Gij zijt Elout niet
Zendelingen zoeken
steun bij de Britten
Afscheiding
vloeiden in
Doleantie
één bedding
en
Samkalde
juiste
Steeds meer hulpacties
voor het Nabije Oosten
LUCAS PASSION EE
VERBIJSTERENDE
BELEVENIS
Een woord voor vandaag
Acht miljoen
voor India
Vandaag 75 jaar
geleden
Chinese
gelovigen
gaan hun
eigen weg
ZATERDAG 17JÜNIL
IEUW
I We zagen de afgelopen dagen op deze plaatsdat de Bijbel
vrees zonde noemt: vrees voor wat ons zou kunnen overko
men, vrees voor mensen. Maar diezelfde Bijbel zegt ook „Wel
zalig de mens. die gedurig vreest" (Spreuken 28 14). Want
de houding, die de mens tegenover God betaamt, noemt de
Bijbel „vreze des Heren".
We moeten die uitdrukking goed begrijpen. Daar zit in diep
ontzag, sidderende eerbied, nederige afhankelijkheid. Maar
het is niet bang zijn. Juist niet. Als het goed is, gaat de vreze
des Heren gepaard met vertrouwen. Die twee, vreze des He
ren en vertrouwen, worden vooral in de Psalmen vaak in één
adem genoemd. Ze horen bij elkaar.
Van die vrees zegt de Bijbel wel viermaal^ dat dat het begin
van de wijsheid is. Je kunt veel studeren, maar zelfs een doc-
terstitel schenkt je nog niet eens het begin van de wijsheid.
Voor het echte leven, het echte geluk is die wijsheid, die ont
springt aan de vreze des Heren, onontbeerlijk.
Een algemene religiositeit is daarvoor niet genoeg. Het gaat
om de vreze des Heren, van Jahweh, de God. Die Zich ge
openbaard heeft aan Israël, in Christus, in de Bijbel. Met die
vreze des Heren gaat dan in één adem de vrees voor de zon
de.
De vreze des Heren is het begin van de wijsheid, maar de
Prediker zegt ook: Van al wat gehoord is, is het eind van de
zaak: Vrees God en onderhoudt Zijn geboden, want dit geldt
voor alle mensen. Want God zal elke daad doen komen in het
gericht over al het verborgene, hetzij goed. hetzij kwaad.
Wij lezen vandaag Jakobus 4 11-17.
Wij lezen morgen Jakobus 5 1-11.
DEN HAAG De opbrengst van de
actie „Eten voor India" is nu gestegen
tot boven de acht miljoen gulden. Op
nieuw kon daardoor 1300 ton rijst in
Bangkok worden gekocht, die per
eerste gelegenheid naar Calcutta zal
worden verscheept. De aankoop is ge
daan in overleg met de Indiase rege
ring.
Zoals reeds werd vermeld is al tien
duizend ton tarwe en duizend ton
melkpoeder onderweg. De stichting
heeft thans in totaal zeven miljoen gul
den uitgegeven voor voedsel.
Op het ogenblik wordt overlegd hoe
het resterende bedrag het beste ge
bruikt kan worden om water aan te
boren in de staat Bihar, die het
zwaarste is getroffen.
NEW YORK Amerikaanse scheep
vaartmaatschappijen hebben bij het fe
derale kantongerecht in Philadelphia
een procedure tegen de Amerikaanse
vakbond van gezagvoerders, stuurlie
den en loodsen aangespannen. Geëist
wordt dat de leden van de bond die
thans in staking zijn zich houden aan
een clausule in de arbeidsovereen
komst van 1965 die bepaalt dat niet
gestaakt mag worden. De vakbond
heeft tot dusver geweigerd in te gaan
op pogingen tot arbitrage. Ook hierin
is in de arbeidsovereenkomst van 1965
voorzien.
HONGKONG Mei werd de maand van demon
straties voor het overbevolkte Hongkong, waar
overdadige rijkdom te vinden is naast schrijnende
armoede. „Hier, pak jullie koffers maar. We gaan
jullie orde omver werpen. We zullen niet stoppen
eer we volledig de overwinning behaald hebben,"
riep het Chinese communistische blad Wen-wei Pao.
De politie is er in geslaagd de opstand de kop in
te drukken en in juni heerste er weer een betrek
kelijke rust in deze door Britten geregeerde stad.
Maar de blanken zijn niet meer zeker van zichzelf.
Volgens de papieren mag Groot-Britannië er nog
dertig jaar lang zijn vlag laten wapperen. Maar
iedere inwoner weet dat als Mao Tse Toeng zijn
zinnen gezet heeft op Hongkong, de Britten hem
niet zullen kunnen tegenhouden.
De vrees dat Hongkong bij Rood-China zal worden
ingelijfd heeft de harten bevangen. Hoe reageren
de christenen, de zendingsorganisaties die daar
werken, de zelfstandige Chinese kerken?
Onze correspondent Michael Browne had dezer
dagen gesprekken met hen. Hun reacties zijn totaal
verschillend.
Bezuidenhoutseweg 12
DEN HAAG
TEL. 070- 600812 -8S3S00
De vliegreizenspecialist
(van onze kerkredactie)
AMSTERDAM Vandaag be
staan de Gereformeerde Kerken
75 jaar. Of nee, dat is niet juist uit
gedrukt. Vandaag is het 75 jaar
geleden, dat de Christelijke Gere
formeerde Kerk en de Nederduitse
Gereformeerde Kerken op een ver
enigde synodezitting in Amster
dam samenvloeiden. Beiden lieten
het voorvoegsel in hun naam va
ren. Hoogtepunt was de plechtige
handdruk ran de beide synode
voorzitters, ds. W. H. Gispen en
prof. dr. A. Kuyper. Eerstgenoem
de zei: Wij zijn nu één geworden
en God geve. dat wij eerlang zó
samengevloeid en saamgesmolten
mogen zijn, dat niemand begrijpt,
waar die samenstellende delen zijn
gebleven.
En Inderdaad, wij hebben deze da
gen eens de proef genomen en een aan
tal jong-gereformeerden gevraagd
naar de historie van hun kerk en bij
de meesten is de herinnering aan 1892
nihil. Het is de vrijgemaakt-gerefor-
meerde kerkhistoricus ds. H. Bouma
uit Assen, die ons in een pakkende
pocket meer vertelt van deze vereni
ging.
De Christelijke Gereformeerde Kerk
was de voornaamste groep uit de
Afscheiding van 1834. De Nederduitse
Gereformeerde Kerken hadden zich
pas uit de Nederlandse Hervormde
Kerk losgemaakt door de Doleantie van
1886.
Bouma is de kerkbladen van de ja
ren tussen 1886 en 1892 (zoals De
Bazuin. De Heraut, De Roeper en De
Vrije Kerk) doorgekropen en daar
naast brochures, brieven, biografieën,
zodat hij ons er een nauwkeurig beeld
van kan geven, hoe afgescheidenen en
dolerenden naar elkaar toegroeiden.
Bouma heeft zijn boek de ondertitel
gegeven „Een episode uit de geschiede
nis van het oecumenische streven van
de „afgescheiden" en de „dolerende"
kerken in Nederland".
„Onze tijd gonst van streven naar
„kerkelijke eenheid". Het verdient aan
beveling te weten, hoe men in het ver
leden te werk ging; welke de knelpun
ten destijds waren; naar welke
grondslag werd gezocht. Dezelfde za
ken zullen voor het heden nog actueel
blijken te zijn", zo zegt hij in zijn
verantwoording.
Het is ons opgevallen, dat hij de
toepassing geheel aan de lezers over
laat. We zouden van hem meer willen
weten over vragen als wat heeft deze
worsteling van de ouders en grootou
ders nu te betekenen in de vrijgemaak
te situatie van thans? Voor de verhou
ding met die christelijk-gerefor-
meerden, die zich aan de vereniging
van 1892 onttrokken en nog steeds als
Christelijke Gereformeerde Kerken
bestaan? Voor de discussie rond de „O-
pen Brief" en ds. Schoep? Om dan van
de verhouding tot de Gereformeerde
Kerken nog maar te zwijgen.
Toch is het een boek, dat iedere lief
hebber van de recente kerkgeschiede
nis moet lezen.
De vereniging van 1892 door H.
Bouma. Uitgave De Vuurbaak te Gro
ningen (169 blz.; 7,90, voor leden
6.25).
JUK
Er waren verschillen, vooral in visit
op de kerk. De afgescheidenen, zo zei
den de dolerenden, hebben zich af
gescheiden van de Hervormde Kerk er
een nieuwe kerk gesticht. Wij zijn bij
de kerk gebleven en hebben alleen de
besturen, de genootschappelijke ban
den. het vreemde juk afgeworpen.
Zo bleven bijvoorbeeld de doleren
den in Amsterdam het standpunt huldi
gen. dal de 175.000 hervormden in deze
stad nog altijd onder hun (dolerende)
kerkeraad stonden en werd in die
kerkeraad nog steeds dezelfde presen
tielijst afgelezen als voor de Doleantie.
De afgescheidenen hadden de Her
vormde Kerk echter de scheidbrief ge
geven en beschouwden haar als valse
kerk, waaruit God hen verlost had. Zij
meenden, dat de dolerenden geen recht
deden aan de artikelen 28
belijdenis.
Uitvoerig laat Bouma zien, hoe men
toch bij elkaar kwam, ook in andere
kwesties, als bijvoorbeeld de positie
van „Kampen" tegenover de VU.
Want bij alle verschil domineerde
bij beide groepen „de noodzakelijkheid
tot hereniging, gelijk die van Godswe
ge ons is opgelegd".
AMSTERDAM Het zou na de
Doleantie nog zes jaar duren, voor
dat afgescheidenen en dolerenden
samensmolten. De hoogbejaarde
Réveilman Elout van Soeterwoude
wachtte zolang niet. maar ging in
1886 direct van de Nederlandse
Hervormde Kerk naar de Christe
lijke Gereformeerde Kerk. Dat
was voor Kuyper een teleurstel
ling, al kon hij dat natuurlijk niet
te duidelijk laten blijken.
Hij nam piouts verklaring over
in zijn blad'De Heraut, maar voeg
de er aan toe; „Luistert, broeders
en zusters, luistert naar dit geeste
lijk machtige woord van een der
beste onder Neerlands beste
staatsburgers, die reeds met de
ene voet in het graf staat. Slechts
denke niemand: „Nu vraag ik ook
ijlings mijn attestatie op". Dit zou
gans verkeerd zijn. Gij zijt Elout
niet. Een man als Elout mag en
moet soms alleen handelen. Wij,
overigen, handelen straks saam."
Gispen was overtuigd van het
Christelijke Gereformeerde Kerk.
Hij schreef bij het uitbreken van
de Doleantie, die hij overigens
met blijdschap begroette: „Nu
moeten wij toch al erg opti-.
mistisch of onnozel zijn, als we
menen, dat we zulke grote vissen
in ons schepnetje zullen vangen.
Ik zou zelfs bevreesd zijn, dat ons
net scheuren zou, indien wij eens
zulk een aanzienlijke vangst de
den."
Vrijheid
Bavinck zou in 1902 nog al wat
voormalige afgescheidenen van
zich vervreemden, toen hij als
hoogleraar van Kampen overstap
te naar Kuypers VU. Maar in 1888
schreef hij nog aan Snouck Hur-
gronje: „Velen onder ons zijn wel
een weinigje bevreesd voor de
minder aangename geest en toon,
die onder de dolerenden heerst en
niet minder voor de suprematie
van dr. Kuyper. Zeker is, dat in
dien de vereniging doorgaat, een
grote mate van vrijheid, die er nu
feitelijk onder ons bestaat, teloor-
De Amerikaanse redacteur van
een van de plaatselijke bladen,
een oprecht christen, George N.
Patterson, schreef dezer dagen:
„De belangrijkste les die de ker
ken uit deze opstand kunnen leren
is dat zij waarschijnlijk nog maar
heel weinig tijd hebben om hun
taak te vervullen. Misschien heb
ben zij niet meer dan tien jaar om
hun werk in Hongkong af te ron
den, of om Hongkong te gebrui
ken als een springplank naar
Rood-China. Maar de kerken van
Hongkong hebben hun ogen geslo
ten voor dit feit. Er zijn weinig
tekenen die er op wijzen dat zij
begrijpen wat op het spel staat".
Verschillende geïnstitutioneliseerde
kerken hebben zich in de afgelopen
maand ronduit achter het Britse re
giem gesteld en de opstand van de
linkse elementen veroordeeld. Alleen
de Raad van Kerken van Hongkong
riep de plaatselijke autoriteiten op
meer aandacht te schenken aan de pro-
olemen van de arbeiders in deze nog
altijd snel groeiende kolonie, waar
sommigen snel rijk worden en de wel
vaart heel ongelijk verdeeld is. Maar
ook deze Raad steunt de autoriteiten.
De kerkeraad van de (Amerikaanse)
Öhurch of Christ publiceerde een
uitspraak van zeven punten. Deze kerk
plaatste zich geheel achter de Britse
regering. In de uitspraak worden
christenen opgeroepen om de Britse au
toriteiten zo veel mogelijk te steunen,
de regering wordt gevraagd het vrij
willig politiecorps uit te breiden
gemeenteleden worden ongeroepen om
zich aan de kant van de politie te
scharen in hun strijd tegen de linkse
rebellen.
Deze kerk hield een speciale collecte
voor het politiefonds om 10 haar dank
baarheid te uiten voor wat de politie
in de afgelopen maand heeft ge
presteerd.
STATUS QUO
De gevestigde kerken, die allemaal
vanuit het buitenland worden gesubsi
dieerd klampen zich vast aan het feit
dat Hongkong nog altijd behoort tot
Groot-Britannië. Maar zij durven niet
naar de toekomst te kijken. Ze hebben
ook geen geestelijke strategie opge
bouwd voor de toekomst. Het gaat hun
om de handhaving van de status quo.
Kennelijk hebben zij weinig geleerd
uit de demonstraties van mei.
Hier in Hongkong hebben we nog
steeds te maken met een protestan
tisme dat graag zijn ogen sluit voor de
werkelijkheid. Het houdt vast aan het
anachronisme van de kei gelijke ver
deeldheid, dat twee decennia geleden
onder de voet gelopen werd door de
zelfde macht die in mei door de stra-
*en van Hongkong paradeerde.
Terwijl ook in Hongkong de kracht
van het gevoelens groeit en anti-Eu-
ropese gevoelens herhaaldelijk blijken,
terwijl commerciële organisaties
haastig zo veel mogelijk Chinezen
inschakelen om de blanken te vervan
gen, hebben een aantal kleinere ge-
loofszendingen zich aaneengesloten tot
een blank blok.
BLANK BLOK
De nieuwe organisatie wil de band
tilssen de verschillende zendingsorgani
saties en de kerken versterken om
meer te kunnen doen voor evangelisa
tie, onderwijs en lectuurverspreiding.
Toen ik vroeg welk antwoord deze
zelfstandige kerken en gemeenten dan
hebben op de sociale grieven van ve
len, antwoordde men telkens weer dat,
zij een geestelijk antwoord willen ge
ven. Zij willen het evangelie prediken
om zo de mens te helpen de uitweg te
vinden uit zijn persoonlijke, en sociale
moeilijkheden die het gevolg zijn van
zonde.
ZORGEN
Maar men zocht de solidariteit van dc
buitenlanders (vooral Amerikanen) bui
ten de plaatselijke Chinese kerkelijke
leiders om. De nieuwe federatie van
»,endinr"ïorganisaties verste* kt de blan
ke hegemonie.
Dat komt wel heel sterk uit in haar
grondslag. Daarin wordt uitgesproken
dat slechts zendelingen Ud kunnen
zijn, terwijl Engels sprekende christe-
van overzee (Chinezen dus) zich
jeassocieerd lid (zonder stemrecht)
kunnen aansluiten, maar dan moeten
zij Engels spreken.
Zo stichten zendingsorganisaties een
federatie waar Chinese christenen, die
geen Engels kunnen spreken, niet toe
kunnen behoren
Hongkong telt ook autonome Chi
nese gemeenten. De belangrijkste
groep is wel die van Watchman Nee,
de Chinese predikant die nog altijd
Chinese gevangenschap zit. Hij werd
in Nederland vooral bekend door zijn
boek ..Het normale christelijke leven".
Deze groep wil volkomen scheiding
van kerk en staat. f
Een ouderling vertelde.mê: /.Tijdens
de rellen zijn wij rustig met ons werk
doorgegaan. Het is helemaal niet nood
zakelijk om ons in officiële uitspraken
achter de regering te stellen. De
christelijke kerk moet juist afstand, be
waren van de politiek."
„Dat wil niet zeggen dat wij niet
begaan zijn met het sociale lot van de
arbeiders", zei een Chinese christen
journalist me, „maar de plaatselijke ge
meenten moeten zich niet al te zeer
met politiek bemoeien."
.Terwijl de stad op zijn kop stond,
tijdens de communistische demonstra
ties", zei een andere christen me, „zijn
wij voortgegaan met ons evangelisatie
werk. De mensen waren bang. Hun
zelfvertrouwen was verdwenen
n predikten wij Christus als de eni-
hoop. Hij is onze hoop, en wij stel
len geen vertrouwen in de macht van
de politie
„De buitenlandse zendelingen in de-
onrustige stad schijnen me alleen
maar zorgen te maken over hun orga
nisaties", zei een lid van een andere
:elfstandige gemeente, „maar wij ma
ken ons meer zorgen over de vier mil
joen mensen van Hongkong. De de
monstraties hebben 'ons weer geleerd
wat bidden is en doen beseffen dat we
ien geweldige taak hebben."
Terwijl de geïnstitutionaliseerde
kerken hun wortels steeds vaster
drijven in de grond van de Britse
hegemonie, geloof ik dat de zelf
standige Chinese gemeenten, met
al hun fouten en tekortkomingen,
zich beter voorbereiden op de toe
komst. Als de regering hier valt
kunnen zij met hun werk gewoon
doorgaan, omdat hun werk niet
gebonden is aan grote gebouwen
en organisaties.
Van der Molen:
AMSTERDAM Oud-hooM
saris van Amsterdam, H. J.
Molen hoopt dat met prof. Samfaj
als burgemeester de juiste man d
juiste plaats is gekozen. Als de h®
rust in de hoofdstad voortduurt z|
geen moeilijkheden hebben op h«
bied van de gezagshandhaving, li
De heer Van der Molen veij
naar Heemstede, omdat hij „r
looft dat het onrecht van het l
ontslag hersteld zal worden". Vol
hem waren de moeilijkhedei|
Amsterdam vorig jaar vooral te i
aan gebrek aan personeel
hoofdstedelijke politie.
Hij gaf ook commentaar
litspraak van prof. SamkaldeiP
„het aanwenden van zekere machti
delen door het gezag nodig kan),
maar dan wel zo dat dit voor
derpartij aanvaardbaar blijft
als de gezagshandhaver er vc
dat er een evenredigheid is tussei
gerezen gevaar en de daartegej
nemen maatregelen."
Van der Molen vond dat nogali
theoretische uitspraak. Hoe kd
evenredigheid bestaan, vroeg hij F
af, als de machtsmiddelen onvolda
Volgens hem zou het van oprn
heid en eerlijkheid getuigd hebber
de hoogste gezagsdragers in Den f
waartoe destijds ook prof. Samkj
behoorde, eens hadden toegegeveig
zij toen in gebreke waren gebf
door Amsterdam hun medewef
aan een uitbreiding van het
corps te onthouden.
Centralisatie va
oorlogskerkhovei
in Indonesië
DJAKARTA De stoffelijke rïmii
van 920 Nederlandse oorlogsslac. Le
fers zijn van Palembang in Zuid-S :ht
tra naar Djakarta overgebracht, 6.45
zijn daar donderdagavond aangek ^eid
en zullen op de oorlogsbegraafplaarwj
Bandoeng in West-Java en Sem? 8
in Midden-Java ter aarde w<
besteld. ïEV
led
De resten van ongeveer 100 vro
en kinderen zullen in Semarang bi
ven worden en de stoffelijke huwk
van de andere slachtoffers in Band :uui
oeng. I
Men wil de graven van de N
landse oorlogsslachtoffers samenf
gen op acht oorlogskerkhoven op jm
Er zijn nu nog drie begraafpla
van Nederlandse oorlogsslachtd
buiten Java, namelijk in PontianaIEV
Balikpapan op Borneo en in Mak Rot
op Zuid-Celebes. Sct
ellc
ROTTERDAM De hulp aan Israël en de Arabische landen be
gint nu goed op gang te komen. Van overal uit de wereld komen
29 der berichten binnen van nieuwe hulpacties. Het Internationale Rode
Kruis maakte gisteren bekend dat vooral in de Sinaï-woestijn
de reddingsactie vorderingen maakt.
In de afgelopen 48 uur zyn helicopters en vliegtuigen ingescha
keld om ronddolende Egyptische soldaten op te sporen. Alle mo
gelijke voertuigen worden ingezet om de militairen die van dorst
dreigen om te komen nog bijtijds te redden.
OPGAVE VAKANTIEADRES
Dringend verzoek, uw vekenlieedrei
via de uit de krant
geknipte bon
wij regelmatig op de advertentiepagina
minstens een week
van tevoren
p te geven. Indien deze achriftelijke opgave
iet tijdig in on» bezit i», kan de toezending
rmtig worden vertraagd.
DIRECTIE.
Maar een functionaris van het Rode
Kruis gaf toe dat de actie niet gemak
kelijk is. Vele groepen zijn ontzagge
lijk ver afgedwaald. De soldaten moe
ten vaak man voor man opgespoord
worden.
Het Amerikaanse Witte Huis
maakte gisteren bekend dat in Athene
Amerikaanse vliegtuigen gereed staan
om indien nodig water te vervoeren.
Johnson bood aan dat de vliegtuigen
vaten water zouden „droppen" in de
woestijn. Het is echter nog niet be
kend of deze hulp door het Rode Kruis
werd aanvaard.
De Joodse organisatie in de Verenig
de Staten heeft reeds 430 miljoen gul
den bijeengebracht voor hulp aan
Israël. Engeland zorgde voor nog eens
110 miljoen gulden.
Maar de Arabische studenten ii
Verenigde Staten en Canada hebben
bij hun actie voor eigen landen niet
veel steun ondervonden. Zij wilden
360.000 gulden bijeen brengen, maar
hebben het nog niet verder gebracht
dan 36.000 gulden.
De hulp aan Arabische landen zal
kennelijk vooral van de regeringen
moeten komen. Canada is reeds begon-'
nen met de verscheping van voedsel
ter waarde van 8 miljoen gulden. Een
derde van de hulp is bestemd voo
Palestijnse vluchtelingen, die nu
heel in een luchtledig terecht zijn geko-
Rusland gaat voor acht miljoen gul
den goederen zenden. Het geld komt
uit het „Sowjet Vredesfonds'Moskou
wü vooral hulp bieden aan bejaarden,
kinderen, gewonden en
een persbericht wordt bovendien
gezegd dat besloten is „de mogelijk
heid te bestuderen om alle maatre;
len te nemen voor hulp aan Arabieren
in gebieden die voorlopig bezet zijn
door de aanvallers."
Nederland
Koninkrij ksidee
Corsow"
in
5V
Amsterdam
Brussel
L.uxemt
Parits
De Nederlandse regering heeft op
nieuw een bedrag uitgetrokken. Dit
maal is 75.000 gulden bestemd voor Kopenhager
Jordanië. Het geld zal vooral besteed
worden ten bate van de stroom
nieuwe vluchtelingen. De hulp zal
vooral bestaan uit dekens en medica
menten.
België heeft de Verenigde Naties
twee militaire vrachtvliegtuigen aange
boden en hefschroefvliegtuigen. Zij
kunnen medicamenten naar het Nabije
Oosten vliegen en dan daar door de
VN worden ingezet.
ARNHEM De staatsprijs voor
filmkunst is niet bedoeld als aanmoe
diging van jonge talenten en mag al
evenmin worden gebruikt om aan te
geven welke stroming representatief
zou zijn.
Bij de uitreiking van deze prijs aan
Peter Creutzberg voor diens film
„Corsow" gaf minister dr. M. A. M.
Klompé gisteravond dit „antwoord-
terzijde" op het protest dat vijftien
critici tegen het bekronen van deze
film hebben ingediend.
De jury heeft wel degelijk waarde
ring getoond voor andere categorieën
en met name voor het werk van Johan
van der Keuken, Rupert van der Lin
den, Renee Daalder en Adriaan Dit-
voorst.
Peter Creutzberg werd, aldus me
juffrouw Klompé, uitverkoren als een
eenzaam en avontuurlijk cineast met
een groot indringend vermogen, een
kunstenaar die zijn onderwerpen op
een zeer persoonlijke wijze gestalte
weet te geven. „In uw werk komt ook
koninkrijksgedachte tot uiting".
NED. HERV. KERK
Beroepen te Wijk (bij Heusden vac.
J. Vroegindeweij kand. J. Maasland te
Sliedrecht.
Aangenomen naar Schoonhoven (vac.
J. C. Schuurman): J. Verwelius te Wad-
dinxveen.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Soestdijk (vac. S. de
Jong): G. Rang te Haarlem-Zuid.
Bedankt voor Klundert (vac. C. v
Noort): J. W. de Roo te Sint Anna Pa
rochie.
GEREF. KERKEN (vrijgem.)
Beroepen te Zoutespui: J. v. d. 'Wielen
te Loenen a. d. Vecht.
Bedankt voor Orangeville <Ont. Can. -
Can. Ref. Church): J de Feijter te Ber-
kum; voor Zwijndrecht: H. J. Nijenhuis
te Bunschoten.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Goes: P. Honkoop te Kam-
HET WEER IA EUROPA
EEN GELUKKIG MENS ZONDER REUMATISCHE PIJN
U verdrijft de pijn met Togal. Snel, zeker, langdurig. Het is altijd goed om
Togal tabletten bij de hand te hebben. Ook tegen griep, verkoudheid, hoofd
pijn, spit, ischias of maandpijn. Bij apoth. of drog. TOGAL 0,95; 2,40 8,88.
ROTTERDAM Hoewel het bij
de aanvang van het Holland Fes
tival 1967 voorbarig lijkt reeds te
spreken van een hoogtepunt, is
dit bij de eerste Rotterdamse fes
tival-uitvoering volkomen ge
rechtvaardigd. De vertolking van
Lukas-Passion van de in 1933 ge
boren Poolse componist Kirysztof
Penderecki heeft op de aanwezi
gen in de Doelen een even verbijs
terende als overweldigende in
druk gemaakt. De componist was
bij deze prachtige uitvoering zelf
aanwezig.
Men werd geconfronteerd met een
werk van een overrompelende kracht,
waarin het passieverhaal niet als een
objectief-historische gebeurtenis is
beschreven, niet slechts de verklan
king van het gebeuren, maar als het
voor nu en alle tijden geldende sym
bool van de menselijke onverdraag
zaamheid.
Bij het verschijnen van de grammo
foon-opnamen van Penderecki's Lu-
kas Passion heb ik reeds in enthousi
aste bewoordingen over deze composi
tie geschreven. Na de uitvoering van
gisteravond bevestig ik mijn mening,
dat hier sprake is van een der meest
opvallende, fascinerende en indrukwek
kende composities van de tweede helft
van de 20e eeuw!
Al noemt Penderecki zichzelf een
manticus, hij is als componist een kind
van zijn tijd. Een avant-gardist, die
echter niet zweert bij één bepa
techniek. Hij gebruikt een vermenging
van moderne technieken en traditione
le stijlelementen, waarbij hij zich rij
kelijk bedient van effecten.
De grondslag van de tekst wordt ge
vormd door het Evangelie van Lukas
volgens de Latijnse Vulgata, met ge
bruikmaking van psalmpericopen, frag
menten uit hymnen en gedeelten uit
de liturgie van de lijdenstij d.
werk bevat twee delen: het lijden en
de dood van Christus. De woorden van
Christus worden vertolkt door de bas,
die van Judas en Pilatus door de bari
ton, het sopraan-aandeel bevat veel ly
rische fragmenten.
Uitvoering
Na de Rotterdamse uitvoering
gisteravond en de vertolking
Amsterdam van hedenavond, staat de
Lukas Passion van Penderecki nog
le opvoeringen te wachten. Stockholm,
Parijs, Madrid, Minneapolis, New York
(op de sterfdag van President Kenne
dy) en ook West-Berlijn volgen nog
ook daar zal deze compositie ongetwij
feld met evenveel enthousiasme als
gisteravond het geval was begroet wor
den.
Doch niet alleen het werk zelf gold
dit enthousiasme, eveneens de uitvoe
renden. In de eerste plaats dirigent
Henryk Czyz, die met het Rotter^
Philharmonisch Orkest dezelfde
ning wist op te roepen als op de
mofoonplaat met zijn orkest uit |c
kau. Van het Rotterdams ensembhfj
voortreffelijke prestatie!
Daarnaast de dramatische
van Stefani Woytowicz (die ook
medewerken aan de vertolking i
Britten's War Requiem), het nobele
luid van Andrzej Hiolski into
Christus-partij, de welluidende Ja
Bernard Ladysz en de indrukwekji
de acteur Tadeusz Malak, die de 1
gelist-partij van de door ziekte v<
derde Leszek Herdegen schittert
nam. Daarnaast het Haags Mjir
zenkoor, dat zich uitstekend
Prachtig en technisch gran( j
heeft het in drie koren gesplitst j
harmonisch Koor Krakau gezoijF
Men kan slechts hopen, dat vele Ntfkc
landse koordirigenten in de zaal
wezig waren. Een subliem
van perfecte koortechniek! Een
meend compliment voor koordirl
Janusz Prybylski. L
Tien minuten lang heeft het Rot
damse publiek uitbundige ovaties!
bracht met als hoogtepunt het vers(
nen van de componist zelf. Het da,
de in De Doelen van applaus! t
voor de uitvoerenden, die dit meet
werk tot een onvergetelijke beleïp
hebben gemaakt. f,
ADR. HAP
Explosie kruitschip
Experts brekei
zich het hoofd'-
over de schadf'
UTRECHT Noch het departei J
van defensie, noch de schade-exj
van de gemeente Utrecht en de M"
chaussee (waar alleen particuliere s
demeldingen binnenkomen) kunnen I
dit moment een nauwkeurige schal s
geven van de schade die het geëx
deerde kruitschip aan de bedri
rondom de Utrechtse kernhaven h
aangericht. Men spreekt al van e
tientallen miljoenen gulden.
De technische schadedeskund 1
van onder meer bouw- en woninge
zicht.in Utrecht, die het Utrechtse
meentebestuur het ministerie van
fensie heeft aangeboden voor ij
vaststellen van de schade aan part
liere woningen, zullen op korte
mijn de balans opmaken. Hierdoor i'
len de herstelkosten aan de wonin"
kunnen worden bespoedigd. Het ton
schadebedrag aan de industriële bed
ven zal meer tijd vergen. Gisterm
gen zijn de Nederlandse Spoorwe
begonnen met het wegslepen van en8
le ernstig beschadigde goederen'
gons. Een NS-expert taxeerde de scp
de daaraan op ongeveer 50.000 gulden
