Textielarbeider
doctor in
de theologie
Drieduizend mensen
in betonnen kerk
PETER BOLINK (43) GISTEREN GEPROMOVEERD
GEESTELIJK
LEVEN
ZATERDAG 20 MEI 1967
(Van onze kerkredactiel
JE hoort zo vaak van die jubelende berichten
over vereniging van kerken op de voor- otQITlKerKen
malige zendingsvelden. En natuurlijk, dat is Men beweert vaak, dat de jon-
- - i, ,11. ge kerken de kerkelijke verdeeld-
prachtig. Maar weinig besett men wat er ane- heid als een lastige erfenis van
maal achter zit, de geweldige moeite en strijd, het westen beschouwen, die ze
van zich afschudden zo gauw
die aan zo n vereniging is voorafgegaan. dat maar mogeiijlt iS. Boiinks
studie toont aan, dat dat niet
Aldus de kersverse doctor Peter Bolink (43)twin- zonder meer waard is.
tig jaar geleden nog textielarbeider in Nijverdal,
gisteren gepromoveerd aan de Vrije Universiteit bij
prof. dr. J. van den Berg op het proefschrift „To
wards Church Union in Zambia".
In 1945 begon Bolink te stude- loren dreigt te gaan. Als de mie-
De theologische problematiek
met de dogmatische geschillen
van het Westen zegt hun inder
daad niet veel, maar des te meer
spreekt hen het verschillend
ethos aan, dat in de diverse ker
ken is gegroeid.
Bovendien: de zendende ker-
Mr. L. Poll: Bijdrage tot troost en luxe
1\/JAG ik vragen naar uio verheven godsdienst? Mijn belachelijk samenraapsel van
bijgelovige meningen heetDit is de manier waarop volgens Carlo Sforza
(1873-1952), die het weten kon, de oude Chinezen naar eikaars godsdienstige over
tuigingen informeerden. Hierachter stak een beleefdheid die op verdraagzaamheid
berustte. Maar in iedere godsdienst die de naam waard is, steekt een onverdraag
zame kern. Ondertussen is onverdraagzaamheid ook een zeer menselijke ondeugd.
In de praktijk zal men dus altijd aantreffen een zekere vermenging van echte en
onechte intolerantie. De echte onverdraagzaamheid hangt dan samen met een nimmer
prijs te geven waarheidskern, en de onechte met een al te menselijk fanatisme.
ren aan' dTXSog^che VchS M n?e, op™,en. ia er we,
van de Vriie Evangelische Ge- een al te ijverige werkster. U perkte zendingsterrein. Met ge
meenten in Utrecht Daarna volg- moet het maarzmh een ja- volg ia dat de jongekerken m
^eeTaarïandTS^de vo'or^n atuSn^'^ atamherhen kregen Stam- maar
iwee jaar aan ue «ei v«'«'u« 00k taaltegenstellmgen vormen
dlngahogeschool in Oegstgeest dan grote struikeiblokken. Alleen
Hi] zou naar het zendingaveld MnPIZaam in een land als Zambia worden
van de vrije evangelischen op al ,3 verschillende talen gespro-
Samosir (Indonesië) gaan Maar Gedelailleerd beschrijft Bolink ken.
(lil k ,r was' maakte de moeizame proces, dat al in Het zijn dan ook voornamelijk
politieke situatie van die tijd dat begon en in verschillende de niet-theologische factoren, die
onmogelijk. etappes heeft geleid tot het kerkverenigingen zo'n moeilijke
f-, a ontstaan van de Verenigde Kerk zaak maken in de jonge kerken,
bebaar van Zambia. In 1965 was de „Maar", zegt Bolink, „is het
laatste fusie een feit. Kerken bij ons in het meeste eigenlijk
De vrije evangelischen maak- van congregationalistische, niet hetzelfde?"
ten toen het oecumenische ge- Frans-gereformeerde, Schots-
baar, om Bolink af te staan aan presbyteriaanse en methodisti- CiI
de Nederduitse Gereformeerde SChe afkomsthebben zich hierin JtCIMliyeri
Kerk in Zuid-Afrika. Na een stu- waneengesloten. De kerk telt Wi, k d B
diejaar in Pretoria arriveerde 33.000 belijdende leden. JJ'
hij dan in 1954 in Zambia „Mijn kerk, de African Refor- lmKs stelImSen
(destijds nog Noord-Rhodesië). med Church (in 1964 zelfstandig fn de kerkelijke en missio-
Zijn keus viel mede op dit land, geworden, 20.000 belijdende le-
omdat daar zijn aanstaande den), zit er nog niet bij, maar
vrouw als zendingsarts werkte dat zal mettertijd toch nog wel
(en nog altijd werkt, hoewel ze komen. Moeilijker ligt het met
inmiddels moeder is van een ge- de Anglicaanse Kerk (25.000), ge
zin van zeven kinderen). zien hun hoogkerkelijkheid,
De eerste zes jaar leek Bolink maar ook daar groeit de be-
meer architect en bouwopzichter, langstelling. De hele herenlgings-
dan zendeling. Hij „bouwde"
drie kerken. Nadien ging hij
zich meer met het onderwijs be
zighouden. Nu is hij docent aan
de Theologische School te Madzi-
moyo.
Wat bewoog hem dit onder
werp voor zijn promotie te kie
zen? „Als je in de rimboe zit,
kun je moeilijk anders dan een
lokaal onderwerp kiezen. Daar
bij heb ik vooral oorspronkelijk
bronnenmateriaal willen vastleg
gen voor het nageslacht, dat ver
arbeid in Afrika is het
nog steeds nodig erop te wij
zen, dat de opvatting, als zou
den de volkeren van Afrika on
der de vloek van Cham liggen
een opvatting, die eveneens
onder Afrikaanse christenen
gevonden wordt berust op
De zending moet rekening
houden met de mogelijkheid,
dat een vanuit het westen in
Afrika gepropageerde „theolo
gy of the death of God" niet
alleen op onbegrip, maar ook
op wantrouwen zou stuiten.
De Afrikaanse kerken in
Zambia moeten overwegen, om
in de officiële erediensten
meer gebruik te maken van de
op inheemse melodieën getoon
zette christelijke liederen die
in het godsdienstige leven in
de dorpen grote populariteit
genieten.
Het is nodig, dat een inter
kerkelijk samengestelde studie
commissie de nog niet of
slechts oppervlakkig geëvange
liseerde gebieden in Cen-
traal-Afrika nauwkeurig in
kaart brengt, en dat op grond
daarvan de „„zendende" en
„ontvangende" kerken geza
menlijk een plan de campagne
gaan opstellen.
Kanteloep
kerkvereni-
T\E berichten ovi
gingen, die
maat van de klok
kerken tot ons komen, worden
nogal eens aanvechtbaar uitgelegd.
Aan de ene kant wordt wel eens
een jubelstemming gewekt, zo in
de geest van: „Zie je wel, die
dogmatische verschillen waarover
men zich in de „moederkerken"
zo druk maakt, betekenen zo wei
nig, dat men daar de kerkmuren
zo gauw mogelijk omver trekt."
Als dan een kerkvereniging
mislukt (zoals recent in Kame
roen en in Nigeria) of zich weer
een scheuring voordoet, zoals ver
leden jaar in de Verenigde Kerk
van Zuid-India, staat men aan de
andere kant weer klaar, om te
zeggen: „Zie je wel, dat het maar
de oecumaniakken zijn, die der-
Selijke verenigingen doordrijven;
e gewone mensen, het kerkvolk,
voelt wel degelijk aan, dat de
dogmatische verschillen belang
rijk zijn en wil zijn leer niet prijs
geven aan een eenheidstheologic."
Van beide kanten wil men deze
voorbeelden tot lering voorhou
den aan de kerken hier.
Het is de verdienste van Boiinks
proefschrift, dat hij nuchter wijst
op werkelijke redenen, die kerk
vereniging in de jonge kerken
vaak in de weg staan en die wij
geneigd zijn over het hoofd te
zien: de zogenaamde niet-theolo
gische factoren.
En hoe staat het wat dat be
treft bij ons in het westen?
(Van onze kerkredactie)
Deze week is de opmer
kelijke nieuwe rooms-ka
tholieke kathedraal van
Liverpool ingewijd. Vijf
jaar heeft men gebouwd
aan dit ongewone, indruk
wekkende gebouw. Het
heeft veertig miljoen gul
den gekost.
Het is een rond gebouw
met een middellijn van
bijna honderd meter. Drie
duizend mensen kunnen
rondom het centrale hoog
altaar plaats nemen. De
kerk is hoofdzakelijk van
gewapend beton gebouwd.
De bekroning ls een bijna
dertig meter hoge lan-
taarn-achtige toren, die
zestien prachtige glas-in-lood-
ramen heeft in alle kleuren
van d eregenboog. Drie onder
brekingen met wit licht sym
boliseren de Drie-eenheid.
Met de stalen siertorentjes
mee weegt de toren meer dan
tweeduizend ton.
De ongewoon gevormde
klokketoren (midden op de fo
to) is van beton en versierd
met een abstract beeldhouw
werk.
Het decor binnen is van
strenge eenvoud. Er zijn bre
de open ruimten en er is nau
welijks een kruisbeeld, heili
genbeeld of schilderij te zien.
circustent".
„Als
wierp, is protestant.
idereen het mooi
Voor tv-camera's is er een vondt Zou ik ontmoedigd zijn
speciale galerij. Auto's kun- geweest. Als het publiek iets
nen worden geparkeerd onder aanvaardt, is het gewoonlijk
de (marmeren) vloer.
Bij de ingebruikneming af
gelopen zondag waren onder
andere premier Wilson, pre
mier Lynch van Ierland en
kardinaal Alfrink aanwezig.
aldus
Llverpools nieuwe kathe
draal is het volkomen tegen
gestelde de anglicaanse kathe-
De fundering werd gelegd draal in de stad. Dit is
in 1933. De oorlog zette het waarschijnlijk de laat etska-
werk stop toen alleen de cryp- thedraal dle jn gothische stijl
te nog maar klaar was. Men Sn
schatte na de oorlog, dat het gebouwd wordt. Begonnen ln
afbouwen van het oorspronke- 1901 is deze nog steeds niet
lijke ontwerp (van sir Edwin voltooid.
Luteyns) 270 miljoen gulden
zou gaan kosten. Daarom gaf Nog een bijzonderheid: de
men de voorkeur aan het re- ontwerper van dit machtige
volutionaire ontwerp van Fre- anachronistische bouwwerk,
derick Gibberd. De inwoners wijlen sir Giles Gilbert Scott,
van Liverpool spreken al van was rooms-kathollek. Glb-
"PiE vergeten (en ook verouderde) Zwitserse apolo-
geet Jean Fréderic Bettex (1837-1915) heeft het
in een van zijn boeken eens zó geformuleerd: „Haat
de wereld Christus om ons, of haat ze ons om Chris
tus' wil?" In alle vragen omtrent de antithese, de
fundamentele kloof tussen geloof en ongeloof, doet
men goed zich deze treffende formulering te her
inneren.
In een meer zelfverzekerde Vandaag is de slinger naar de
periode werd die antithese, voor- andere kant doorgeslagen,
al door calvinisten uit de school
van Kuyper, van het eigen
kamp uit nadrukkelijk gesteld,
Het valt mij al jaren lang bij
mijn lectuur of al luisterend op,
dat de onherleidbare rest van
ergernis, die het evangelie geeft
aan hen die het niet willen aan
vaarden, nauwelijks meer wordt
genoemd. De indruk wordt ge
wekt dat, als wij maar de me
demenselijkheid naar de eis van
de tweede wetstafel betrachten,
de weg voor de buitenkerkelijke,
de mohammedaan, de boeddhist,
(Van om, onderwljsrcclacteur) de brahmaani de heiden, de jood
is geëffend. De wereld haat
Christus om onzentwil.
Schoolverlatersdagen w
9 Een soort masochistische stem
ming heeft zich van een groot
Het rooms-katholieke maandblad „School en godsdienst" deel der christenheid meester
heeft het april-nummer een in onze ogen merkwaardige gemaakt,
titel meegegeven, nl. „Schoolverlatersdagen", lezen wij in
Onze Vacatures.
In r.k.-kringen bestaat hier en daar de gewoonte aan het
einde van het zesde leerjaar een afsluiting te houden. Die
duurt drie dagen, soms korter. Oorspronkelijk waren de
programma's sterk religieus gericht; vernieuwing van de
doopbelofte komt men nog al eens tegen.
Daartegen schijnt nu verzet te rijzen. Men wenst- niet
„de Religie te verdrijven", maar wel een wijziging van het
programma, waarin het religieuze is geïntegreerd, doch ook
andere facetten aandacht krijgen. Het nummer bevat een
Schoolschrift
Wat schieten wij erbarmelijk
tekort,
zegt spreker zeven, en ook
alle anderen
willen zich graag vandaag
Maar de moderne intelligentie
aantal verslagen van dit soort bijeenkomsten en het zal (waarover ik verleden week
niemand verbazen dat hierin de sexucle opvoeding een be-
langrijke plaats inneemt. Dat onderwerp schijnt
katholieke kring „in" te zijn.
,Altyd vooruitgang"
In het fraai uitgevoerd en tweetalige (Engels en Zuid-
Afrikaans) Bantoe-onderwijsblad staat een artikel ter gele
genheid van het feit dat er een pensioenregeling tot stand
is gekomen voor de onderwijzers.
De laatste vijftig jaar is onze positie aanzienlijk verbeterd,
schrijft de redactie. Elke paar jaar was er een salarisverho
ging en oudere collega's weten dat hun salaris sinds 1930
vertienvoudigd is. De redactie is er voorts van overtuigd dat
„ons ook seker in die toekomst zal klim en klim namate
omstandighede verander. Gelukkig was daar in Suid-Afrika
vir niemand ooit agteruitgang nie; nog net altyd vooruit
gang".
schreef, naar aanleiding van
Osmose door Helen Knopper)
kijkt daar dwars doorheen.
Onder een lijsterbes in de
vogelbuurt
zitten Bouman, Groenman
en Den Besten,
aan God gewaagd en aan
het Westen,
door hun gezin gestuurd.
Zij praten daar met
Delftgaauw, Van den Berg
DippelPolak, Van Peursen,
Kwant.
Hun gebundeld groot
verstand
loert op een dwerg.
Wat zijn zij aardig, deze
solide Christenen,
dodelijk verontrust om hun
kampvuren,
open voor het mysterie van
hun buren,
de humanistenen.
Met Niebuhr, Buber, Barth,
Marcel en Fromm,
Tillich, Heidegger en vooral
Teilhard
slaan zij zacht en lief elkaar
op hun Christendom.
Poll zegt met deze dodelijke
satire o ngeveer dit: achter hun
ruimheid en tolerantie schuilt
satire ongeveer dit: achter hun
heid. De zogenaamde openheid
van deze lieden is maar schijn.
Het moet heerlijk zijn, zo zelf
verzekerd te wezen, ook, ja
juist, in hun wereldwijde vaag
heden.
O, zo te zijn als zij, zo intens
vaag, voldaan, en ruim als
oceanen,
zo binnengaats en altijd
samen,
dat kan geen mens.
Onthullend
Ik vind dit niet alleen een
bijzonder knap, maar ook een
onthullend gedicht, onthullend
ook naar de kant van de dich
ter. Aan het eind van de ko
mende zomer gaan gereformeer
de leidende figuren beraadslagen
over de manier waarop van
daag het evangelie moet wor-:
den gebracht aan intellectuelen.
Een vers als dit is yoor zulk
een gesprek een voortreffelijke
bijdrage.
Het onthult ten eerste dit:
het christendom, gepredikt als
min of meer samenhangend
stelsel, als denkwereld, als le
vensovertuiging, moet falen,
ook wanneer vrome, wijze,
knappe en nobele mensen zich
hiervoor geven.
Gij in Vlaanderen
Ik citeer hier uit een vers
„De nieuwe goden" van K. L.
Poll, voorkomende - in zijn nieu
we bundel Bijdrage tót troost
De Koninklijke Vlaamse Acadamie voor taal- en letterkun- en iUxe (Meulenhoff, Amster-
de te Brussel heeft een verklaring uitgegeven, waarin wordt fiqfn p
gezegd dat het gebruik van „je", jijen „u" moet worden dam' b'90); zal
bevorderd. „Ge" en ,.gij" leeft nog bij de meeste Vlamingen, vermoedelijk een weekeind van
maar door een verheugende uitbreiding van het verzorgde Wijsgerig Perspectief of een an-
Nederlands winnen „je', ,jij" en „u" geleidelijk veld. der oecumenisch comité hebben
De Vlaamse Academie gelooft echter dat men de ontwikte- meegemaakt ZelJ voelt hij zich
ling niet moet forceren en de gij-vormen verbieden. Men
betreurt het dat de Academie niet is geraadpleegd bij het een dwerg onder de reuzen.
opstellen van de onlangs gepubliceerde voorstellen tot wij
ziging van de spelling van de bastaardwoorden.
Maximaal 30 uur
In het orgaan van het Christelijk gymnasiaal en middel
baar onderwijs schrijft de heer W. de Boer over ,,de realiteit
van de Mammoetwet". Uitstel van de ingangsdatum kan
alleen worden bewerkstelligd door een nieuw wetsontwerp,
dat beide Kamers moet passeren. De kans hierop lijkt mij
minimaal.
De heer De Boer vindt het niet nuttig na te kaarten.
Liever ziet hij dat de onderwijsorganisaties zich erop be
zinnen hoe met beperkte financiële middelen de Mammoet
wet kan worden gerealiseerd zonder dat de positie van de
docenten daarbij in het gedrang komt. De suggestie van de
staatssecretaris om het aantal lesuren van 34 tot 32 terug
te brengen, opent daartoe de mogelijkheid. En om de vrije
zaterdag ook nog mogelijk te maken zou het doelmatig zijn
om het aantal wekelijkse lesuren maximaal te stellen op 30.
Het ventje zegt benauwd:
ik geloof u niet.
De reuzen omsingelen met
sympathie
de kleine, brengen hem haar
Driebergen. Hij geniet van
thee, koek, een glaasje rode
port.
Zij knuffelen hem als mens
onder de mensen,
kennen zijn voornaam en
zijn wensen,
wassen zijn bord.
Zij hebben onverdeeld
plezier. Het forum
over alleen-zijn-nu begint
na achten.
Dan is het tijd voor rimpels,
voor klachten,
als decorum.
Getuigenis
Het evangelie is: de opgestane
en terugkomende Heer, die on
berispelijk was, maar een ma
ximale ergernis heeft opgewekt.
Prediking van het evangelie
moet geen pleidooi zijn, doch
een getuigenis van persoonlijk,
fundamenteel, onwrikbaar ge
loof. Niet in papieren, maar in
het levende Woord. Die de
akoestiek vormt voor het ge
schreven Woord.
Men kan twee, tien, honderd
mijlen meegaan, doch er komt
een punt waar de wegén schei
den. Maar het gedicht maakt
ook duidelijk, dat de „dwerg"
zich niet alleen stoot aan de
zachtheid en liefheid, waarmee
de apologeten elkaar op hun
christendom slaan, maar tevens
aan de onherleidbare rest.
Met zijn moderne intelligentie
(zeer te duchten) ziet hij drom
mels goed dat wat deze mensen
ten diepste beweegt en leidt,
een geloof is in geopenbaarde
waarheid. Als hij eerlijk is (en
dat wil hij zijn), zal hij moeten
toegeven dat wat hem ten diep
ste ergert, niet is, hun zelfver
zekerdheid, maar hun zeker
heid.
DR. C. RIJNSDORP.
Engel Angel-
'r M4S
küUii CE MO NT
WAT IK HAAR
2ou tcoev
OF EEK £CSO BOEK
EEM DOOS BoMBOA/S
IK se sf dat boek
Maar, dam kam ik
Het mos eems êemem
