WERELDEXPOSITIE EEUW GELEDEN
Jules Verne
kwam
naar Parijs
Paul van Ostaijen in
fraaie her-uitgave
m
ZATERDAG 1 APRIL 1967
yANDAAG is het een eeuw geleden, dat keizer Na
poleon III te Parijs de grote Exposition Univer-
selle de 1867" opende. Het was de droom van Napo
leon geweest van deze gebeurtenis iets zeer bijzon
ders te maken, waarbij alle vorige wereldtentoon
stellingen tot vakantiekampjesgedegradeerd zou
den worden. Hij hoopte er alle regerende vorsten en
vorstinnen met pracht en praal te kunnen ontvangen.
Op het Champ de Mars was
©en oppervlakte beschikbaar van
ongeveer 50 hectare. Op dit ter
rein was het Palais de l'Indus-
trie gebouwd, dat een oppervlak
te had van 146.000 vierkante me
ter. Het was 482 meter lang en
370 meter breed. In het midden
was een grote tuin, die niet met
een dak bedekt was.
Rondom het gebouw waren pa
viljoens, cafe's, stands, enz. Een
dertigtal landen was op deze
Expo vertegenwoordigd. Frank
rijk beschikte over 61.000 vier
kante meter; daarop volgde En
geland met 21.000 vierkante me
ter. Nederland stalde uit over
een oppervlakte van 1897 vier
kante meter en behoorde daar
mee tot de „kleinste" inzenders.
Er waren te zien: een Oosten
rijks dorp, een Engels landhuis,
de catacomben van Rome, een
Amerikaans huis, een Hollandse
boerderij, een Russische boerde
rij met vee, een Turks badhuis,
een Moskee, een Mexicaanse
tempel, een Roemeense kerk,
een elektrische vuurtoren, een
Egyptisch huis, een Aquarium,
een diergaarde met louter opge
zette dieren, een paviljoen van
het Suezkanaal, een Nederlands
café, een Nederlandse diamant
slijperij en een bijzonder groot
Chinees paviljoen. De Duitse
deelstaten waren afzonderlijk
vertegenwoordigd.
Alles bij elkaar was het dus
wel een „groots gebeuren". Voor
keizerin Eugénie werd een af
zonderlijk paviljoen gebouwd,
waarin Hare Keizerlijke Majes
teit rust kon nemen, als ze na
een rondwandeling vermoeid
Merkwaardig was de aanwe
zigheid van veel geschut; Prui
sen stelde er de kanonnen ten
toon, waarmee zijn leger drie
jaar later de Fransen te lijf zou
gaan!
Elk land had ook schilderijen
en andere kunstvoorwerpen in
gezonden. In de Nederlandse
kunstafdeling hingen werken
van Roelofs, J. Israels, Bosboom,
Weissenbruch, Koekkoek, Bis
schop, Kuytenbrouwer.
Van de Nederlandse inzendin
gen was een mooie catalogus ge
drukt.
Het titelwoord
ïeeft geen diepe
ilechts om U uit t<
Slecht
Correspondentie en oplossingen
aan de heer H. J. J. Slavekoorde,
Gondreinetstraat 125, Den Haag.
deze rubriek
het Nlemeyer-Jeut
Groningen, dat zich ge;
ilgens twee opgaven van ge-
idere aard. al was het alleen
mdat hierbij veel oudere in
„_val ook meer gerijpte
schaakspelers betrokken zijn.
te Ideeënrijkdom doch nog verre van
ervaren spelers met een grotere
geestelijke en technische bagage,
doch bU tijd en wijle even
kwetsbaar als de jonge garde.
toch nog een aanzienlijk aantal, eeuw werd door een speciale Deze tvel wat exotische boerderij was te zien op de Nederlandse intending.
Per slot van rekening waren er maatschappij afgehuurd om be-
nog nooit in Parijs zoveel natio- zoekers Uit New York naar
naliteiten bijeen geweest. Men Frankrijk te brengen. Het werd
zag veel „exotische" typen.
Strop
een strop; het handjevol passa
giers, dat werd geboekt, kon het
fiasco niet goedmaken.
Tot de passagiers behoorde Ju-
Het reusachtige schip Great les Verne, die de reis beschreef
Eastern, het grootste van de in zijn boek Une Ville Flottante.
De Nederlandse locomotieven
(van de Staatsspoorwegen) en
de spoorrij tuigen kregen in
Frankrijk een slechte pers; er
werd geschreven, dat ze al even
slecht als de Franse waren.
Vijftien miljoen bezoekers
trok de tentoonstelling; 2 M maal
zoveel als de eerste Wereldten
toonstelling in Londen in 1851.
(De Expo van 1867 was de vier
de wereldtentoonstelling).
Er kwamen tenslotte wel niet
zoveel gekroonde hoofden als
Napoleon Hl had gedacht, maar
Er kon een rondrit op het
yrden gemaakt in deze primitie
Paul van Ostaijen, verza
meld werk, proza. Uitgave
Bert Bakker/Daamen nv, Den
Haag en C. de Vries-Brou-
wers, Antwerpen.
Aan het begin van iedere ver
nieuwingsbeweging in de Neder
landse literatuur staat Paul van
Ostaijen. Vooral zijn verhalend
proza, dat in deze bundel is opge
nomen blijft zo modern, dat een
herdruk alleszins gerechtvaar
digd was. En niemand beter dan
Gerrit Borgers kon die uitgave
verzorgen.
Van Ostaijen is reeds tijdens
zijn leven algemeen als vernieu
wer erkent. Afgezien van een
voorliefde voor typografische
grapjes, die ontstaan zullen zijn
uit een veelvuldig contact met
beeldende kunstenaars worden
zijn verhalen nog druk gelezen.
Ze waren alleen moeilijk te krij
gen. Zijn grotesken, waarin hij
op ironische en speelse wijze de
tekortkomingen van mens en
maatschappij, van overspannen
idealisme en onverbiddelijke lo
gica bloot legt hebben eerst de
laatste tijd de erkenning gekre
gen waarop zij recht hebben,
evenals zijn lyrisch proza, dat
door zijn zuiverheid aan zijn la
tere gedichten doet denken.
In deze uitgave zijn de teksten
in hun oorspronkelijke vorm, zo
wel wat spelling als taalgebruik
betreft teruggebracht. Een daad
van eenvoudige rechtvaardigheid
ten opzichte van de man die zo
veel oog had voor de uiterlijke
vorm van zijn werk.
De diplomatische uitgave
wordt besloten met een uitvoeri
ge verantwoording en toelich
ting, die het boek ook voor stude
renden extra waardevol maakt
Wit aan zet kan het indringen
van de zwarte koning op de dame
vleugel niet verhinderen en zocht
zijn heil aan de andere kant met
1. Kf3. En nü? U bent dan aan zet!
(4) Uit een party Berger—1Tschi-
gorin (Banden 1905!)
abcdefgh
In deze remise-achtige stelling
speelde wit 1. Lc6. En nü? U bent
dan aan zet!
Zwart aan zet mag zich ogen
schijnlijk gelukkig prijzen dat hij
met remise zal kunnen ontsnap
pen. Hoe zoudt U verder spelen?
Oplossingen
Wit aan zet. Tracht U een beeld
te vormen van de mogelijkheden
en kansen in deze stelling. Eén
waarschuwing; het gaat niet ge
forceerd snel.
Hieronder volgen de oplossingen
der opgaven uit onze rubriek van 18
maart Jl., U voorgezet onder de titel
..Halfleeg bord (2)".
(1) Martinez-Cobo. Zwart deed dat
aldus: 1. 14! 2. gxf4 (Indien 2.
Lxf4 dan 2. Lxf4 3. gxf4 Kd2 en
wint) 2. Lb6 3.fó (Gedwongen)
gxf5 4. Lf4 Ld8 5. LgS Lc7 6. Kei
Ld6 7. Kf2 f4! en wit gaf het op
(0—1).
(2) Koetlanine-Estrine. Ja. zwart
kan snel winnen, en wel door 1.
De2! 2. Kgl gó! 3. fxgó Tf8 4. LM
Txf4 en wit gaf het op (0—1).
(3) Arnstein—Lcmaire. Zwart won
met 1. TcS 2. TxcS bxcó 3. Ke2
Kc7 4. Kd3 KbS 5. Kc4 g3! 6. hxg3
(of fxg3) g4! en zwart won (0—1).
(4) Probleem van Bajtay. Sleutel-
PUZZEL VAN DE WEEK
Kruiswoord - puzzel
Horizontaal: 1. joodse gemeente. 5 zangstem. 7. plaats in Utrecht.
11. meisjesnaam. 12 waterdoorlatend. 14. eikenschors. 16. vette vloei
stof. 18. kippenloop. 20. zwarte. 23. bijwoord. 24. oude rekening <afk.>,
25. jongensnaam, 27. zuster. 28 dof. 30. trustee (afk.). 31. oogziekte.
33. korter. 34 muzieknoot. 36. stad in Frankrijk, 38. plaats in N.Brab-,
39 jongensnaam. 40. afnemend getij. 42. vreemde munt. 44. aanw.
voornaamw. 45 inhoudsmaat (afk.». 46. tweetal. 48. kolfhamer. 50.
stad in Italië. 52. voorzetsel. 53. wijnglas. 54 roeipen. 55. deel, 57.
tuchtroede. 59 teken. 61. spil van een wiel. 62. laag schoven op de
dorsvloer. 63. onbep. voornaamw. 66 scheik. element (afk.), 67 rund.
66 verfstof. 69. profeet. 71. meisjesnaam. 73. uniform, 75. ketting. 76
provincie van Nederland (afk 78. meisjesnaam. 79. slaapt men op.
81 viervoetig dier. 82. uitroep, 83. boom. 85. meisjesnaam. 87. voor.
88. bloem. 90. lichaamsdeel. 91. eikenschors. 93. dorpje in Gelderland.
94. gemeenschappelijke weide. 95. kever. 96. langzaam (muziek).
Vertikaal: 1 spleet. 2. zijtak Donau. 3. muzieknoot. 4 oude lengte
maat. 5. stad in Duitsland. 6 twijg. 7. maanstand. 8. rivier in Italië.
9 zijtak Saaie. 10. kuit (ZN). 11. bezinksel. 13. voegwoord. 15 bij
woord 17. rangtelwoord. 19. soort van kachel. 21. kleefmiddel. 22.
leerling-officier. 25 gebod. 26. Nederl. schilder. 28. meisjesnaam. 29
voorzetsel. 32 gemalin van de zeegod Aegir. 33. tegengestelde van
zenith. 35. boom. 37. wijnsoort, 39. boom. 41. vis. 43. schatten. 45
dwalen. 46. zeepwater. 47 doorweekt, 49. bloem. 50. paard. 51. tel
woord. 53. spelleiding. 56. voedsel om te lokken. 57. stad in Italië. 58
ambacht (vlaams». 60. onbep voornaamw.. 62. benedendeel v. d. rug
64 ieder. 65 duivel. 67 bestelling. 68. maand van het jaar. 70. zoor
van Noach. 72 uil. 74 afgelegen. 77. plaats in Frankrijk. Dep. Puv-de
DAme, 79. jongensnaam. 80 beest. 82. rivier in Italië. 84. rund. 85
term bij het boksen <afk 86. deel van een ontkenning (Fr i. 87
hoofddeksel. 89 scheik. element (afk 90. jongensnaam. 92. klasse
(afk.). 93. voorvoegsel.
9. es. 11. mark. 13. daar. 14. ten.
16. pa. 18. gene. 21. rel. 22. Genk,
23. Deen. 24 ha. 25. Erf. 27. duif
29. beer. 30. ten. 32. toon. 33. drie
35 eek. 38. Otto. 39. nar. 41. Em
42. pardel. 44. node, 46. karn. 47
sta. 49. tolk. 50. do. 52. pen. 54
lei. 56. ets. 57. ta, 58. gd. 59. ne
INZENDINGEN
Inzendingen worden voor don
derdag a s. op ons bureau ver
wacht Oplossingen mogen uit
sluitend op een briefkaart wor
den geschreven. In de linker
bovenhoek vermelden: „Puzzel
oplossing". Er zijn drie prijzen:
een van 5.en twee van 2,50.
SSING VAN DE
tIGE PUZZEL
Horizontaal: 1 op. 3. mode,
7. hees. 10. lom. 12. pardoes. 15.
stap, 17. Mia. 18. ge. 19. tra. 20.
kar, 22. gen. 23. dek. 24. hé. 26.
reden. 28. er. 29 Bart. 31. lunet
33. de. 34. fee. 36. ik. 37. Noren.
40. neef. 42. Po. 43 tiran. 45. km.
46. kan. 47 stc. 48. rot. 50. dar,
51. To. 53 dol. 55. orde. 57. Tege-
len, 60 net. 61. mand. 62. kier.
63. L.S.
Vertikaal: 1. Ols. 2 Potter. 4.
op. 5. dam. 6. Erik. 7. ho. 8. eek.
WITTE KRIEL
Dag nichten en neven,
Hoe maken jullie het alle
maal na zo'n heerlijke week
vakantie? Hebben we geno-
ten? Jammer voor jullie dat
het aan het begin van de
week zo stormde en regen
de en de tweede paasdag
letterlijk in het water viel.
Maar jullie hebben je toch
niet verveeld? Er zijn zo
veel leuke dingen te doen.
Alleen voetballen kunnen de
jongens nu eenmaal niet bin
nen doen. Stel je voor! Als er
een grote schuur achter het
huis staat bof je hoor, want
dan kun je nog weieens een
balletje trappen. Maar we kon
den spelletjes doen. lezen,
knutselen en de meisjes konden
nog iets gezelligs voor barbie
of een andere pop breien.
We hebben toch ook moeder
wel een beetje geholpen?
Is de muts en sjaal mooi ge
worden? De meisjes heb ik
veel zien touwtje springen.
Leuk hoor! Tante Jos zou nog
best mee willen doen.
Hebben we de eieren mooi
geverfd? Zijn de figuurtjes al
lemaal gelukt? Jammer dat
tante Jos zo weinig rapportcij
fers toegestuurd kreeg. Had
den jullie geen tijd om ze even
Witte kriel doet elke dag.
Iets dat eigenlijk niet mag.
,,tok-tok" legt ze haar eitje.
Dagelijks op oma's spreitje.
Zonder blikken of blozen,
Heeft ze deze plaats gekozen.
Oma is niet boos op krieltje
Noemt haar zelfs ,.mijn lieve zieltje".
Oma eet dat gladde eitje,
Elke dag bij haar ontbijtje.
Daarom legt Wit krieltje blij.
Dagelijks 't ei op oma's sprei.
Jan Fonteine, Anne lies de
Jong, Anja Lodders, Aart Muil
wijk, Elsje Peters, Hans Riet
dijk en Rineke Spaans, van
harte gefeliciteerd met jullie
verjaardag van de nichten en
zaaien
Puzzeloplossing
kam, boom, paraplu, arn
hoed, paasei, ketel, bal, gong,
kraag, edelman, trein, inkt,
Diagonaal (dat is schuin van
boven naar beneden) lezen we
krokodil en papegaai.
Enkelvoud
Wat zijn wij toch eigenlijk
Spreek alsjeblieft in het enkel-
Goed: „Wat ben jy toch een
onderaan de brief te schrijven
of waren de rapporten alle- j
maal zo slecht? Nee toch? Tan-
te Jos is echt benieuwd naar de
cijfers hoor!
Enfin, jullie hebben allemaal
heerlijk kunnen uitslapen en
gaan we volgende week weer
met nieuwe moed aan de laat
ste ronde beginnen. Veel sterk
te hoor! Tot de volgende week.
TANTE JOS
PAPAROKMAAVEUAN
AZAKAHOSCHNT
BAS ESCHPRSPOTSG
Hebben jullie
zondag en maan
dag heerlijk van
de eieren ge
smuld?
Mmm, wat was
het allemaal lek
ker. Hebben jul
lie er geen kui
kentje in gevon
den zoals op de
foto? Stel je voor!
Dat zou wat zijn!
Op de eerste
foto zien we hoe
knap het kuiken
tje uit het ei
kruipt en op de
foto (beneden)
zien we hoe mooi
het is nu ze
schoon en droog
is. Het staat heel
parmantig naast
haar oude nestje
Leuk hoör!
Wat ligt Piet
heerlijk te slapen
nichten en nev'en.'
Waar zou hij van
dromen? Van de
fijne vakantie die
hij de afgelopen
week heeft ge
had? Ik weet het
niet hoor.'
Maar één ding
is zeker en dat
gaan jullie nu
proberen op te
lossen. Dat doen
we door alle let
ters van de na
men van de voor
werpen die boven
zijn bed zweven
door te strepen.
De overige letters
vormen dan het
kleine zinnetje.
De oplossing
moeten we inzen
den vóór dinsdag
Tafel erbij
Sla er op zei Kees tot Krijn.
Krijn sloeg, maar Kees had
weggetrokken.
De slag trof het hout en Kees
had pijn.
De andere dag zei Krijn tot Ko-
Sla er op. en Kobus deed het.
Krijn trok weg. hé die is raak
'k Wist niet precies meer hoe
het gaan moest.
Maar 'k merk er hoort een ta
fel bij.
Prijswinnaars
Conny Leenheer, Ridderkerk
Lies Sterrenburg, Vlaardingen
i Piet de Vos, Streefkerk.
We nemen een eierkarton en
vullen de kuiltjes met tuin- of
potaarde. In elk kuiltje stoppen
we 2 of 3 zaadjes. Van
goudsbloemen, lathyrus en zon
nebloemen zijn de zaadjes ge
makkelijk te tellen. Stop het
zaad zover in de grond dat er
net zoveel aarde overheen
komt als het zaad dik is.
Om een duidelijk voorbeeld
te geven: Een bruine boon gaat
één cm., een erwt een halve om.
diep de grond in. Met fijn zaad
moeten we het weer anders
doen. Voor het uitzaaien hier
van gebruiken we een grote
bloempot of nog liever een
kistje. We vermengen het zaad
eerst met aarde, bijvoorbeeld
een kopje, zodat het goed is
verdeeld. Dan strooien we het
op de aarde in het kistje. Goed
aandrukken en dagelijks begie
ten hoor! En dan maar kijken
meisjes en jongens of het wil
kiemen.
Om vlugge verdamping tegen
te gaan kunnen we er een
plastic zak (waarin gaatjes zijn
gemaakt) overheen doen. Ma-
er geen gaatjes in dan
te weinig ventilatie en
zouden de plantjes kunnen
gaan schimmelen.
Als de plantjes boven de
grond koonen gaan we ze bui
ten poten. Zorg ervoor dat er
een klein kluitje aarde om de
worteltjes blijft zitten, zodat
ze niet worden beschadigd.
De aarde moet steeds vochtig
blijven en daarom begieten we
ze elke dag. Worden de plan
tjes groter dan zorgt de regen
wel voor ze en wordt het begie
ten overbodig. Als het dan 's
een paar dagen droog weer is
vinden de wortels, die dan die
per in de grond zitten, voldoen
de vocht
Sterkte ermee nichten en ne
en en schrijf maar eens of het
is gelukt.
Raadseltjes
Waarop zitten dc mensen niet graag?
Welke weg is in heel Nederland bekend?
Welk dier is sterker dan de sterkste mens?
Welk land heeft geen hoofdstad en ook geen regering?
Welke Jan is altijd zeer voorzichtig by alles wat hij
doet?
Spelletjes voor
binnen
We kunnen met kleerma-
korskrijt op een beetje gladde
vloer een mooi hinkelpark ma
ken. een pot om te knikkeren
of een voetbalveld om te voet
ballen met dc knikkers. Met
een borstel is het krijt er in
een ogenblik af. Probeer het
maar eens!
Cijferraadsel
5 5 5 550
Je denkt natuurlijk dat is hele
maal niet goed. Maar als er
één streepje bijkomt dan wel
hoor! Proberen jullie het maar
eens op te lossen.
Lentelied
Daar komt de lieve lente,
De lente komt in 't land,
Kom vriendjes, doe de
prenten,
En verfdoos aan de kant.
Het hobbelpaard op zijde,
De poppen in de kast.
Nu gaan wij naar de weide,
Naar 't groene klavergras.
