DEPORTATIE VOORBEREID MET DUIVELSE SLUWHEID Slottke las boek van Anne Frank Malik waarschuwt Soekarno ^VsSSSsSF£SSiS!!Sxtlsi alles goed/ eit[ wer Gromiko niet naar Londen Malta de zich gelaten 7 1)1 31 J M RI 19hT Harster c.s. met Dagboek Anne Frank geconfronteerd Geheime stukken reten oude littekens open De ruimte T~)E ondertekening van het verdrag voor een vreedzaam gebruik van „de ruimte" was geen opzien' barend feit. Er was in december in de Ver. Naties al overeenstemming over bereikt. Niettemin is het van groot belang, dat de grote kernmogcndheden op dit gebied willen samenwerken. Ook al beseft iedereen, dat het verdrag geen volledige garantie biedt. Veelbetekenend is, dat zowel com munistisch China als Frankrijk ge weigerd hebben het akkoord mede te ondertekenen. Eenzelfde houding namen zij aan tegenover het kern- stopverdrag van 1963. Van beide landen moet worden aan genomen, dat zij binnen afzienbare tijd vernietigingswapens in de ruim te kunnen brengen. Deze wetenschap werpt een schaduw over het akkoord. Vooral wat China betreft zal beslis send zijn, hoe de instelling van de toekomstige leiders is tegenover do rest van de wereld. Frankrijk is in dit opzicht geen probleem. Verspreiding AMERIKA verwacht dal binncn- kort ook een akkoord wordt be reikt over het niet-verspreiden van kernwapens. Voorkomen moet wor den, dat nog meer landen er over gaan beschikken. Overeenstemming tussen Rusland, Amerika en Engeland behoort tot de mogelijkheden. De vraag is echter, of een zg. non-proliferatie-verdrag zijn doel niet voorbijschiet. Een land als India, dat zich bedreigd weet door China, zal zich niet aan handen en voeten willen binden. Ook de Westduitsers willen een slag oin de arm. houden. India zal slechts bereik pijn, als hét zowel van Rusland als van Amerika garanties 'betreffende zijn veiligheid krijgt. Dat geldt ook voor andere landen, die zich bedreigd voelen. De Duitsers denken nu in de rich ting van een Europese kernmacht, gebaseerd op de kernwapens van Engeland en Frankrijk. Ook daar is de tijd echter nog niet rijp voor. (Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen) TI/TÜNCHEN In de tweede week van het proces tegen drie schrijftafelmoordenaars van honderddui- zend Nederlandse Joden, is gisteren via een veelheid van documenten aangetoond, wat het aandeel van de verdachten is geweest in het drama van de „Endlösung'.' Dr. Harster, die in de rang van SS- generaal bevelhebber van de veiligheidsdienst en de veiligheidspolitie in bezet Nederland was, Willy Zöpf, de voormalige leider van de beruchte afdeling IV-B-4. zomede diens vroegere, zelfstandig gewerkt hebbende secretaresse Gertrud Slottke, werden herhaaldelijk danig aan de tand gevoeld, waarbij de openbare aanklager, dr. A. B. Huber, en de Amerikaanse neven-aanklager dr. Robert M. W. Kempner, de ene scherpe vraag na de andere stelde. Ook de door Zöpf ondertekende stuk ken kwamen ter discussie. Zijn voor keur voor Mauthausen was al even groot als die van Haster: de bewe ring dat hij eind 1944 nog niet wist wat de wae betekenis van dit gruwe lijke concentratiekamp was, werd met een macht van bewijsmateriaal stukken gescheurd. De leider van de afdeling 1V-B-4 dertekende de verordening, dat Joodse mannen die met niet-Joodse vrou omgang hadden onherroepelijk naar Mauthausen moesten worden gestuurd. Kempner: „Waarom werden de Neu- renbergse rassenwetten door u op deze wijze geïnterpreteerd. In een Duitsland van 1941 kreeg de Jood. die met een Arische vrouw verkering had. nog proces. In Nederland kreeg hij zonder meer de doodstraf. Dat betekende Mauthausen toch?" Toen tegen zes uur gisteravond de om negen uur begonnen zittingsdag ten einde was het licht was zo slecht dat de o.m. namens de nabestaanden van Anne Frank optredende jurist zijn stukken niet meer kon lezen men ongévcer tot de gebeurtenissen van omstreeks 1 augustus 1942 gevor derd. Uit de voor het merendeel geheime stukken, welke werden voorgelezen bleek steeds opnieuw met welk een duivelse sluwheid de deportatie de daarop volgende vernietiging van Atoombom Het is modieus zioh nadrukkelijk te gen Amerika en zijn houding toy. Vietnam te verklaren, om te gaan zit ten op straat en te laten zien dat je „tegen" bent. Kortom, wie niet mee protesteert doet vandaag niet meer mee. Nu zou ik van de hele zaak ditmaal alleen het volgende willen zeggen: waarom zo bang voor die atoombom? Als men hem laat waar hij is, zal er echt niets gebeuren. We doen nef alsof de atoombom zelfstandige bedoe lingen kan hebben. Sterker we zijn zo kinderachtig om het kwaad dat in ons is voor het gemak in de atoom bom te leggen. Rotterdam H. Sliep Klimaat Over Luns en zijn recente bezoek teneinde een aangenamer klimaat te scheppen* in Roemenië: wat zouden zijn geloofsgenoten in de gevangenis van Boekarest en elders in het land over de bedoelingen van zijn bezoek denken? Ik verwijs naar het rapport Wurmbrand, waaruit ook in de krant uitvoerig is geciteerd. Waarom maakt de paus deze en der gelijke feiten niet wereldkundig? Of zijn er politieke belangen die hem dit beletten? Wel protesteren inzake Viet nam, maar waarom dan niet tegen de Roemeense inquisitie? Dordrecht J- ®os Kaïnspolitiek Een schrijver noemde het Kainspoli- tiek als men Amerika inzake Vietnam veroordeelt, nu men zelf niet meer in gevaar is. Ik zie dat niet in als een zeer goede vriend van me ernstige fouten maakt, kan ik me wel degelijk geroepen voelen hem daarop te wij- 26Mag ik een écht geval van Kainspo- litiek noemen? Ik herinner aan de moord op grote schaal onder Indone sische communisten. Protesten in Ne derland? Weineen. Geldt hier dan soms het motief: „Het zijn maar com munisten, dus...?" Wat wel gebeurde: onmiddellijk na de slachtingen begon de Nederlandse zakenwereld weer „business" te doen met. Indonesië. Er kon verdiend worden, „dus" was ook alles ok. Inderdaad dat is Kainspoli- tiek van de ergste soort. Noordwijk a. Zee J- Hoek WILLY ZÖPF de Nederlandse Joden is voorbereid. De zakelijke, juridische termen, die tezamen een bloemlezing vormden van de nazi-bureaucratie, reten bij menigeen in de zaal oude littekens open. Harster bleef volharden in zijn rol van de openhartige, terwijl Zöpf Slottke zich op alle mogelijke wij zen onder het bewijsmateriaal trach ten uit te wringen. Anne Frank Al bij het begin van de zitting druk te dr. Kempner een witweggetrokken Zöpf het dagboek van Anne Frank de vingers. „Kent u dat meisje, dat op de omslag staat?" vroeg hij met verhef fing van stem. „Ja", antwoordde Zöpf benepen. „Dat is Anne Frank". Kempner: „Juist. Wist u iets vanj haar af, tijdens de dienstperiode in Ne derland?" Zöpf: „Nee, ik heb pas na de oorlog j ..I I c van haar gehoord, haar dagboek heb ikhem ten dienste stond, gekocht en gelezen." Uitvoerig ging de officier van justitie De van Duitse afkomst-zijnde Ameri-\n op de maatregelen, die door Harster kaan, die het nazisme tot zijn vlucht genomen werden om communisten en naar de Verenigde Staten toe (1933) fel Joodse marxisten als eersten naar Bu- bestreden heeft, zei hem, dat steekproe- j chenwald en Mauthausen te sturen, die hij genomen had, hem tot de „En dat terwijl u wist dat ze daar voor het eerst naar naam horen noe men. Kempner was nog niet klaar. Hij kwam met nieuwe portretten aandra gen, nu van de zeven broers en zusters Löb alle religieuzen die eveneens in Auschwitz werden vergast. Noch Harster, noch Zöpf, noch Slottke had den de laatsten ooit gezien. De vergeel de foto's die tezamen een document van onmenselijkheid vormden, gingen in doodse stilte van hand tot hand. De rapporten, die de bezettingsautoriteiten in de jaren '40. "41 en '42 naar Berlijn stuurden, spraken, hoe geheim ze ook waren, geen geheimtaal. Seys Inquart, Rauter. Harster en Zöpf meldden aan hun chefs op welke wijze het Nederlandse volk reageerde op de steeds strengere maatregelen, die genomen werden. Van de plaats van de Joden in de Nederlandse samenleving, de sympathie die zij van vele zijden ontvingen, en de protesten van kerken universiteiten en illegale organisaties, werd uitvoerig gewag gemaakt. Een, groot aantal anonieme pamflet ten werd voorgelezen. De zes gezwore nen, die al weken tevens onderdeel van de rechtbank uitmaken, luisterden aan dachtig toe. hoe onbekende schrijvers het Nederlandse volk destijds opriepen, zich op welke wijze dan ook, tegen het onzedelijke cn het menselijke-waar- digheden-vertrappende nazi-wezen te verzetten. Het meest gevreesd waren de ker ken, met name de rooms-katholieke kerk. De laatste gaf te kennen zich niet te zullen storen aan de opdracht. Joodse kinderen van haar scholen te weren. Er waren bidstonden, er waren kanselboodschappen, de toenmalige aartsbisschop van Utrecht, de latere kardinaal De Jong nam op generlei wij-! ze een blad voor de mond. De NSB werd beschreven als een „ho-1 peloze minderheid, die totaal niet re-j presentatief was voor het Rijkscommissaris Seys Inquart heeft dan ook alles op alles gezet om een vorm van samenwerking te vinden met de Nederlandse unie. Zijn pogingen in deze faalden, omdat deze, nog altijd omstreden beweging, niet het Führ^r-principe erkende, de rassen waan veroordeelde' en de groot Neder landse gedachte verwierp. Huber tegen- Harstër: „Dat Duitsland Nederland militair bezette, is een historisch feit. Maar waarom moest de nationaal-socialistische le vensbeschouwing aan het Neder landse volk, dat totaal anders was ingesteld, worden opgedrongen?" Harster: „Het is de tragiek van een bezetter, dat hij ook gesteund moet worden door een deel van het volk De rijkscommissaris was er ten volle van overtuigd, dat de NSB in feite niets te betekenen had. Daarom pro beerde hij het op elke manier, die Bekvechterij Verdediger Dr. Rudolf Ausehcnauer, die een expert is op het gebied van nazi-processen: „Ook generaals hadden volmacht in bepaalde gebieden te beve len, dat de Joden zich door een teken kenbaar moesten maken." (Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen) MÜNCHEN Onder het wakend oog van haar verdediger, dr. Ru- dolf Aschenauer hebben wij de thans 64-jarige „heks van Wes- terbork" gisteren enige, van te-1 voren gecensureerde vragen mogen stellen. Ze was zo bang als een wezel en doodzenuw achtig. Haar stem trilde van emotie, doch van enig begrip voor de situatie, waarin ze zich eens bevond, gaf ze niet blijk. Kempner: „Het ging niet om een be-l paald gebied, waar gevochten werd s,oltke, die anders dan Harster en Zöpf, Nederland." President dr. Karl Göppner maakte aan de daarop volgende bekvechterij een einde door op te merken, dat nie mand wilde beweren dat Harster en Zöpf de Jodenster hadden uitgevonden. op vrije voeten is volgens ingewij den zal het straks moeilijk voor haar zijn de gevangenis te ontwijken vertelde, dat ze met niemand in Ne derland in correspondentie stond, wel zou ze er nog goede vrienden hebben, met name de Heden, bij wie ze in Den Haag en Amsterdam heeft ingewoond. „Het waren van die beste en brave1 mensen. Ze hebben altijd tegen me| gezegd, dat de Koningin voor hen op i de eerste plaats kwam. Ik kon dat I toen goed begrijpen." Vraag: „Heeft u het dagboek van Anne Frank ge'ezen?" Antwoord: „Ja, toen dat uitkwam, heb ik dat meteen ge kocht." Vraag: „En het boek over Anne Frank [Spur eines Kindes" heet het"? De protestmarsen van Indone sische jongeren, die het aftre den van president Soekarno eisen, worden bijna vermoeiend. Door een toenemende druk hopen de huidige machthebbers Soekarno tot vrijwillig aftreden te bren gen, hetgeen onder alle omstan digheden de beste oplossing wordt geacht. conclusie hadden gebracht, dat 48 pro cent van de gedeporteerden vrouwen waren en 22 pet. minderjarigen. Cynisch Zöpf's antwoord was zo ongehoord, dat het publiek in de zaal in een cynisch gelach uitbarstte. „We wilden de gezinnen bij elkaar houden", zei hij. „Zeker om deze efficiënter te kun nen uitroeien", repliceerde Kempner „Wat dacht u eigenlijk toen u voor het eerst met het portret en de schrif turen van Anne Frank werd gecon fronteerd?" Zöpf: „Elke foto van een kind. dat indertijd is omgebracht, ontstelt me."j De ex-handlanger van Adolf Elch-i niann: de schrijftafelmoordenaar aller tijden, stond zeker vijf minuten wezen loos met het dagboek van Anne Frank in de handen. Aan het eind van de zitting over kwam Harster hetzelfde. Ook hij kreeg een boek in handen gedrukt, waarvan de omslag de foto droeg vah de in Auschwitz omgekomen non van Joodse huize, de filosofe dr. Edith Stein. Hij kende haar niet, zo zei hij. Pas tijdens de verhoren van het vorig jaar had hij zouden omkomen. Het was u bekend dat van de 400 Joden, die na de februa- ri-staking van 1941 naar Mauthausen waren gezonden, nog maar een deel in, leven was. Mauthausen betekende de dood. Van de 727 Nederlanders, die daar in 1941 terecht kwamen, leefden er aan het eind van dat jaar nog maar 2". Harster. bleek, als het ware wegge zonken: „Het ging om vergeldingsmaat regelen, als politieman moest ik voor beelden stellen". DJAKARTA Antwoord: „Dat ken ik niet. Ik heb j van J?"'" daar nog nooi, van gehoord Vraag: „Bent u na de oorlog ondergedo- *a'lK ,InfL'„. Over de reeds veelbesproken kansel- ken. of heeft u altijd zonder enige J* coekar boodschap van 26 juli 1942 werden op-' angst rondgelopen?" Antwoord: nieuw de nodige opmerkingen ge- „Nee, ik heb me voor niemand maakt. Er waren 4000 gedoopte Joden verstopt. Ook heb ik nooit een valse in Nederland. Hiervan waren er ruim naam aangenomen." 700 rooms-katholiek. Vraag: „Heeft u tot voor kort nog' be- Als vergeldingsmaatregel legen de trekkingen onderhouden met Monique Luchaire is een van de kandidaten van de socialisten van Mitterand bij de komende Franse verkiezingen. Er wordt in Frank rijk veel aandacht besteed aan de presentatie van de politici in de verkiezingsstrijd. In een Parijse zaal werd ook Monique aan het kiezersvolk voorgesteld. gewraakte kanselboodschap werden eerste instantie ruim 200 rooms-katho- 'ieke Joden opgepakt. Ze kw het strafkamp Amersfoort in het depor- tatiekamp Westerbork terecht, waar- vandaan ze naar het vernietigingskamp Auschwitz werden doorgestuurd, onder hen bevond zich een groot aantal man nelijke en vrouwelijke religieuzen Kempner, die alleen dr. Edith Stein en de broers >en zusters Löb' noemde: „Hoe wist u, verdachte Harster, welke Joden zich in ■een kloostéfVbevonden?" Harster: „Dat weet ik niet meer. Waarschijnlijk door de burgerlijke stand, of door het feit, dat de klooster administraties de betreffende aanmel dingsformulieren hadden ingeVuld." n| vroegere chef Willy Zöpf?" Ant- I woord: „Nee. ik heb hem nooit meer gezien of gesproken." Vraag: „Bent u ooit bang geweest, dat no gewaarschuwd vrijwillig af te treden. „Het staat nu aan de presi dent om ie beslis sen wat hi.i doer zal. nu hij reeds verscheidene me len een wenk Sa,T voor het"e?Swerfj|thMS|saffe"'}n'»«yU he, zelf maar welen". Vraag:, „Bent u van mening, dat het1 proces, dat thans tegen u wordt ge voerd, een eerlijk en objectief karak ter draagt?" Antwoord: (nauwelijks hoorbaar) „Ja." Meer vragen wilde de vrouw, die mede plichtigheid aan moord op zo'n 50.000 Joodse landgenoten ten laste is ge legd. niet beantwoorden. Haar advo caat nam haar in bescherming en leidde haar weg. MILAAN In een groot deel van Noord-Italië hangt een zeer dichte mist. In Milaan moesten zelfs de twee vlieg velden worden gesloten. Tot het middag- |dezeetad al zeventig Gertrud Slottke draaide er weer voort durend om heen. Een tweede ironisch gelach klonk op, toen ze op een vraag van de officier antwoordde, dat ze niet zo goed op de hoogte was van de dienst voorschriften. Het ging om een door haar onderte kend stuk. waarin stond, dat een voor malige Duitse Jood, die een gemengd huwelijk had aangegaan, en die onthef fing van het dragen van een ster had gevraagd, hiervoor niet in aanmerking Hij had weliswaar in de eerste we reldoorlog voor Duitsland gevochten, was zelfs onderscheiden, maar, zo schreef zij, „Hij heeft geen bijzondere verdienste voor het rijk." President: „Wat waren dan wel bij zondere verdiensten"? Slotteke: „Iemand, die iets betekend had op bijv. het gebied van de we tenschap of de cultuur. Dat een Duitser aan het front had gestaan, was voor mij iets vanzelfsprekends." AKTUEEL LONDEN De Russische minister an buitenlandse zaken. Gromiko, zal volgende week premier Kosygin niet vergezellen als deze Engeland be zoekt. Dit is giste ren in Londen be kendgemaakt. Het nieuws heeft in diplomatieke en politieke krin gen enige ver- omdat'het 6BOWYW in het teken zal staan van Brits-Russische besprekin gen over Vietnam, een eventueel ver drag om verspreiding van kernwapens tegen te gaan en andere belangrijke wereldvraagstukken. De tram reed vlak voor onze i weg. Na het eerste beteuterde ogen blik kwam er een heldere gedachte. van het licht dat de nacht moet wor den doorgedragen. We dwalen door een stHte, terwijl Wat dwaas om hier op het Gevers aan de kust steeds meer 'lampen Deynootplein te staan en de zee ge- branden. zien noch gehoord te hebben. Een Daar moeten nu duizenden mensen dwaasheid, die tenminste snel wijs- in touw zijn. De vrouwen •- heid kon worden en ijlings keerden de keukens, de mannen op de we de neus in de wind, die lijks merkbaar zoel omstrevlde. Een grijze boulevard, zee en ryemand. De Promenade... een koude Flip per met de hulpeloze handjes van het bronzen kindje vinnig uit zijn rug stekend; winkels met dode etala ges: doffe café's en verder... nie mand. i -TöóiflggHgHgPHHBHgHHH op de Pier te pinken. Niet dat de schoonmaaksters in de lege zacht ons kantoren. En wij dwalen door een verlaten land. Tot er een lichtje is. Een deur, die ÜYiiiler-l*ier scheepsdrempel. Een enor- iemand was, behalve de portier, die me duikersklok staart i 'erkopen van de kaartjes als een verzetje leek te beschouwen. En dan is de Pier ons. Een trap wijst naar boven. En daar knusheid, veel lichtjes, een kok met een hoge witte muts op, weg, vaart een schip, het glijdt snel weg in de duisternis, zelfs niet meer te vangen door de lange lichtbundel van de vuurtoren. •Er is een nieuwe wondere wereld jpengegaan. Onwezenlijk. omdal het zo stil is. Twee Engelsen fluisterspreken over hun tafeltje, een Frans gezelschap is iets luider maar dempt toch iedere keer weer de stemmen, omdat de ruimte zo groot is en de spiegeling van het licht alle grenzen vervaagt. Alleen de tijd staat niet stil. De klokjes van gehoorzaamheid draaipn door, allemaal. We zeggen tegen elkaar, dat we naar huis toe moeten. En we doen net nog ook.- Zo zijn we wel. Maar we gaan wel terug. Zolang kalender de winter aanwijst. Nu zeil en touwladders langs de de Pier ons. Tenzij, tenzij... nu iedereen ter bar met Piere trekt Maar zelfs dan zijn we J nog geneigd te delen. Tussen licht en donker, tussen land en water, tussen rust en onge Rond ons de zee. diep zwart langs Narcissen bloeien op de tafeltjes en durigheid ligt 'een plekje Den Haag, de kust met een enkel wit schuim- kantje; een laatste roze glans bij de einder en daar tussen het parelmoer overal pinken lichtjes, die tienvou- 'ig terugschitteren op de zee. Uit de Soheveningse haven, dat anders is dan al het andere. Ook zonder zomer. Nog beter dan in de zomer. Van een onzer redacteuren "pR HEERST onrust op Malta, nu -Lj Engeland om financiële redenen de sterkte van zijn strijdkrachten op dit eiland in de Middellandse Zee gaat in krimpen. Voor Malta is dit een tegen valler, omdat het economisch nog voor een belangrijk deel van Engeland af hankelijk is. Premiei Borg Olivier reageerde fel. In hel parlement zei hij, dat Engeland niet langer ge bruik kan maken van de defensiefaciliteiten op Malta. De Brillen schonden naai rijn mening het defensie-akkoord, dal in sepember 1§64 werd gesloten loen hel eiland onafhankelijk Engeland houd! rol. dat het zijn lingen nakomt. Inkrimping van de slrijdkrach Si Mafm'S,"«TT Vr d* ■•«rdxIWn, müïiirf aarschuwend voegt Londen ert mededeling Engeland kan ontslaan van ziin ve lenen Hij heeft dus de keus: wat minder of helemaal 111 Ylupilijk De positie van hel elland-etealje Is moeilijk. Vroeger als. .vesting van strategische waarde. In de :ig Italiaanse i Noord-Afrika Hooi vuii ae uuuse opmar.' v„u. «ei, deel aan het verzet van Malta ic danken Ma'lu, niet zo maar i£n haaMo, kon dvérlzdmi - mte," Mdr M onder de hm»»» Pre- JaT huTn'oe uikom" me, £er "o^rr^ 1""" """O"*"" heef,, bes™, was rtst ieork trachtte ,P inneemt Zijn voornaamste motief stemmen C meprde,heid de bevolking Breder socialistisch Premier Borg Olivier hoeft zich nog geen politieke zorgen te maken. In maart vorig jaar werden verkiezin gen gehouden. die hem 28 en Mintoff 22 zetels bezorgden tellende parlement. Hij heeft echter veel tijd nodig om schakelen en de economie van Malta J Ul" 1 Britten nü nog tot andere executie. Mintoff is oen figuur, die de oplossing van Malta's problemen wat meer in de tie in Noord-Afrika en vanzelf ook Italië. Hij heeft i Malta nog andere gedachleo buurt wil zoeken, bewondering vcior Borg Olivier zal het ook wal dichter bij huis moeten proberen Afhankeliik zal Malta eehter blijven Ook als het lukt. dc toeristen-Industrie die een belang njke bron van inkomsten biedt, uit te breiden Er I, echter geen rede£\ot waf I hoop. Zo groot is de bevolking 1324.000) nu ook wee, niet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1967 | | pagina 7