Hij haalde
muziek uit
de stomme film
Wat is de U in de CHU
Meningsverschil,
en geen conflict,
zegt Roolvink
a 5
I Piet
wil je
1 een stuk I
uit het
i vuistje
Ryan bezoekt
prins Bernhard
500.000 maal
abortus
Jonge chemicus
en gebrek aan
dr. Bleumink
organisatie
over openheid
Tiende kind
voor Kennedy
Verslikken - niet meer
op de rug kloppen
VELEN VATTEN WOORD
UNIE HISTORISCH OP
Hofstad Tours
9
7,ATERDAG 25 MAART 1967
VOEDZAAM MAKfy
DOOR
Bert van
der Ent
yLISSINGEN Daar zit
hij dan op zijn piano
krukde rug kaarsrecht, de
armen lichtgebogen en af
en toe olijk omkijkend.
„En nu „Het verwisselen
van de wacht" of „The sol-
diers of the Queen" be
slist hij; en hij laat de toet
sen een loopje nemen met
ide stramme passen van pa
raderende militairen.
De heer J. G. Smits uit de
^Bouwen Ewoutstraat vorige
week tachtig geworden is
waarschijnlijk de oudste bio-
iscooppianist in Nederland. De
"tijd van de stomme film, zwij
melen bij Rudolf Valentino, ge-
jouw naar Duitse militairen bij
journaal-opnamen in de jaren
^19141918: hij heeft het allemaal
meegemaakt.
In de antiek ingerichte huiskamer
W>ertelt hij geamuseerd over de op
mars van het celluloid; zijn vrouw
luistert vertederd mee.
„Man, het was zo verschrikkelijk
druk bij ons," zegt hij vertrouwelijk.
iwij trokken altijd het meeste pu-
IEVENT1EN
Het begon toen hij een jaar of
Zeventien was. „Ik kon al aardig pia
nospelen, maar aan bioscopen dacht
ik nog niet, die moesten nog komen,
pp de kermis in Bergen op Zoom
ieb ik voor het eerst een film gezien
n een grote tent van de Gebroeders
klbèrt. Daar was ook een pianist bij
jn dat leek me wel.
j Een jaar of wat later werden de
iraste bioscopen ingericht en toeval-
'Ig was dat hier in Vlissingen mijn
bom, die een bioscoop opende. Hij
froeg me of ik pianist in vaste
lienst wilde worden en daar hoefde
k niet lang over na te denken.
„Cinema Pathé" was de naam van
jet eerste theater in Vlissingen en
le heer Smits geniet van de klank
llsof hij iets lekkers op de tong
leeft. Het stond in de C.
Buskenstraat, op dezelfde plaats
Vaar nu „Alhambra" te vinden is.
E„De films kwamen donderdags aan
|n werden dan 's morgens gedraaid
jjm fe zien of er een breuk in zat.
jaar zat ik bij met een horloge in
yTJe hand om te zien hoe lang
Tcène duurde. Thuis zocht ik e
ende muziek bij uit.
[OCKTAIL VAN
VOLKSLIEDEREN
tIk speelde van alles: walsen uit
Faust, de lichte cavalerie, Chi-
1 muziek bij het journaal als er
telden uit het verre oosten waren
of het Franse volkslied bij een para
de op de Champs Elysées. Ik had
thuis een boek met alle volksliede
ren van de wereld. Als er Holland
België was, speelde ik het Neder
landse en het Belgische volkslied
door elkaar. Dat vonden de mensen
prachtig.
Het mooiste was het verbinden
van die stukjes muziek, dan fan
taseerde ik van de ene toon op de
andere. Daar heb ik nog wel eens
een complimentje voor gehad van
muziekkenners.
Dat is eigenlijk componeren, hè?
Bijvoorbeeld: hij knijpt zijn ogen
toe in concentratie en maakt golven
de bewegingen met zijn handen
„een film over het ontspringen van
de Rijn. Je ziet het water van de
berg naar beneden kabbelen, het
wordt steeds breder en tenslotte
ontstaat er een brede stroom met
een druk scheepvaartverkeer. Na
tuuropnames, daar maakte ik het
liefst muziek bij.
Van grote films hadden we dik
wijls de première in Nederland.
Mijn oom ging ze huren in Amster
dam op de Filmbeurs. Goeie films
hoor. Ik herinner me nog een van de
eerste komieken, de Fransman Max
Linder.
Hij kwam altijd op met een hoge
hoed. Hij hoefde helemaal niets te
doen; als de mensen hem zagen za
ten ze al te stikken van de lach, zo
komiek was 'ie.
LOU BANDY
ritiek op bouwfonds:
te veel bungalows
t)EN HAAG Het orgaan van de
fderlandse bond van bouwonderne-
prs hekelt deze week de werkwijze
n het Bouwfonds Nederlandse Ge-
ienten. In veel gevallen beschikt het
iuwfonds over de meest gunstig gele
bouwterreinen. Het fonds gaat
taakstelling te buiten: het be-
[rkt zich niet tot het sociaal terrein,
bar het beconcurreert willens en we
lls het particulier ondernemerschap.
Het wordt aldus de „Bouwondeme-
ir", hoog tijd dat de gemeenten in-
m, dat het niet aangaat dat zij als
ideelhouders van het fonds meewer-
i aan de bouw van villa's en bunga-
's. Het bouwfonds is op de verkeer-
I weg, want meer dan zestig procent
in de deelnemers geniet een inkomen
t boven de loongrens ligt.
'In de pauze traden artiesten op.
Op een keer kwam er iemand achter
het toneel naar me toe en stelde zich
voor met „Lou Bandy." Hij vroeg:
„wilt u mij begeleiden?" Na afloop
kreeg hij armen vol bloemen en toen
zei hij: „De helft is voor meneer de
pianist, ik heb hem nooit eerder ge
zien, maar hij heeft mebegeleid
alsof hij het jaren had gedaan." Dan
krijg je er plezier in."
De heer Smits is misschien ook de
eerste Nederlander, die buitenrecla
mes schilderde. Sprekende affiches
bij dramatische tijger jachten of de
brutale ontvoering van een haremjuf
frouw. Hij gebruikte er waterverf
voor, gemengd met bier of limonade.
„Dan spoelde de regen de verf er
niet af."
„Dat deed ik op straat voor de
bioscoop. Er was altijd veel be
langstelling voor. Voor een film. die
„Het Spookschip" heette, was ik be
zig met het schilderen van een groot
zeventiende eeuws galjoen, toen er
een paar zeeloodsen aankwamen.
„Ik mis de bezaansmast," riep er
een pesterig. Ja, ik wist natuurlijk
helemaal niet hoe zo'n schip in el
kaar zat, maar ik zei gelijk, dat die
overboord was gewaaid. De omstan
ders schik natuurlijk."
UITJOUWEN
De jaren 1914—1918 roepen herin
neringen op aan Belgische vluchtelin
gen, die in Nederland en dus ook in
Vlissingen een heenkomen zochten.
En aan een boze commissaris van
politie, die de bioscoopeigenaar
waarschuwde, dat de zaak zou wor
den gesloten als de Belgen zouden
doorgaan met het uitjouwen van de
Duitsers bij gevechtsscènes.
„Ze zaten hoera te roepen als een
Belgische militarie actie lukte." lach
te de heer Smits. „Dat mocht natuur
lijk niet, want we waren neutraal."
Hij heeft het 24 jaar gedaan;
toen kwam langzamerhand de
sprekende film. De eerste in dat
genre, „Sunny boy", was eigen
lijk geen echte sprekende film
weet hij. „Er hoorden twee
grammofoonplaten bij, die in de
cabine van de operateur werden
afgedraaid. Achter het doek was
een luidspreker".
Gaat hij nu nog wel eens naar
de bioscoop? „Een enkele keer,
ja, samen met mijn vrouw. Maar
zo feestelijk als vroeger is het
niet meer," vindt hij.
I
wvvzaaoA tfJ
SCHIPHOL „Bel alsjeblieft als je in
Parijs bent aangekomen." Dit telegra
fische verzoek van prins Bernhard
kreeg Cornelius Ryan (46). schrijver
van „De langste dag" en „De laatste
slag".
Gistermiddag kwam hij met zijn der
tienjarige zoon Geoffrey op Schip
hol aan. Een hof auto stond gereed
om Ryan via het Amstelhotel naar
paleis Soestdijk te brengen.
Op de vraag wat de prins met hem
zou willen bespreken, zei Ryan: „Ik
heb nu twee van de serie van vijf
boeken voltooid, het eerste en het
laatste. Ik moet er dus nog drie
schrijven. In die boeken zal ook Ne
derland een belangrijke rol spelen."
Vijf gewonden bij
demonteren granaat
DEN HELDER —In de Marinekazer
ne in Den Helder zijn donderdagavond
vijf militairen licht gewond geraakt,
toen ze een naar de slaapzaal meegeno
men granaat van 20 centimeter (ver
moedelijk een blindganger uit de oor
log) trachtten te demonteren. Gelukkig
ontplofte alleen de aanvuurlading en
niet de granaat in zijn geheel. De jon
gens kregen scherven in de benen.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Het menings
verschil tussen de heren Bies
heuvel en Berghuis over de for-
matiekoers van de ARP heeft
in politieke kringen de wildste
geruchten doen ontstaan. Bij
voorbeeld dat beide heren ach
ter de schermen eikaars aftre
den zouden hebben geëist.
Het NTS-journaal zei gister
avond te hebben vernomen, dat
de heer Biesheuvel ernstig
overweegt zich uit de politiek
terug te trekken als de partij
leiding zijn beleid als formateur
en fractieleider niet Uitdrukke
lijk goedkeurt.
Van bevoegde AR-zijde ontkent
men ten stelligste, dat de zaak zo
scherp ligt. De waarnemend
AR-fractieleider B. Roolvink wilde
gisteravond voor de NCRV-tele-
visie met van een „conflict" spre
ken. Hij vond dat een te zwaar
woord. Volgens hem is alleen spra
ke van een „nogal aangescherpt
verschil van mening".
Tenzij de nu ontstane situatie eerder
vergaderen noodzakelijk maakt, zal
het moderamen van de ARP in haar
vergadering van vrijdag 7 april de ver
wikkelingen bespreken. Een dag later
vergadert het Centraal Comité.
De heer Roolvink trachtte voor de
televisie kennelijk olie op de golven te
gooien. Hij vond dat uiteenlopende me
ningen in een en 'dezelfde partij moge
lijk moeten zijn. Als iedereen over be
paalde kwesties gelijk zou moeten den-
zou dat op een eenmanspartij uit
lopen.
„Het meningsverschil tussen de he
ren Berghuis en Biesheuvel zal rustig,
niet publiekelijk, moeten worden
uitgepraat".
Overigens vond de heer Roolvink de
interventie van de ARP-voorzitter niet
gelukkig. Hij betreurde het in ieder
geval, dat dr. Berghuis zijn standpunt
zo naar buiten heeft gebracht. Dat
heeft geen prettige indruk nagelaten.
Overigens wilde de heer Roolvink de
AR-voorzitter niet het recht ontzeggen
een eigen standpunt te vertolken. Hij
was het echter geheel eens met mr.
Biesheuvel, dat de verantwoordelijk
heid voor het formatiebeleid alleen bij
de ar-Kamerfractie ligt.
De waarnemend ar-fractieleider
meende niet, dat een radika.. -evangeli
sche politiek persé alleen met de PvdA
en niet met de VVD kan worden ge
voerd. De kabinetten-De Quay en -Ma-
rijnen hebben aangetoond, dat de socia
listen niet hèt monopolie van sociaal
beleid bezitten.
De ARP heeft in de verkiezingstijd
gepleit voor voortzetting van het hef
tig door de PvdA bestreden be-
leid-Zijlstra, een beleid dat radikaal-e-
vangelisch was, omdat het kwaad van
de werkloosheid in de wortel aantast
te.
Sehmelzer
KVP-fractieleider drs. Sehmelzer zei
donderdag voor de radio te vertrou
wen. dat zowel de ARP als de AR-frac-
tie zich geheel achter de pogingen van
formateur De Jong zullen blijven scha
ren. Drs. Sehmelzer herhaalde nog
eens dat de KVP indertijd een forma
teur een ruime keuze van kandi
daat-ministers heeft gegeven.
„Als mr. Biesheuvel daaruit gekozen
had, dan had hij daar ben ik vrij
wel zeker van geen bedankjes ge
had. Hij heeft dat niet gedaan, maar
dat is natuurlijk zijn goed recht", al
dus de KVP-aanvoerder.
Hij voegde eraan toe dat de kandida
ten van zijn partij meer politieke erva
ring hebben dan waarover mr. Luns,
drs. Bakker ef prof. Zijlstra indertijd
beschikten voor zij minister werden.
ROME Honderden vrouwen ster
ven per jaar in meer dan 500.000 geval
len van geheime abortus. DU staat te
lezen in een rapport van deskundigen
van het Italiaanse ministerie van
volksgezondheid.
Het rapport is ter hand gesteld van
een regeringscommissie, die nagaat of
de wetsvoorschriften tegen geboortere
geling moeten worden gewijzigd.
In Italië is de verkoop van voorbe
hoedmiddelen verboden. Het maken
van reclame voor geboorteregeling kan
worden gestraft met gevangenisstraf
tot de duur van een jaar.
WASHINGTON Het gezin van se
nator Robert Kennedy is gisteren uitge
breid met een zoon, het tiende kind
van mevrouw Kennedy. De 36-jarige
moeder en haar zoon maken het goed.
Robert Kennedy heeft nu zeven zoons
en drie dochters.
Advertentie
ZORG DAT U ALTIJD ZO WEER OPGEKNAPT BENT!
Last van reumatische pijnen, spit, verkoudheid, hoofd- en zenuwpijnen of
andere pijnen? Dèn Togal! Helpt snel en goed. Met Togal is uw stemming
altijd zonnig. Weer of geen weer. Bij apoth./drog. TOGAL 0.95: 2.40; 8.88.
Vraag de
gratis,
uitgebreide
REISGIDS 1967
aan ons
hoofdkantoor
der boekingskantoren.
UTRECHT Bij verslikken is het min of meer krachtdadig op de-
rug van het slachtoffer slaan volgens de nieuwste inzichten volkomen
onjuist. Het kan zelfs dodelijk zijn. Het slachtoffer moet de hoest-
prikkel rustig laten uitwerken en zich volkomen ontspannen.
Dr. R. van Hamersveldt van het Philips Gezondheidscentrum te Eindhoven
schrijft dit in het jongste nummer van het maandblad Gezondheidszorg, een
uitgave van het Groene Kruis.
Hij schrijft voorts, dat bij de behandeling van brandwonden nieuwe
methoden worden toegepast. Het werken met zalfjes noemt men uit den
boze. Vaak kan direct na het verbranden met ijskoud water veel worden
bereikt. Blaren mogen niet worden opengemaakt.
Ook een bloeding wordt tegenwoordig anders behandeld, nl. door, onder
mèer, een stevige druk met de vingers op de wond. Bij geïnfecteerde wonden
wordt in ons land een waterige oplossing van cetavlon en chloorhexide
geadviseerd.
(door Hans van Spanning)
JUTPHAAS ..Het unie-begrip in de CHU is een waar
borg voor openheid, bereidheid om naar anderen te luisteren
en afkeer van dogmatisme. Meestal echter hanteert men het
woord „unie" om het gebrek aan organisatie en de zwakke
politieke leiding van de CHU goed te praten. Als dat zo door
blijft gaan, zullen de schadelijke gevolgen niet uitblijven."
Dit zegt dr. E. Bleumink, die dezer
dagen in Utrecht promoveerde op het
proefschrift: Isolering en chemische ka
rakterisering van de atopische allerge-
nen^uit enkele voedingsmiddelen.
In zijn woning te Jutphaas spreken
e met hem over de dertiende stelling
bij zijn proefschrift. Deze luidt: De
grote misvatting in de CHU schijnt te
zijn dat het unie-begrip een zeer ge
brekkige organisatie en een weinig
geïnspireerde leiding' dient in te hou
den.
De 31-jarige dr. Bleumink, gehuwd
en vader van een zoon van twee en
een half jaar, is sinds 1963 werkzaam
bij het Centraal instituut voor voe
dingsonderzoek TNO te Zeist. Op
april wordt hij wetenschappelijk mede
werker aan de dermatologische kliniek
van het Academisch ziekenhuis
Utrecht.
jowgerea
_je de jonge doctor kent, verbaast
zich niet over deze politieke stelling
bij een chemische dissertatie. Voor le-
van de Christelijk Historische Jon
geren Organisatie is hij Eric Bleu
mink, vice-voorzitter van de CHJO.
Een van de jongeren die zich hebben
ingezet voor de vernieuwing van de
CHU. Voorts sinds vorig jaar secreta
ris van de Savornin Lohmanstichting,
het wetenschappelijk bureau van de
CHU.
Hoe kwam u als chemicus met
de politiek ln aanraking?
In mijn studententijd ben ik lid ge
worden van de CH-Studentenwerk
groep in Utrecht. Ik wilde me naast
mijn stüdie met iets bezig houden
waardoor ik niet los van de maatschap
pij zou komen te staan.
In de politiek zag ik meer dan
ergens anders een mogelijkheid om
een bredere kijk op het maatschappe
lijk leven te krijgen. Via het studen-
tenwerk kwam ik in de CHJO terecht.
Hoe bent u tot deze stelling bij
uw proefschrift gekomen?
Mijn ervaring is dat bij het woord
unie veel CH-leden nog altijd aai
historisch bepaalde betekenis van dit
woord denken. Ze zien in de CHU een
los georganiseerde federatie var
kiesverenigingen, waar het hoofd
bestuur zich weinig mee bemoeit.
Meestal wijst men dan op het traditio
nele onderscheid van de CHU met de
strak geleide ARP.
De „U" in de CHU is de laatste ja
ren echter veel meer een sociologisch
bepaald begrip geworden. Hierbij denk
ik vooral aan openheid en het afwij
zen van politiek dogmatisme. De CHU
heeft veel minder dan bijvoorbeeld de
WD en de PvdA een houding van:
„Het is zoals wij het zeggen en niet
anders."
ONISODiG
Naar mijn mening is het vooral dit
aspect van de CHU dat haar ondanks
de zwakke organisatie altijd nog acht
tot tien procent van de stemmen ople
vert. Met een betere organisatie zou
haar aanhang beslist groter zijn. Dan
zou de CHU op dit moment ongetwij
feld aan veel personen, die na de ruk
naar links van de PvdA in de door
braak zijn teleurgesteld, politiek onder
dak kunnen bieden.
Hoe komt het volgens u dat de
organisatie ln de CHU zo zwak ont
wikkeld is?
Enerzijds doordat velen vasthouden
aan het door mij als historisch
geschetste unie-begrip. Als het bestuur
een kleinigheid in de organisatie wil
veranderen, komen zij daar tegenop.
Hierdoor zijn vele bekwame Unie-aan
hangers niet meer in de kiesverenigin
gen te vinden. Dat blijkt wel als de
CHU ministers moet zoeken.
Hierdoor is het thans haast onmoge
lijk om tussen bestuur en kiesvereni
gingen tot een behoorlijk gesprek te
komen. De topleiding heeft in de orga
nisatie geen tegenspelers. Op de Alge
mene Vergadering knikt men ja bij
alles wat de heren Beemink en Tilanus
zeggen.
Ziet u een mogelijkheid om deze
situatie te verbeteren?
Zoals u weet heeft het bestuur van
de CHJO in een verklaring aan het
hoofdbestuur van de CHU voorstellen
tot verbetering van de organisatie ge
daan. Als vlce-voorzitter van de CHJO
sta Ik daar vanzelfsprekend geheel ach
ter.
Daarnaast hoop ik door mijn werk
zaamheden als secretaris van de Loh
manstichting mijn steentje te kunnen
bijdragen.
Eigenlijk vind ik het woord we
tenschap hier niet helemaal juist. Het
Dr. ERIC BLEUMINK
gaat bij dit bureau immers niet om
zuiver wetenschappelijk onderzoek
maar meer om studie en inventarisatie
van politieke vraagstukken met het
doel de Kamerleden een brede informa-1
tie te kunnen verschaffen.
Het echte wetenschappelijk onder
zoek op politiek terrein behoort naar
mijn mening op universiteiten ei
instellingen als het Polemologisch insti
tuut in Groningen thuis. In een van di
stellingen bij mijn proefschrift heb ik
gezegd dat het wenselijk zou zijn dat
het ministerie van buitenlandse zaken
dergelijke instellingen meer bij de
voorbereiding van haar beleidsvorming
betrekt. Wellicht kan dit erloe bijdra
gen dat ons land een actievere buiten
landse politiek gaat bedrijven.
Wat de Lohmanstichting betreft: We
willen in de toekomst het werk hier in
twee delen splitsen. Er zijn reeds enke
le vaste commissies opgericht die de
Kamerleden gaan assisteren bijvoor
beeld de defensiecommissie en de com
missie belastingwetgeving. Daarnaast
zijn er niet-permanente commissies
voor studie over speciale onderwerpen
als „Evangelie en politiek."
De moeilijkheid bij dit werk is al
tijd geweest dat zowel het bestuur
van de CHU als de Lohmanstichting
commissies instelden. Hierdoor werd
vaak langs elkaar heen gewerkt. Ook
hieraan willen we een eind maken.
Verder willen we de studie in de Unie
sterk uitbreiden. Het commissiewerk
moet in de CHU een fundamenteel ele
ment worden. We zullen alle mensen
die bereid zijn mee te denken ei
werken, moeten inschakelen.
Eigenlijk behoren we voor elk depar
tement een vaste commissie te hebben
die de Kamerleden kan adviseren. Tot
nu- toe zijn altijd studiecommissies in
gesteld als de Algemene ^Vergadering
daarom vroeg. We willen nu zelf initia
tieven nemen.
Tenslotte is er het door de Loh
manstichting uitgegeven CH-Tijd-
schrift. Momenteel verschijnt het om
de twee maanden. We zullen proberen
Is het waar dat u de stoot heeft
gegeven tot de nieuwe aanpak van
de CH-zomerconferenties?
V1TSTAPJE
Uiteindelijk heeft natuurlijk het da
gelijks bestuur van de CHU dit gere
geld. De zomerconferenties zijn altijd
anti-propaganda geweest. De gezellig
heid stond voorop. Vorig jair schreef
ik in De Jonge Nederlander (het blad
van de CHJO) dat het jaarlijks CH-va-
kantieuitstapje weer had plaats gehad.
Ik bepleitte bij die gelegenheid een an
dere aanpak, waardoor de zomerconfe-
rentie een zuiver politiek karakter zou
krijgen.
Het D.B. heeft besloten dit jaar met
de nieuwe opzet te starten. Van 25 tot
27 mei zal over het vraagstuk van de
bevolkingsontwikkeling gesproken wor
den. Inleider is onder meer dr. C. Blan-
kestein, directeur van de Protestantse
stichting voor geestelijke volksgezond
heid.
Ook bij de gebruikelijke excursie zal
niet langer het recreatieve element
voorop staan. De excursie wordt dienst
baar gemaakt aan het thema van de
conferentie. Er zal een bezoek worden
gebracht aan enkele afdelingen van de
Landbouwhogeschool in Wageningen.
In de twaalfde stelling bij uw
proefschrift zegt u dat het proces
in dc KVP, dat vaak als deconfessi
onalisering wordt aangeduid, ten
onrechte zo genoemd wordt, omdat
er eerder sprake is van dcclericali-
sering.
Er wordt, onder andere door het Ka
merlid Westerterp en de KVP-jonge
ren, vaak gezegd dat de KVP een pro
grammapartij moet worden. Hierdoor
is wel de indruk gewekt dat men in
deze kring het christelijk geïnspireerd
zijn als uitgangspunt verwerpt. Maar
dit is volgens mij niet het geval. Het
KVP-structuurrapport neemt de
christelijke basis als uitgangspunt,
maar verwerpt de gedachte dat de
KVP een kerkelijk gebonden partij wil
zijn.
MISVERSTAND
Het gaat hier om declericali-
satie; een losmaken van Rome.
Deconfessionalisering wordt niet
bepleit, en ik heb ook niet de in
druk dat de KVP-jongeren dit
willen. Er is echter rond dit be
grip veel misverstand ontstaan.
Het lijkt mij gewenst dat aan deze
begripsverwarring een eind komt.
Vooral omdat dit van grote prak
tische betekenis is.
De CHJO wil graag nader con
tact hebben met de ARJOS en de
KVP-jongeren. Een KVP die ce-
declericaliseerd is, zal ons hierby
een extra stimulans geven. Ma r
wij voelen weinig voor een KVP
die gedeconfessionaliseerd is.
REISBUREAU
Spui 218 Den Haag Te». 070-18 35 50
