„Geen boek boeit
mij zo mateloos
DS. SILLEVIS SMITT LEGT
VOORZITTERSHAMER NBG NEER
99
M
Christenen en Joden
hebben veel gemeen
GEESTELIJK
LEVEN
ZATERDAG 17 JUNI 1967
DE 21ste juni wordt voor de kerkredacteu
ren een onmogelijk drukke dag. Op
Hydepark komt dan de verdubbelde her
vormde synode bijeen. In Utrecht klinkt het
startsein van de vijfdaagse kerkelijke mara
thonrace die de naam kerkedag heeft gekre
gen. En in Amsterdam houdt het Nederlands
Bijbelgenootschap een wat weemoedige jaar
vergadering. Ds. J. H. Sillevis Smitt legt daar
zijn voorzittershamer neer.
TIEN jaar lang heeft hij de leiding bege
leidt. zoals hij het zelf uitdrukte. In die
tien jaar is er veel gebeurd.
NIEUWE buitenlandse taken werden aan
vaard, een interne reorganisatie werd
doorgevoerd, een geheel nieuwe vertaling in
het hedendaags Nederlands begon te ver
schijnen, het besluit viel om samen met
rooms-katholieke geleerden te proberen of
een oecumenische vertaling mogelijk is, er
werd begonnen aan een oecumenische verta
ling in het Fries.
DAT werk kon allemaal aangepakt worden,
omdat er een voorzitter was die de „mannen
van de Herengracht", steeds weer opnieuw
wist te stimuleren. Hij stond hen met raad
en daad terzijde. Ds. Sillevis Smitt liet zich
niet vertellen wat er in de „lagere regionen"
van dit steeds groeiende werk gebeurde,
maar woonde zelf vele vergaderingen van
sub-commissies bij.
DEZE predikant, die zijn pastoraal werk
in Laren en Indonesië en later als hoofd-
vlootpredikant met heel zijn hart deed, zag
dit voorzitterschap van het NBG niet als een
knus erebaantje. Ook dat werk deed hij met
heel de inzet van zijn sterke persoonlijkheid,
omdat de bijbel zijn hart gegrepen heeft.
NIEMAND zou van hem zeggen, dat hij op
1 maart al zeventig jaar is geworden. Naar
zijn uiterlijk te oordelen zou hij nog minstens
vijf jaar hebben meegekund. Maar hij heeft
gezegd: Op mijn zeventigste verjaardag leg
ik al mijn functies neer.
Toch komt hij zeker niet zonder werk te
zitten. Hij heeft nog altijd zijn hobby van
stenen slijpen. Maar ook zijn pastoraal werk
houdt lang niet op. Er blijven voldoende per
soonlijke contacten over. Hij heeft zijn leven
lang de mensen de weg tot Christus gewezen
en dat wil hij blijven doen.
ZO heel veel functies had hij overigens
in de kerk niet. Hij was nooit een man van
synodes en (kerkelijke) partijen. De jeugdi
ge vorming bij de NCSV heeft een stempel
op hem gezet, dat hij nimmer meer is kwijt
geraakt.
MAAR toen hij tien jaar geleden gevraagd
werd voorzitter van het NBG te worden, zei
hij: „Dat is fijn. Dat doe ik, want van dat
werk houd ik." Hij deed het, omdat de bij
bel altijd een bijzondere plaats in zijn leven
heeft ingenomen.
ALS krant hebben we reeds verschillende
malen over hem geschreven. Daarom willen
we ons niet aan nog een eens beknopte bio
grafie wijden. We vroegen de aftredende
voorzitter van het NBG: „Dominee, hoe heeft
de bijbel in uw leven gefunctioneerd, hoe
hebt u met uw bijbel geleefd?" We hadden
hem om een kort gesprek gevraagd, maar het
werd een interview van twee en een half
uur.
2'JN eerste bijbel, en het was geen kleintje,
kreeg ds. Sillevis Smitt van zijn vader op
de vooravond van zijn zevende verjaardag. Het
staat nog in zijn herinnering gegrift, want het
was de avond waarop hij ruzie had gehad met
zijn broer, zo hevig dat moeder het aan vader
vertelde, toen hij van een kerkeraadsvergade-
ring thuiskwam. Vader Sillevis Smitt was in
die jaren predikant te Rotterdam.
De kleine Henk moest uit bed komen, waar hij
nog stil lag na te snikken, en moest vertellen wat er
gebeurd was. De bijna jarige jongen kon alleen maar
met verstikte stem zeggen dat alles zo naar was. Iri
plaats van te brommen gaf zijn vader hem als troost
maar vast zijn cadeau. Ieder kind in het gezin van
ds. Sillevis Smitt kreeg op zijn zevende verjaardag
een bijbel.
Vader was een man van de
klok. 's Morgens om acht uur
was het gehele gezin bijeen. Het
keukenmeisje kwam en het belle-
meisje en dan las vader uit de
bijbel en de kinderen lazen in
hun eigen bijbels van het for
maat van een moderne trouwbij
bel mee. Alleen als vader niet
thuis was. las moeder. Zij koos
altijd een gedeelte uit het boek
der Spreuken.
Voorbeeld
Student
Ds. Sillevis Smitt heeft dit
voorbeeld van zijn ouders altijd
gevolgd. Ook in zijn gezin werd
(en wordt nog) trouw tweemaal
per dag de bijbel aan tafel gele
zen. En zijn kinderen volgen
weer zijn voorbeeld, alleen mis
schien wat vrijer.
Bij zijn getrouwde dochter
leest niet haar man. maar lezen
de gezinsleden, dus ook de kinde
ren. om beurten een gedeelte
van de vertaling in het heden
daags Nederlands. En zonder
schroom en schuwheid hebben
ook de kleinkinderen geleerd om
In gebed voor te gaan.
Dat vond ds. Sillevis Smitt
prachtig, want, omdat vader al
tijd zelf las, kwam het in zijn jon
gensjaren bij hem niet op. dat
de bijbel een boek was om ook
persoonlijk te lezen. Dat dat
kon, ontdekte hij pas tijdens
zijn middelbare-schooljaren bij
de NCSV
Daar kwam hij onder de in
druk van de bijbelbesprekingen.
„Maar", vertelde hij me, „daar
merkte ik ook dat de bijbel een
vriend moet worden, waarmee je
over je leven kunt discussiëren".
En zo werd de bijbel voor hem
Toen kwamen de studentenja
ren. De latere dominee was er
toen al niet de man naar om zich
geheel in de theologische boeken
te begraven. („Ik ben geen theo
loog", zei hij tegen me, „en ik ben
het ook nooit geweest"). Altijd in
zijn leven moest hij contact heb
ben met mensen.
Iedere zondag stond de jonge
student voor de zondagsschool in
een achterbuurt van Amsterdam.
Daar leerde hij de verhalen van
het Oude en het Nieuwe Testa
ment vertellen aan kinderen die
geen kerkelijke achtergrond had
zij talloze bijbelteksten uit het
hoofd leerden.
Ds. Sillevis Smitt is blij met
alle nieuwe vertalingen die er te
genwoordig zijn. Hij heeft er ve
le en hij gebruikt ze allemaal.
Toch zit aan die veelheid van
vertalingen één nadeel vast. zegt
hij: „Er is nu geen tekst in de
bijbel die in je geheugen blijft
hangen, want iedere vertaling
formuleert het weer anders".
Wereldverband
De eerste gemeente waar hij
stond was Laren. Maar na een
aantal jaren wist hij: „Ik moet
weg. Ik word hier zo schandalig
verwend, dat is niet goed voor
me." Hij verlangde ernaar het
evangelie in wereldverband te
zien werken. Zo nam hij een be
roep aan naar Indonesië. Daar
kreeg de bijbel voor hem een
nieuwe dimensie.
Hij ontdekte daar dat de bij
bel een boek is voor de gehele
wereld. Hij zag hem in vele ta
len vrucht dragen. Hij leerde er
ook iets anders.
Tot op dat moment had hij de
bijbel vrij traditioneel gelezen
(als tenminste ooit een ds. Sille
vis Smitt iets traditioneels doet).
Maar toen kwam de Groep, de
Oxford-beweging naar Indo-
Ds. Sillevis Smitt woonde een
van de eerste „house parties"
van deze nieuwe beweging bij.
.Het maakte een enorme indruk
op me", ertelde hij mij, „het
werd een soort nadere bekering.
De bijbel werd een werkelijkheid,
zoals ik me tevoren nooit bewust
was geweest".
Dienaar
Nog steeds denkt deze predi
kant met dankbaarheid terug
aan zijn studiejaren en vooral
aan prof. dr. Herman Bavinck.
die van zijn studenten eiste dat
„Tot op dat moment was de
bijbel voor mij een werktuig,
een instrument. Maar daar ont
dekte ik dat ik niet de bjbel
mag gebruiken, maar dat de bij
bel mij moet gebruiken, dat ik
zijn dienaar moet zijn".
..In de Groep heb ik geleerd
..stille tijd" te houden, me alleen
met de bijbel terug te trekken.
Toen werd de bijbel voor mij
een spiegel, waarin ik mezelf
zag, het vuil zag. Ik ging aante
keningen maken. Nu
zeg ik: Lees je bybel
nooit zonder een pot
lood. Ik heb in som
mige bjjbels zoveel
gekrast dat ik steeds
weer een nieuwe
moest kopen"
In die dagen las
ds. Sillevis Smitt
ook een biografie
van de zendeling in
China. Hudson Tay
lor. Die man las
veertig jaar lang
ieder jaar de bijbel
door van het begin
tot het einde. Heel
wat jaren volgde ds.
Smitt zijn voorbeeld
Drie hoofdstukken
per dag maken dat
mogelijk.
Hjj schrijft dat niet
voor aan zyn vrien
den en pastorale
contacten. Maar, zei
hij me, het heeft mij
enorm geholpen de
grote verbanden te
zien. Later heeft hii
ook wel regelmatie
de raad van Kierke
gaard opgevolgd, die
zei: „Lees een pasto
rale brief uit de bij
bel als een echte
brief'.
Eer ds. Sillevis Smitt een be
paald bijbelboek begint te lezen,
pakt hij graag een goede, niet
technische inleiding tot dat boek.
waarin hij gegevens vindt over
de schrijver, de achtergronden,
de opbouw en de boodschap van
dat bijbelboek.
In de ene tijd van zijn le
ven sprak het ene boek hem aan,
in de andere tijd een geheel an
der boek. In de oorlogsjaren las
hij altijd voor het slapen gaan
een Psalm. „Soms ben ik wel
eens lachend ingeslapen", vertel
de hij me, „omdat de psalm zo
raak sloeg op mijn situatie van
dat ogenblik". Nu laat ds. Sille
vis Smitt geen dag voorbijgaan
of hij zet zich aan de voeten van
Christus, en leest uit een van de
Evangeliën.
„Ik ben'*, verzekerde hij me.
..uiteindelijk de man van één
boek (wat niet wil zeggen dat ik
nooit andere boeken lees), want
er is geen boek dat mij zo mate
loos boeit".
Schoolschrift
ven
eerst
is m
1 HiJi
(Van onze onderwijsredacteur)
Geen exploitatie
Prof. dr. C. H. Mulders, secretaris van de senaat van de
Eindhovense TH, heeft ter gelegenheid van de elfde dies na-
talis zinvolle dingen gezegd over het verband tussen weten*
schappelijk onderwijs en onderzoek.
Men dient er voor te waken studenten niet te exploiteren
voor het verrichten van saai en uitzichtloos onderzoekwerk,
zegt hij. Wel dient hen het besef bijgebracht dat resultaat op
experimenteel terrein slechts moeizaam en met veel in
spanning wordt bereikt. Tijdens stages echt speurwerk ver
richten leek prof. Mulders al te optimistisch. De promotie
opdracht leek hem daartoe meer mogelijkheden te bieden.
Co
kind
lachei
gers
ken.
Interscolaire
In Interscolairehet orgaan van de Benelux Youth Pressï
Federation, dat onlangs op alle Haagse en Leidse middelbare I
scholen is verspreid, staat dit gedichtje van Lilly Ribermkjj
Het luidt:
Jouw ortvérscliïlligheid
is opgelegd
ik pluk eraan en
vel na vel
komt jouw ziel
Affichewedstrijd
tevoorschijn.
De bond tegen het vloeken, die dit jaar vijftig jaar bestaat,®
heeft het plan opgevat ter gelegenheid van dit jubileum een|
affichewedstrijd uit te schrijven voor alle leerlingen
scholen voor voortgezet onderzoek.
Nu lykt het ons uitstekend als leerlingen zich niet beper-
ken tot het leren van lesjes, maar het ontwerpen van affiches
kan men dunkt ons beter overlaten aan deskundige grafici.
Van deze vakmensen lopen er velen rond, die best een op
dracht kunnen gebruiken.
Signalen doorgeven"
Kanteloep
Natuurlijk kon ds. J. H. Sille
vis Smitt maar niet in alle stilte
van het podium van het Neder
lands Bijbelgenootschap verdwij
nen. Er moest een huldiging zijn.
Maar daar begonnen de moei
lijkheden. Het had weinig zin om
nog weer een koninklijke onder
scheiding aan te vragen. Hij had
er al meer dan hij dragen kon.
Een prachtig geschenk dan?
Welke man van zeventig zit nog te
springen om een dergelyk ge
schenk? Op die leeftijd is het
huis toch al veel to vol met aller
lei herinneringen uit het verleden.
Neen, ds. Sillevis Smitt had be
slist geen behoefte aan een ge
schenk. Maar hij had wel een
wens. Deze man, die altijd groter
is geweest dan de hoogste kerk-
sche bijbelverteling tot stand zien
komen, een bijbel die gelezen
kan worden door protestanten en
rooms-katholieken.
is al aan het
proefvertaling.
Zouden de vrienden van ds. Sille
vis Smitt daaraan niet op een bij
zondere wijze willen bijdragen?
Het aandeel in de kosten van
deze vertaling is 230.000 gulden.
Dat is een zware last voor een ge
nootschap dat steeds meer taken
moet vervullen.
Daarom is er een huidigings-
comité gevormd, waarvan prins
Bernhard de ere-voorzitter ia ge
worden en dat geleid wordt door
vice-admiraal L. E. H. Reeser.
Het koos als motto: „De daad bij
het Woord", en wil honderddui
zend gulden bijeen brengen voor
dit doel. De eerste giften kwamen
reeds binnen op giro 760.000.
Ds. Sillevis Smitt heeft al een
heleboel bijbels in verschillende
vertalingen. Gaat nu zijn grootste
wens in vervulling: Een eigen bij
bel in een geheel nieuwe verta
ling die door alle christenen kan
gelezen worden?
Deze nieuwe vertaling zou vol
komen gefinancierd kunnen wor
den ala ieder gezinshoofd die on
ze krant leest, de waarde van één
enkele bijbel in geld overmaakt.
Want een bijbel voor ds. Sillevis
Smitt betekent een bijbel voor ons
hele volk.
Vriend
De bijbel was en is zijn
vriend Talloze vertalingen
vullen zijn boekenkast en ze
worden gelezen ook. En net
als een goede vriendschap
tijd vraagt, zo vraagt de bij
bel tijd. „Maar", zegt ds. Sil
levis Smitt, „dan ontdek je
dat dat geen verloren tijd is.
die bijbel geeft jou tijd, door
dat hij je innerlijk rustig
maakt".
De Christenen hebben zo
veel met de Joden gemeen
dat het zeer gewenst is om
vaker met elkaar van ge
dachten te wisselen. Ziedaar
de strekking van het boek
„De haat tegen Joden, schuld
der Christenen?". Vijf schrij
vers geven een indruk van
„de aanleiding en motieven
van een godsdienstig gemoti
veerde haat tegen de Joden",
en drie behandelen het hoe
en waarom van gedachten-
wisseling tussen Joden en
Christenen.
De Kerk is van oorsprong
Joods.
Men denke aan Jezus"
litspraak in Johannes 4, vers 22"
„Het heil komt uit de Joden"
Joden en Christenen hebben ge
meenschappelijke wortels en ge
meenschappelijke verwachtingen
ten aanzien van de voltooiin"
van het Godsrijk. „Jezus, de
zoon van het Joodse volk. gebo
ren uit een Joodse moeder, opge
groeid in de heilige overlevering
van zijn volk, bindt de christe
nen voor altijd aan de Joden",
al erkennen de schrijvers direct
het kardinale verschil, namelijk
de belijdenis van Jezus als Ver
losser. Is dus een gedachtenwisse-
ling tussen Joden en Christenen
natuurlijk, een lange historie
maakt contact moeilijk. De
eerste bijbel-uitleggers hebben
al moeite gehad met teksten als
Rom. 11 vers 29 over het heil
voor de Joden.
Beïnvloed
„Wij geloven haast, dat de exe
gese reeds vanaf de oudste tijd
het niet kon opbrengen deze
woorden te laten staan", aldus
een der schrijvers. De „sata
nische voorstelline" die het volk
zich van de Joden. als
Gods-moordenaars heeft ge
maakt. heeft tot nu toe de rela
ties beïnvloed Naar de menine
van Gerhard Teske, die de posi
tie van de Joden in de christe
'ijke prediking behandelt, is de
ze voorstelling voor een grooi
dce] door de kerkelijke predi
king en catechese veroorzaakt
Verantwoordelijj k
Dat het onderwijs ook uitstekend met eigen vernleuwings-
drang kan spotten moge blijken uit dit stukje uit Onze Va
catures: „Als u ook een pedagogisch woordje meespreken of
meeschrijven wilt, heb het dan niet over „onderwijzen", J
maar zeg (schrijf) „informatie geven", zeg niet: „ik vertel",
maar „lk geef signalen door". Zeg niet: „de klas was druk
bezig", maar: „de klas was geëngageerd". Want dan zult u
helemaal voor vol worden aangezien".
voor de zes miljoen vermoorde
Joden van de laatste wereldoor
log. Zijn de Joden dus begrijpe
lijkerwijs geneigd in ieder die
zich christen noemt een vijand
te zien, toch is er steeds meer
van een gedachtenuitwisseling
tussen Joden en Christenen spra
ke.
Het doel van deze publikatie
is het volk met deze gedachte
vertrouwd te maken. Goed inge
deeld, leesbaar geschreven, al
munt het niet uit in stijl, geeft
het boek inzicht In de huidige
theologische verhoudingen tus
sen Christendom en Jodendom
'320 blz., 14.90)
„De haat tegen de Joden,
schuld der Christenen?!", on
der redaktie van W. P. Eckert
en E. L. Ehrlich. Uitgave Paul
Brand, Hilversum.
Vele lezers maakten er ons
opmerkzaam op, dat Engel
Angel vorige week te vér
ging. Wij zijn dat met die
lezers eens. Ons stripfiguur
tje sloeg de plank mis. In de
tekening werd geprobeerd tot
uitdrukking te brengen dat,
wij, als wij de wapenrusting
Gods dragen juist niet kun
nen zitten, maar onze geeste
lijke opdracht moeten vervul
len. Door de potsierlijke ma
nier. waarop Engel Angel dit
deed, werd zijn (goede) be
doeling misverstaan. Onze
excuses Redactie.
Engel Angel
VOSjr}! WtiK
FiuUrSKDè
*rt ret
rCSHT veCKSt
qeoAcwriN
it&lyK fiMfO
Ms HBT
wet feeo
SiTAALO
OOK.
