M
LUKASPASSION VAN PENDERECKI
f
In
Meesterwerk op plaat en in Holland Festival
PUZZEL VAN DE WEEK
Truitje voor
Barbie
ZATERDAG 29 APRIL 1967
PENDOCOa
TpEN toelichting schrijven op de Lukas-Passion
van de in 1933 in de Poolse stad Debica geboren
componist Krzysztof Penderecki zou beperkt kunnen
blijven tot een tweeledig advies: 1. koop de Philips-
cassette van deze compositie, 2. bezoek de uitvoe
ringen in het Holland Festival, resp. 16 juni in de
Rotterdamse Doelen en 17 juni in het Concert
gebouw in Amsterdam.
Doch daarmede zouden zowel
het werk als de opname tekort
gedaan zijn. De „Passio et Mors
Domini nostri Jesu Christi secun
dum Lukam" is een verbijste
rend werk, voor iedere toehoor
der een belevenis. De Philips-op-
name is van een superieure kwa
liteit, verschenen op twee
langspeelplaten in cassette met
als afbeelding „De kruisdraging"
van Hieronymus Bosch, met toe
lichting en volledige tekst in
t'ier talen (Latijn, Engels, Frans,
Duits), de prijs bedraagt f45,-
De zonder enig voorbehoud
sublieme uitvoerenden zijn: Ste-
fania Woytowicz (Sopraan),
Andrzej Hiolski (bariton), Ber
nard Ladysz (bas), Leszek Herde
gen (Evangelist), jongenskoor, ge
mengd koor en orkest van de
Krakauer Philharmonie, dirigent
Henryk Czyz. De dirigent en de
solisten zullen ook medewerken
aan de Holland Festival-voorstel
lingen.
„De voorwaarde om religieuze
muziek te componeren is, dat
men zijn geloofsovertuiging wil
bekennen. U kunt mijn muziek
daarom zonder bezwaar als be-
kentenismuziek opvatten; in dat
opzicht ben ik een romanticus".
Aldus een der meest vooruitstre
vende figuren van de heden
daagse muziek!
Het is aan de hand van deze
bekentenis duidelijk, dat er veel
aan het veranderen is op het ge
bied van de compositorische
schrijfwijze. Composities met
een seriële constructie lijken te
hebben afgedaan. Met Penderec
ki is een figuur opgestaan die
zich romanticus noemt en die
muziek durft te schrijven met
een bekentenis-karakter.
Men vergisse zich in die ro
mantiek niet, Penderecki is een
avant-gardist. Doch hij zweert
niet bij één bepaalde techniek,
hij gebruikt technieken daar
waar hij ze nodig heeft om zich
uit te drukken. Daarvan getuig
den ook zijn eerder verschenen
composities als Drie Psalmen
van David (1958), Stabat Mater
(1963), Klaagzang voor de slacht
offers van Hiroshima (1960) en
ook het oratorium Dies Irae dat
op 16 april in première ging ter
gelegenheid van de onthulling
van een monument in Ausch
witz.
Musica Sacra
De bijdrage van de heden
daagse componisten aan de ge
wijde muziek is niet groot.
Geestelijke composities die bij
de première sensatie verwekten
(sensatie in positieve zin) zijn
sporadisch, als voorbeeld zou het
War Requiem van de Engelse
componist Benjamin Britten ge
noemd kunnen worden.
De première van de Lukas-Pas
sion van Penderecki op 30 maart
1966 in de 12e-eeuwse Domkerk
te Münster groeide uit tot een
ongedachte belevenis, nog over
troffen door de uitvoering in de
San Giorgi te Venetië, waar na
afloop een ovatie losbrak. En dat
in een kerk, waar applaudisse
ren streng verboden is. Het is
zonder overdrijving, dat men
kan stellen dat na Bach geen
passic-muziek van een derge
lijke overrompelende kracht is
geschreven.
Passie-muziek
tief-historische gebeurtenis, niet
slechts de verklanking van het
gebeuren, maar als het voor nu
en alle tijden geldende symbool
van de menselijke onverdraag
zaamheid.
De grondslag van de tekst
wordt gevormd door het Evange
lie van Lukas volgens de La
tijnse Vulgata, met gebruikma
king van psalmpericopen, frag
menten uit hymnen en gedeelten
uit de liturgie van de lijdenstijd.
Het verhalende gedeelte is toe
vertrouwd aan de spreekstem,
de woorden van Christus wor
den vertolkt door de bas. die
van Judas en Pilatus door de ba
riton, het sopraanaandeel bevat
veel lyrische fragmenten.
Penderecki, die de Lukas Pas
sion schreef in opdracht van de
Westdeutsche Rundfunk, begon
in 1963 en voltooide het werk in
1965. Deze nog jonge componist
werd in korte tijd internationaal
beroemd en zijn invloed op de
huidige componisten-generatie
zal ongetwijfeld van grote in
vloed blijken te zijn.
Lukas-Passion
Men kan zo overtuigend moge
lijk de geneugten van een ex
quis diner opsommen, niets is
overtuigender dan het diner zelf.
Ik kan u in de meest overtreffen
de superlatieven de lof bezingen
van de Lukas-Passion, nooit zult
u meer overtuigd raken van de
grootheid van deze compositie
dan door het werk te beluiste
ren. De verbeeldingskracht is
overweldigend, theatraal in
gesteld, direct aansprekend, ex
pressief en monumentaal.
Het werk bevat twee delen:
het lijden en de dood van
Christus, elk gedeelte duurt onge
veer drie kwartier. Penderecki ge
bruikt een vermenging van mo
derne technieken van verschei
den aard en traditionele stijlele
menten. Hij bedient zich rijkelijk
van effecten, zowel instrumen
taal als vocaal.
De massakoren, waarin het
volk als het ware bezeten om de
dood van Christus schreeuwt,
zijn angstaanjagend, een adembe
nemende sfeertekening. Een veel
heid aan klank- en kleurmoge-
lijkheden van spreken, zingen,
fluisteren, donderen als een or
kaan, stormen van woede, sa
distisch hoongelach en spottend
gesis.
Bach is voor Penderecki bij de
ze compositie het grote voor
beeld geweest en in het gebruik
van het B A C H-motief vindt
men dan ook zijn hulde voor de
18e-eeuwse meester. Er is in het
gehele werk een prachtige ver
houding van woord en toon,
waarbij op sublieme wijze de
grote verstaanbaarheid is behou
den. Alle denkbare componenten
Onze koren
Oplossingen en correspondentie
tan de heer H. J. J. Slavekoorde
Goudrelnetstraat 125. Den Haag.
At en toe bestaat er tussen de di-
rse opgaven in een en dezelfde
brlek niet zoveel samenhang dat
1 ons kunnen veroorloven die sa-
verzamelwoord uit
te drukken. Ook ditmaal
san de hand. In beide
i „Liebert" betrokken,
i beiden de titel. i
In feite rechtvaardigt noch de
verschijning van een grammo
foonplaat noch de uitvoering van
een hedendaags werk in het Hol
land Festival een dergelijke uit
voerige bespreking. Op deze re
gel bestaat uiteraard een uitzon
dering en dat is het geval, in
dien er sprake blijkt te zijn van
één der meest opvallende, fasci
nerende en indrukwekkende com
posities van de tweede helft van
de 20e eeuw.
Penderecki zal zonder twijfel
tot de groten onder de compo
nisten van deze tijd gaan beho
ren. Het is weliswaar onmogelijk
reeds nu de draagwijdte te pei
len van zijn invloed; vast staat
evenwel dat de composities die
hij tot op heden heeft geschre
ven van een groot creatief talent
getuigen.
De Lukas-Passion neemt in
zijn oeuvre een zeer voorname
plaats in. De vraag in hoeverre
deze compositie een weg zal vin
den naar onze koren, is moeilijk
te beantwoorden. Men on
derschatte nl. de technische uit
voeringseisen van dit werk niet
Dirigenten die een degelijke en
grondige opleiding achter de rug
en een koor van uitstekende
kwaliteiten tot hun beschikking
hebben, zij deze Lukas-Passion
van harte aanbevolen.
Indien men verwacht niet aan
de gestelde eisen te kunnen vol
doen, laat men dan een repetitie
avond besteden aan het gezamen
lijk beluisteren van deze gram
mofoonplaat. Niet alleen zal men
worden getroffen door de sug
gestieve kracht van dit majestu
euze werk, men hoort tevens een
ideaal voorbeeld van koortech
niek. Penderecki's Lukas-Passion
zal voor velen een openbaring
ADR. HAGER
i 1 en 2 afgebeel-
verschillende categorieën. Toch ls het
Bliek kampioen werd bil de her
driefasenra-
bii betrokken zijn.
tixgS hxgfi. En
(Colditz 1961).
partij Vogt—Lie
r
4iiÜ
A 1 *A
A
0SÜ
■ah m&m
ABAS BAB
3
b c d e f g h
•en partij NeiPolugajevsky
Hier maakte wit aan zet een ver
gissing die hem de partij kostte. Toch
had hij gezien dat hij na 1TxdS
•ronder volgen
titel ..Het grote
(1) Morphy-Maurian. Met I. Te2!
(Dreigt Td2) besliste wit de slag in
(2) Kurtesch-Flesch. Zwart beslist
de partij als volgt in zijn voordeel:
1. Tdlt! 2. Txdl Pc2t; 3. Kf2
De3 mat. Op 2. Kf2 volgt Pg4f en
De3 of Pxe5t.
(3) Cueliar-Quinones. Neen, b6—b7
Stam"-partij Smyslov-Bernstein. Gro
ningen 1946. Eveneens onvoldoende
voor winst is 3. Kg5 Tbl: 4. Th7t
Kf8; 5. f7 Tb6! 6. Th8t Kxf7: 7. Th7t
Zwart had net b7—b5 gespeeld en
verlokte wit daarmee tot 10. Pc6? Dc7
11. Pxe77 Waarom die vraagtekens,
en hoe verder?
Kc4 b5t; 7. Kxd4 Td8
i partij
o vrije partij.
toernooipartij
Kruiswoord - puzzel
Horizontaal: 1 kosteloos. 6 stad in Frankrijk, 8 altijd. 13 schaal
dier. 14 niet vergezeld. 15 oriënt expresse (afk.), 17 meisjesnaam. 18
familielid. 20 vaartuig. 21 mount (afk.), 22 water in Utrecht, 24 plaats
in N.-Brab.. 26 Europeaan. 27 slijk, 28 onder. 30 plaats in Zeeland. 31
plaats in Gelderl., 32 hond, 33 woedend, 35 nakroost. 36 plaats in
Utrecht. 38 tandvlees (gew>, 40 vreemde munt, 42 bijwoord. 44 fami
lielid. 47 ontgonnen land. 48 gering. 49 zeevis. 50 kubieke meter, 52
gistmiddel, 54 strijdperk, 56 telwoord, 58 stad in Frankrijk a. d. Loire,
60 eikenschors. 62 deel van het oor. 64 deel van het oog. 65 schel. 67
trede, 68 hoofdofficier, 71 rekening. 72 voorzetsel, 74 duivel, 76 metaal
soort. 77 heer (afk.). 78 keurig, 80 huisdier. 81 maand van het jaar,
83 scheik. clement (afk.), 84 maangodin, 85 plotseling, 87 vogel. 88
bijb. figuur. 89 hinderen.
Vertikaal: 1 plaats in Zeeland. 2 jaar (afk. lat.), 3 voorzetsel. 4
myth, figuur. 5 gebod. 6 kleur. 7 bekend dier, 8 groente. 9 vlucht
heuvel. 10 eikenschors, 11 voegwoord. 12 soort van hond, 16 vroeger.
19 bakt men brood van. 21 verdienstelijkheid, 23 bijwoord, 24 geld
buidel. 25 plaats in Frankrijk, 26 jongensnaam, 28 Javaanse huis
vogel. 29 bijwoord. 32 rond gebouw. 34 verse haring (ZN). 36 plaats
in Utrecht. 37 stad in België, 38 Spaans rijpaard. 39 schoeisel. 40
zoen. 41 vreemde munt, 43 verkeerd. 45 aanw. voornaamw., 46 meis
jesnaam, 51 toethoorn. 52 een der middelste Cycladen, 53 voorwerp
om te malen, 55 onbeduidend, 57 dwaas. 59 vogel, 60 bijb. figuur, op
volgster van Vasti. 61 oude benaming voor liter, 63 rekening. 65 vis.
plaats in België. 69 misprijzen, 70 volk. 73 gekheid, 75 jongens-
OPLOSSING VAN DE
VORIGE PUZZEL
Horizontaal: 1. bistro. 4. servet.
7. noest, 9. leed, 10. eend, 12.
keen, 13. enkel, 14. deel,15. resem.
18. tak, 20. genre, 23. merel, 25.
roebel, 26. regent. 27. Terek, 29.
leder. 31 rel, 32. stele, 37. soms.
39. angel. 50. Lent. 41. eter, 42.
Iser. 43. eerst, 44. gordel. 45.
Vertikaal: 1. bakker. 2. teen. 3.
onder. 4. stelt, 5. rond, 6. tralie.
8. elkaar. 9. lens, 11. Deen, 16.
Eerde. 17. edele. 18. teler. 19.
kerel. 21. emelt, 22. ratel. 23. met.
24. lek. 28. reiger, 29. lastig, 30.
dame. 33. Eder. 34. Esther, 35. pa
rel, 36. elite. 38. stad. 40. leer.
INZENDINGEN
Inzendingen worden voor don
derdag a.s. op ons bureau ver
wacht. Oplossingen mogen uit
sluitend op een briefkaart wor
den geschreven. In de linker
bovenhoek vermelden: „Puzzel
oplossing". Er zijn drie prijzen:
een van 5.en twee van 2,50
Dag nichten en neven,
Hoe maken jullie het alle
maal? Hebben de groteren het
al druk met de repetities op
school? Het wordt nu wel een
gewichtige tijd hoor! Maar en
fin, voordat de grote vakantie
aanbreekt hebben jullie echt
nog wel wat vrije dagen hoor!
Hebben we gesmuld van de
beschuit met muisjes? Mmmm,
wat was dat lekker! Hebben
jullie het babytje van prinses
Beatrix al op een plaatje ge-
We zullen hopen dat maan
dag de hele dag een oranje
zonnetje schijnt. Wat zou dat
fijn zijn! We komen dan de
volgende dag bruin-gebrand op
school. Leuk hoor!
De kleine meisjes en jongens
mogen natuurlijk 's avonds mee
lopen in de lampionoptocht.
Prachtig! Wat zullen jullie laat
naar bed gaan.
Hebben jullie de kleine don
zige eendjes al gezien? Grap
pig hoor! Wat doen ze hun best
om het zwemmen goed te leren.
Als er nu maar niet te veel
ratten en poezen in de buurt
komen. Geloof maar dat ze het
een lekker hapje zouden vinden.
Lieneke v. d. Giessen stuur
de het volgende versje in:
Jan Bolen
In die molen woont Jan
Bolen.
molen?
Hij maakt het graan tot
meel.
Ja, zelfs heel veel.
Dat graan komt van de
akker,
Als het gemalen is gaat
het naar de bakker.
Meestal gaat het naar bak-
ker van Dammen
En die bakt daarvan bo
terhammen.
t /I - :v -
Jarigen
Leo Alblas, Lya van Gijzen
Opstellen
wedstrijd
Nichten en neven, we gaan
maandag natuurlijk allemaal de
verjaardag van de Koningin
vieren. Tante Jos zou het erg
leuk vinden als je daar nu eens
een opstel over maakte. Het
mooiste komt dan in ons hoek
je. Maar denk erom dat het niet
lang mag zijn hoor!
Oplossingen
raadsels
De voet van een berg.
Een slak, want hij draagt zijn
huis op zijn rug.
Meisjes en jongens, verleden week is per abuis onder
een tekening een verkeerde naam gekomen. Die tekening
was niet van Nelleke Verweij, maar van Sonja Breed-
veld. Hierboven zien jullie nu de tekening van Nelleke:
,Jn de auto naar het feest."
Ine v. d. Salm en Coby van
Wijnen, van harte gefeliciteerd
met jullie verjaardag van de
nichten en neven.
Genieten jullie ook zo van de
mooie kleuren buiten in de na
tuur? De bloesem en al die
verschillende kleuren groen! En
de prachtige tulpen niet te
vergeten.
Meisjes en jongens, tante Jos
wenst jullie maandag heel veel
plezier en tot de volgende keer.
Daaaag!
TANTE JOS
We gaan een leuk voorjaars
truitje breien voor Barbie,
nichten.
We kunnen er restjes van al
lerlei kleurtjes wol voor ge
bruiken en breien het op naal-
In volle flessen.
Een haring.
Bij de steel.
Puzzeloplossing
ar, rat, aar, traag, gat, raat,
gaar, graat, ga en rag.
•cscK9ctfc*<3esoL<*cScK»e6cK»cscW»cSci<»<#aH*<^
Wat is Piet een
boffer, dat hij zo
maar zelf een
echte auto heeft.
Geweldig! Wat zit
hij parmantig
achter het stuur.
Geloof maar dat
hij het graag doet.
Nu gaat hij een
verre reis maken.
Zoeken jullie
maar eens op wel
ke plaatsen hij
bezoekt. We be
ginnen de lijn te
volgen vanaf de
auto en schrijven
de letters die we
tegenkomen ach
ter elkaar op.
De oplossing
moeten we inzen
den vóór dinsdag
2 mei.
28 steken opzetten en breien
hierop 6 cm 2 steken recht, 2
steken averecht.
Aan het begin van de volgen
de twee naalden kanten we
twee steken af voor het arms
gat. Hierna breien we nog 2
cm en kanten aan het begin
van de volgende 2 naalden 5
steken af voor de schouders.
De overige steken op een draad
zetten.
Als we hiermee klaar zijn
gaan we de steken van de rug-
en voorhals opnemen en breien
4 cm 2 steken recht, 2 steken
averecht. Los afkanten ook in
2 steken recht, 2 steken ave-
AFWERKING
Zij- en schoudernaden slui- 'r" eestec'[
ten. Col overhands dichtnaaien. 'n mu"
Wat zal Barbie deftig zijn met een lekkere suikerspin va
zo'n leuke trui. genieten. Fijn hoorll
Leuk groepsspel
Olifant-
berijden
Dit spel, dat jullie mooi op
Koninginnedag kunnen spelen,
moet met een niet te grote
groep worden gespeeld. We
maken twee rijen en gaan op
handen en knieën zitten. Goed
erop letten dat beide rijen goed
aanéénsluiten, want jullie moe
ten een grote olifant uitbeel
den.
De eerste speler, dat is de
berijder, doet zijn schoenen uit
en kruipt over de levensgrote
olifant". De spelleider geeft
het bevel: bewegen! Alle spe
lers wiebelen nu op handen en
knieën voor- en achterwaarts,
maar zorgen er voor dat het
één olifant blijft. Als de berij
der aan de andere kant is aan
gekomen, wordt een volgende
speler berijder. De vorige be
rijder sluit zich aan de andere
kant bij de olifant-onderdelen
aan. De hoofden van de spelers
zijn aan de buitenkant.
Wat zullen we een pret heb-
Prijswinnaars
De prijswinnaars van de
puzzel zijn:
feest!.' Hebben jullie ook al zo'n mooie Tineke van Dorp te Rijnsaters-
Oef, uot hebben het meisje en jongetjes woude, Lya van Gijzen te Zuid-
i oma gekregen. Wat zullen jullie maandag land en Els van Teylingen te
Vlaardingen.
