NONNENLEVEN
Echt of vals
haar
dialoog
BLAD ZIJ
ZATERDAG 20 MEI 1967
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllliilllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllll
IIIIIIIIIIIUIIIIMlIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllillllllll
JTÊN op de 43 vrouwen boven de 21 jaar is in
de rooms-katholieke gemeenschap in ons
land religieuze. Gerekend over de hele wereld
is er één religieuze op 150 volwassen vrouwen.
Zijn deze kloosterlingen heiligen of dwazen?
Dit vraagt Lize Stilma zich af in de paperback
„Vrijwillig Levenslang"een uitgave van Hel
mond te Helmond (127 blz., 6,90).
Kloosters die in het algemeen ontoegankelijk
rijn voor buitenstaanders mochten van de
rooms-katholieke overheid door de protestantse
journaliste worden bezocht. Is dit heilig of
honds? vraagt zij zichzelf herhaaldelijk af tij
dens haar verblijf in de nonnenkloosters van
ons land.
De conclusie luidt, dat het gezelschap van Gods
achepselen nu eenmaal bont van kleur en veelvou
dig van schakering is, binnen de kloostermuren
«ijn heiligen en dwazen, zoals u en ik momenten
kennen van heiligheid en dwaasheid. Lize Stilma
tilt de sluier van geheimzinnigheid op die rond de
kloosterlinge hangt. Het meisje dat haar kloosterge
lofte aflegt belooft algehele gehoorzaamheid, alge
hele zuiverheid en algehele armoede.
bekeken
door de
bril van
een
protestantse
vrouw
Dit betekent een breuk met
het verleden, een amputatie, ook
al gebeurt het uit liefde voor
Christus. De non draagt de ring
van de „hemelse bruidegom".
de navolging van Christus zoals
hij zich terugtrok op
plaatsen om te bidden.
Bruid
Bij haar intrede is ze gekleed
als bruid. Ze draagt een witte
bruidsjapon, een wit sluiertje,
heeft een kransje in het haar en
loopt op witte pumps met naald
hakken. Maar even later worden
vier punten van haar haar afge
knipt, de bruine habijt aange
trokken, de pumps verwisseld
voor sandalen waarop Clarissen
blootsvoets lopen.
't Is allemaal wat onwezenlijk.
Echt en niet-echt. Het meisje
speelde even de rol van de
bruid. Voortaan is haar leven
van de wereld gescheiden door
tralies.
Neen, zeggen de nonnen „Een
leven dat gericht is op God". Li-
ze Stilma voelt met de dichter
mee in zijn bewogenheid om de
novice als hij zingt.
God die haar alles zal zijn
laat haar niet schreien van
pijl1
als Gij haar ee inheid zijt.
Houd, houd haai l de morgen
van uw heerlijkheid
dicht aan uw hart geborgen
tot zij Uzelf aan uw orgel
spelen hoort, o, voor altijd. -
Loodzwaar
Het is loodzwaar om klooster
ling te zijn, dat lijdt geen twij
fel. Nonnen verzekerden het de
schrijfster. De leden van de ac
tieve kloosterraden zijn voor ons
zichtbaar als verpleegster, onder
wijzeres. We zien ze rijden in
een autootje.
Leden van de contemplatieve
orden leiden een verborgen le
ven tussen de muren van hun
klooster. Hun leven bestaat uit
gebed, boete en godsbeschou
wing. De volksmond noemt ze
„bidzusters", waarvan er in ons
land zo'n zesduizend zijn.
Kloosterlingen willen de liefde
van Christus gestalte geven. De
leden van de actieve orden doen
dat door Hem na te volgen zoals
Hij goeddoende door de wereld
trok. De bidzusters betrachten
Is teakolie de
boosdoener?
Het is geen grap! Dit zeggen
we maar even. want het is een
serieuze zaak dat sommigen een
vervelende huidirritatie hebben,
waarvan teakolie wel eens de
oorzaak zou kunnen zijn. Van
medische zijde is namelijk een
onderzoek verricht naar eventue
le huid-irritatie door contact
met deze oliën, waarvan zoals u
weet een groot aantal in de han
del is. Op één merk reageerden
alle proefpersonen ongunstig, bij
alle andere merken was de uit
komst wisselend. Wie voor het
éne gevoelig was. was dat voor
het ander niet. Hebt u dus na
weeën van de sohoonmaaktijd in
de vorm van irritatie, ga dan
eens na of gebruikte teakolie de
boosdoener kan zijn. Aldus lazen
we voor u in de Consumenten
gids van april.
Ontmoeting
Hun grote offers worden ver
goed want, zegt de catechismus
voor het religieuze leven „het is
haast onmogelijk in het religieu
ze leven verloren te gaan". Zij
ruilen het aardse voor het he
melse, het vergankelijke voor
het eeuwige.
De dood is „de ontmoeting van
de bruid met haar beminde" zeg
gen de nonnen en proberen daar
bij te glimlachen „Het doet mij
sympathiek aan dat dit glimla
chen niet erg goed lukt, want
het kan stellig geen kwaad dat
ook slotzusters mensen blijven
met een hart dat kan treuren
om de dood van een geliefde"
zegt Lize Stilma.
Zij plaatst duidelijk vraagte
kens als het gaat om de armoe
de. Ze was in kloosters waar el
ke luxe ontbreekt, waar men
schoeisel draagt dat eigenhandig
gevlochten is van wat touw en
garen, maar ook in kloosters
waar bibliotheek en discotheek
tot jaloersheid wekten.
Er is een wereld van verschil
tussen vele kloosters. In sommi
ge kastijdt men het lichaam nog.
Bij de Karmelietessen gaat de
versterving ver. Er is brief
censuur. Men leeft voornamelijk
in de eigen cel, die met een
schrijftafel, een houten bed met
stromatras en een stoel zonder
leuning is „gemeubileerd". Geen
ramen aan de straatkant. Zo wei
nig mogelijk contact met elkaar.
Schrik niet van
en toe worden we opgeschrikt door het bericht
dat een degelijk huismoedertje piet flinke
schoolkinderen de benen neemt. Soms met een gast
arbeider, die dan over de grens wordt gezet. De
nuchterheid neemt na het avontuur dikwijls weer de
overhand en moeder komt een ervaring rijker
bij man en kroost terug.
Wij zullen haar niet graag met
de vinger nawijzen. Denk het u
eens in: dagelijks wassen, stof af-
nemen, poetsen, een verant
woord menu opdissen en de eind
jes aan elkaar knopen. De Neder
landse man vindt dat allemaal
heel gewoon en bijzondere com
plimentjes in het oor fluisteren
van vrouwlief is er vaak niet
.Melaats'
„Als ik in gezelschap van de
priorin en haar beide assistenten
door dit klooster loop, heb ik het
gevoel melaats te zijn. Immers,
voor mij uit gaat een non met
een bel, opdat de zusters weten
dat er een vreemde in huis is en
Tegenwoordig worden
de dames met hoogopge-
werkte kapsels argwanend
bekeken: is het écht of
vals? Soms is het duidelijk
te zien, een andere keer is
het moeilijker. Een nieuwe
sport, die veel dames bezig
houdt.
het water komt en de pruik bo-
venopr't halte haar zet, heb je
meteen droog haar. Aan een
pruik met mensenhaar zou je op
het strand niets hebben
Ook op het strand kunnen wc
nu onze sport voortzetten: is het
écht of is het vals?
men zich kan terugtrekken. Dat
gebeurt dan ook". Van de 24
uren slaapt de Karmelietes er ze
ven, werkt er zeven en tien uur
worden in de kapel doorge
bracht.
Er komt een invitatie voor de
schrijfster, de nonnenwereld zag
nimmer een leek in haar mid
den. een geweldige gebeurtenis
dus. „Ik eet uit een ruw stenen
kom en men verwacht van mij
dat ik deze schoonmaak met
droog brood, maar dat ik dat
brood van tevoren kus. De groen
te. vis en aardappelen krijg ik
ook in een ronde stenen kom ter
wijl het bestek allerminst uit-
munt door talrijkheid. Het heeft
'vóór een buitenstaander wel wat
voeten in" de aarde om 'op deze
wijze te eten".
Begeren deze mensen niets an
ders? Wie vader of moeder lief
heeft boven Mij is Mijns niet
waardig, citeren ze. Toch vinden
intredingen nauwelijks meer
plaats. Het jonge rooms-katholie
ke meisje staat liever midden in
de wereld en daarom zou het le-
keninstituut wel eens toekomst
beeld kunnen zijn, apostolaat
Geloven
Dit boekje is een indringende
verkenning geworden op een ter
rein vol (protestantse) vooroorde
len, waarbij kritische aantekenin
gen niet ontbreken Wijst de
schrijfster het kloosterleven af?
„Ik ben onder de kloosterlingen
mensen tegengekomen die duide
lijk zichtbaar gelukkig zijn met
deze exclusieve, heel-de-mens-
opeisende wijze van leven ten
dienste van Gods-volk-onderweg.
De toeschouwende buitenstaan
der kan dan niet anders dan ge
loven in het godsgeheim dat roe
ping heet Alle vraagtekens die
we geneigd zijn te zetten ten
spijt".
Op straat
Maar in Spanje het vader
land van Don Juan fluisteren
wildvreemde mannen mooie
meisjes galante niemandalletjes
in het oor. Zo maar, op straat.
De galante fluisteringen zijn
even vast verankerd in de
Spaanse zeden als de siësta en
het stierengevecht. Het Spaanse
meisje verblikt of verbloost er
niet van. Ze geeft de galant geen
klap in het gezicht. De senorita
neemt gewoon geen notitie.
Amerikaanse vrouwen raken,
in eigen land niet van streek
door fluiten, in Frankrijk niet
als ze worden bewonderd, in Ita
lië niet als een man ze knijpt,
maar een vreemde die romantie-
kerigheidjes in je oor fluistert.
Grijsaards
De gefluisterde complimentjes
heten „piropos." Deze ontboeze
mingen te voorkomen is hetzelf
de als proberen belletjes uit
champagne te verwijderen. Klei
ne jongetjes fluisteren piropos
op weg naar school, oude man
nen die met stokken lopen van
de banken in de parken. Vader
die met twee krijsende kleuters
onder de arm loopt, slaagt erin
tussen twee kreten een piropos
te plaatsen.
Ernstig
Spanjaarden beschouwen piro
pos als een ernstige zaak. Het is
bijna een belediging van de na
tionale trots als een vrouw doet
alsof ze geschrokken is. Niet rea-
haar, het kan beter in model
worden gebracht, het is soepel
en kan op allerlei manieren ge
kapt worden. De prijs spreekt
wel een woordje mee. Het jonge
meisje dat voor een avondje uit
ook wel eens een valse vlecht
wil hebben, wil daar wel een
paar tientjes, maar uiteraard
geen honderdjes voor uittrekken.
Maar naar onze mening is het
duidelijk te zien dat het „dood"
haar is. En dat deze mening
door velen gedeeld wordt, blijkt
uit het feit dat er steeds meer
vraag komt naar „mensenhaar".
U vraagt zich missohien af,
waar dat haar vandaan komt?
Nu, de Koreanen verdienen er
flink aan, want die leveren
enorm veel haar af. De Kore
aanse pruikenmakers hebben het
voordeel dat er daar in Korea
een overvloed aan los haar is, en
dank zij de lage arbeidslonen
kunnen pruiken gemaakt wor
den die in heel de wereld aftrek
vinden.
De kwaliteit van „na-
naak-haar" wordt wel steeds be
ter, er wordt flink aan gewerkt!
Een bijzonderheid dit seizoen is
een strandpruik, gemaakt van
dynel met een permanente krul
en volkomen waterproof.
Als je met kletsnatte haren uit
ONS gesprek over „Als
't kindje binnenkomt"
is bijzonder aangeslagen.
Veel lezeressen herinneren
zich door het lezen van 't
een of ander weer iets, en
wat zo leuk is pakken
de pen en laten ons ook
mee genieten.
Luistert u n
te R. „Zaterdag las ik in Dia
loog over verschillende geboor
te-aankondigingen. Het kwam
mij toen in gedachten hoe ik
als kindermeisje (ik was toen
twaalf jaarin de jaren
rond negentienhonderd bij bu
ren en vrienden de geboorte
van eezr baby moest gaan be
kendmaken.
Gewoonlijk deed de baker
dat; bij deze familie was de
baker vrij oud. Ze zag er tegen
op, dus moest ik het doen.
Met een schoon schort en wit
geschuurde klompen (het was
op een dorp) ging ik erop uit.
„De complimenten van en
dat zijn vrouw bevallen is van
een zoon (dochter) en of u
eens komt kijken."
In de loop van de week kwa
men de genodigden op kraam
bezoek. Ze brachten in een
i'ooodschappenmandje met een
helderwitte theedoek erover,
iets mee voor de kraamvrouwe,
beschuit, een ontbijtkoek of
een krentenbrood. De be
zoeksters werden getracteerd
ip thee en een glaasje aniset-
Hulp
Over kraambezoek weet me
vrouw B. te V.: Zij kreeg een
tweeling, terwijl er op één ge
rekend werd. „Doktersonder-
zoek had je in die tijd nog
niet." De buurt liet mevrouw
B. niet in de steek: „1 Was
even moeilijk voor ons, dc
zuster liet het na drie dager
afweten het was haar te druk
Mijn man moest toén insprin
gen. Dat ging ook eigenlijk
niet, want we hadden een ei
gen bedrijfje.
Maar van alle kanten kwa
men de mensen uit de buurt
wat brengen. Na een paar da
gen hadden we tachtig eie
ren in huis en kleertjes voor
de tweede baby in overvloed.
We kregen gelukkig ook hulp:
een niet zo jonge vrouw, die
als een moeder voor ons zorg
de! Nu zijn de kinderen groot,
maar de herinneringen blij-
Door de vloer
Herinneringen ook van me
vrouw K. te S.: „Het was
maart 1946 en de geboorte van
de baby aanstaande. Mijn
schoonzuster kwam het huis
een goede beurt geven; 's mid
dags gingen we even naar bo
ven het kamertje bekijken
waar alles klaar stond om de
bai'oy te ontvangen.
En toen, plotseling zakte de
vloer onder ons weg en vielen
wij. Wat was er gebeurd? De
houten balken ondkr de vloer
waren door het vocht weggerot
en begaven het juist toen
Mijn man belde de huiseige
naar, en de volgende morgen
vroeg stond er al een aannemer
met zijn knecht op de stoep.
Bij mij begonnen de eerste te
kenen van de geboorte merk
baar te worden en mijn man
vertelde dit aan
Nederlandse vrouwen die daar
hun zegje deden troffen ons
bijzonder onaangenaam.
Ongewenst
mevrouw B- te H.: die
beslist niet over abortus sprak
maar wel het onderwerp „onge
wenste baby" aansneed. Enfin,
hoort u zelf maar: „Ik zou
graag iets willen zeggen tegen
al die a.s. jonge moedertjes die
een „ongewenste baby" ver
wachten.
Mijn man en ik moesten in
de oorlog „haastig" trouwen en
toen ik de hongerwinter onze
dochter geboren werd. was er
echt geen klokkengelui bij, al
klonken er wel schoten.
Maar wat heeft deze „onge
wenste baby" ons leven mooi
en rijk gemaakt. Ze is altijd
het kind geweest waar we de
meeste liefde en hartelijkheid
van kregen. Waar we het best
mee konden praten en nu ze
getrouwd is ben ik altijd weer
blij als ik haar belletje hoor.
Daarom zou ik willen zeg
gen: „Toe, moedertjes, ver
wacht uw kindje met
blijdschap en heel, heel veel
liefde. U krijgt het met rente
vroeg 'm ook of hij erop wilde
letten dat de kinderen niet zo
geplaagd werden.
Nou, dat zou hij doen hoor.
Hij noemde zelfs enkele jón
gens uit de buurt die het vol
gens hem deden, maar hij zou
ze wel krijgen! U begrijpt dat
het met^ de plagerij gelijk afge-
Jaloers
Nog eens de jaloerse klsuier
mevrouw B. te S- zegt daaro
ver: „In het beg'n vinden de
kinderen het prachtig als ei
een baby'tje bij is. Als na een
paar weken het nieuwtje erai
is, kunnen de kinderen totaa
veranderen.
Bij mij werden ze erg ja
loers, mijn tweede zoon bijv.
werd onzindelijk. Ik laat ze
dan een beetje meehelpen, als
grote attractie ge:dt: wanneei
baby klaar is mogen jullie het
even vasthouder. Al met ai
vind ik het hartverwarmend
dat elk baby zo met blijdschap
ontvangen wordt. De kindeken
willen er altijd wel een broer
tje of zusje bij hebl-en."
Tot slot nog twee reacties
van kinderen. Mevrouw K. tc
L. weet nog: Vijfenveertig
jaar geleden was ik in een ge
zin waar her derde kindje gebo
ren werd. Tante komt op be
zoek en zegt tegen de oudste
zoon van acht jaar: „Heeft de
ooievaar een zusje gebracht?"
„Nee tante" zegt Max, „het is
uit de rib van mama.
En mejuffrouw K- te dH.:
„In januari kreeg mijn neefje
een zusje. Bij hem lag het
Kerstverhaal nog vers in 't ge
heugen, en toen de volgende
morgen twee heren op oezo^c
bij de bovenburen kwamen, en
hij dat zag, rende hij naar zijn
moeder en vroeg „Zijn dat de
herders? Ze weten zeker niet
dat het kindje bij ons is, ze
benne verkeerd
Plagen
Hij ging onmiddellijk meer
personeel halen: 's middags om
vier uur was de vloer klaar. Ik
neb nog nooit mensen zo hard
ien werken als die dag-
Daarna hebben wij vlug de
kamer in orde gebracht, 's
Avonds werd de baby geboren
een flinke dochter van zeven
rond, die niet van de val had
»eleden."
Nu e
u de
het nieuws" gezien over dc
..abortus provocatus?" Wel
heelandere kant van ons
derwerp, maar vooral die
We hebben het ook al gehad
over de schrik die men broer
tjes en zusjes kan geven door
de opmerking: „Ik neem het
kindje meeMevrouw R- te
O. kreeg er ook mee te maken,
en loste het pedagogisch op.
„Toen onze derde zoon geboren
werd, waren de twee andere
jongens van vier en drie jaar
erg blij met hun broertje.
Maar ze werden door een buur
jongen erg geplaagd, hij zei nl.
dat hij 't broertje weg zou ha-
Dan kwamen mijn kinderen
,'illend en schreeuwend binnen,
zo bang waren ze daarvoor. Ik
liet die jongen toen in huis roe
pen en vroeg hem of hij voor
HET LAATSTE LIJDEN
Er is in het leven over het begin daarvan spraken
we uitvoerig met elkaar in de vorige dialoog niets
zekerder dan de dood. Het afscheid van onze liefsten
ervaart ieder.
Misschien gaan sommigen van ons zwaar gebukt on
der de wetenschap dat een familielid ongeneeslijk ziek
is. Vertelt u het de patiënt? Waarom wel of waarom
niet?
Bent u gelukkig met de steeds voortschrijdende me
dische wetenschap, of vindt u dat het lijden nodeloos
verlengt? En wat denkt u van euthanasie?
Het sterven brengt in een geordende maatschappij als
de onze vele consequenties administratieve
rompslomp, financiële, er moet, hoe zwaar dit valt, di
rect gehandeld worden. Welke voorzieningen treft u?
Bedienaars, juristen, notarissen, verpleegsters, dokto
ren, dominees en hun vrouwen die vertrouwd zijn met
alles wat rond het laatste lijden nodig is: op u doen wij
speciaal een verzoek. Misschien zijn er tips of raadge
vingen waarmee u anderen kunt helpen. Iedere deelna
me aan ons gesprek is welkom over Het laatte lijden,
en daarmee bedoelen we ziekbed, sterven, begrafenis,
rouw. regelingen. Schrijft u meteen?
De ambassades in Spanje krij
gen soms vrouwen op bezoek die
drukte komen maken over piro
pos. Want Franse en Ameri
kaanse jongens gaan ook fluiste
ren een nieuwe variatie. Maar
of ze evenveel talent hebben?
In een brochure „Spanje voor
Amerikanen" wordt opgemerkt
dat de inwoners van het land
een aangeboren neiging hebben
om aardige woordjes tegen aardi
ge dames te zeggen overigens
zonder bijbedoelingen en geheel
platonisch.
Hoe dol we ook op galanterie
cn kleine vleicrijtjes zijn ge
woon doorgaan met aardappelen
schillen en slopen strijken, lieve
hospita. Onze Nederlandse man
nen zijn brave echtgenoten en
menen het best als is piropos
hun niet aangeboren.
Receptenboek
Het Havermout Voorlichting
Bureau, Postbus 9019 Amsterdam
zend na aanvraag per briefkaart
of telefoon (020-15.39.94) een
alleraardigst receptenboekje kos
teloos toe.
Nodig: 2 eieren 4 eetl. melk
200 g fijngesneden ham 2
eetl. fijngesneden ui 100 g ha
vermout 2 theel. knoflookpoe
der, 1 theel. sambal oelek-aroma
naar smaak 2 eetl. tarwebloem
paneermeel, margarine of
boter.
Klop de eieren los met de
melk. Doe de andere ingrediën
ten erbij, meng met de vork alles
tot een samenhangend geheel.
Vorm er vier platte koekjes van,
bestrooi ze met paneermeel en
bak ze in ongev. 10 min. aan
beide kanten bruin. Warm of
koud, bij koffietafel of avond
maaltijd.
O wat een uil ben je, zei ik
tegen mezelf toen ik de Open
Brief van de vorige keer las en
juist had bedacht dat het de
volgende dag Pinksteren en, alsof
het niet opkon, moederdag was.
Had ik daaraan nu niet beter
moeten denken? Een mooi vlecht-
werkje moeten maken? Geloof,
wat-wij-zijn in deze wereld, Pink
steren? Vrouw, eventueel moeder,
in ieder geval kind. En dan dat al
les in een verheven verband?
Goed, goed, het is hier geen me
ditatie. Maar het had wel wat min
der „apart" gekund. Natuurlijk
stoort een brief zich niet aan
zon- en feestdagen. Ik weet nog
hoe vroeger eens een broertje van
me, tijdens de oorlog een zomer
vakantie lang in Friesland loge
rend, aan mijn moeder op haar
verjaardag schreef: lieve moeder,
nu weet ik hoe een koe een kalf
krijgt en was er ooit mooier
verjaarsbrief?
KN zo is het ook hier-, de onder
werpen mogen komen en gaan,
als het contact er maar is; ja, het
is gek, maar eigenlijk zou je dan
moeten zeggen dat het onderwerp
er dan nieteens zo toe doet Niet
wat in de brief staat is dan de
„inhoud" maar het verstaan dat
de brief teweegbrengt domweg de
plof in de bus, het adres op de en
velop, de lettertjes in de krant.
Schrijf desnoods het spoorboekje
lovingstijd tegen me als we weer
voor een periode van studeren en
ver van elkaar wonen stonden, en
pas veel later heb ik dat goed be
grepen, voor mij moest een brief
toen „mooi" zijn, ook in dat opzicht
was hij ouder en wijzer dan ik
(en is dat altijd een beetje geble-
Toeh voelde ik mij nu wat te
kort geschoten, gewoon niet bij de
tijd. Hoe komt dat, dacht ik, dat je
zo voortbaggert. Wel, gauw ge
zegd: als ik 's morgens mijn voeten
op de vloer zet, ligt de dag als een
berg zand voor me. En die berg
moet opzij. Anders zie ik de vol
gende dag niet.
Zo kan het gebeuren dat ik
Pinksteren pas zie op zondagmor
gen. En moederdag onder grote
hilariteit gevierd wordt als ik wil
koffieschenken en iedereen roept:
hé. hé, dat mag niet vandaag,
weet u niet dat mevrouw hiernaast
helemaal niets doet? en een van de
de kinderen proestend van de lach
een sliert gouden regen uit de
tuin naast mijn koekje legt.
Ik zit dan, omringd door het
zotte stel, minder moeder te zijn
dan ooit, en ik geloof dat het juist
dat is wat me zo intens gelukkig
en dankbaar maakt: mens te mo
gen worden nu mijn kinderen men
sen worden. Al dat aparte, dat z.g.
moederschap, wordt vager naarma
te het mens-zijn belangrijker
wordt, en er is eigenlijk geen dag
waarop ik harder lach om moe
derdag dan op de zo geheten dag
van bloem- en zeepgeuren.
Want wat gebeurt e
eens nadenken, met o
Wat mogen we, ieder voor zich,
zijn. Anders gezegd: wat wil
God van ons, indeze wereld, voor
de tijd dat wij hier leven. Daarop
is in'vele variaties maar één ant
woord mogelijk: zijn liefde door
geven. Eigen aard daartoe leren
verstaan. Eigen mogelijkheden zien
en bijvoorbeeld eigen gedachten
onder tucht stellen en ontwikkelen,
zodat we niet altijd napraten of
slordig denken, tijd verbeuzelen,
of nog erger: het bewoonbaar ma
ken van de aarde aan de mannen
overlaten.
I aanleg herkennen, langs eigen
wegen met voor ieder andere,
eigen levensomstandigheden mens
worden. Dat betekent voor de een
trouwen, en wie weet, in het huwe
lijk volledig zichzelf worden.
Voor de ander is het werk en in
dat werk uitgroeien. Voor weer een
ander misschien beide, huwelijk en
werk, elkaar aanvullend en stimu
lerend om je te maken tot wat je
moet worden.
Niemand weet dit van te voren
van zichzelf. Daarom moet eigen
lijk ieder meisje voor beide worden
opgeleid. En daaraan ontbreekt zo
een en ander. Daaraan heb ik ook
de brief te danken die ik a) zacht
jes aan ben gaan beantwoorden.
Een revolutionaire brief. Brief
van een vrouw die, ongehuwd, met
een prettige zinvolle baan, verlangt
„Zien we" zo schrijft ze „naar
andere culturen, volken, dan
blijkt dat het hebben van een kind
lang niet altijd schande is. Is het
eigenlijk niet te gek om los te
lopen dat wij in onze verlangens
moeten wachten tot het een of
andere Klaas of Piet belieft ons
ten huwelijk te vragen en dan
plotseling ons een air aanmeten
alsof we weet ik wat in de we
reld hebben gepresteerd?"
„De gehuwde vrouw is vaak be
lachelijk in eigenwaan. Om maar
niet te spreken van moedertrots.
Er zijn vrouwen die zo een heel
leven niets meer doen. Ze ver
zorgen een huis, kleding enzo
voort, maar ze groeien innerlijk
nauwelijks meer en ze leven voor
het grootste deel in het potsier
lijke misverstand dat zij zó de
grootste prestatie hebben geleverd
leveren kan".
TK ben het een heel eind met mijn
vriendin eens. Gehuwd zijn is
een vorm van naastenliefde (een
prachtige vorm) met biologische
gevolgen, meestal. En het is op
zijn zachtst gesproken naar als je
graag met je lichaam leeft en
verlangt èn een zeer nabije naas
te, hier: een kind, wilt hebben,
en je kunt dit naar jouw inzicht
volledig mens-zijn niet bereiken in
onze maatschappij, niet zonder
enigszins buiten die maatschappij
te vallen.
Dit kan ik helemaal navoelen.
Echter voorlopig even een notitie
hierbij. Een kind is een vrucht van
twee mensen. Boven elke mense
lijke verhouding staat Gods lief
desgebod. Boven elke gewenning,
elke adat, elke maatschappij. Bo
ven IJsland, boven de Zuidzee*
eilanden. De anthropologic ver
ruimt de blik maar redt niet uit
nood. Ze dwingt tot nadenken.
Maar Gods liefdesgebod nodigt tot
leven. Wie een kind wil en de va
der slechts als middel beschouwt,
zondigt tegen deze man, schendt
het gebod.
Hoe wil je dit rijmen met me«r
je-zelf worden?
