Kunststukjes uit de
collectie Felix Tal
"I]
WAAIERS
Met melk
meer mans
een ei
^zabaglione]
paasei
dialoog
ZATERDAG 25 M.AART 1967
WAAIERS waren in het oude Egypte bekend om
koelte toe te wuiven. En bij de Chinezen om
de vliegen weg te jagen. In de tijd van de Lodewij-
ken werd de waaier verheven tot accessoire dat de
élégance van de draagster verhoogde. Waaiers waren
niet zo maar wimpeltjes op stokjes, nee, kunstenaars
schaamden zich niet om waaiers te ontwerpen,
te vervaardigen en te signeren.
Soms naar aanleiding van speciale gebeurtenissen,
zoals een huwelijk, of rouw. Zoals de moeder van
Gerrit Braams (luitenant op de kanonneerboot van
Van Speyck die in 1831 in de lucht vloog) een rouw-
waaier in ivoren montuur liet vervaardigen. Het
kruitvat met brandende lont en kogels versieren de
waaier.
3
pkE advertenties zeggen het ons bijna dagelijks:
melk is toch zo enorm belangrijk- Vooral in
deze maand, nu er veel zieken zijn en we allemaal
tard het zonnetje nodig hebben. Niet alleen de kin
deren, maar ook de moeders die juist met zieke
kinderen 't extra te verduren hebben.
Afgesproken dus? We drinken
dagelijks ons halve litertje melk,
eventueel te vervangen door cho
colademelk, yoghurt, pap of vla,
karnemelk, taptemelk of tapte-
melkyoghurt
Weet u da', de halve liter melk
of karnemelk vervangen kan
worden door een kleinere hoe
veelheid ingedikte produkten
bijv. twee kleine potjes Bul
gaarse yoghurt met een half
doosje magere kwark van 250
gram en met anderhalve dl hang
op van een halve liter karne
melk?
Chocolademelk en vla zelf ma
ken is voordeliger dan in de win
kel kopen. Met chocolademelk
scheelt dat tweeëndertig cent per
liter, met de vla achttien cent.
Voor grote groepen koffie
schenken is mei koffiemelk voor
deliger dan met gewone melk;
de voedingswaarde in koffiemelk
blijft wel wa+ achter bij melk.
De voor melk gebruikte pan
nen en flessen kunt u het best
eerst goed met koud water
omspoelen en daarna pas met
heet sop. De melkdeeltjes laten
dan veel gemakkelijker van
wand en bodem los.
]£R waren waaiers die als
balboekje dienst deden
en poppewaaiers van papier
zowel als kostbaar zilveren
jiligrain. De waaier was een
attribuut voor het subtiele
spel van jlirt en etiquette.
Bij een bezoek aan het hof
mocht de waaier in tegen
woordigheid van vorstelijke
personen niet ontvouwd wor
den. Tenzij de draagster de
eer te beurt viel de vorst of
vorstin iets aan te reiken; dit
diende namelijk op de uitge
spreide waaier te geschieden.
Van Laar vertelt in zijn Groot
Ceremonieboek der beschaafde
zeeden (Amsterdam midden 18e
eeuw) dat de waaier tijdens het
gebed voor het gezicht werd ge
houden. Vandaar misschien dat
er zovele waaiers met bijbelse
voorstellingen zijn verlucht.
Met de waaier kon madame
woordeloos welsprekend zijn.
Een gebaar met de waaier tegen
de rechterwang wilde zeggen: ja.
Tegen de linkerwang: nee.
„Ik wil u spreken" werd be
duid door een vingertop tegen
de waaier te leggen. Degene die
met u sprak deed er goed aan
zich uit de voeten te maken als
u de waaier achterstevoren keer
de. Sloeg madame de waaier
dicht dan was het gesprek gron
dig uit
Ivoren waaier met in hel midden
geschilderde voorstelling ,JIet
bad van Diana", houder met chi-
Uniek
a Iets van die geheimzinnigheid
is blijven hangen in de vele en
veelsoortige waaiers die de verza
melaar Felix Tal exposeert in
het Centraal Museum in Utrecht
aan de Agnietenstraat. Zijn col
lectie is volstrekt uniek. De nu
•i 75-jarige heeft ze stuk voor stuk
in een tijdperk van 40 jaar bij
eengebracht. Voor het geweld
der nazi's dook hij in de oorlog
onder bij een boer. Zijn waaier
collectie dook onder in Den
Haag bij een vriend.
„De eerste vraag was of ik
zelf terugkwam. Na de oorlog
kon ik mijn collectie verdubbe
len. Overal waar ik kom speur
ik naar waaiers. Zo legde ik on
langs in Zürich, Zwitserland,
beslag op de oudst bekende Hol
landse waaier met lulpenmotief.
een typisch opvouwbaar exem
plaar waarvan de spijlen heel
primitief zijn bevestigd. Waai
ers verzamelen is een pure lief
hebberij. Ik heb een voorliefde
voor kunst en miniatuursdhilde-
rijen, zelf schilder ik ook. Die
waaiers zijn ware miniatuurschil
derijen, je raakt er nooit op uit
gekeken."
Nergens ter wereld is zo'n par
ticuliere verzameling. Er liggen
in de kelders van musea in Enge
land en Frankrijk wel waaiers;
déze collectie heeft talrijke unie
ke exemplaren. Daarom prijst di
rectrice Maria Elisabeth Houtza
ger van het Centraal Museum
zich gelukkig haar grote vitrine
park te mogen inrichten zodat al
dit moois tot zijn recht komt.
Materialen
Het materiaal waarvan de
waaiers in de loop der tijden
zijn vervaardigd is zeer uiteenlo
pend. We zien ze van papier,
hout, ivoor, zelfs een stijve van
porselein, schildpad, perkament,
veren, geprepareerde vogelhui
den en celluloid.
De decoratie maakt de schitte
ring uit van het accessoire: pail-
letjes. inlegwerk van bladgoud,
zilverblad of zilver, metaal,
goud, parelmoer, diamantjes,
gouddraad of half-edelstenen. Fa
milies die de relikwie van groot
moeder wilden bewaren, lieten
er soms een lijst van bladgoud
om maken en zo hangen
vreemdsoortige schilderijtjes,
voorheen waaiers, aan de muren.
De waaiers met aaneengeslo
ten baleinen heten briséwaaiers,
die met flinke ruimte tussen el
ke balein: éventail squelette.
Waaiers met verschillende stro
ken schilderwerk noemde men
cabrioletwaaiers naar het gelijk
namige rijtuigje van omstreeks
1750.
Inklapbaar
Vele waaiers waren inklap
baar; zoals wij de paraplu klein
maken om in de tas mee te dra
gen, werd de éventail de poche
in de reticule gestopt. Dan is er
nog het geheel ronde waaierty
pe: wiel- of radwaaier. We za
gen een beeldige meisjeswaaier
van blauwe zijde met rand van
zachte maraboeveertjes, het blad
versierd met zilveren pailletten.
Het montuur van wit been met
zilveren en gouden ornamenten,
Biedermeier eerste helft 19e
We vroegen ons af welke
danslustige vrijers hun naam
schreven op de ivoren mid
denstukjes van het balboekje ali
as waaiertje, wie betreurd werd
met de rouwwaaier van zwarte
chantilly-kant Er zijn nog meer
welijksaltaar is het motief op
een zijden waaier. Heel inge
nieus zijn op de panaches kleine
lenzen aangebracht. Ingevouwen
kan deze waaier als loep ge
bruikt worden. De kleuren op de
eeuwenoude kunststukjes zijn
goed gebleven. De gebroeders
Martin vonden namelijk een
glanzend vernis om het schilder
werk op hun waaiers tegen in
vloeden van buitenaf te bescher
men. Kostbaar en kostelijk de
voorstellingen: Mozes die water
uit de rots slaat, Rebecca en
Eliëzer, David die harp speelt
voor Saul, de koningin van She-
ba die Salomo bezoekt, Ruth en
Boaz, maar ook politieke prenten
over Louis XVI, of de prins van
Oranje. of mythologische
voorstellingen, Venus, Amor, Pal
las Athene, Penelope, Helena, He
lios in de zonnewagen.
De meeste voorstellingen zijn
tot in de kleinste details uitge
werkt. Prachtig is de brisé waai
er, gesneden uit één stuk ivoor,
de randen fijntjes uitgesneden in
bloemen en ranken, uitlopend in
een roos die ontluikt. We kun
nen ons voorstellen, hoe ccn ij-
del dametje uit het Victoriaanse
kanten waaiers van kloskant, tijdperk stilletjes haar schoon-
soms kant op gaas. Er zijn zij- heidsvlekje of mouche bekeek in
den waaiers, fijntjes beschilderd, het groene zijden waaiertje met
of katoen geborduurd met zil- spiegeltje in het sluitstuk van eb-
verdraad. Een paartje bij het hu- benhout.
Er is een prachtige Chinese
mandarijnen-waaier. Er moeten
uren en uren voor de maker van
dit kunstvoorwerp heen zijn ge
gaan aan ontwerp en vervaardi
ging: de kleding van de vele
mensenfiguurtjes is stukje voor
stukje opgeplakt, de gezichtjes
zijn van ivoor, met gedetailleer
de, uiterst fijne ogen, neus en
mondjes. Het montuur van
schildpad, vergulde vissen en
draken ontbreekt niet.
Begrijpelijk dat vele groepen
meisjesscholen de tentoonstelling
gaan zien, dat de dames van het
corps diplomatique niet achter
blijven en de Internationale con
ferentiegangers van de Vereni
ging van vrouwen met acade
mische opleiding de waaiercol
lectie komen bezien. Voor de
fijnproever valt hier veel te
genieten.
Voorspelt u een come-back
van de waaier? vroegen we de
directrice. „Niet te combineren
met mini-kledij" zegt ze lako-
niek. Maar op ons pad treffen
we een ontwerpster. Haar was
verzocht om het ontwerp voor
een waaier zoals ook de schel
lekoorden tot een romantisch at
tribuut van deze tijd terugkeren.
Misschien zoekt ze het in applica-
tiewerk van zijde of tule?
Met de beide Paasdagen vlak voor de deur
is het misschien aanlokkelijk de traditionele
zacht gekookte eitjes eens af te wisselen met
een paar eiergerechten, die in een wip gemaakt zijn.
Wij geven er hier drie.
[T/£RS1.AJ
jes gesneden, een half blikje ana
nas, mayonaise. vijfentwintig
gram noten.
Snijd vijf eieren in kleine
blokjes. snipper de appel.
Vermeng deze ingrediënten met
de blokjes kaas. kleingesneden
ananas en twee lepels mayonaise
voorzichtig mengen).
Leg de eiersla op een schotel.
Strooi er de grofgéhakte noten
over en garneer de sla met het
achtergehouden hardgekookte ei.
Roer vier eierdooiers mei
zestig gram suiker, twee dl zoete
wijn en kaneel in een geëmail
leerde pan goed schuimig. Ver
warm het mengsel au-bain-mari
al kloppende, tot het de dikte
heeft gekregen van stijfgeslagen
slagroom. Dien dit gerecht
wanneer het afgekoeld is op
in een groot wijnglas en serveer
er lange vingers bij.
Hmmheerlijk.
Kook per persoon één ei hard.
Snijd er van onderen een klein
kapje af, zodat het blijft staan.
Ook van boven kapje afsnijden.
Hol de eieren voorzichtig uit en
roer de gezeefde eierdooiers met
wat zure room (sour cream) of
ongeslagen room met een drup
peltje citroensap aangezuurd tot
een smeuiig geheel. Kruid het
mengsel met iets mosterd, zout,
peper, worcestersauce en papri
kapoeder. Vul hiermee de eieren
opnieuw.
Leg vervolgens lange, smalle
repen augurk en paprika (zoet
zuur uit potjes of vers) zo over
het ei, dat ze afhangen en zet tot
slot het kapje er weer op.
Plaats ze op een rond uitgesto
ken plakje kaas (groter dan hei
ei) en rangschik de eieren met
kaas op een schotel met slablaad
jes. Garneer het geheel verder
met radijsjes en plakjes uitgetan-
de komkommer.
Nog even praten wij
over de supermarkt. Dan
gaan we het over andere
kanten van winkelen heb
ben. Het voordeel van een
supermarkt vindt me
vrouw B. te L. „Om bij
voorbeeld een nieuw arti
kel in de hand te nemen,
te lezen wat erop staat,
het dan eventueel weer
terug te zetten en het niet
te kopen, zónder lelijk ge
zicht van de winkelier.
lK.
zou het ook plezierig
vinden als je in de kleine-
j (en vaak betere) modema
gazijnen vrij naar binnen kon
lopen en rustig in de rekken
kon kijken zonder dat er met
een een verkoopster op je af
komt."
Het feit dat men in een su
permarkt meer koopt dan
men van plan was vindt me
vrouw C. S. te O. beslist on
juist: „Supermarkts zijn juist
economisch; men kan er alles
krijgen voor de dagelijkse be
hoeften. Als men met geringe
middelen rond moet komen,
maak dan eerst een lijstje, be
reken de kosten en neem dat
bedrag mee. Dan ga je nooit
over de schreef."
Van de supermarkt over
naar de zelfbedieningswinkel,
mevrouw W. V. te D. vindt
het er bijv. gezellig winkelen.
Anders dan in een super
markt is het in een zelfbedie
ning wat het personeel be
treft beter, zij zijn vaak be
hulpzamer. En wat is het ge
makkelijk met een mandje of
wagentje de zaak door te kui
eren en zelf te pakken wat je
nodig hebt."
Contact
De zaak van de familie
B. te D. is sinds kort omge
bouwd tot zelfbedieningszaak.
Het resultaat? „We hebben er
erg tegen opgezien, omdat wij
ook zo jong niet meer zijn
maar we deden het voor onze
zoon. Nu constateren wij dal
het contact met de klanten er
zelfs beter op geworden is om
dat je het vroeger met de be
dieningswinkel vaak te drul»
had om de klanten alles aar
te reiken. Nu pakken de klan
ten het zelf en ls de omganp
met de mensen veel prettiger
geworden."
Wat de koopavond betreft:
mevrouw S. te O. meent: „Iede
re vrouw die over organisatie
talent beschikt kan in de pauze
of na het beëindigen van haar
dagtaak de boodschappen halen
voor de maaltijden. Heeft men
er echter iets te kopen van kle
ding, meubilair e.d. dat zou hel
reuze praktisch zijn als er bijv.
daarvoor een koopavond zou
komen."
Genieten
Veel dames meenden dat win
kelen, vooral als de beurs wat
krap is, de begeerte opwekt
Maar waarom? vraagt me
vrouw S. te A. zich af. „Winke
len is niet alleen kopen wat je
mooi vindt, ik zie er ook nog
een andere kant aan. Wanneer
je zoals het nu weer is, in de
Lijnbaan gaat winkelen en je
ziet die fleurige etalages met
al die prachtige artikelen dan
geniet ik daarvan. Dan deuk ik
apart onderwerp
heus niet: „Dat en dat en dèt
zou ik willen hebben, maar ik
geniet er van zoals men van
een kunstwerk geniet, of van
mooie muziek."
Pantoffels
Wij vrouwen kunnen toen ze
ker onze „hebzucht" wel de
baas? Mevrouw v., O. te R.
heeft ook nog een mooi ver
haal over winkelen: Toen ik
nog weduwe was kwam één
van mijn getrouwde dochter.-
vaak naar R. om vaak met mi]
te gaan winkelen. Zij verwen
de mij erg, als zij maar dacht
dat ik ergens zin in had dan
kocht zij het voor mij. Zo ston
den wij eens voor de etalage
van een schoenenmagazijn te
kijken. Mijn dochter zei: .Hoe
vindt u die pantoffels moe
der?" Ik zei dat ik ze erg mooi
vond, waarop mijn dochter ant
woordde: „Nou moe. koop ze
Wij die winkel in, pantoffels
aangepast, ze waren goed, dus
ingepakt en afrekenen gebla
zen. De bediende wachtte op
het geld maar niemand deed
zijn tas open om te betalen, ik
wachtte op mijn dochter en
mijn dochter wachtte op mij
En die mijnheer ons maar aan
kijken.... Tenslotte opende ik
mijn beurs, er zat gelukkig ge
noeg in!
Buiten zei mijn dochter:
Moeder, dacht u dat u die pan-
offels van mij kreeg?" Ja
meid", zei ik „en weet je wat
nog het mooiste is? Ik heb ze
eigenlijk helemaal niet nodig"
Toen hebben we samen zo on
bedaarlijk gelachen! We halen
het nog dikwijls op....
Gehandicapten
Mejuffrouw D. te H. snijdt
nl. het winkelen met
handicapte. „Weet u wat winke
len een feestelijk tintje geefl?
Dit te doen met een gehandi
capte, zoals U.V.V. afdelingen
het met Sint Nicolaas gedaan
hebben. In een groot waren
huis werd een koopavond ge
houden, speciaal voor gehandi
capten. Rode-Kruishelpsters re
den de wagentjes rond zodat
de gehandicapten zélf nun ca
deautjes konden uitzoeken. De
verkoopsters gaven een prima
Ik ga vaak winkelen met een
blinde vriendin, zij geniet er
intens van. Zij praat er ook
over mee alsof ze het „gezien
heeft, waarschijnlijk komt dat
ook doordat zij later blind ge
worden is." Dit is misschien
een idee voor ons allemaal,
ook een ander die niet alleen
erop uit kan, laten genieten
van wat er alzo te koop is.
Ook mevrouw v. H. te VV.
winkelt dolgraag: „Zo echt
eens rondneuzen naar nieuwe
snufjes. Vooral in warenhuizen
kom ik graag, de service is er
dikwijls goed en ruilen gaat
daar erg gemakkelijk. Koop ik
bijv. iets voor de kinderen,
maar weet ik niet de juiste
maat dan koop ik twee
verschillende maten, later mag
ik er dan één van teruggeven
tegen een tegoedbon of ik
krijg mijn geld terug. Er is
geen particuliere zaak die dat
doet of doen kan! De merkarti
kelen koop ik in de comesti-
bleszaken. dat zijn toch vaste
prijzen en dan gun ik bet
graag de kleine zakenman Je
wordt daar wel vlugger en
vaak vriendelijker geholpen..
Kijken
Mevrouw S. te L. gaat eerst
kijken en daarna kopen: „Als
'k dan eenmaal weet wat ik
wil, stap ik de winkel binnen
De verkoper merkt dat direct
en ik weet zeker dat hij het
ook waardeert. Bij het verlaten
van de winkel zijn beiden vol
daan." Ja, dat geloven wij ook.
mensen zoals mevrouw S. zijn
voor de winkeliers de ideale
klanten!
Mevrouw O. te AL gaat in op
hetgeen mevrouw S. te Z.
schreef over de niet-vrije zater
dag. „Wij hebben geen winkel,
maar een boerderij. Ook voot
ons is het geen vrije zaterdag
van weggaan is geen sprake
De inkopen doe ik praktisch
alleen en dat vind ik geen pro
bleem. Wel blijft een proeleem
de kinderen duidelijk 'e ma
ken dat vader met mooi weer
zo moeilijk van het bedrijf
weg kan. We wonen maar twin
tig km. van het strand af, heb
ben een auto, maar slechts
éénmaal per seizoen kan er
een zaterdag af voor het
strand....
Wij zoeken compensatie door
veel logees te vragen en vee1
aandacht aan de kinderen te
besteden: pannekoeken Danken
buiten eten enz. Wij houden de
kinderen voor dat zij weer be
paalde voorrechten hebben die
andere kinderen niet hebbeD
en dat er altijd wel wat te
wensen overblijft."
Met die laatste zin waren
wij het volledig eens. een
mooie afsluiting voor deze Dia
loog.
„Als 't kindje
binnenkomt"
„Als 't kindje binnenkomt" is het onderwerp voor
ons volgende lezersgesprek. Het zakje oranjemuisjes
wacht al op de blijde tijding uit Drakensteyn en in
gedachten vergezellen we onze kroonprinses bij haar
laatste loodjes die het zwaarste wegen
Intussen weten tropenkinderen misschien, hoe de
stem van baby Trix klonk door de radio, toen zij
gedoopt werd, weten oudere lezeressen anecdotes toen
Juliana werd geboren. Natuurlijk vertellen ons moe
ders van twee- of drielingen wat die verrassing met
zich meebracht, en misschien weet u tips voor de
kraamkamer?
Als het maar te maken heeft met de komst van 't
kindje, mag ieder haar of zijn zegje zeggen in Dialoog,
waar naar uw stem geluisterd wordt! Schrijft u even
uw keuze? Want u weet: bij plaatsing zenden we u
graag De dokter zegt 1, De dokter zegt 2. Tipparade of
een verrassing. Tot schrljfs!
Vasten op sap
De vrouw die met pilletjes en
andere hulpmiddelen de lijn
tracht te handhaven, weet dat er
maar één afdoend middel
bestaat: minder eten. Of beter
gezegd: helemaal niet eten. In
Glasgow is een proef genomen
om te bewijzen dat een volledige
hongerkuur geen schadelijke ge
volgen voor de gezondheid hoeft
mee te brengen, mits de betrok
kene gezond is.
Een zeer omvangrijke jonge
vrouw (dertig jaar oud) was be
reid het experiment te onderne
men. Ze werd opgenomen in het
ziekenhuis, de kuur bestond uit
bedrust, vitamine-preparaten
eten en vruchtensap drinken en
verder niets.
De vrouw lag de hele dag in
bed en had geen afleiding. Zij
was in betrekkelijk korte tijd
driënveertig pond afgevallen en
haar lichamelijke gezondheid
was niet achteruitgegaan.
Maar hoe heeft zij zich in die
tijd in geestelijk opzicht gehou
den? Dat vermeldt de historie
waarin wij dit lazen, niet.
Vrouwen in de
topleiding
Elke vijfde West-Duitse onder
neming heeft een vrouw in de
topleiding. Ieder vierde aandeel
of obligatie is er in het bezit van
een vrouw. Negen miljoen vrou
wen (totale bevolking zestig mil
joen) werken buitenshuis. Elke
achtste van deze vrouwen is al
grootmoeder. Toch blijven het
vrouwen; ze winkelen gemiddeld
driemaal per week. Eens in de
veertien dagen bezoeken zij een
textielzaak; één op de twee be
zoeksters om kousen te kopen.
EEN KRANT is een teken van
werelds onrust. In woorden als
wereld, gebeurtenissen, mens-zijn
ligt onrust al besloten. Waar vra
gen zijn is onrust. Waar vragen zijn
Op een kleine planeet mét een
bepaald laagje dampkring, feno
meen in een wervelend heelal
voor zover onze inlichtingen gaan
is de mens ontstaan. Het eerste wat
hij deed was vragen stellen. Zon
der vragen geen verf om het tuin-
schuurtje een net kleurtje te geven.
Zonder vragen geen techniek. Geen
vuur. geen horloge, geen theologie.
Zonder vragen geen geweten.
Zo is de krant getuigenis van
vragen. Van menselijk verkeer, yan
pogen en falen beide.
Natuurlijk is in de krant dat
menselijk verkeer wel eens wat ge
krompen tot streeknieuws of kerk-
nieuws-Nederland, want we kun
nen niet alles aan, we zijn inwo
ners van een klein land met veel
kerken. Hoe bijv. een Argetijn of
een Chinees leeft als hij christen
(en ook niet-christen) is, is voor
ons meestal een vage zaak. Dat het
van belang zou kunnen zijn, ook
voor ons Nederlands en kerkelijk
welzijn, ontgaat ons.
Zo worden in een klein land met
kleine stukjes praktisch christen
dom (bijv. de zondagsrust) onze
problemen klein. Bovendien zijn er.
vooral voor ons vrouwen, ramen
te zemen en aardappelen te koken.
Of het nu onze aanleg is om ons
altijd met het nabije te bemoeien
dan wel dat de maatschappij door
de eeuwen heen zo'n type van ons
heeft gemaakt zodat we niet be
ter weten en er zelfs van uitgaan
dat we „zo" zijn het feit is er.
Krant en Open Brief getuigen er
van. Las ik niet de vorige week
van de hand van de heer R. over
literatuur dat de .vrouw zelden bi
bliofiel is?
Dat kan. dacht ik, een man nu
weer zo gemakkelijk zeggen, geze
ten aan de gestofte, wie weet ge
boende tafel, in de warme kamer,
de koffie nog klokkend en warm
in zijn maag. Maar waar komt de
distantie voor de vrouw? Na dag
taak komt gemeenschapstaak. De
prioriteiten zijn haar in een lange
traditie wel ingepompt
Wanneer schrijft Christine meest
al de Open Brief? Na de taken na
tuurlijk, dus 's nachts. Wanneer
leest ze? Als ze uitknijpt; .Moeder
rust", zeggen de kinderen voor de
telefoon en aan de deur. Ah, denkt
de persoon aan de andere zijde, ze
heeft het zo druk. Het behoort bij
het beeld van de vrouw, ze mag
het druk hebben en even rusten.
De vrouw moet van dit valse
beeld gebruik maken om onder de
beschuldiging uit komen dat zij
„zelden" culturele belangstelling
heeft, zelden leest, wat zeg ik, bi
bliofiel is .enzovoort. Zo kreunen
de nachtkastjes onder onze boe-
MA
/fAAR nu terug naar de vragen.
Met het bovenstaande voor
ogen kan ik gaan antwoorden op
vragen als: of er niet een slijtage
van het geweten is (zondagrust).
wat traditie waard is (Nederlands
kerkelijke situatie). Waarom luis
ter je nu naar de Mathhaus-Pas-
sion via een weet ik wat voor zen
der daar denk je nu niet eens
aan en waarom vroeger niet?
Is de strijd die onze, laten we zeg
gen, grootouders hebben gestreden
om een christelijk dit en dat al
weer vergeten?
vrolijk en schor kraaien
zekere haan de knop voor de
Nieuwsberichten omdraaiden, hun
kinderen een mooi chocolade paas-
EI. Bij het eerste handelen dach
ten ze meenden zij bij het
tweede niet, dat is wel zeker.
Ook luisterde men wél naar de
Johannes-Pasison, omdat die het
volle evangelie bracht, (ik heb dat
zo wel eens horen zeggen) en niet
naar de Matthaus-Passion want die
eindigt bij Jezus' dood. Je vraagt
je dan wel af waarnaar mensen nu
eigenlijk luisteren, naar Johann Se
bastian Bach of naar een preek,
maar zo ging het toch. Overal.
We hadden een soort instrument
dat wé geweten noemden, afge
stemd op een klein stukje Neder
landse realiteit, ontstaan door aan
leg en traditie. Zodra we vragen
stelden, vielen we uit het systeem,
lukte het met dat geweten niet
meer. Tenzij we natuurlijk ook het
paas-ei weerden e
Ik geloof dat ik nu in ieder ge
val aan één briefschrijver heb dui
delijk gemaakt dat dat geweten
verdwijnt.
keerd. Er langs lopen was ook
keerd. Ja, er naar kijken was zelfs
verkeerd. Keek je per ongeluk,
bijv. als je met de bus naar piano
les moest en een duizelingwekkend
hoog schommelend schuitje in je
gezichtsveld kwam. dan was dat
eigenlijk ook mis. Voelde je dan
niets zoals ik dan was het nóg
verkeerder, want owee, dan sprak
je geweten al niet meer!
Nu. dat geweten zijn we kwijt.
Als we nu onze vragen maar niet
kwijt zijn. Als we. door alles in het
kleine zo precies te weten, maar
niet lui geworden zijn in het grote.
Als Argentijn en Chinees ons maar
niet onverschillig laten, noch kern
bewapening, noch politiek, noch
woningnood, noch welvaart, noch
paas-ei ja of nee. Met andere woor
den: als we ons maar betrokken
weten op deze wereld. Daór is ver
van u" niet tot ons spreken.
En zo wordt het dan weer Pasen.
Met wind en grijze luchten, vleu
gen zon, de haard, de lectuur, de
visites. Op zijn Nederlands. Op zijn
kerkelijk-Nederlands. op de manier
van juist ook deze krant. Onrust
stroomt dag in dag uit binnen,
maar rust is u in principe gegeven,
rust is uw deel. Met Pasen begint
de zondagmorgen van de vrede,
van iets dat bij gebrek aan woor
den eeuwigheid heet
