Coördinatie van de
niet-weters
Met alle zorg voor kerk van 2000
staat kerk van 1967 in de kou
Feike Asma
aan orgel
is 40 jaar
verknocht
I
Prof. Van Itterzon voor confessionelen
Wel vaart.
visie
in
geen
Hervormde Kerk
Dodenherdenking niet
meer verschuiven''
WERELD }N ONTWIKKELING
WOENSDAG 24 MEI 19
Een woord voor vandaag
Esthers andere naam Hadassa betekent, zoals we gisteren
zagen, mirt. Ook de kerk wordt in de Bijbel met de mirten
vergeleken. Veertig jaar voordat het Esther verhaxil zich af
speelde (onder de regering van Ahasveros' voorganger Darius)
zag de profeet Zacharia de Ruiter op het rode paard staan
tussen de mirten in de diepte (Zacharia 1 :8 e.v.).
Het heden leek treurig. Er leek geen enkel uitzicht aanwezig
voor de vervulling van het beloofde herstel en de verheer
lijking van Israël. Maar God, zo maakt de Ruiter duidelijk,
heeft de werktuigen van Zijn gericht al uitgezonden, om de
macht van het kwaad te doen vallen.
Je kunt het niet zien. De gehele aarde verkeert nog in vol
komen rust (vers 11). De wereldmachten kunnen nog onge
stoord doorgaan. En de mirten staan in de diepteverborgen.
De tijd van haar verschijning in heerlijkheid is nog niet aan
gebroken. Wie daarop vooruit zou willen grijpen (en het is al
zo vaak gebeurd) zou zich lelijk vergissen. De geur van de
mirt is zoet, maar de smaak is bitter.
Maar de Ruiter, de Engel des Heren, staat tussen de mirten in
de diepte. De Engel des Heren, die aan de aartsvaders ver
scheen, die Zijn volk vroeger in Kanaan leidde en Israels
vijanden versloeg, is er nog. De kerk mag nog zo verdrukt,
nog zo verborgen zijn, de Engel des Heren, de grote Hoge
priester, de Koning der Kerk is in haar midden. Dat waarborgt
haar bestaan en haar heerlijke toekomst.
Wij lezen vandaag Richteren 5 19-31.
(Van onze kerkredactie)
WOUDSCHOTEN Alles scliijnt thans te draaien om het
jaar 2000. Maar bij alle waardering, die wij hebben voor het
streven, om niet achteraan te komen, vragen we ons af, of wij
in onze snel veranderende wereld één zinnig woord kunnen spre
ken over de kerk in het jaar 2000. Zouden wij op dit moment
werkelijk enig profetisch inzicht kunnen hebben op wat bij de
eeuwwisseling met kerk en wereld aan de hand zal zijn?
We mogen niet leven in zorgeloosheid en moeten de tekenen
der tijden terdege verstaan. Maar of we ons kunnen permitteren
in de verre toekomst te blikken, kan worden betwijfeld. Boven
dien kan al dat zorgen voor de kerk van 2000 maken, dat we de
kerk van 1967 in de kou laten staan.
PROF. DR. VAN ITTERZON
De bisschop van Harnösand
(boven) zal aartsbisschop van
Uppsala worden en nieuwe pri
maat van de Lutherse Kerk van
Zweden ahs op 1 oktober de hui
dige primaat, ds. Gunnar Hult-
gren (onder) zich terug zal trek-
Na Duitsland en de Verenigde
Staten is Zweden met zijn zeven
miljoen lutheranen het land met
de grootste Lutherse Kerk in
de wereld.
Voorzitter Expogé: zondag acceptabel
MAASTRICHT De Vereniging
van ex-politieke gevangenen Zou
het betreuren als opnieuw de do
denherdenking op 4 mei zou
worden verschoven. Zelfs de zon
dag is voor iedereen acceptabel
en wordt door velen daarvoor
juist bijzonder geschikt geacht.
De voorzitter van de Expogé, mr. G.
Ch. Aalders, zei dit vanmiddag in
Maastricht bij de opening van het 22ste
congres van zijn organisatie. De heer
Aalders kon overigens wel begrip op
brengen voor de regeringsbeslissing om
dit jaar op 3 mei de doden te herden
ken.
De Hemelvaartsdag is vanouds de
uitgaansdag bij uitstek, de dag van
congressen, jaarvergaderingen, jeugd
bij eenkomsten, zang- en muziekcon
coursen, die reeds lang van tevoren
zijn georganiseerd. We hebben de ver
schuiving geaccepteerd, hoewel wij er
niet over geraadpleegd zijn, aldus de
heer Aalders.
Protest
Hij distancieerde zich van „een ze
kere groepering", die een eigen her
denking in de vorm van een stille tocht
in Amsterdam had georganiseerd. „Een
dodenherdenking mag nooit een ne'
bedoeling hebben en zeker niet die
een protest."
Aan het herlevend en toenemend
nazisme wilde de heer Aalders om re
denen van objectiviteit niet veel aan
dacht besteden. „Waarom spreken over
nazisme en zwijgen over fascisme en
communisme en de voor heel de we
reld levensgevaarlijke stellingen vah
Mao Tse-toeng?
Er wordt niet geprotesteerd als Rus
sische vrouwen worden gemolesteerd.
Er is toen geen „Mao-moordenaar" ge
roepen. Dat had wel ongestraft kunnen
gebeuren, want Mao is* geen bevriend
staatshoofd."
Overigens meende de heer Aalders
dat het niet tot een nieuw nationaal-
socialistisch Duitsland zal komen.
Presbyterianen tegen
voltrekking van
gemengde huwelijken
EDINBURGH Aan de tiende alge
mene jaarvergadering van de Presbyte
riaanse Kerk van Schotland zal wor
den verzocht de geestelijken van de
kerk te ontraden deel te nemen aan de
voltrekking van gemengde huwelijken,
gemeenschappelijk met de Rooms-Ka-
tholieke Kerk.
De houding van het Vaticaan ten
aanzien van huwelijken van rooms-ka-
tholieken en protestanten wordt duide
lijk onaanvaardbaar geacht zolang de
kerk van Rome vasthoudt aan fmk
standpunt dat de geldigheid van
gemengd huwelijk afhankelijk is
onderwerping aan haar eigen kerkelijk
recht. Tevens wordt onaanvaardbaar
genoemd, dat de Rooms-katholieke
Kerk een huwelijk alsgeldig weigert
te erkennen dat is gesloten door een
geestelijke van de Presbyteriaanse
Kerk.
Dat zei prof. dr. G. P. van It
terzon vanmiddag, toen hij de jaar-
vergadering van de Confessionele
Vereniging opende.
Als we niet alleen de rapporten oVer
verzoening en ambt van jaar tot jaar
verschuiven zonder tot een echte
te komen voor een kerk met de nodige
vaart maar als wij ook wachten met
pittig woord tot hen, die in de war
zijn gebracht door de profeten van de
God-is-dood-theologie", kunnen
met weinig moeite onze wijsneden
zeggen over het jaar 2000, maar ve:
ve onze plicht hier en nu
1967, aldus prof. Van Itterzon.
Het hoofdbestuur van de Confessk
nele Vereniging heeft overwogen, om
diverse spannende en actuele
vragen een boodschap tot het volk te
richten. Het heeft net toch niet gedaan,
omdat zulke oproepen voor de volle
verantwoordelijkheid van de hele kerk
dienen te blijven. Als de kerk
>k maar doet!
Met het spreken van de Nederlandse
Hervormde kerk zit het volgens prof.
Van Itterzon allesbehalve goed. De
gang is er uit, de ware geestdrift is
weg, zodat het kerkelijk Ie
behoorlijk tempo mist.
Onzeker
„We zijn over de hele linie onzeker
geworden, aarzelend, weifelend, bang
om iets positiefs te zeggen. We zetten
alles op losse schroeven en vergeten,
dat er na een periode van demonteren
ook een tijd moet komen, waarin
alle schroeven en bouten weer stevig
vastzetten."
Het is aan niemand duidelijk te
maken, waarom het zo lang moet
duren, voordat de kerk met een serieus
rapport komt, waarin de rijkdom der
verzoening voor de mensen van onze
tijd wordt uitgestald. Het zal niemand
verwonderen, dat een kerk, die in de
oorlogsjaren zo wonderlijk snel wist te
spreken en die niet lang geleden over
een zaak als de kernwapenen zo
onverwacht vlug tot een rapport
kwam, in aanzien daalt, als
betrekking tot haar eerste en voor
naamste taak, de bediening der verzoe-
het
Prof. Van Itterzon noemde het een
verheugend verschijnsel, dat zoveel
predikanten, ook zonder rapport, trouw
doorgaan met het uitdragen van het
evangelie der verzoening. Maar als
keer op keer gezegd wordt, dat de theo
logen er maar niet uit kunnen komen,
gaat ook de eenvoudige predikant
geloven, dat hij met de eigenlijke
boodschap der kerk grote moeite be
hoort te hebben.
Enquete
De actie 66-2000 was voor prof. Van
Itterzon ook een punt van zorg. Voor
wie de vragen aandachtig las, was de
zorgwekkende uitkomst van deze jeugd-
enquête vrij snel te voorspellen. Im
mers het hele onderzoek kwam neer op
de pijnlijke vraag, wat de jeugd nu
wel op de leiding van de plaatselijke
gemeente had aan te merken. Kritiek
op de algemene leiding van de kerk
bleef buiten schot. Dit kon gemakke
lijk leiden tot een ondermijning van
het aanzien en gezag van de plaatselij
ke kerkeraden.
De presentatie van de Nederlandse
Hervormde kerk in pers, radio en
televisie doet ook veel stof opwaaien,
meende de Utrechtse hoogleraar. Er
verschijnen mooie publikaties, maar de
kerk wordt lang niet alleen aan deze
documenten gemeten.
„Als bijvoorbeeld de moderne com
municatiemiddelen ons komen meede-
wat er inzake oecumenische
doopsbedieningen en huwelijksinzege
ningen in onze kerk wordt geëxperi
menteerd, krijgt men onvermijdelijk
de indruk, dat onze kerk ook nog
anders kan, dan in onze stoere, princi
pieel uitgebalanceerde publikaties
wordt gezegd.
Niét ten .pnrechte krijgt
indruk, dat de kerkorde in
gevallen strikt en streng wordt toege
past, maar in andere gevallen (en dan
denk ik speciaal aan oecumenische
stoutigheden!) in grote spontaneïteit
met voeten wordt getreden."
conclusie, dat Hij een groot vraagteken
is, hoeft de kerk zich niet te verwon
deren over de achteruitgang, waarover
bijna unaniem wordt geklaagd.
Wie radio en televisie bijhoudt, kan
volgens prof. Van Itterzon tot de
conclusie komen, dat de Hervormde
kerk haar leidende rol in het volksle
ven langzaam maar zeker aan de
Rooms-katholieke kerk heeft moeten
afstaan.
De Rooms-Katholieke kerk weet
haar propaganda voor het concilie,
voor de pauselijke boodschappen en
vredesreizen, voor haar schema's en
liturgische vernieuwingen met grote
bekwaamheid te voeren. Onze kerk,
aldus prof. Van Itterzon, denkt daaren
tegen zo lang over een boodschap na,
dat de actualiteit intussen sterk is
afgezwakt.
Daarbij lijkt het er soms op, dat de
roomse leek mondig wordt, maar dat
het hervormde gemeentelid in een
zékere onmondigheid terugzinkt. ,.7ou-
e preken er misschien toe
bijdragen, dat onze kerkgangers hoe
langer 'hoe minder te horen krijgen en
hun kennis van het Woord Gods
aanmerkelijk verschraalt? Zouden
onze aarzelingen en nieuwe experimen
ten er aan meewerken, dat de binding
het Woord in belangrijke mate
verslapt?"
Modcramen
Prof. Van Itterzon zei, dat de hoofd
besturen van de Confessionele Vereni-j
ging en de Gereformeerde Bond over|
al deze zaken in april een gesprek met
het moderamen van de generale syno-
heeft gehad. Het bleek toen, dat de
mannen der synode voor een groot
deel in die zorgen deelden. De bespre
kingen droegen zoals vanzelf een broe
derlijk karakter. „Wij hadden geen
van allen het gevoel, dat wij door een
meerdere vergadering werden ge-
De synodepraeses verraste ons met
de mededeling, dat het rapport over de
verzoening werkelijk in mei klaar zou
zijn en dat men met het rapport over
het ambt, dat al meer dan tien jaar op
zich laat wachten „hard bezig is", aldus
prof. Van Itterzon.
Image
Welke image men via radio en
televisie van de kerk moet krijgen, is
voor prof. Van Itterzon geen raadsel.
Het schijnt tegenwoordig tot de goede
toon te behoren dat wij zeggen, dat
wij het niet zo heel goed meer w
Men plaatst dan graag tegenover een
„rechtlijnig" denken een meer
nuanceerde" opvatting. Maar als zelfs
een gesprek over God eindigt met de
Weinig reizende
musici zijn zo
populair als hij
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Giessendam-Nederhardinx-
veld: J. Zwijnenburg te Oudewater; te
Bodegraven (vac. A. den Hartogh>: J. v.
d Velden te Amersfoort; te Zuidwolde
(Gr.-toez.): L. E. Emmen te 't Zandt. c.a.
Gr.); te Purmerend itoez.): B. Blom te
Hensbroek, c.a.
Aangenomen naar Scherpenzeel (Fr.);
mr. R. G. ten Kate, eervol ontslagen zen-
dingspred.. woonachtig te Wateringen.
GEREF. KERKEN
Alphen a. d. Rijn.
MAASSLUIS Wel zelden zal een organist
zó in de goede zin van het woord populair
zijn geweest als Feike Asma dat is. De orgel
liefhebbers van noord tot zuid, van oost tot
west kennen hem. en wat meer is, waar
deren hem.
Daar zijn er heel wat bij, die aan zijn con
certen in hun woonplaats niet genoeg heb
ben, maar die ook nog naar andere steden
reizen, vaak een flink eind weg, om hem te
horen. En hij reist zelf ook heel wat af, dag
aan dag, om dan 's avonds telkens weer
achter een ander orgel op te duiken en daar
zijn haast altijd uitgebreide publiek intens
te boeien met zijn spel.
Dat reizen begon al heel vroeg: van Den Helder
naar Amsterdam, om les te krijgen van Jan Zwart,
die hij als kind al bewonderde. Die bewondering
is gebleven, en er zullen weinig concerten door
hem worden gegeven, waar niet één of meer com
posities van zijn leermeester op het programma
prijken.
Toen hij nog maar net vijftien jaar oud was,
werd Feike Asma benoemd tot organist aan de
Gereformeerde Kerk te Den Helder, waar zijn va
der ook organist en dirigent was. Die had hij vóór
die tijd al meermalen vervangen en van zijn ne
gende jaar af trad hjj daar ook als solist op, o.a.
met de Marche Triomphale van de Belg Nicolas-
Jacques Lemmens en met Bachs Toccata en Fuga
in d.
ROMANTICUS
Reeds drie jaar later verving hij zijn leermeester
bij een radio-uitzending vanuit de Lutherse Kerk
aan de Kloveniersburgwal, te Amsterdam. In de
Eerste Symfonie van Alexandre Guilmant demon
streerde hij toen zijn liefde voor tie Franse ro
mantiek, een liefde, die bij hem nooit verloren is
gegaan en die zijn tegenstanders (hoge bomen
vangen veel wind!) maar al te graag benutten om
het stempel „romanticus" te geven, net of hjj geen
Pachelbel, Buxtehude, Handel en Bach kan spelen,
al legt hij er dan ook meer gevoel in dan de puris
ten, die vaak schijnen te menen, die die klassieken
wat men weieens noemt „dooie piesren" waren.
Maar wie hun levensgeschiedenis goed bestu
deert, leert wel beter! En is muziek maken zonder
gevoel, ze]
1 mogelijk?
CONCERTGEVER
Na de dood van zijn leermeester Jan wart kwam
Feike Asma hoe langer hoe meer als concertorga
nist naar voren. Hij ga 25 jaar lang, tot aan de
restauratie, concerten op het orgel van de Oude
Kerk te Amsterdam, in Rotterdam zijn concerten
in de Wilhelminakerk aan de Oranjeboomstraat
altijd weer een evenement voor de orgellief hebbers
in deze stad, en daar zijn altijd een verheugend
aantal jongelui bij_ Door Frankrijk, Canada en de
Verenigde Staten maakte Feike Asma toernees en
een nieuwe Amerikaanse concertreis is in voor
bereiding.
Hij besteedt veel aandacht aan de composities
van Nederlanders; vooral de werken van Hendrik
Andriessen, die hij als tweede leermeester be
schouwt, liggen hem na aan het hart, wat ook
gezegd kan worden van de composities van Max
Wegens zijn verdiensten voor de Franse orgel
muziek kreeg hij een onderscheiding van de Pa-
rijse Academie voor Kunsten en Wetenschappen.
In de loop der jaren is zijn spel op heel wat gram
mofoonplaten vastgelegd, en die werden altijd vlot
verkocht, ook naar Amerika en door de radio is
zijn spel voor de NCRV vaak te horen.
KERKORGANIST
Maar niet alleen is hij befaamd als concertgever,
doch ook als kerkorganist. Want hij weet de ge
meenten, die hij heeft gediend in de Hooglandse
Kerk te Leiden, in de Lutherse Kerk in Den Haag
(bijna 25 jaar) en in de Grote Kerk te Maassluis
in de volste zin van het woord met hart en ziel
te laten zingen.
Gisteren heeft in de Grote Kerk te Maassluis een
persconferentie plaatsgehad, waar de secretaris
van de Kerkvoogdij der Hervormde Gemeente, de
heer T. Mastenbroek, de aandacht vestigde op wat
er in deze gemeente naar aanleiding van de veer
tigjarige organistenloopbaan van Feike Asma
wordt gedaan.
JUBILEUM
Zaterdag is er van drie tot vijf uur een receptie
in de aula van de Caland Lagere Technische School
aan de Mesdaglaan 1, en diezelfde avond is er het
jubileumconcert in de Grote Kerk, dat om acht
uur begint. Daar zijn nog een beperkt aantal
nlaatsen voor te krijgen, en ook kan men nog bij
dragen aan het jubileumgeschenk op postrekening
1399500 ten name van de Kerkvoogdij hervormde
gemeente met toevoeging „Huldiging Feike Asma".
De organist-componist Paul Chr. van Westering
toonde tijdens de persconferentie de foto's va
jubilaris, veertig in getal, die in 'het binnen enige
maanden verschijnende jubileumboek van zijn
hand zullen prijken.
Feike Asma trok van leer tegen de vaak
zwang zijnde restauraties van oude kerkorgels,
waarvan wel de technische uitrusting enorm wordt
verbeterd, maar waarvan de klank heel vaak gron
dig wordt bedorven.
Tenslotte speelde hij op het in 1732 door Rudolf
Garrels, leerling van de beroemde Duitse orgel
bouwer Arp Schnitger, gebouwde prachtige orgel
een geschenk van Govert van Wijn de twaalf
variaties, die Paul Chr. van Westering heeft ge
componeerd voor dit jubileum op een thema uit
Bachs „Bauernkantate", welke variaties tevens een
karakterbeschrijving van de jubilaris inhouden.
Het bleek een geestig, levendig en boeiend werk
te zijn.
G. M. DERSJANT
Synode moet
voorbeeld
geven
(Van onze kerkredactie)
WOUDSCHOTEN We hel
ben soms de indruk, dat het|
hervormde rapport over
kernwapens zo langzamerhand'
een betekenis heeft gekregen, diei
de waarde van de Drie Formu
lieren van Enigheid verre o
treft. Soms heeft het er veel
weg, dat dit rapport de toets
steen is geworden voor de or
thodoxie of wel de kerkelijke
betrouwbaarheid van de legcr-
predikanten. Alsof er in hun
arbeid niet veel meer komt kij
ken, dan het (overigens hoogst
belangrijke) onderwerp der
kernbewapening.
Als de kerik van haar dienaars
in de krijgsmacht verlangt, dat
zij zich moedig en flink tegen
over de overheid zullen opstel
len, zal de synode een stevig
voorbeeld van durf moeten ge
ven, als er universitaire aangele
genheden In het geding zijn.
Aldus prof. dr. G. P. van
Itterzon vanmiddag In zijn rede
voor de Confessionele Vereni
ging.
KAIRO i Paus Paulus heeft
loofd, dat het „lichaam van Marei
naar Egypte zal terugkeren, zodra
bouw van de Sint Marcuskathedraal
Alexandrië is voltooid.
Dit heeft patriaroh Cyrillus VI v
klaard tegenover het te Kairo verscl
nende dagblad At Goumhouria.
Het „lichaam van Marcus" bevii V(
zich in de San Marcokathedraal v
Venetië. Het zou in het jaar 815 d<
Italiaanse zeelieden uit Alexand
zijn gestolen.
Wa
i Ht
f.
(Van een onzer redacteuren)
GENT In het kader van
I de ontwikkelingshulp wordt
veel gesproken over het heb
ben van een plan, over coördi
natie. Het een hangt met het
ander samen. Maar wat is nü
eigenlijk coördinatie en wat
bedoelt men ermee? Een van
de deskundigen op het weten
schappelijk congres in Gent
over de hulp aan arme landen
formuleerde het als volgt:
„Als je er veel van weet, pleeg
I je research, als je er weinig
van weet ga je studeren, als
je er niets van weet, coördi-
I neer je".
Zo is het gesteld met ontwikke-
I lingshulp: men weet er nog te wei
nig van, ondanks de ervaring van
I 22 jaar. De tijd ,is ontzettend snel
an, de ontvoogding van de we-
I reld heeft zich in enkele tientallen
jaren voltrokken, het vraagstuk is
I verschrikkelijk complex.
Ook het publiek weet weinig
I meer van ontwikkelingshulp dan
traditionele filmbeelden over
honger, armoede en overbevolking.
I Daarom zouden de internationale
instellingen meer aan public rela
tions moeten doen. Zelfs bij de be
trekkelijk kleine groep van insi
ders is de werkwijze en functie
I van instellingen op het gebied van
I ontwikkelingshulp niet bekend.
KLEINER
I /Ook in dit verband wordt ge
dacht aan decentralisatie van de
I hulp. Te grote autonome instellin-
zullen te veel een eigen poli-
c voeren, met weinig mogelijk-
I heid van democratische controle.
De politieke controle moet aan de
Algemene Vergadering van de VN
voorbehouden blijven. Kleinere
instellingen, die een bepaald as
pect van de hulp uitvoeren, zullen
gemakkelijker onder de aandacht
I van het publiek kunnen komen.
Een eerste begin van coördinatie
s: alle ontvangende landen zullen
I hun noden op tafel moeten leggen.
r zij moeten ook weten waar
I zij aan toe zijn. Dat houdt dus in,
dat de gevers op hetzelfde niveau
moeten aangeven wat van hen te
verwachten valt. En dan leeft dc
wens om, misschien door middel
van het gewenste Handvest, de
I hulp los te maken van nationale
schommelingen.
Om de hulp zo doeltreffend mo-
I gelijk te doen zijn heeft prof. Tin
bergen het plan van een beperkte
I tolunie gelanceerd, een consortium
i niet te grote ontwikkelingslan-
Uit die samenwerking kan
regionaal plan voortkomen.
Voor de ontvangende landen kan
het een stimulans zijn te weten,
dat ontwikkelingslanden met een
plan voorrang krijgen.
De tegenstelling multilaterale
hulp of bilaterale hulp Is actueel.
Een groot land als Amerika kan
gemakkelijker bilateraal hulp ver
lenen dan een klein land als Neder
land. Voor een klein land zal het
veelal ondoenlijk zijn bepaalde pro
jecten te financieren: versnippe
ring kan het gevolg zijn.
Een oplossing zou zijn: bilaterale
hulp in te passen in een multilate
raal plan, wanneer speciale rede
nen als culturele en historische
banden tussen het gevende en ont
vangende land daartoe aanleiding
geven.
BLOKKEN
Uiteraard moet voorkomen wor
den de tegenwoordig veel gehoorde
theorie over de verdeling van de
wereld in invloedssferen. Met ande
re woorden: Europa moet zich niet
alleen met Afrika bemoeien omdat
het daar toevallig historische ban
den mee heeft. Als Amerika ook
zo zou redeneren, zou Azië het
kind van de rekening worden,
want in de VS is nog steeds een
sterke stroming die zich alleen op
Latijns Amerika wil concentreren.
Het is nog een zoeken en tasten
om te komen tot de juiste wijze
van hulpverlening. Oost en West
hebben verschillende belangen en
werken langs elkaar heen. Samen
werking tussen die twee werelden
is ook nog niet aan te raden; het
Oosten wil niet en het Westen is
het onderling nog niet eens. Boven
dien is de concurrentie eigenlijk
wel gunstig voor de ontwikkelings
landen.
In de ontvangende landen mist
men vaak nog de klasse die dat
typische beroepsverantwoordelijk
heidsgevoel toont. In dit verband
denkt men wel eens met een beet
je heimwee aan de ook door Marx
gesignaleerde deugden van de on
dernemersklasse uit de vorige
eeuw, die het Westen groot ge
maakt hebben.
VERWACHTINGEN
Langzamerhand raakt de wereld
wel overtuigd van de noodzaak
van ontwikkelingshulp en het con
gres in Gent is een bijdrage ge
weest tot de discussie over de vra
gen: Hoe doen we het? en Hoe
groot moet de hulp zijn?
Het economisch instituut van
prof. Tinbergen in Rotterdam en
de universiteiten van Gent en Leu
ven zullen een studie maken, die
volgend jaar de basis zal zijn voor
een nieuw congres en zo mogelijk
voor een Handvest.
Maar anderzijds is, bij alle ge-
uraat over hulp aan arme landen
de waarschuwing op haar plaats:
laten wc toch verhoeden, dat er
valse verwachtingen in de ontwik
kelingswereld gewekt worden.
(Slot: de twee eerste artikelen
over Wereld in ontwikkeling
verschenen op mrondag 22 en
