renteverhoging
Jeugd maakt spelen van
„Gijsbrecht" onmogelijk
DEN UYL MORSTE MET
OLIE IN GRONINGEN
„Dringend ander stelsel
omzetbelasting nodig"
Mao gereed voor
tegenaanval
Algemene Bank Nederland
Het Noorden voelt zich lelijk
in de steek gelaten
Mee
naar
't bero
Tweede Kamer en prof. Zijlstra eens:
Twee moties
ingediend
Algemene Bank Nederland
kondigt een
op al haar spaarvormen aan
en introduceert
twee nieuwe spaarvormen
Johnson hield
„oorlogsrede"
SCHANDALIG ONFATSOEN IN SCHOUWBURG
Acteurs voelen
zich diep
beledigd
Nederland bovenaan bij
Turkse gastarbeiders
DONDERDAG 12 JANUARI 1967
Louis Feraud heeft gisteren in
Parijs de nieuwe trend in de Fran-
te mode gepresenteerd. Op de
foto twee modellen uit de collec
tie voor de komende lente en zo
mer: „mini", gecombineerd met
kousen, die een streepmotief ver
tonen.
(Van een onzer vi
GRONINGEN De Partij van de Arbeidgisteren in het noorden
van het land gestart met de verkiezingskaravaan „Twee op wielen",
heeft geen reden een zonnig gezicht te zetten bij de gedachte aan de
door partijgenoot J. J. A. Berger bestuurde stad.
Direct al zorgde een hoge stoeprand van de Grote Markt voor een
lekke olietank van de commandobus, waarin alle topfiguren van de
PvdA-lijst zaten. Met enige trots zei men toen maar: Zie je wel, als
Den XJyl eraan te pas komt, is er olie."
besmeurd waren, was er toch al een
ongelukje gebeurd.
Een slippende bromfietser stond erop
dat de schade vergoed zou worden.
En daarom hield een politieman de
inmiddels weer gestarte karavaan
aan.
„Chauffeur, mee naar het bero, er
zijn ongelukken gebeurd". Na veel
palaveren kreeg de plichtsgetrouwe
functionaris (kennelijk een niet so
cialist) toestemming van ,,'t bero"
het verhoor ter plaatse af te nemen.
Zelfs de aanwezigheid van oud-
minister Samkalden deed hem niets.
Het oponthoud is door de Kamer-
Maar een oponthoud van ruim een
uur en een vasthoudende politieman
zetten al gauw een domper op de
hilariteit. Hoewel de politie onmid
dellijk gewaarschuwd was, dat de
Groningse straten door „rode" olie kandidaten benut om nog wat contact
DEN HAAG Het kabinet-
Cals is er in mei van het vorig
jaar mee akkoord gegaan, dat de
EEG-ministerraad vóór 31 ja
nuari een beslissing zal nemen
over de wijze waarop de omzet
belastingstelsels in de zes landen
van de Gemeenschap op elkaar
moeten worden afgestemd om tot
zuiverder concurrentieverhoudin
gen te komen. Het kabinet-Zijl
stra acht zich aan deze bereid
verklaring van zijn voorganger
•gebonden.
Sterker nog: het meent, dat het
kabinet-Cals zich door die bereid
verklaring in principe heeft neer
gelegd bij de invoering voor alle
EEG-landen van het omzetbelas
tingstelsel van belastingheffing
over de toegevoegde waarde.
Voor ons land, dat het zogenaam
de cumulatieve cascadestelsel
kent, schept deze omzwaai bij
zonder moeilijke problemen. Een
verhoging van de druk der om-'
zetbelasting zal het gevolg zijn,
met alle consequenties van dien
voor de kosten van levensonder
houd.
Om die reden wilde de Tweede
Kamer dan ook eerst een uitvoerig
debat over het hele vraagstuk van
de gelijktrekking van de omzetbe
lastingstelsels in EEG-verband al
vorens ministers Zijlstra naar Brus
sel te laten gaan om daar ie onder
handelen, Dat. debat werd gisteren
gehouden in het kader van de be
grotingsbehandeling van financiën.
Ministers Zijlstra nam daarbij na
mens het kabinet bovengenoemd
standpunt in.
„Ik til", zo zei hij, „vrij zwaar aan
het gegeven woord. En dat woord
gegeven. Afgezien daarvan: de invoe
ring voor Nederland van het stelsel
van de toegevoegde waarde is niet
meer tegen te houden." Hem zou overi
gens niets liever zijn dan niet te hoe
ven meewerken aan de komende be
sing in Brussel en (met een beroep op
de overgangsstatus van het huidige ka
binet) de verantwoordelijkheid aan
zijn opvolger over te laten.
Maar dit standpunt zou alleen maar
(Van onze parlementsredactie)
in het nadeel van ons land uitvallen.
Want onze partners gaan gewoon door
en als straks dan over de hoogte van
de tarieven en de vrijstellingen moet
worden beslist, is onze onderhandelings
positie bijzonder zwak. „Mocht men
echter in Brussel voorstellen om de
beslissing toch maar een paar maanden
uit te stellen, dan zal ik de eerste zijn
om dat toe te juichen", aldus prof.
Zijlstra.
LIEVER NIET
Volgens de door de EEG-commissie
ontworpen richtlijnen zouden de natio
nale wetten tot aanpassing van de
o.b.-stelsels vóór 1 januari 1968 moeten
worden afgekondigd en uiterlijk 1 janu
ari 1970 in werking dienen te treden.
De commissie heeft nog geen voorstel
over de hoogte van de tarieven en de
vrijstellingen in het uniforme o.b.-sys-
teem van de EEG geformuleerd.
De overgang naar het stelsel vai
toegevoegde waarde betekent voor
derland onder meer, dat onze kleinhan
del, die elf jaar geleden aan de heffing
van de omzetbelasting werd onttrok
ken, daar weer onder zou moeten wor
den gebracht. Dat betekent doorbereke
ning in de prijzen en dus duurdere
artikelen.
VRIJSTELLINGEN
Belangrijker nog is de vraag in hoe
verre in het nieuwe systeem
vrijstellingen en verschillen in
lastingdruk ten dele kunnen worden ge
handhaafd. Kan dat niet, dan treden
naast prijsverlagingen (bijv. tengevolge
van een eventuele verdwijning van
weeldetarief) belangrijke prijsverhogin
gen op voor landbouwprodukten, tex
tiel en schoeisel, brandstoffen, voe
dingsmiddelen, vervoer, persoonlijke
diensten e.d. op.
Het is duidelijk, dat dit moet leiden
tot compensaties in de sfeer van de
lonen, direktc belastingen en sociale
uitkeringen.
Al deze aspecten (en nog vele ande
re) heeft de Kamer gisteren de revue
laten passeren. Zij besefte -erdege zich
in een dwangpositie te bevinden. Er
moet zeer binnenkort in Brussel beslist
worden, maar het parlement beschikt
niet over voldoende gegevens om de
draagwijdte van die beslissing te kun
nen overzien. Om die reden vroegen de
heren Kieft (a.r.). Berg (soc.) e.a. dan
ook om enig uitstel van de beslissing,
mede gelet op de overgangsstatus van
het kabinet. Van tal van kanten werd
ook aangedrongen op amendering van
de ontwerprichtlijnen der EEG-commis-
Ultimatum aan oppositie
PEKING Het centraal co
mité van de Chinese communis
tische partij, het officiële Volks
dagblad en het tijdschrift Rode
Vlag hebben een beroep op de
tegenstanders van partijvoorzitter
Mao Tse-toeng gedaan, hun oppo
sitie te staken en zich achter de
partijleiding te scharen. Zo niet,
dan zal een grootscheepse tegen
aanval worden uitgevoerd.
Duidelijk is deze waarschuwing be
doeld als ultimatum. De oproep was
met nair ge1'chl tot de oppositielei
ders in Sjanghai, waar het de laatste
dagen het onrustigst is geweest.
Intussen zou (volgens cvcrigcns
weinig betrouwbare muurkranten in
Peking) Mao Tse-toeng plotseling in
Peking zij i teruggekeerd na een va
kantie van enkele weken. Dit t
met de kiezer te zoeken. Vondeling,
als noorderling uitermate welkom,
ontving veel begrijpende en opgewek
te lachjes en knipoogjes van: „Maak
je maar niet ongerust hoor. Ik stem
jou".
De ontmoeting kreeg zelfs een Ameri
kaans tintje: handtekeningen uitdelen,
handen geven en reacties als „Kent u
mij nog, ik ben De Vries".
Behalve de informatiestop op de Gro
te Markt was dat eigenlijk het enige
werkelijke contact met de kiezer, zo
als dat de leiding van de partij bij de
organisatie van de toernee voor ogen
stond. Er werd nog wel veel gepraat,
maar dat waren geplande afspraken
met groepen studenten, partykader,
werknemers uit de industrie en uit
Limburg afkomstige mijnwerkers.
Ontslagen
Onderdendam een toch wel
zinvolle stop, die de passagiers van de
bus confronteerde met de problemen
waarmee het noorden worstelde. Bij
een volkomen verouderde steenbakke
rij zijn 32 mensen ontslagen. De zaak
kan de concurrentie niet meer aan cn
wordt gesloten.
Een delegatie van zes arbeiders klimt
de bus in, noordelijke typen, verweer
de koppen, helblauwe ogen, en allen
dezelfde, berustende uitdrukking:
„Holland heeft het noorden in de steek
gelaten". „Er is geen werkgelegenheid
voor ons. Alle broodnodige industrie
blijft in het westen, terwijl het juist
hier zo nodig is".
Een dergelijke confrontatie met
menselijk leed zegt inderdaad veel
meer dan tientallen berichten over
ontslagen in de krant. Dat spreekt te
meer als het mensen betreft, die al
46 jaar in een bedrijf werken, te oud
zijn om ergens anders te starten en
als depensionering veel te wensen
overlaat.
Zeker hier in het noorden heeft
men begrip voor de grote problemen
elders: de geul voor Rotterdam kost
vele miljoenen, maar moet er komen.
Maar aan de andere kant leeft de
overtuiging, dat het ten koste gaat
van de industrialisatie van en de
financiële hulp aan het noorden.
Een overtuiging die allang leeft,
verkeert langzamerhand in een ge
voel van afkeer voor het westen.
„Ze denken daar toch maar, dat
Zwolle de wereld ophoudt".
Daarom, de partij (of partijen) die
na de verkiezingen van februari aan
de regering komen, weten het: om
de noordelijke provincies tevreden te
stellen, zal er heel wat moeten ge
beuren.
„JA"
De economie speelt een grote rol in
s „culturele revolutie". Van belang
de arrestatie van vice-premier Po
I-po, een van de bekendste Chines»
economen, en de veroordeling
economische ontwikkeling door de of
ficiële organen, die de koers van Mao
verdedigen.
Het persbureau Nieuw China be
weert dat de legereenheden in „vrijwel
het gehele land" zich achter Mao scha
ren. Ze zouden hebben beloofd een
eind te maken aan hel „optreden van
de reactionairen". (Hiermee worden,
waarschijnlijk de aanhangers van pre- HAARLEM De kerkeraad van de
sident Lioe Tsjao-sji bedoeld.) Men gereformeerde kerk. heeft met ingang
staat er voor in dat „de culturele re- van 15 januari Piet van Egmond be-
volutie tot het eind toe zal worden noemd tot organist van de Wilhelmina-
uitgevoerd". Ikerk.
Maar na veel heen en weer gepraat
•bleek de Kamer toch van menim
Nederland straks in Brussel in principe
..ja" moet zeggen tegen het systeem
van de toegevoegde waarde. Met uitzon
dering dan van de heer Scholten (c.h.),
die meende dat we ons conform het
verdrag van Rome alleen kunnen ver
plichten tot afschaffing van ons cumu
latieve cascadestelsel. Zolang er nog
geen uitzicht bestaat op opheffing van
de belastinggrenzen kunnen we elk
niet-cumulatief, concurrentie-neutraal
stelsel hanteren.
Minister Zijlstra zei in Brussel niet
verder te zullen gaan dan een akkoord
verklaring met het nieuwe systeem. Al
le vragen betreffende de tarieven zal
hij openlaten en ook geen termijn ac
cepteren waarbinnen terzake een beslis
sing zou moeten worden genomen.
„We moeten tijd en ruimte hebben
om over de hoogte van de tarieven cn
de vrijstellingen in alle rust te onder
handelen." De minister wilde in Brus
sel nog weieens de mogelijkheid af
tasten om de beslissing uit te stellen,
maar de kans daarop achtte hij gering.
Een belangrijk punt in de discussie
was het ontbreken van een adequate
parlementaire inspraak in de besluiten
met betrekking tot harmonisatie van
de omzetbelasting. Het parlement staat
nu immers voor een voldongen feit
voorzover het betreft de verplichting
die het kabinet-Cals heeft aangegaan.
Minister Zijlstra gaf dat toe, maar
voegde eraan toe: „Nood moet weieens
wetten breken." De heren Portheine
(lib.), Berg (soc.) en Scholten (c.h.) von
den dat een wel wat al te forse
uitspraak.
TWEE MOTIES
Er kwamen over dit punt tenslotte
twee moties uit de bus. waarover van
daag zou worden gestemd. Eén van de
socialist Berg, waarin wordt uitgespro
ken dat de Nederlandse regering in de
EEG-ministerraad geen definitieve
besluiten over omvang en verdeling
van de belastingdruk dient te nemen
dan nadat zij daarover vooraf overleg
heeft gepleegd met het Nederlandse
parlement.
De KVP-er Brouwer vond dat wat
..te mandaat-achtig" en kwam met een
eigen motie (medeondertekend door
WD en CHU), waarin wordt gezegd
dat de Nederlandse wetgever de vrij
heid moet behouden om de tarieven en
•'rijstellingeo zelfstandig te regelen. Op
aandrang van minister Zijlstra voegde
de heer Berg in zijn motie nog een
alinea in. waarin wordt uitgesproken
dat het stelsel van belastingheffing
over de toegevoegde waarde aanvaard
baar is.
De bewindsman liet het oordeel over
beide moties aan de Kamer over. De
a.r. Kieft vond de moties een „totaal
overbodige zaak". Zijn fractie zal te
genstemmen. Prof. Zijlstra achtte het
voor de hand liggend, dat de regering
over de onderhandelingen met betrek
king tot de hoogte van de tarieven en
de vrijstellingen voortdurend in
leg zal treden met het parlement.
Verleden
Vooral de oudere kiezers die zich
scherp het verleden herinneren en
vaak ook verouderde ervaringen
het debat werpen, willen snel, heel
snel resultaten zien. Zoals die
jarige weduwe, krom en reumatisch
van het werken, die meent, dat het
rijke veel belasting betalende Gro
ningen nooit naar verhouding be
loond is: „We leven nu met ons 12
miljoen op een klein stukje grond.
Dat zijn er twee miljoen te veel.
Wie is daarvan de schuld? Romme,
met zijn geboortepropaganda. Me
neer, er zijn hier nog gezinnen met
vijftien tot twintig kinderen",
ondertussen zitten we met te weinig
welvaart voor te veel mensen. En
wie is de dupe? Het noorden".
Kwaad is ze als zij het heeft over
de aardgaspot die bij voorrang
de noordelijke industrie aangewend
moet worden en waarmee nu een
fabriek in Zeeland wordt gefinan
cierd. Dat zijn feiten die in het noor
den spreken.
Peking meent
PEKING Het persbureau Nieuw
China noemt de State of the Union van
president Johnson niet meer dan een
„oorlogsboodschap" die nieuwe aanval
len inluidt, mede op het Amerikaanse
volk.
„Johnson heeft de Amerikaanse
mislukking in Vietnam erkend, maar
wil de nederlaag nog niet aanvaarden".
Radio-Moskou is van oordeel dat ..het
gepraat van Johnson over vrede slechts
bluf is voor propagandadoeleinden". De
ware bedoeling van de VS is het voort
zetten van de „agressie in Vietnam"
VOORBURG Binnenkort zullen
van rooms-katholieke zijde twee rap
porten verschijnen betreffende de mili
taire dienst
Het ene zal de vraag bespreken, of
het nog langer wenselijk is, dat zij die
een geestelijk ambt bekleden, of daar
voor in opleiding zijn. vrijstelling van
dienstplicht krijgen. Het andere houdt
zich bezie met de positie en de verschij
ningsvorm van de rooms-kalholieke
geestelijke verzorger.
Neem uw guldens
mee uit sparen
bij de Algemene
Bank Nederland
Met ingang van maandag 16 januari kunt u kiezen uit
niet minder dan zeven verschillende spaarvormen:
4°/o Spaarboekje Direct beschikbaar f2.000,-permaand;
één maand opzegging voor hogere bedragen
4°/o Spaarrekening Direct beschikbaar f2.000,- per maand;
één maand opzegging voor hogere bedragen
W/o SpaardepOSitO Drie maanden opzegging
5°/o SpaardepOSitO Zes maanden opzegging
5V20/o SpaardepOSitO Eén jaar opzegging
53/-4°/o SpaardepOSitO Achttien maanden vast
6°/o SpaardepOSitO Twee jaren vast
Nadere bijzonderheden bij alle kantoren
ROTTERDAM In de stamp
volle Schouwburg hebben leer
lingen van middelbare scholen
woensdagmiddag op ergerlijke
wijze zichzelf, hun ouders en
hun school geblameerd en de
reputatie van hun stad te grab
bel gegooid. Door demonstra
tief handgeklap, onsmakelijke
geluiden en infantiel gelach
(tijdens ernstige scènes), maak
ten zij het de leden van de Ne
derlandse Comedie onmogelijk,
Vondels „Gijsbreght van
Aemstel" uit te spelen.
De acteurs en,actrices, die voor de pau
ze al zoveel hinder van het rumoer
ondervonden, dat zij er moeite mee
hadden, zich op hun lastige tekst en
spel te concentreren, konden er in
het tweede tafereel van het vijfde
bedrijf niet meer tegenop. Op de
scène waarin broer Arent s»erft,
werd zo schandalig averechts .Gerea
geerd, dat „Gijsbreght" - André van
den Heuvel trillend van verontwaar
diging de voorstelling onderbrak.
Kort en correct zei hij: Hoewel w:j ook
vanavond weer moeten optreden, heb
ben we ons ten volle gegeven. Maar
uw gedrag maakt het ons onmoge
lijk verder te spelen. Wij hadden
wel een hoger intelligentiepeil en
meer beschaving verwacht".
De klap kwam enorm hard aan. Ter
wijl het doek viel, was de verbijste-
(Van
kunstredactie)
DEN HAAG Nergens hebben Turkse arbeiders die buiten liun land
werken het beter dan in Nederland. Tot deze conclusie is de Turkse jour
nalist Can Ok gekomen, die een aantal artikelen en radiovraaggesprekken
over de Turkse arbeiders in het buitenland voorbereidt.
In Europa heeft hij zeer veel plaatsen waar deze arbeiders werken be
zocht. De gastarbeiders bleken in ons land het best te spreken over liun
werk. hun huisvesting en de bevolking.
Er verblijven thans in ons land 12.000 Turken, onder wie 140 vrouwen.
Van hen zijn er 400 werkloos, doch zij genieten in deze omstandigheden
dezelfde rechten als Nederlandse arbeiders.
ring in de zaal voelbaar. Jongeren
die met interesse de opvoering had
den gevolgd, stonden op en bleven de
eerste ogenblikken perplex staan. Bij
de raddraaiers was jiet van on
fatsoen getuigende bravouregedoe op
slag verdwenen. Met hun houding
geen raad wetend, dropen ze ijlings
af.
Voor de docenten hun aantal was te
gering om de orde te kunnen handha
ven moet deze rel van onze toe
komstige intelligentsia een bescha
mende ervaring zijn geweest Ons
verbaasde het, na het gebeuren nie
mand van de ouderen achter het to
neel aan te treffen.
Als enige stonden we in zijn kleedka
mer tegenover André van den Heu
vel. Verbeten veegde hij zijn van
transpiratie glimmende body droog.
Zijn ogen verrieden hoe diep ge
griefd hij zich voelde door het wange
drag van de Rotterdamse jeugd.
Ik ben geen clown
„Dit is schandalig! Ik begrijp het niet:
ze komen hier vrijwillig! Dan kun
nen ze toch op z'n minst enig respect
tonen voor onze inspanningen als to
neelspelers. Bij elkaar zijn een klei
ne zestig mensen in touw om de
„Gijsbreght" te brengen. Je vraagt je
wel af waar het heen moet, als stu
derende jongelui zo'n volslagen ge
brek aan normaal burgerfatsoen de
monstreren. Ik weiger als een clown
met me te laten sollen"
Ook de andere leden van het Amster
damse gezelschap toonden zich ge
kwetst door het onbehoorlijk gedrag
't Was niet te doen. we raakten zo
gespannen. Elisabeth Hoytink fBade-
loch) is er helemaal overstuur van"
En regisseur Henk Rigters (nog in
het habijt van Gozewijn) zei mismoe
dig: „Zo gaat het echt niet langer. I
Het is de laatste tijd al in verscheide
ne plaatsen voorgevallen dat school
voorstellingen halverwege moesten
worden gestaakt".
„Misschien helpt een toespraakje voor
af". opperden wij.
Rigters: „Daar hebben wij ook aan ge
dacht".
Van den Heuvel: „Maar wie doet het?
Het kan toch niet onze taak zijn om,
nota benen in het costuum waarin je
je rol speelt, de pedagoog uit te han
gen?"
Iemand luchtte nog even zijn hart over
de jeugd in het algemeen. „Wie heeft
er ooit zo van welvaart kunnen profi
teren als zij? Ze hebben of krijgen
alles wat ze begeren. 7,e worden
rondom in de watten gelegd en ze
ben alle kansen om meer te berei
ken dan hun ouwelui. Als ze maar
denken dat ze iets presteren, wordt
er direct aandacht aan ze besteed.
Kunnen ze een liedje zingen, dan
staan ze de andere dag voor de tele
visie en ga zo maar door. En wat
stellen ze er tegenover? Nog niet
eens een sikkepit fatsoen".
Dit laatste zullen ook de schoon
maaksters van de schouwburg wel
beamen: ze vonden de zaal bezaaid
met snippers en wikkels van snoep
goed. „Als 't thuis ook zo gaat, zal 't
wel een mooie bende wezen".
En de jeugd zelf. hoe dacht zij over
deze blamage? Rondom de schouw-
bure groenten nog lange tijd goedwil
lende jongeren samen. Hun reacties:
„Beschamend" „Ik ben er kapot
van" „Dat zoiets kon gebeuren"
„Gek. ook kinderen die in de klas
rustig zijn. gingen in de donkere zaal
rotzooien" ..Het peil zakt" „Ik
dacht juist dat het wat beter werd"
,,'t Was toch een mooie voorstel
ling, waarom komen dan die mispun
ten als zc er niet van houden"
„Ach wat, iedereen moet zo nodig
studeren, voor de status, dat Is dc
pest"
Bij een tramhalte vroeg eer
meisje-met-schooltas aan haar vrien
din: „Zou er wat van in de kranl
staan?"
Komen jullie net uit de schouw
burg?". was onze vraag.
„Ja".
.Pan Krijg je gelijk, het komt in de
krant".
..Hè-jakkes".
De twee keken beteuterd, maar ze glip
ten desondanks vlak voor onze voe
ten. lijn-zoveel binnen.
