onmisba
bouwstoffen
onmisbare
vitamine
extra
caroteen
heerlijke
D'66 lijkt niet op vroegere
l vrij zinnig - democraten
Blue I Band
jVIER DODEN
IN VERKEER
Proces tegen
Nederlanders
Belgen saboteren
EEG - spelregels
de
Jonge zendelinge in
Indonesië vermoord
Emmy Verhey
wint f 16.000
Oom en neven
op dievenpad
lRT^
DONDERDAG 9 MAAKT 19OT
i Professor Oud: Televisie maakt districtenstelsel onnodig
(door Hans van Spanning)
ROTTERDAM „Ik kan in D '66 op geen enkele wijze een
moderne vorm van de vroegere Vrijzinnig democratische bond
zien. De VDB stond tussen de SDAP en de Liberale staatspartij
In. D '6 staat wel van de PvdA af maar ik vind dat zij ten op
zichte van de VVD met uitzondering van haar opvattingen
jover een gekozen minister-president en een districtenstelsel
^een duidelijk afwijkende positie inneemt."
pit zegt de vroegere leider 1
Hzinnig-democraten, prof. mr.
ld. Hij kent deze partij wellicht als
»n ander.'Van 1917 af heeft prof.
ld voor de VDN in de Tweede Ka-
(T gezeten. Als Colijn in 1933 eeri
jlitie met de vrijzinnigen aangaat,
nig partijen wil, moet aanvaarden dat
er binnen iedere partij veel nuance is.
ie eens naar Engeland. Daar is iedere
partij op zichzelf een coalitie.
Bovendien heb ik een ander be^
i zwaar. De jonge leiders van D'66 idea-
liseren het districtenstelsel. Het is he
rvult mr. Oud de belangrijke post'gewone verschijnsel van verlangen
D minister van financiën. In 1937j naar dat wat men niet heeft. Wie nog
et de VDB onder Ouds leiding voor persoonlijk weet heeft van het distric-
- laatste maal aan de verkiezingen j tenstelsel maar daarvoor moet men
ie. In 1946 gaat de partij op in de op zijn minst de pensioengerechtigde
I de SDAP en andere groeperingenleeftijd hebben bereikt denkt daaro-
vormde PvdA.
rwee jaar later verlaat hij met een
lital geestverwanten het socialistisch
ïieu. Er wordt contact gelegd met de
Ttij van de Vrijheid, waaruit in 1948
WD ontstaat. De heer Oud leidt de
■eede-Kamerfractie van deze nieuwe
•tij tot 1963. Als hij zich daarna uit
politiek terugtrekt, wordt hij be-
lemd tot minister van staat.
IET ANDERS
)nze gastheer is zeer beslist in zijn
jning dat D'66 niet met de VDB ver-
eken kan worden. De vrijzinnig-de-
tcraten hadden een ander program
n de meer conservatieve Liberale
latspaxtij, zegt hij. Het program van
66 verschilt met uitzondering van de
eds genoemde twee punten essentieel
>t van de VVD.
Is het dan niet opvallend dat
een aantal radicale liberalen in
Amsterdam de stoot tot de oprich
ting van de VDB hebben gegeven,
terwijl ook D'66 is ontstaan op ini
tiatief van Amsterdamse liberalen
die de VVD niet progressief ge
noeg vonden?
De radicalen zoals Treub en Ger-i.
sen vormden slechts een deel van de
onmiddellijke aanleiding:, p
--no l->rr in I AOmcn.
ver wel wat anders.
Hij herinnert zich hoe in menig
bij wel zeer plotseling opgeschoten,
district de kiezer van de minderheid
wist dat hij zich eigenlijk de gang
naar de stembus wel kon besparen, om
dat zijn stem toch geen invloed had.
Hij herinnert zich ook hoe het stelsel
dwong tot coalitievorming, waardoor
menige kiezer niet kon stemmen op de
partij die hem het naast lag.
De c.h. kiezer vond het niet prettig
geen andere keuze te hebben dan bij
voorbeeld tussen een rooms-katholiek
en een liberaal. De vrijzinnig-democra
tische kiezer was niet gelukkig als hij
moest kiezen tussen een socialist en
een conservatieve vrije liberaal.
Het werd algemeen als een opluch
ting ervaren dat de evenredige verte
genwoordiging daaraan een eind maak
te.
Natuurlijk is het waar dat de coali
tievorming voor de stembus de duide
lijkheid van de stembusuitspraak be
vorderde. Maar dit weegt naar mijn
mening tegen al de bezwaren van het
stelsel niet op.
Bovendien is het allerminst
I de evenredige vertegenwoordiging
afspraken voor de stembus uitsluit,
jHet i g
alleen door gebrek aan bereid
heid in het bijzonder bij dc confessi
onele partijen dat ze niet tot stand
or de oprichting van de VDB lag in
01 in de weigering van de algemene; rpj in I
rgadering van de Liberale unie om! 1 IJl/ r A/l/li-DIJ
ereenkomstig het voorstel van het
stuur der Unie van de kiesrechtuit-
eiding een urgent punt te maken. De
ijzinnig-democraten meenden dat al-
meen kiesrecht een onmisbare voor-
Geldt dit momenteel ook niet
jor D'66? Deze partij meent dat
de democratie pas goed kan func
tioneren als er een gekozen mi
nister-president en een distric
tenstelsel komt?
Ik geloof niet dat die twee zaken
•lemaal vergelijkbaar zijn. Het alge
een kiesrecht is een bij uitstek demo-
atisch beginsel. Het districtenstelsel
een vraag van verkiezingstechniek,
getwijfeld is die vraag belangrijk,
laar zij ligt in een ander vlak.
HRTIJ ERBIJ
Bovendien doet D'66 haar eigen be-
nsel geweld aan. Als men wil ijveren
stelsel van weinig, zo moge-
jk slechts twee partijen, moet men
iet een partij erbij gaan oprichten,
haar program maar weinig van
en bestaande partij afwijkt. Wie wei-
Nu geef ik toe dat in de gedachte
om door een districtsindeling een wat
nauwere band tussen een gekozene ei
zijn kiezers te scheppen iets aantrekke
lijks schuilt. Men moet dan echter eei
combinatie maken van districtenstelsel
en evenredige vertegenwoordiging.
Zelf heb ik daarvoor vroeger wel
met overtuiging gepleit. Maar ik vraag
mij thans, af of daarvoor fle tijd niet
voorbij lé'. Wij hebben thans geen
districtenstelsel meer nodig om de kie
zer zijn afgevaardigde te leren kennen.
De televisie brengt de kopstukken der
partijen in zijn huiskamer. Het zal
daarom ook in de districtsverkiezing
veel meer gaan om de strijd tussen de
leiders dan om die tussen de plaatse
lijke kandidaten.
In Engeland is het niet anders. Daar
gaat de strijd in het wezen der zaak
tussen de partijleiders. Men is er
meen de overtuiging toegedaan dat de
invloed van de persoonlijkheid va
kandidaat in het district maar gering
Ik verwacht dat bij volgende verkie
zingen de invloed van de televisie nog
zal toenemen en dat D'66 met haar
verlangen naar een districtenstelsel te
gen de ontwikkeling ingaat.
Ook acht ik het een illusie dat eei
districtenstelsel de Kamerleden onaf
hankelijker zou maken tegenover de
partijleiding. In Engeland is van die
onafhankelijkheid zeker geen sprake.
De Labour-afgevaardigde die het bij
Wilson verbruid heeft, loopt grote
kans zijn zetel te verliezen.
DREMPEL
Het districtenstelsel wordt voorts
aanbevolen omdat het aantal partijen
erdoor zal verminderen. Als men be
paald die kant uit wil, kan men he1
doel ook bereiken door de kiesdrempel
te verhogen.
Zou men bij ons evenals
Duitsland van een partij verlangen
dat zij, om in het parlement te komen,
minstens vijf procent van de stemmen
moet behalen, dan zouden in onz«
Tweede Kamer uitsluitend afgevaardig
den zitten van de vijf grootste partij
en. Ik zou dit een nogal rigoureuze
ingreep vinden, maar het zou altijd
nog minder onrechtvaardig zijn dan in-
Marchant, de leider van de vrij
zinnig-democraten, schreef in 1926
dat de democratie pas verbeterd
kon worden als de invloed van de
confessionele partijen met name
de R.K. Staatspartij verdwenen
was. Nu heeft D '66 velen uit het
katholieke kamp tot zich getrok
ken. Is dit niet een aanwijzing dat
deze partij de lijn van de VDB
met succes voortzet?
Wat de onwenselijkheid van het
bestaan van confessionele partijen be
treft. is er tussen de vrijzinnig-demo
craten en de liberalen nooit verschil
mening geweest Ook de WD
acht de eenheid van confessie geen
waarborg voor eenheid in de politiek.
Dit besef begint thans vooral in katho
lieke kring door te dringen. Het heeft
uit die kring zowel aan D'66 als aan
de VVD stemmen bezorgd.
Naar mijn gevoelen heeft D '66 daar
bij vooral geprofiteerd van het alge
meen onbehagen dat zich tegen de ge
vestigde partijen richtte. D '66 is daar-
Zal het blijvende groeikracht hebben?
Ik denk aan de gelijkenis van de zaai-
Een deel van het zaad viel op
rotsachtige plaatsen, waar het niet
veel aarde had. Het schoot snel op,
maar toen de zon opkwam verschroei
de het en omdat het geen wortel had,
verdorde het. De toekomst zal moeten
leren of D '66 wortel heeft
GEEN BEHOEFTE
Zal D '66 er volgens u in kunnen
slagen een blijvende plaats tussen
de PvdA en de VVD te veroveren?
Dat zal in de toekomst moeten blij
ken, zoals ik al zei. Naar mijn mening
bestaat aan een groepering als D '66
geen behoefte. Haar program is in we
zen liberaal. Wat in haar „Appel"
staat over het prijsmechanisme, de on
dernemingsgewijze produktie, even
wicht tussen sociale rechtvaardigheid
econopiische doelmatigheid, be
lastingstelsel enz. is zuiver liberaal.
En hun opvatting dat het suc
cessie- en het schenkingsrecht aan
zienlijk verhoogd moeten worden?
Ik zou daar niet voor zijn, al was
het alleen reeds om het gevaar van
belastingvlucht. Maar is het nu nodig,
omdat men over zo'n punt anders
denkt, een eigen partij op te richten?
Ik heb uit gesprekken met voor
malige kiezers van de VDB wel
eens de indruk gekregen dat zij
enigermate politiek dakloos zijn ge
worden en zich noch in de PvdA
noch bij de VVD volkomen thuis
voelen. Hoe heeft u zelf het ver
dwijnen van de VDB ervaren?
De laatste keer dat men op de VDB
kon stemmen, was in 1937. U moet dus
niet vergeten dat de kiezers waarop u
doelt een slinkende groep van ouderen
vormen.
GOED THUIS
Wat mijzelf betreft; ik heb mij als
oud vrijzinnig-democraat goed thuis
kunnen voelen in de WD. Natuurlijk 1
heeft de fusie met de Partij van de
Vrijheid tot vorming van vleugels ge
leid. maar die zijn er in elke partij.
Kijkt u maar eens naar de PvdA of
vergelijkt u het standpunt van Bruins
Slot of Berghuis maar eens met dat
van Zijlstra.
In 1946 is de VDB in de PvdA opge
gaan. Persoonlijk had ik destijds lie
ver een federatief samengaan gezien
om eens te kijken hoe het in de prak
tijk zou gaan. De doorbraak die de
PvdA zich had voorgesteld, is volko
men mislukt. Het SDAP-element is in
de partij overheersend gebleven ter
wijl ook de sterke band met de VARA
bleef bestaan. Van de nationale om
roep waarop velen gehoopt hadden,
kwam niets. Ook een man als mr. Van
Walsum mijn opvolger als burge
meester van Rotterdam is daarover
zeer teleurgesteld.
In 1948 heb ik gekozen voor een sa
mengaan met de Partij van de Vrij
heid omdat naar mijn mening deze par
tij onder leiding van Stikker een volko
men andere koers volgde dan de Libe
rale staatspartij voor de oorlog.
Men heeft aanvankelijk wel aan
drang op mij uitgeoefend om de VDB
opnieuw op te richten, maar ik
vreesde dat op die manier twee vrijzin
nige partijen zouden ontstaan, die bei
de bloedarm zouden zijn. De gesprek
ken met de Partij van de Vrijheid ver
liepen vlot en zo is in 1948 de WD in
de Nederlandse politiek gekomen.
Na twintig jaar meen ik nog steeds
dat ik er goed aan gedaan heb, te stre
ven naar de vorming van één liberale
volkspartij.
EMMEN De 21-jarige H. J. Amber-
gen uit Nieuwdordrecht is woensdag
avond om half acht op rijksweg 34, tussen
Emmen en Klijndijk met zijn auto tegen
rechts van de weg staande bomen gere
den. Hij was op slag dood. De motor werd
uit de wagen gescheurd.
BREDA Op de Graaf Engelbertlaan
is de 13-jarige T. Meeuwse uit Breda bij
een aanrijding zo ernstig gewond geraakt
dat hij enige tijd later in het ziekenhuis
overleed. De jongen werd. toen hij met
de fiets de straat overstak, aangereden
door een vrachtauto.
EINDHOVEN Het vijfjarig jongetje
C. van Eek uit Eindhoven is gistermiddag
toen hij bij het voetballen op een gazon
langs de Bayeuxlaan plotseling de rijweg
opliep, aangereden door een personen
auto. Hij overleed op weg naar het zie
kenhuis.
SOMEREN De 42-jarige heer Ver
hees is gistermorgen, vermoedelijk ten
gevolge van een hartaanval, de macht
over het stuur kwijtgeraakt. Hij reed
twee wielrijders aan, ramde een gepar
keerde bestelauto en kwam tegen een
huis tot stilstand. Hij werd dood achter
het stuur aangetroffen. De fietsers bleven
ongedeerd.
In Polen
WARSCHAU Drie Nederlanders,
twee vrouwen en een man, zullen zich in
Warschau voor de rechter moeten ver
antwoorden omdat zij zijn beschuldigd
van het vervalsen van paspoorten ten
behoeve van een Pools echtpaar, dat naar
West-Duitsland wilde uitwijken.
Volgens het Poolse blad Kurier Polski
zijn de drie Nederlanders de 23-jarige
Elizabeth Vrockhoff. de 23-jarige Olga
Eberline Hemmerle en de 25-jarige Fran
cis Deren-berg uit Amsterdam.
De drie werden op 13 november vorig
jaar gearresteerd,
bekend.
Produktschap neemt stappen
UTRECHT Het lijkt er veel
op, dat de Belgen een loopje ne
men met het EEG-prijzensysteem
voor de handel in vee en vlees.
De gemiddelde prijs, die wekelijks
in België wordt vastgesteld voor
het rundvee, blijkt voortdurend
hoger te liggen dan in de andere
EEG-landen.
Bovendien is deze prijs dikwijls van
week op week tot op de cent gelijk.
Ook blijken de Belgen deze gemiddel
de prijs voor heel België vast te stel
len aan ;dc hand van de prijzen van
slechts één markt, namelijk die van
Anderlecht.
Het bestuur van het produktschap
van vee en vlees heeft hierover giste
ren zijn ontstemming uitgesproken en
de voorzitter gevraagd samen met het
departement van landbouw te pogen
enige opheldering in deze zaak te bren-
gen.
De gevolgen van dit Belgische be
leid zijn namelijk, dat de Belgen
geen heffingen opleggen bij de in
voer van vee uit derde landen, ter
wijl de andere EEG-landen dit wel
doen.
Het vlees uit derde landen komt
dus in België goedkoper binnen dan
bijv. in Nederland.
Belgische veehandelaren, die dit
goedkoper ingevoerde vlees weer
doorvoeren naar Nederland en ande
re landen verdienen zo gemakkelijk
een zoete winst.
De invoer van Belgisch rundvlees in
ons land is namelijk opmerkelijk
groot, terwijl de officiële Belgische
prijzen boven de prijzen in Nederland'
DJAKARTA In Bandoeng is een 26-jarige Amerikaanse pro
testantse zendelinge vermoord. Miss Patricia May Gruff werd zon
dag dood in haar woning aangetrofen. Zij was door messteken om
het leven gekomen.
Enkele uren later werd een 20-jarige
jongen gearresteerd. Hij bekende de
moord gepleegd te hebben. Tevens deel
de hij de politie mee dat hij in opdracht
gehandeld had van iemand wiens naam
hij niet wilde noemen.
Volgens het Indonesische persbureau
Antara is de man achter de schermen
een Chinees. Uit de woning van zende
linge Gruff werd niets gestolen.
liggen. Deze tegengestelde ontwikke
ling bij de prijzen en uitvoer uit Bel
gië is raadselachtig en de meeste leden
van het bestuur van het produktsohap
vertrouwen de zaak dan ook niet.
De vaststelling van de EEG-oriënta-
tieprijs voor rundvlees in België zou
gecontroleerd dienen te worden en
voor de doorvoer van vlees uit derda
landen via België wenste men een stok
je gestoken te zien. Voorzitter Van
Dijk zegde toe de kwestie ten departe-
mente aan de orde te zullen stellen.
Zonder mededingers
AMSTERDAM Aan het woensdag
voor de eerste keer gehouden Oskar
Back Concours heeft de jeugdige vio
liste Emmy Verhey als enige deel
neemster de Etienette Alvares Correa-
prijs van zestienduizend gulden gewon-
Aanvankelijk waren er drie kandida
ten; een viel er af wegens ziekte en de
ander had zich niet voldoende voorbe
reid. Ondanks de afwezigheid van me
dedingers, liet de jury Emmy Verhey
een gooi wagen naar de prijs, waaraan
ook soloconcerten met het Concertge
bouworkest, het Residentie Orkest en
het Kunstmaandorkest zijn verbonden.
In de jury onder voorzitterschap van
Everard van Rooyen hadden o.a. zit
ting Bernard Haitink, Herman Kreb-
bers en Theo Olof. Emmy mag haar
prijs besteden aan een studieverblijf
in New York of in Moskou.
Defensie-order
van 2 miljoen
EINDHOVEN Het ministerie van
defensie heeft aan een dochter
maatschappij van Verenigde
maatschappijen Coppelmans N.V. voor
2,12 miljoen aan opdrachten verstrekt
Het contract omvat het verrichten van
bouwkundige werken aan militaire ob-
jekten.
Voor de uitvoering van de werken
zullen in totaal 136 werknemers te
werkgesteld worden.
Zo'n spring-in-'t-veld heeft heel wat nodig..
Goed dat Blue Band zoveel geeft
Gevangenisstraf geëist
j AMSTERDAM Twee en een half
i jaar gevangenisstraf met aftrek van
j het voorarrest heeft de officier van
i justitie bij de rechtbank gisteren
geëist tegen de 41-jarige Haagse koop-
man N.V. Deze gaf toe dat hij met
twee neven, D. V. (29) en R. V. (23\
j vorig jaar drie grote inbraken had ge
pleegd. Tegen de neven was de eis
anderhalf jaar met aftrek.
I De inbraken waren gepleegd bij de
Sparafdeling van de Handelsmij W.
Kennedy N.V. te Dordrecht (buit
15.000 aan koffie en thee), bij de
Coöperatieve inkoopvereniging
West-Brabant (buit ƒ35.000) en bij
Randstad noord N.V in Diemen (buit
14.000).
BARCELONA De in Spanje ge
boren Amerikaanse hoogleraar Ro-
I maanse talen Juan Corominas (71), is
gisteren uit Spanje gezet. Hij was
j j gearresteerd wegens het bijwonen van
een onwettige vergadering. Hij gaf tü-
delijk les aan de universiteit van Bar- I
celona. Na de burgeroorlog had hy I
•Spanje verlaten.
Blue Band. smaak i
Gemaakt van uitgezochte oliën
en vetten. Vol onmisbare bouw
stoffen. Verrijkt met vitamine en
caroteen om weerstand en groei
kracht te verzekeren. En zo heerlij
van smaak. Huisvrouwen werken
mee aan smaakproeven, om de fijn
ste smaak te vinden. Hun voorkeur
geeft de door-
mmm... enjprngezond!
slag. Blue Band,
Waar krijgt U
tegenwoordig
nog zoveel
voor zo weinig?
