingen door zijn hoofd en elke mogelijkheid,
die hij zag, overwoog hij. Dan met een wanhoopsgebaar
liet hij het vloeiblad weer vallen en pakte hij de tel e-
foon om Jek te vertellen hoe de zaken er voor stonden. Het
trof hem. dat zijn 'vriend geen woorden verspilde aan zijn
gebruikelijke pesterijtjes, maar dat hij, met een vreemde
gespannenheid in zijn stem. met de deurin huis viel:
Jan. we zijn aanzienlijk verder. Ik kom direct naar je
toe...
Verslagen zat Jan er bij toen Jek hem uitvoerig uit de
doeken had gedaan tot welke ontdekking hij dank zij Van
Rees was gekomen.
Jij wil dus zeggen dat nu duidelijk is hoe Hooftman
en Bolink om het leven zijn gekomen?
Ja, dat wil ik zeker zeggen. De nietjes in het raadstulc
van Hooftman zijn met een zwaar vergif bestreken. De
puntjes zijn bijgeslepen met de duivelse opzet, dat Hooft
man zich er aan 20u verwonden. Volgens Van Rees die ik
tussen twee haakjes in vertrouwen heb moeten nemen,
maar dat zit okay is een kleine beschadiging van d®
huid al voldoende om iemand snel en pijnloos mortibus te
maken. De, dodelijke afloop is gegarandeerd. Nou en die
garantie is door de leverancier dan ook wel nagekomen.
(Wordt vervolgd)
