Mijn vertederend sombere
jaren vijftig
Experimenteel
WEET JE NOG WEL, JONGERE?
umNf ttuêüscN'micNT
••W JAXEN VUFT15"
„Je krijgt lang vergeten
nachtmerries weer terug,,
Te weinig
concerten
RUIMTE
'THEATER ALLERLEI:
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1967
;f«f. IJ.?' I '6.rtf ^,'1' - J't'tytf' .'.V»'* rïv"
Het briefhoofddat de stichting heeft laten ontwerpen.
EF ELI Cl F LAPSTEERD, zeiden we toenen: SÉdb
hé, poppelepée, of: ha, die oelewapper! Op
school las je stiekum Dick Bos en Spillane, want strips
werden voor kinderen als iets schandaligs beschouwd.
Seks? Je ging speciaal naar de kapper om De Lach
te lezen, dat daar zomaar op tafel lag. En op zaterdag
avond luisterde je, pas uit bad met een nette scheiding
in je nog natte haar. naar de radio, de VAR A-show-
boat en Willem Parel'*.
Op sombere toon, met even
Iets van emotie, vertelt de 23-
jarige Willem Noordhoek, voor
zitter van de pas opgerichte
Stichting Jeugdsentiment de Ja
ren Vijftig, wat hem en zijn me-
de-jeugdsentimenters beroert: de
jaren dat ze jongen waren, de ja
ren vijftig.
Willem Noordhoek, student in de so-
ale wetenschappen, besteedt in
Amsterdam met een „kring" leeftijd
genoten de laatste maanden veel tijd
mediteren en ophalen van herin
leringen.
Ze hebben hun specialiteiten. Wil-
m Noordhoek: „In onze stichting zit-
n Piet Knijpbier, die als veertienja
rige pijnlijk nauwgezet alle plaatjes
een tijd, dat de mensheid zwaar ge
bukt ging onder koude oorlog en de
atoombom.
„Het was een gekke tijd, geen rijke
jaren. Ach, wat voor speelgoed had
den we. Je werd grootgebracht met
de jeugdboeken van je ouders, als
Pietje Bell en Dick Trom.
Er was weinig luxe. Zo maar een
plakje kaas eten deed je niet, daar
moest een boterham bij. Die welvaart
van nu is onze generatie vreemd; we
hebben niet dat losse, dat smijten
met geld."
Schok
Het spel „stap op", dat de jeugd
sentimenten weer spelen, omdat
het in hun jongenstijd zo geliefd
Radio Luxemburg volgde,
ekstschrijver Peter Koelewijn, een
de weinige Nederlandse rockers.
Frits Boer, expert voor christelijke
eugdherinneringen, en Theo Capel,
loorspelkenner."
De leden van de stichting zijn
imstreeks 23 jaar. Ze waren kind in
De stichting is geboren in het stu
dentendispuut „Baart", In het dispuut
werd al enkele jaren gesproken in de
terminologie, in de toenmalige modieu
ze kreten, van de jaren vijftig. No
vember van het vorige jaar ontdekten
de jeugdsentimenters dat er nog maar
twee afleveringen van de VA-
RA-showboat in de archieven lagen.
Ze kregen een schok, en realiseerden
zich dat het tijd werd archieven en
zolders uit te kammen, om althans
nog iets te kunnen vastleggen.
Via de VARA-rubriek Uitlaat kwa
men ze met een oproep oude dingen
toch vooral te bewaren. Het sloeg
aan, er kwamen veertig brieven.
Hitweek verzocht Willem Noord
hoek om een artikel, dat in forse op
maak werd geplaatst.
„Langzamerhand begint het nu IN
te worden platen te draaien die
NIET-IN zijn. zoals van Cliff Ri
chard, The Shadows en Eddy Christia
ns Om Eddy is vaak gelachen, maar
hij was eigenlijk in die tijd iemand,
die geweldige pop-dingen deed."
Van het Reve
„We worden vooral geïnspireerd
door Werther Nieland, de novelle van
G. K. van het Reve. Gerard van het
Reve is ook onze beschermheer."
Het melancholieke bezigzijn met
voorbije periodes is een internatio
naal verschijnsel, maar de leden van
WILLEM NOORDHOEK
dit is héél belangrijk
WIE meent, dat we in Nederland de laatste tijd nogal ver
wend worden met grote jazzconcerten (zoals het recente
optreden Ellington-Fitzgerald in Rotterdam) moet maar eens
gaan praten met Bert Vuijsje, de jazz-medewerker van het
weekblad Vrij Nederland.
„Het gaat de laatste jaren van kwaad tot erger," roept hij boos
vanuit zijn jazzhoekje. ,.Het seizoen 1965-'66 liep in april af en dat
van '66-'67 werd al op 28 januari besloten.
Zelfs als we aannemen, dat het Holland Festival de komende
zomer een paar belangwekkende concerten zal bevatten, kan rustig
gezegd worden, dat we de laatste tijd heel wat jazz tekort zijn
gekomen".
OVERGESLAGEN
Hij noemt een aantal musici die op hun Europese tournees ons
land hebben overgeslagen, John Coltrane, Count Basie. Archie
Shepp, Woody Hermin, Cecil Taylor en Earl Hines.
Dat we hun concerten misliepen ligt volgens Vuysje aan de impre
sario's, die zelfs na de overweldigende successen van het driedaagse
^oelenfestival en de Ella-Duke-concerten maar bitter weinig risico
durfden te nemen.
En natuurlijk aan de vermakelijkheids- en omzetbelasting, die
van de recette afgaat. ,,Wat dat betreft kunnen wij een voorbeeld
nemen aan Engeland en West-Duitsland waar jazzconcerten als cultu
rele manifestaties daarvan zijn vrijgesteld".
Prettiger zaken vallen te noteren over de omroepen. Met name de
VPRO volgt de laatste tijd de prijzenswaardige politiek om
programma's met buitenlandse musici niet in de studio, maar in de
concertzaal op te nemen.
de Amsterdamse stichting, hebben de
primeur wat de jaren vijftig betreft.
„In de Verenigde Staten bestaat een
neiging terug te gaan naar de jaren
veertig. Ze willen kleding uit die tijd
doen herleven, maar echt jeugdsenti
ment is er niet bij. Het meest verve
lende is, dat doen ze al jaren, de Gay
Twenties terug te willen halen.
In Nederland is nu een rock- revi
val, een herleven van de roek-periode
te constateren. Ouwe toppers worden
weer gedraaid.
Het staat wel vast dat dit hele
her-inneren verschrikkelijk belang
rijk is. Er zijn mensen, die je op
straat erover aanschieten. Sommigen
worden helemaal gek. als ze de opstel
ling van het Nederlands elftal van
1954 niet meer weten.
Echt geen grap
We hebben een definitie ontwikkeld
voor onze bezigheid: Aandacht schen
ken aan dingen uit de jaren vijftig,
die een emotionele betekenis voor je
hebben.
Sommigen denken dat het een grap
is of iets dergelijks, maar dit is wel
degelijk serieus bedoeld.
Het is erg aangrijpend avonden el
kaar te vertellen wat je overkomen is
tussen je vijfde en vijftiende jaar. Op
die leeftijd beleef je alles veel feller.
Er is daarom een sterke emotionele
binding aan die periode. Soms komen
dingen boven, die je verdrongen hebt.
Iemand van ons heeft de nachtmer
ries die hij als kind had, weer terug
gekregen.
Het gebeurt wel, dat we plotseling
over de jaren vijftig praten. Soms
worden hele feesten ontwricht, en
krijgen partners ruzie. Hou nu in vre
desnaam eens op. is dan de smeekbe
de."
De stichting heeft het niet bij pra
ten gelaten: 12 maart opent bescherm
heer Van het Reve een tentoonstelling
in een oude Amsterdamse school.
Daar zullen een echte jongenshut.
ters onbewust bezig met wat
die twee werelden, nog, verbindt.
Schreef Willem Noordhoek niet
in Hitweek: „De stichting gelooft
dat het huidige generatiekonflikt
terug te brengen is tot het ver
schil tussen Dik Trom en de
Scheepsjongens van Bontekoe en
(aan de andere kant) Jeroen en
Lucky Luke"?
Kees Broekman in zijn glorietijd
een jongensfiets met blokken op de
trappers, en plakboeken met voetbal
plaatjes van caricaturist Bob Uschi
(de grote rage van die jaren was moe
der te dwingen die merken levensmid
delen te kopen, waar plaatjes van
sporthelden bij cadeau werden gege
ven) te zien zijn.
Ook komen er modepoppen te
staan, gekleed in pofbroeken, sanda
len, Noorse truien, clubsjaals en alpi
nopetjes. Oude platen zullen er te ho
ren zijn: Eddy Christiani, Maria Za-
mora en Jerry Lee Lewis. En de be
zoekers zullen weemoedig kunnen bla
deren in beduimelde boekjes Eric de
Noorman. Dick Bos en Kapitein Rob.
„Ik heb bij mijn ouders een jon
genskamer in de stijl vijftiger jaren
ingericht. Veel meer mensen zouden
foto's en plaatjesboeken moeten bewa-
Denk eens aan de emotie, die zo'n
jongetje opbrengt om verzamelingen
aan te leggen. Je leest nu dat jonge
lui Beatle-platen te koop aanbieden;
dat is erg stom."
Geen antwoord
„Er komt binnenkort ook een boek
van ons uit: „Boek van het nieuwe
denken", op de flap aangekondigd als
een „nieuwe roman waarin de botsing
van twee werelden wordt weergege-
Willem Noordhoek onderneemt hier
mee een poging de botsing der genera
ties als in een documentaire uit te
beelden.
Vraag je hem: Waarom dit op zo
jeugdige leeftijd reeds herkauwen
van vroegere periodes?, dan ant
woordt hij het niet te weten.
„Dit is iets waarop ik geen ant
woord heb. ik weet alleen dat het
verschrikkelijk belangrijk is. We zijn
niet als oudere mensen, die de na
druk leggen op het mooie van de ja
ren dertig of twintig, want wij accen
tueren juist dat onze jongenstijd niet
zo'n prettige tijd was. We waren uit
eindelijk oorlogskinderen.
Het blijkt alleen dat een heleboel
wat nu gebeurt, zijn oorsprong vindt
in de jaren vijftig.
Twee werelden
Maar voor u weggaat heb ik nog
een verzoek: ,,'t Zou me een geweldig
plezier doen een foto van Kees Broek
man uit die jaren bij het artikel te
Willem Noordhoek heeft zijn
zin gekregen: Kees Broekman op
een krantepagina in een tijd, dat
een andere schaatsende Kees de
voorpagina's haalt. Van Kees
Broekman naar Kees Verkerk:
een periode tussen twee werelden.
Misschien zijn de jeugdsentimen-
ROTTERDAM Theater Allerlei. Het is aan de Heèmraads-
singel in één jaar van die oude, statige herenhuizen. De duer staat
uitnodigend open. Nog wat onwennig, raet je jas aan, kom je in
een grote hal, waar een kronkelende trap naar boven loopt. Plots
een pijl, die naar de garderobe wijst. In je colbertjasje nu, sta je
met de handen losjes in de zakken. Op je gemak kijk je het allemaal
eens aan.
Knallende affiches, tekeningen en
aquarellen vallen het eerst in bet oog.
Dan, een nieuwsgierige blik in een
openstaande deur: kaarsen branden
gezellig in de schemer, tafeltjes waar
op de pilsjes vrolijk bij elkaar staan,
lui van je leeftijd die ongedwongen
praten. Je voelt je thuis.
Theater Allerlei is niet zo maar een
theater. De achtergronden zijn, vooral
voor de Rotterdamse jongeren, experi
menteel. Het hoe cn het wat ervan,
vertellen de initiatiefnemers aan één
van de tafeltjes.
Meer vrije tijd
Guus Willemse (25), medewerker bij
een uitgeversmaatschappij, en Wim
Heimeriks (24) lid van de bedrijfslei
ding van een boterconcern, nemen er
hun gemak van. In het theater zelf
neemt Guus het artistieke gedeelte
voor zijn rekening en Wim het orga
nisatorische. Al pratend vullen zij el
kaar zodoende aan.
„Wij krijgen", zo begint Guus,
„steeds meer vrije tijd. Zoveel, dat
we in de toekomst, slechts één of
twee dagen per week hoeven te wer
ken. Nu staan we daar- misschien nog
wat huiverig tegenover. Maar is het
zover, dan willen de mensen deze
nieuwe weelde zinvol benutten.
tig jaar is er op cultureel gebied nog
betrekkelijk weinig. Met ons vestzak
theater, willen wij in deze behoefte
voorzien. Tegelijk brengen we hier
mee een positieve bijdrage aan die
vrij etij dsbes ted in g.
Tegenhanger
Een andere doelstelling is het kwe
ken van belangstelling bij de jonge
ren voor allerlei kunstuitingen. Aan
de andere kant willen we een tegen
hanger zijn, van de beslommeringen
in het dagelijkse leven.
Je moet er af en toe eens uit. Bij
ons leggen jongeren contacten tussen
leeftijdgenoten en prate over culuur-
vormen in een prettige sfeer. Dat is
nu theater Allerlei".
Het is misschien wat hoogdravend
verteld, maar toch wel met zo'n en
thousiasme, dat je er haast warm
voor loopt. Vanaf oktober 1966 draalt
het theater op volle toeren. Het heeft
een tijdelijk onderkomen gekregen
in 't Vlot (Rotterdamse Maatschappij
Voor Jongeren) aan de Heemraadssin
gel (191).
Een folder vertelt beknopt het doel
van dit theater. Met een gevarieerd
programma, gekoppeld aan een so
ciëteit wil het aan kunstuitingen een
eigen sfeer geven. Dit met de bedoe
ling het publiek actief bij het gebeu
ren op het podium te betrekken.
Jijen en jouwen
Wat dat betreft is de opzet geheel
geslaagd. Je maakt kennis met de
mensen die je onder normale omstan
digheden alleen van veraf op het to
neel krijgt te zien.
De kunstenaar of artiest in Theater
Allerlei echter, is iemand waarmee je
lekker kunt jijen en jouwen. Vragen
stellen en van gedachten wisselen.
Dat dit niet altijd onbekende ama
teurs zijn, blijkt wel uit hetgeen Wim
Heimeriks vertel.
„Bij de opening op 14 oktober, tra
den de Utrechtse studenten voor een
afgeladen zaal bij ons op. Het werd
niet direct zo n succes omdat het ge
zelschap zelf nog maar pas was begon
nen. Hoe anders was dat bij Otto
Sterman. Peter Blankers, Han Pekel,
Ronnie Potsdam, Henk en Sien Ab-
bink en de bekende mime-speler Wil
Spoor. Zij boekten bij ons grote suc
cessen.
Daarentegen maakten we het ook
mee, dat onbekenden een even grote
belangstelling kregen. Vooral dat
vinden we fijn. Nieuwe artiesten ge
ven wij graag de gelegenheid wat
meer bekendheid te krijgen. Natuur
lijk nemen we ook
niet Jan en Alle
man, zij moeten
wel degelijk wat
in hun mars heb-
Elke vrijdagavond
geeft het theater
een voorstelling.
Voor Guus Wil
lemse en Wim Hei
meriks gaat daar
heel wat tijd in zit
ten. Alles moet or
ganisatorisch goed
verlopen, talloze
besprekingen voor
het engageren van
artiesten moeten
worden gevoerd
enz. Zij doen dit
alles zonder enig
commercieel doel
in hun vrije tijd.
Op dit gebied is dit
zeker uniek. Het is
een opoffering, die
zy dank zy hun
enthousiasme en
het doel dat zy voor
ogen hebben met
grote ijver kunnen
vervullen.
Wim Heimeriks
zegt aan het slot
van ons gesprek
zeer treffend: „De
jongeren die ons
theater Allerlei be
zoeken zijn er niet
voor ons, maar wij
zijn er voor hen".
