GERTRUD
IN HET
SLOTTKE
NAUW
KLM huurt Boeing -
DC-8's te laat
Kiesinger en Wehner
zijn het niet eens
AKTUEEL
Mao zou terrein
hebben gewonnen
SCHEUREN IN DE CHINESE MUUR
NIEUWE LEIDSE COURANT
ZATERDAG 4 FEBRUARI 1967
Publiek vijandig na
spel van onschuld
Nederlanders hielpen
Duitsers bij jacht
(Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen)
MÜNCHEN Hardnekkig, maar wanhopig, heeft de 64-jarige
Gertrud Slottke gisteren ontkend gedurende haar dienstperiode
in bezet Nederland ook maar iets geweten te hebben van het
tragische lot, dat de mede door haar uit Westerbork gedepor
teerde joodse landgenoten „in het oosten" wachtte.
Dagen
Met door haar ondertekende stukken
in de hand. probeerden dr. Benediktus
Huber (officier van justitie), zowel als
dr. Karl Göppner (president van het
j Münchener gerechtshof), doorbraak na
I doorbraak te forceren.
De verharde, nog steeds de onschuldi-
TJET daagt in de Gereformeerde ge spelende vrouw, gaf echter overal
v»'1'»" ïc »•<»- bijna lieflijk aandoende verklaringen
voor, die door het publiek herhaalde
lijk met vijandig rumoer werden ont-
De dag van gisteren, de zesde zit
tingsdag van het proces tegen drie
schrijftafelmoordenaars van 100.000 Ne
derlandse joden, stond in het teken
van grote spanning. Het belastend ma
teriaal, dat werd voorgelezen veelal
geheime rapporten van de bezettende
macht uit de jaren 1942 en 1943
deed de schuld van „de heks van
Westerbork" zwaar in de weegschaal
van Vrouwe Justitia doorslaan.
Steeds als haar vragen werden
gesteld, dacht men een moment dat ze
eindelijk zou bekennen. Steeds als ze
weifelde en zich met bijna potsierlijk
aandoende draaien uit benarde situa
ties trachtte te redden, verwachtte men
dat ze door de mand zou vallen.
Maar de verstokte vrouw, die speeds
moed moest putten 'uit fluisterende
gesprekken met haar verdediger, dr.
Rudolf Aschenauer, was uit zichzelf
niet op de knieën te krijgen.
Kerken. Dat is tenminste de
actie van Het Vrije Volk op het
boekje „De kogel geketst", waarvan
ook wij een beoordeling hebben ge
geven.
Aan het dagen gaat men weet het
het nachtelijk duister vooraf. Vol
gens het socialistische blad geldt dit
dus ook de Gereformeerde Kerken.
Daar heerst blijkbaar nog het nach
telijk duister. Maar het daagt.
We zouden willen zeggen: gelukkig
maar dat de wisselingen tussen licht
en donker niet afhankelijk zijn van
wat anderen menen daarvan te kun-
neh zeggen.
Langdurig
de kant wordt gezet. Eerst moet
zijn rol bij de staatsgreep van 1965
worden vastgesteld.
Terwijl een gerechtelijk onderzoek
wordt gehouden, blijft men Soekar- j
no overreden, zelf ontslag te nemen.
De druk op hem wordt steeds'
zwaarder.
De president liet al weten, een be
sluit van het Volkscongres tot zijn
afzetting naast zich neer te zullen
leggen. Volgend jaar loopt zijn
ambtstermijn pas af.
Hier speculeert Soekarno op het ont
breken van een bepaling in de
grondwet, die voorziet in het tus
sentijds terugnemen van een man
daat.
Vervanging van de president kan
slechts geschieden, wanneer hij over
lijdt, aftreedt of niet langer in staat
is zijn plichten te vervullen.
Dit laatste zou het geval kunnen
zijn. als een rechtbank Soekarno
wegens zijn rol in de staatsgreep tot
gevangenisstraf zou veroordelen.
Voor die mogelijkheid schrikt men
echter nog terug.
Voorlopig wil men nog het Volks
congres laten beslissen, welke grond
wettelijke maatregelen genomen
moeten worden. Het kan maanden
duren, eer het zover is.
Geweten
Bezorgdheid
JLJET BEZOEK van de Russische
premier Kosygin aan Engeland
lieeft wellicht eenzelfde doel als de
reis van president Podgorny naar
Italië, nl. spreken over de Europese
veiligheid.
Bezoeken als deze worden geruime
tijd tevoren vastgesteld. Zij maken
deel uit van een diplomatiek ver
keer, waaraan de laatste jaren ook
de Russen deelnemen.
Het voornaamste onderwerp van
gesprek krijgt vaak pas kort vóór
het bezoek gestalte. Dit lijkt ook zo
te zijn, nu Kosygin maandag te
Londen wordt verwacht.
Ongetwijfeld zal Kosygin de nota
ter sprake brengen, die Moskou ook
aan Engeland zond over de jongste
ontwikkelingen in West-Duitsland.
Hierin werd niet alleen melding ge
maakt van herleving van het Duitse
militarisme, maar ook van de ver
antwoordelijkheid, die de mogend
heden van de anti-Hitler-coalitie
nog steeds dragen.
Bonn stelt zich de laatste tijd on
afhankelijker op ten opzichte van
deze mogendheden. Het slaagt er
zelfs in, Oost-Europa binnen te
dringen vóórdat de Duitse kwestie
is geregeld.
Kosygin kent de Britse terughou
dendheid ten aanzien van de Duit
sers. Hij zal die benutten om Enge
land deelgenoot te maken van zijn
bezorgdheid.
De meest veelzeggende oomerking
van de dag kwam uit de mond van de
president.
„Ontlast uw geweten maar, zei hij. U
kunt dat doen zonder dat het gevolg
heeft voor de overtuiging, die we heb-
Een eerste crisis-toestand ontstond,
toen een door Slottke opgesteld docu
ment werd voorgelezen, waarin stond,
dat er 91 weduwen van joodse mannen,
die in de Eerste Wereldoorlog voor
Duitsland gesneuveld waren, voor „ar
beidsinzet" naar het oosten moesten
worden afgeschoven. (De geijkte term
die de nazi's in hun correspondentie
gebruikten voor hun walgelijke praktij-
De verdachte, die medeplichtigheid
aan moord op zo'n 50.000 Nederlandse
joden ten laste wordt gelegd, had er
nog bijgeschreven, dat deze vrouwen
niet voor Theresiënstadt in aanmerking
kwamen.
President: „En waarom dan wel
niet? U heeft toch al eerder verklaard
dat u dacht dat de joden, die in The
resiënstadt terecht kwamen, daar hun
levensavond zouden slijten? Kwamen
deze arme oudjes van wie er 21 tussen
de 70 en 92 jaar waren, daar dan niet
|voor in aanmerking? U gaat me toch
'niet vertellen, dat u meende, dat
alsnog tewerk moesten worden
gesteld?"
Onderscheiding
Slottke: „Ik handelde volgens de mij
gegeven richtlijnen. Op de lijsten van
Theresiënstadt kon ik op dat moment
alleen maar mensen zetten, die Duitse
of Oostenrijkse oorlogsonderschei
dingen hadden gekregen, of die in de
Eerste Wereldoorlog zwaar waren ge-
President: „Ik begrijp u niet. Oor
logsweduwen krijgen toch nooit oorlogs
onderscheidingen. Of heeft u mis
schien wel eens van oorlogsweduwen
gehoord, die bijv. oorlogspiloten wer
den?"
Slottke: „Nee, dat niet. Maar ik stuur
de ze naar het oosten, omdat ik dacht
dat daar een soort reservaat zou zijn.
Ik had het idee, dat iedereen, die daar
terecht kwam, later naar Madagascar
zou emigreren."
De officier van justitie specificeerde
de beruchte lijst: 5 oorlogsweduwen
waren tussen de 80 en 90 jaar. IS tus
sen de 70 en de 80, 20 tussen de 60 en
70 jaar, 23 tussen de 50 en 60 jaar.
Huber: (met verheffing van stern):
„Waarom, waarom, waarom! Ik houd u
voor intelligent genoeg, precies gewe
ten te hebben, wat er met die ongeluk
kige vrouwen gebeurde. Heeft Htmm-
ler bij de instelling van het kamp Eer-
gen-Belsen niet verordineerd, aal de
joden, die daar opgesloten werden, ge
zond en in leven moesten blijven? De
consequentie is duidelijk: ir.
Auschwitz want dal was het oosten
behoefde niemand te blijven leven."
moment, ooit iets met Portugese ioden
te doen te hebben gehad. Een paar
later werd ze én door de rechtbank én
door de officier, op een smadelijke wij
ze vpor het blok gezet, toen een door
haar ondertekend stuk over Portugese
joden ter tafel kwam.
De verdachte stamelde alle mogelijke
onzin om zich eruit te wringen, doch
slaagde hier in het geheel niet in. Deze
opwindende doch niets opleverende in
cidenten, waren er in het verdere ver
loop van de zitting oorzaak van, dat
men er vaak vanaf zag haar aan nieu
we verhoren te onderwerpen.
Zo zwart de zittingsdag voor Slottke
was, zo zwart was zij ook voor alle
mogelijke mensen en landen, die uit de
ellende van deze joden een slaatje heb
ben trachten te slaan. De stukken spra
ken in dit opzicht een afschuwelijke en
mensonwaardige taal.
Een Zuidamerikaans land als Uru-
quay stelde tegen hoge bedragen
paspoorten ter beschikking.
Portugal liet via een consul-generaal
in Amsterdam weten, dat het wel 376
raszuivere Portugese joden wilde opne
men, maar niet de 3.000, die zich met
Oosteuropese joden hadden vermengd
(de laatsten kwamen allen in de vernie
tigingskampen om!)
Duitse officieren en soldaten stortten
zich als aasgieren op de bezittingen
van de joden, zodra deze gearresteerd
Nederland
Wat Nederland betreft, ook daar
kwam de schande er bij stukken en
brokken uit. In de rapporten van de
bezetter aan Berlijn, werd melding
Vietcong blaast
opslagplaats op
SAIGON Dc Vietcong heeft
nacht een grote Amerikaanse munitie-
opslagplaats in dc lucht laten vliegen.
Het is de vierde keer dat de commu
nisten erin zijn geslaagd deze opslag
plaats, die zich 21 kilometer ten noord
oosten van Saigon bevindt, op te bla-
De brand heeft meer dan tien uur
gewoed voordat het ergste gevaar voor
explosies was geweken. Het munitiecen
trum was het grootste in Zuid-Viet-
nam. Er zijn geen doden gevallen.
Communistische opstandelingen heb
ben gisteren in de delta van de Me-
kon-rivier een patrouillevaartuig van
de Amerikaanse marine in brand
Niet terne
Zich tot Slottke's voormalige chef
Zöpf, wendend, vroeg de officier, of
het hem ooit was gelukt iemand, die
naar Auschwitz was gestuurd, terug te
krijgen.
Het antwoord was ontkennend.
Een ander transport, nu van onge
veer duizend joden, kwam ter sprake.
Ook hier had Slottke beslist, dat deze
niet naar het voorbeeld-kamp The
resiënstadt moesten u orden gestuurd
maar naar het vernietigingskamp
Auschwitz.
Huber: „U heeft deze arme mensen
geselecteerd. Ze kwamen allen om".
Slottke: „Ik niet alleen. Dat gebeur
de in Den Haag, op de afdeling IV-b-4
bij de Zentralstelle in Amsterdam (Wil
ly Lages red.) en door de kamplei
ding van Westerbork. Ik heb me tij
dens de oorlogsjaren nooit Kunnen
voorstellen, dat er zulke verschrikke
lijke dingen in het oosten gebeurden'
Huber tot Zöpf: „Was Slottke week-
GERTRUD SLOTTKE
gemaakt van Nederlandse burgers
die aan het laten onderduiken of het
laten vluchten van joden, kapitalen
verdienden, evenals aan de handel in
valse persoonsbewijzen.
Ook werd gesproken van Neder
landse politiemannen, die zich niet ont
zagen tot plundering van joodse huizen
over te gaan, als de door hen opgepak
te bewoners eenmaal aan de Duitsers
waren overgeleverd. „Laat alles wat v
mee wilt nemen maar achter", zo werd
er gezegd, de Duitsers nemen toch alle:
af".
Geld
Hier is dan eindelijk dè op los
sing voor het probleem hoe met
een kinderwagen een trap op te
gaan. Het „trappenwiel", een
stervormige constructie met
kleine wieltjes, kan zonder veel
moeilijkheden op elke wagen
gemonteerd worden.
Voor vrachtvervoer naar FS
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Door vertraging
in de aflevering van vier ver
lengde DC-8's is de KLM genood
zaakt een Boeing-707 te huren.
Het toestel geleend van
het Amerikaanse charterbedrijf
Flying Tiger Lines komt eind
mei in dienst en zal tot eind
augustus op de Noordatlantische
routes gaan vliegen.
Het zal uitsluitend voor vrachtver
voer worden gebruikt Het is de eerste
maal, dat de KLM met de Boeing
vliegt. Bij de huur van het toestel is
de bemanning inbegrepen.
Het contract met Flying Tiger kan
eventueel met 180 dagen worden ver
lengd, als de Amerikaanse rijkslucht
vaartdienst daarvoor toestemming ver
leent.
Voorlopig zal de Boeing zesmaal in
de week heen en weer gaan vliegen.
Voor elke retourvlucht moet de KLM
25000 dollar betalen.
Het initiatief kwam na de medede
ling van Douglas, dat de aflevering
van de vier bestelde verlengde DC-8's
geschreven dat de razzia's waarvan u
getuige was, zwijnerij waren. (Latei
veranderd in het woord „schande"
red.)?
Waarom heeft u niet de opdrachtge
ver die volgens u Zöpf was laten
weten, dat het rapporteren over een
razzia geen werk was voor vrouwen en
dat hij voortaan maar een of andere
S.S. officier moest sturen?"
Geen klacht
Slottke (handenwringend): „Dat had
ik bij nader inzien ook moeten zeg-
g<Uit de lange rij van stukken bleek
duidelijk, dat het in bezet Nederland
gewerkt hebbende trio het moorde
naarscommando van Adolf Eichmann
in Berlijn weinig reden tot klachten
gaf. Het kweet zich volijverig van zijn
macabere taak. In juni 1943, nog geen
jaar na de eerste deportatie uit Wester
bork, waren er 102.000 Nederlandse jo
den opgepakt.
De duimschroeven waren in dat jaar
steeds vaster aangedraaid. De sterilisa
tie van joden, die met niet-joden wa
ren getrouwd, was ingevoerd. Terwijl
de vrijstellingen steeds strenger wer
den beknot. Zelfs de elite, die al die
tijd door de jodenraad was gesauveerd,
had veel veren moeten laten.
„In Westerbork", zo verhaalde een
document, „heerste veel „Schaden
freude" toen de eerste groep bevoor
rechten naar het oosten werd gede
porteerd. De onbeschermden, die
daar gevangen zaten, vonden het al
leen maar jammer, dat de leiders
van de joodse raad Asscher en prof.
Cohen er niet bij waren."
Vermagerd
Slottke, die toegaf herhaaldelijk in
Bergen-Belsen te zijn geweest „niel
de barakken, voegde ze er schielijk
toe „werd nog door de president
gevraagd, of ze het geen schande vond,
dat daar zo'n 3.000 Nederlandse joden
naar toe werden gestuurd, zonder dal
sanitaire voorzieningen waren.
Ze kwam opnieuw met het verhaal
aandragen, dat ze scherp bij Zöpf had
geprotesteerd, toen ze daar „een sterk
vermagerde man" zag, die ze uit Neder
land kende.
Het proces is thans tot over de helft
gevorderd. In verband met het carna-
in München zijn de zittingsdagen
de volgende week alleen op woensdag
vrijdag vastgesteld. Een van de offi
ciële vertegenwoordigers van de Neder
landse regering bij het proces, de aan
het Rijksinstituut voor Oorlogsdocu
mentatie verbonden heer A. J. van der'
Leeuw, zal dan als enige getuige wor
den gehoord in verband met het aantal
der omgekomen joden, dat overigens
niet door de verdachten wordt betwist.
BONN De Westduitse bonds
kanselier Kiesinger meent, dat een
eventuele viermogendhedencon-
ferentie over Duitsland nog heel
zorgvuldig moet worden bezien.
Dit was zijn reactie op uitlatingen
van de minister voor Duitse zaken,
Herbert Wehner, die in een inter
view een andere benadering van
Oost-Duitsland mogelijk achtte,
mits aan verschillende voorwaarden
werd voldaan.
Als dit plan zou slagen, achtte Weh
ner ook een nieuwe viermogendheden-
conferentie kansrijk. Kiesinger zei nu,
dat wat Wehner ten aanzien van de
Duitse kwestie gezegd had, niet voor
publikatie bedoeld was geweest, maar
viel in het kader van een particuliere
gedachtenwisseling.
Dat Wehner het niet eens is met de
zienswijze van Kiesinger zou men wel
haast mogen afleiden uit het feit, dat
gistermiddag in diverse bladen weer in
terviews met Wehner zijn gepubli
ceerd, waarin hij nog eens terugkomt
op zijn eerder geuite mening.
Wehner wil een soort „Joegosla-
visch" Oost-Duitsland. Drie punten
daarvoor essentieel: geen
Russische bezetting; geen binding aan
militair blok en geen eenzijdige
economische overeenkomsten of andere
banden. Bonn zou in dat geval tot er
kenning moeten overgaan.
Kiesinger acht wel de tijd rijp voor
het aanknopen van betrekkingen met'
Oosteuropese landen.
Minister Brandt gaat 7 februari naar
Washington voor een officieel bezoek.
Hij spreekt daar Rusk, Oe Thant en
waarschijnlijk ook Johnson.
Soekarno spreekt
met Oostjavaanse
officieren
DJAKARTA President Soekarno
heeft gisteren acht hoge officieren van
de Oostjavaanse Brawidjaja- divisie
ontvangen. De bespreking duurde vier
uur, maar bracht geen overeenstem-
De divisiebevelhebber Soemitro zei
a afloop, dat wij als leden van de
Brawidjaja- familie (Soekarno is een
Oost- Javaan) eikaar hebben berispt
en gewaarschuwd".
Soemitro staat bekend als aanhanger
van generaal Soeharto. Hij schijnt Soe
karno te hebben willen overhalen zijn
politiek aan die van Soeharto aan te
passen. Soekarno schijnt het een goede
gelegenheid gevonden te hebben te we
ten te komen in hoeverre hij op steun
van Oost-Java kan rekenen.
De Noordsumatraanse generaal Sobi-
ran heeft gewaarschuwd ieder te laten
neerschieten die Soekarno's portretten
uit openbare gebouwen weghaalt.
(type 63) aanzienlijke vertraging zal on
dervinden. In plaats van in mei kan
het eerste toestel nu pas in augustus
worden afgeleverd. -
Oorzaak van de vertraging is dó
moeilijke financiële toestand van de fa
briek en haar activiteiten voor de pro-
duktie van de militaire Skywawk, die
in Vietnam is ingezet.
Zoals bekend, heeft het bedrijf zich
onlangs gelieerd met de (eveneens Ame
rikaanse) vliegtuigfabriek McDonnelL
Socialisme (2)
De Vara verzorgt een uitzending ,.ïk
bedoel maar". Op 29 januari werd
daarin gezegd: „God heeft ook een te
lefoonnummer. Draai maar 1 en dan
een groot aantal keren 0." Ongeestig en
profaan. Het is wel eigenaardig dat
van alle grote omroepen alleen de Va-
ra dit soort uitzendingen tolereert.
Eerst hadden we Zo is het, toen weer
eens Mies Bouwman in gesprek met
Lou de Palingboer (wie schenkt aan
deze godslasteraar enige aandacht?).
Ik zou wel eens willen w*eten of do
PvdA in deze achter haar Vara staat
Immers deze partij zegt dat protestan
ten, r. katholieken en niet-kerkelijkeil
zich allemaal in haar milieu thuis kun
nen voelen. En dan die profanie maar
op de koop toe nemen, zeker.
Spijkenisse
G. D. van Bueren
Vondeling
Op de vraag, in deze rubriek
gesteld, waar oud-minister Vondeling
gebleven is zou je kunnen reageren:
ja, waarom heeft men deze man laten
gaan, waarom heeft men de rege-
ring-Cals laten gaan? Om alle mis
verstand te voorkomen: de begro
ting-Vondeling had de instemming
van het gehele kabinet, dus zowel van
AR als KVP-ministers en dus ook van
de AR-fractie. Men zou een kabinet,
bestaande uit zeer bekwame ministers,
Vondeling incluis, wat meer hebben
kunnen respecteren en waarderen. Het
vallen van het eminente kabinet-Cals
om dacht ik politieke redenen,
zal voor Nederland en inzonderheid
voor de KVP ongetwijfeld wrange
vruchten afwerpen.
Den Haag H. Hiemstra
Amerikanen door
DDR vrijgelaten
BERLIJN De Oostduitse autoritei
ten hebben vier jonge Amerikanen, on
der wie een studente, die geruime tijd
gevangen hebben gezeten wegens hulp
aan vluchtelingen, voortijdig vrijgela-
Maandag 13 februari is uitgetrokken:
voor het requisitoir van dr. Huber enI
dat van de neven-aanklager, dr. M. W I
Kempner. Op de 16e en 17e volgen de
pleidooien. Reeds enkele dagen daarna
zal vonnis worden gewezen.
De vereniging van nazi-vervolgden
in Duitsland heeft gisteren een verkla
ring afgegeven, waarin wordt gezegd
dat de manifestatie bij de opening van
het proces, enkele bedreigingen van de
kant van ex-nazi's heeft uitgelokt. Som
mige hiervan kwamen telefonisch bin
nen. Een was vervat in een anonieme
brief, die voor de organisatie inmiddels
aanleiding is geweest de officier
justitie in München in te schakelen.
De letterlijke tekst luidde: „Nog
demonstratie voor het gerechtsgebouw
of jullie gedenkteken bij het stand-
Juli" Is°u-SJCudln" iin8L,iï«dérs,UWij china thans is- Hii voegde eraan toe: ..Waarschijnlijk weet Mao Tse-
rekenen spoedig met jullie af." toen? het zelf ook niet". Rusk kon wel eens creliik Hebhen Tn Pelrinf*
(Van een onzer redacteuren)
geschoten. De bemanning moest hethartig
schip verlaten. Eén Amerikaan wordl' Zöpf (na enige aarzeling): „Ik geloof
vermist. niet dat ik dit zou kunnen zeggen."
Amerikaanse artillerie-eenheden heb
ben gisteren per ongeluk het vuur geo- DoCIIIIICIlt
pend op een gehucht dat 19 kilometer'
ten zuidwesten van Da Nang ligt. Acht: Slottke. die de zgn. bijzondere geval-
Vietnamese burgers werden gedood. len behandelde, ontkende op een zekei
De vriendschap ten aanzien van de
joden, aldus het rapport, hield bij een
groot deel van de Nederlandse bevol
king op, als er geen geld meer was.
Velen schroomden niet de bij hen on
dergedoken vervolgden gewoon op
straat te zetten.
Tenslotte de „kopf-premie": het ju
dasloon, dat betaald werd voor het ver
raad van iemand met joods bloed. He1
liep in de loop der jaren op van 5 tot
40 gulden per persoon. „Dit systeem
was een groot succes", zo las men uit
een document.
President tot Harster: „Dat was toch
geen politiewerk meer".
Harster: „Nee, dat was het ook niet
maar het idee was afkomstig van Rau-
ter, die zelf nooit politieman is ge-1
President tot Zöpf: „Als ik het goed!
begrepen heb, konden joden met geld
zich bij de Duitse instanties vrijkopen
Geld dus, hè? Maar kinderen van 14 en
vrouwen van 92 gingen eraan".
Zöpf: „Het ging om deviezen.
Rijksmaarschalk Goering had laten we-j
ten, dat hij voor de aankoop van oor
logstuig vreemde valuta nodig had".
President: „Was dat dan niet in
strijd met de levensbeschouwing dei
nazi's, die erop uit waren-alle joden uil
te roeien?"
Zöpf: „Dat zei Rauter ook. Toen hij
hoorde dat ik joden in ruil voor devie
zen liet emigreren, werd ik bijna voor
de krijgsraad gedaagd".
Gegil
Slottke kwam opnieuw voor een heet
vuur te staan, toen haar rapport over
een in mei 1943 in Amsterdam gehou
den razzia ter sprake kwam. Ze had
zich niet alleen nuchter en zakelijk aan
de feiten gehouden. „Alles verliep
rustig, op het gegil van een paar vrou
wen na...." maar ook nog suggesties
gedaan. Er waren naar haar mening
teveel joden met vrijstellingen. Da1
moest dan maar „unbedingt" aan eer
nadere controle worden onderworpen
President: „U heeft eerder gezegd
dat u de deportaties immoreel en onze-l
delijk vond, omdat velen onderweg
omkwamen. Waarom heeft u dan nietl
Met Mao zie je er geen barst van
T"\EAN RUSK, de Amerikaanse minister van buitenlandse /aken,
•L' gaf dezer dagen eerlijk toe niet te weten, hoe de situatie in
China thans is. Hij voegde eraan toe: „Waarschijnlijk weet Mao Tse-
toeng het zelf ook niet". Rusk kon wel eens gelijk hebben. In Peking
doet men alsof het verzet tegen Mao gebroken is. Maar is het waar?
De felheid, waarmee wordt opgeroepen, de vijanden
van Mao te vernietigen, wijst eerder op het tegendeel.
Een uitzondering vormen misschien enkele grote steden,
waar de terreur van rode gardisten en militairen de be
volking heeft geïntimideerd. Wat zich in de rest van het
grote Chinese rijk afspeelt, is nog altijd een groot raad
sel. Dat Mao daar het verzet heeft gebroken, moet op
zyn minst worden betwijfeld.
Iets anders is, dat de aanhangers van Mao er wel
licht in geslaagd zijn, in Peking een partij-apparaat
op te bouwen, dat zich geleidelijk over het gehele
land moet verspreiden. Dit apparaat moet het centrale
comité vervangen, dat met zijn vertakkingen in geheel
China een machtig bolwerk bleek te zijn in het verzet
legen Mao's culturele revolutie. Ook beheersen de maoïs
ten blijkbaar de leiding van de strijdkrachten en de
belangrijkste ministeries.
Dat alles kan op den duur gevolgen hebben. Tenzij
het verzet tegen de terreur van de maoïsten zo groot is,
dat een werkelijke burgeroorlog onvermijdelijk wordt.
Of het zo ver zal komen is nog altijd een vraag.
Uit de aanplakbiljetten valt niets met zekerheid op
te maken. Gebleken is, dat veel muurkranten, die tegen
Mao gericht waren, door aanhangers van de verguisde
leider werden opgehangen om zijn tegenstanders aan
de kaak te stellen.
Intussen zijn er tekenen, dat de buitenlandse zaken
weer door maoïsten worden behartigd. De verheviging
van het Chinees-Russische conflict wijst erop. Ook de
felle ontkenning van het feit, dat met Amerika een af
spraak zou zijn gemaakt, valt op. Hierin zou zijn over
eengekomen, dat Peking Vietnam met rust zou laten
ils Washington zich niet tegen Noord-Vietnam en Chi-
iia zou keren. Het afbreken van het diplomatieke con-
act in Warschau was daaraan al voorafgegaan.
In de Sowjetunie was het nog niet zo lang geleden
jebruikeüjk, dat plotseling internationale spanningen
ontstonden, als er binnenlandse moeilijkheden waren.
Wellicht is ook voor de medewerkers van Mao de tijd
aangebroken zich van deze tactiek te bedienen.
De Russen zullen het voornaamste doelwit zijn. De
Amerikanen zullen echter niet worden gespaard, al
was het alleen maar om de schijn op te houden, dat
het gevaar van twee kanten dreigt.
Naarmate de medewerkers
Risico van Mao het roer vaster in han
den krijgen zal de buitenlandse
oolitiek van Peking minder onbevangen en agressiever
worden. Mao zou nog steeds niet opzien tegen het risi
co van een oorlog met atoomwapenen. Een dergelijke
botsing zou alleen door de Chinezen overleefd kunnen
worden. Blijft de vraag, of de Chinese bevolking er nu
ook zo makkelijk over denkt.
Een weinig geruststellend propagandaberichl van de
laatste tijd is. dat de konijnen en het gras rondom de
Chinese atoombasis te Lop Nor in Sinkiang vrijwel
niets te lijden hebben van radioactieve neerslag. Blijk
baar moeten de Chinezen geloven, dat de gevolgen rau
een atoomoorlog niet onoverkomel'jk zijn.
