Oltmans: ik draai nou door,
ze maakten me driftig
Werkgevers trokken
pensioen-voorstel in
CKefarine 4
BH
Uit de Haagse hof geplukt
AKTUEEL
Miljoen Portugezen
naar Mozambique
5
WOENSDAG 7 DECEMBER 1%6
„Ze zeggen dat ik
onbetrouwbaar ben
Ik bereid me voor
op een nieuwe rel
Willem Oltmans: „Ik knok verder."
Cyprus
D
BETREKKELIJKE rust op
Cyprus, mogelijk geworden door
toenadering tussen Griekenland en
Turkije, dreigt te worden verstoord.
Beide landen werkten al vele maan
den in alle stilte aan een plan voor
de politieke toekomst van de eiland
republiek. Een akkoord lijkt in
zicht.
Thans blijkt dat president (aarts
bisschop) Makarios opnieuw roet in
het eten gooide. Hij sloot een ge
heim akkoord met Tsjechóslowakije
over levering van wapens en lichte
De bedoeling is een speciale Grieks-
Cyprische politiemacht te vormen,
die onafhankelijk van de door
Athene gecontroleerde nationale
garde kan optreden.
Makarios heeft al eerder gepro
beerd, opnieuw zeggenschap te krij
gen over de nationale garde. De
Griekse regering weigerde echter
toe te geven.
Met een Grieks-Turks akkoord in
zicht trachtte Makarios blijkbaar
een situatie te scheppen, waarin een
vreedzame oplossing onmogelijk is.
Mogelijk lokt hij een dreigende
houding van Turkije uit, dat zich
opnieuw bedrogen kan voelen.
Het is dan ook noodzaak, dat Athene
en Ankara overeenstemming berei
ken en tegenover de onverkwikke
lijke stappen van Makarios één lijn
trekken.
Onbeslist
T\E STRIJD om de macht in In-
donesië is nog steeds onbeslist.
De aarzeling van het militaire be
wind heeft Soekarno's neiging lot
zelfoverschatting weer aangewakkerd.
Nog kort geleden vergeleek hij zich
met Mohammed, „die ook beledi
gingen had moeten ondergaan, maar
geduldig was gebleven en later tot
tegenactie was overgegaan, oorlog
daarbij inbegrepen".
In het proces tegen Omar Dhani,
ex-commandant van de luchtmacht,
komt de president weer in het ge
ding. Dhani gaf namelijk toe, bij
voorbereiding van de rode staats
greep in opdracht van Soekarno te
hebben gehandeld.
Later voegde hij eraan toe, dat Soe
karno niet actief aan de communis
tische actie deelnam.
Soekarno wordt weer in grote ver
legenheid gebracht. Dit betekent
niet, dat hij nu al tot aftreden kan
worden gedwongen. Daarvoor is de
toestand in Indonesië nog te inge
wikkeld en mogelijk ook te explo
sief.
Wél is duidelijk, dat de tijd in het
voordeel gaat werken van degenen,
die Soekarno nodig hebben om hun
oude machtspositie te herwinnen.
Het proces tegen Dhani biedt wel
licht een laatste kans, spoedig een
eind aan alle onzekerheid te maken.
WILLEM L. OLTMANS (41), in het nieuws geraakt door
zijn artikel in het weekblad De Spiegel over corruptie
in Indonesië, zegt: „Ik draai nou door. Ze hebben me driftig
gemaakt. Ik zal hard terugslaan".
Sinds zes weken heejt ge
bruinde Oltmans na zijn vier-
weekse reis door Indonesië
domicilie gekozen in de bunga
low van zijn moeder aan de
Vincent van Goghlaan in Huis
ter Heide. Twee witte dwerg
poedels springen heffend op
als wordt gebeld. Oltmans is
direct in actie. „Heb je het
al gehoord? Worms heejt zijn
neus gestoten!" En even
later „Wat die jongens van
De Telegraaf, vanmorgen heb
ben geschreven is kolder-
journalistiek. Je reinste
leugen."
Het bericht spreekt over een
strop van 50 mille voor de NTS
omdat Oltmans er als chef van de
door Carel Enkelaar (hoofd
NTS-programmastaf) naar het pro
ces Soebandrio gestuurde tv-ploeg
niet in geslaagd zou zijn met een
behoorlijke reportage thuis te ko
men. Hij zou zelfs niet tot de
rechtszaal zijn doorgedrongen.
„Belachelijk," hoont Oltmans, ter
wijl hij voor de zoveelste maal de
telefoon opneemt in de werkkamer.
„Tot nu toe heb ik de waarheid
niet gezegd, maar nou draai ik
door."
Na een koffie met banket: „weet
je wat het is? Niets meer dan een
ruzie tussen Enkelaar en Simons,
de hoofdredacteur van het
NTS-journaal. Toen we vertrok
ken, had de laatste al gezegd niets
van mij te zullen accepteren. Hij
mocht mij niet. Waarschijnlijk om
dat ik hem tijdens het Koninklijk
bezoek aan Mexico, twee jaar te
rug, nogal heb zitten pesten. Het
was een grap. Elke avond stuurde
hij zijn drie ploegleden, van wie
hij de chef was, om half elf naar
bed en dat vonden die knapen na
tuurlijk ook niet leuk. Vandaar dat
ik er insprong."
SABOTAGE'
Advertentie)
Heilzame, diepwerkende
Kloosterbalsem
BOEJOEMBOERA Kapitein Mi-
comboro, gisteren bevorderd tot kolo
nel, is voor de duur van zeven jaar tot
president uitgeroepen in de Afrikaanse
staat Boeroendi. Dit is gisteren door
de nationale revolutionaire raad be
paald. Micomboro heeft, zoals bekend
vorige maand na een staatsgreep de
macht in handen genomen. Verbeterin-
gen van de betrekkingen met de na
buurlanden is een van zijn voor
naamste plannen. De afgezette vorst
Ntare bevindt zich nog steeds in Kongo.
Strijdlustig gebarende Oltmans:
„het is heel anders gegaan dan nu
wordt gezegd. Op 25 oktober ben
ik met twee cameramannen Ro
mein en Hentze in de rechtszaal
geweest. We hebben het hele pro
ces gefilmd mét geluid. Twee da
gen later lag alles in Bussum. En
weet je wat Simons toen deed? Hij
nam een filmpje van een Engels
filmbureau, zonder geluid. Simons
heeft de boel gesaboteerd. Hij wil
de mijn film niet op het journaal."
„Hetzelfde was een paar weken
daarvoor gebeurd nadat ik een in
terview met Soekarno had gere
geld. In dat gesprek nodigde hij
prinses Beatrix uit voor een be
zoek naar Indonesië. Dat was toch
nieuws. Maar Simons nam de film
niet in zijn journaal. Carel Enke
laar is woest geweest, omdat het
pas drie dagen later in Monitor
meekon. Toen hadden de persbu
reaus het nieuws al gemeld en was
de primeur weg."
Een paar minuten later herhaalt
hij het verhaal aan het telefonisch
informerend Algemeen Han
delsblad. Een kwartier daarna rea
geert NTS-perschef Van Beek. Olt
mans mag geen commentaar meer
geven. De kanalen moeten dicht.
Oltmans: „volgens Van Beek is
het een truc van De Telegraaf. Die
jongens willen reacties uitlokken
en de vuile NTS-was op straat
gooien. Van Beek heeft wel gelijk.
Je kan er beter niet op reageren.
Maar ik blijf kwaad. Mijn naam is
er tenslotte ook in gemoeid. Ze zeg
gen wel, dat ik onbetrouwbaar
ben, dat ik geen relaties heb. Maar
hoe kom ik dan bij Soekarno bin
nen? Hij is een beste vriend van
me. Noem het „personal affec
tion"."
Uit de kast grijpt hij een hand
dik boekwerk met afbeeldingen
van Soekarno's kunstschatten. Een
persoonlijk geschenk. „Voor Wim,
ter herinnering aan jullie tv-inter-
view, oktober '65, Soekarno," staat
er voorin.
Geen relaties? Oltmans windt
zich op. „Ik was toch maar de -
eerste, na de opstand, die een inter
view had met Soeharto. Mij lukte
wat de Amerikaanse NBC en de
Japanse tv niet lukte. Men werd
een gesprek geweigerd. We zijn nu
bezig de film te monteren. In janu
ari wordt hij uitgezonden."
CORRUPT
Een gesprek met Oltmans ver;
loopt in deze dagen niet zonder in
terrupties. Om de vijf minuten
gaat de telefoon. Dagbladen infor
meren. maar blijven gereserveerd.
Soms komen de informanten er
rond voor uit, dat zij zijn oprecht
heid in twijfel trekken, wat de
omstreden Willem Oltmans direct
kwaad maakt.
Hij vervolgt: „mijn verhaal in
De Spiegel is van a tot z waar. Ik
vond, dat ik moest waarschuwen.
Verolme dreigde er met zijn in het
vooruitzicht gestelde order op 34
tankers voor 320 miljoen gulden in
te trappen. Als je tenminste van
een order kan spreken. Permina
het staatsoliebedrijf wil wel tan
kers bij meneer Verolme laten bou
wen, maar hij moet er zelf de kre
dieten voor beschikbaar stellen. En
bij wie komt het geld dan: bij Ib-
noe Sutowo, de Pei mina-direc-
teur."
Feiten wil Oltmans voor zijn
beschuldiging niet aandragen. Cor
ruptie, waaruit blijkt dat dan? Olt
mans (vaag): „men bestudere zijn
levensloop. Iedereen in Indonesië
weet, dat Sutowo handelt ten nade
le van de republiek. Hij kan mis
schien voor zijn bedrijf wel goed
zijn, maar het land berokkent hij
schade. Kijk maar eens in zijn
privébankrekening in Hongkong."
Hij noemt de verkoop, vo
rig jaar, van de Nederlandse tan
ker Elisabeth Broere aan de Permi
na. „Bij die transactie is toen acht
ton spoorloos verdwenen. Drie man
nen waren bij die verkoop betrok
ken: Sutowo, Worms (als bemidde
laar) en Nata Diningrat, de huidige
consul-generaal in Amsterdam."
„Ik weet niet aan welke
strijkstok die acht ton is blijven
hangen. Wel hoorde ik dat Sutowo
op het punt stond gearresteerd te
worden. En hetzelfde stond Worms
te wachten. Ik ontmoette hem op
zijn kamer in hotel Indonesia,
waar hij zich erover beklaagde,
dat hij geen zaken meer kon doen.
Toen heb ik hem verteld over die
dreigende arrestatie. Dat had ik ge
hoord van hoge functionarissen
van het deviezen-instituut en de
Bank Negara Indonesia. Ze hadden
die acht ton gemist. Ik heb er toen
voor gezorgd, dat hij een entré
kreeg bij die mensen. Toen hij de
volgende dag terugkwam, zei hij
opgelucht, dat alles weer in orde
was. Maar bij mij rees toen direct
de vraag of hij die „clearance" niet
had gekregen door de vermiste
acht ton op tafel te leggen. Nee,
nee, geen verdachtmaking aan net
adres van de heer Worms! Ik
beschouw hem als een betrouw
baar en actief zakenman. Hij moet
alleen zijn zakenrelaties wat zorg
vuldiger kiezen."
Willem L. Oltmans een fantast?
Schreef Vrij Nederland's hoofdre
dacteur Matthieu SmedtS nog enke
le jaren geleden: „het is heel moei
lijk te zeggen in welke hoedanig
heid de journalist Willem Oltmans
bekend is geworden. Als hij bij je
op bezoek komt, weet je nooit na
mens wie hij komt. Als koerier
van de groep Rijkens? Als verte
genwoordiger van sommige Indo
nesiërs? Telkens vraag je je af
als hij weer een verhaal komt ver
kopen wie zijn reis ditmaal
heeft betaald."
Smedts hekelde de manier waar
op Oltmans destijds plotseling om
zwenkte van pro- naar contra-Rij-
kens „De mensen, met wie hij als
vriend was omgegaan voelden zich
verraden".
Oltmans zelf: „Rijkens heeft me
nooit een cent betaald. Hij was
mijn broodheer niet. Ik accepteer
geen geld omdat ik onafhankelijk
wil blijven. Toen ik later de activi
teiten van de groep Rijkens kri
tiseerde, deed ik dat omdat ik het
niet eens kon zijn met hun poli
tiek. Ze voerden onderhandelingen
buiten onze regering om, terwijl on
ze jongens op Nieuw Guinea voch
ten".
INTERNATIONAAL
blikaties een wig drijven tussen In-
donesië's nieuwe bewind en zijn
vriend Soekarno? „Belachelijk. Ik
schrijf toch ook heel positief over
Soeharto?"
Inmiddels gaat- wereldreiziger
Oltmans (hij maakte o.m. ook rei
zen naar Cuba en Kongo) door met
publikaties over Indonesië. Een
paar dagen terug weigerde Play
boy zijn verhaal over Soekarno.
„Dezelfde story gaat nu naar Paris
Match. Ik heb er een goede vriend
op de redactie zitten, een graaf".
Straks vertrekt hij naar Ameri
ka, waar hij al jaren woont en zich
met politieke lezingen een boter
ham verschaft. „Ik heb nog een
prachtig verhaal over Indonesië
voor de Amerikanen. Dat is een
nog groter schandaal. Maar neem
me niet kwalijk, de details houd ik
voor mezelf".
Evenals hij de details van de af-
faire-Sutowo vasthoudt. Dat Wil
lem Oltmans echter ondanks die te
rughoudendheid opnieuw voor
sensatie heeft gezorgd, is wel geble
ken.
De heer Worms overweegt een
aanklacht tegen hem. Of hij
die zal indienen, is echter nog
een vraag. De Arnhemse offi
cier van justitie, mr. A. W.
Holstein, betwijfelt of hij met
een klacht het gewenste resul
taat zal bereiken. Oltmans:
„Worms heeft zijn neus ge
stoten. Reden temeer om door
te vechten. Nu knok ik verder
en bereid me voor op een
nieuwe rel. Maar dat wordt
een internationale." Dus nóg
fantastischer
Oorlogsmisdadigers
voor de rechter
FREIBURG/WENEN In he
Duitse Freiburg en in Wenen zijn giste
ren processen gehouden tegen oor
logsmisdadigers.
Te Freiburg stpnd de 57-jarige
ou'd-iSS'er Walter Rhormeyer terecht
beschuldigd,van het doden van 1X4 Jo
den in '42 en '43 in het Poolse Milec.
In de Oostenrijkse hoofdstad veroor
deelde een rechtbank ex-kampbeul Leo
pold Lanz tot tien jaar. Hij werd schul
dig bevonden aan moorden op Poolse
Joden in het kamp Kossow.
DE SPAANSE SINAASAPPELEN
zijn er weer!
Plukvers uit Spanje (na 48 uur al op uw tafel
boordevol sap en zon, en ...30% rijker aan
vitamine C. Profiteer er meteen volop van!
Tl. II
W..
VOORZITTER CNV TELEURGESTELD:
(Van onze soc.-econ. redactie) I Ir. J. Bosma, voorzitter van het
ICSWV, verklaarde dat het werkge-
3.5 2 procent „ei-
gaat", maar dat dit
w,., aanbod gezien moet worden als de
bond, de heer J. van Eibergen, is prijs dje de werkgeversorganisaties
de gang van zaken bij de wilden betalen voor overeenstemming
DEN HAAG De voorzitter van vers-loonbod 1
het Christelijk Nationaal Vakver- gen!|^ al
LONDEN Premier Wilson van En
geland bezoekt op 16 en 17 fanuari sa-
met zijn minister van buiten
landse zaken, George Brown, Rome
voor een gesprek over de Britse toetre
ding tot de EEG. Daarna volgt Parijs
op 24 en 25 januari. De bedoeling van
de rondreis van Wilson langs de
EEG-hoofdsteden begin volgend jaar
de mogelijkheden te peilen voor het
Britse lidmaatschap van de Euromarkt
loononderhandelingen in de Stich
ting van de Arbeid zeer teleurge
steld, temeer, omdat het beraad
voornamelijk is stukgelopen op een
punt, ten aanzien waarvan
met de vakbeweging, want daaraan
wordt nog steeds veel waarde gehecht.
De door de vakbeweging verlangde
vrijheid om in de bedrijfstakken boven
het centraal afgesprokene uit te gaan
en de extra's in de niet-consumptieve
sfeer te besteden noemde ir. Bosma
werkgevers in de stichtingsverga- een schterdeur
dering van de vorige week nog voor verdere loonsverhogingen, die op
een perspectief biedende sugges
tie hadden gedaan.
De heer Van Eibergen deelde ons
desgevraagd mee, dat de werkgevers
weliswaar van het bestemmen van
loonsverhogingen boven de algemene
toetsingsnorm in de niet-consumptieye
sfeer niets wilden weten, maar dat ir.
K. v. d. Pols, vice-voorzitter van het
Centraal Sociaal Werkgevers Verbond,
in de discussie daarover had ver
klaard: „Als extra loonsverhoging
door werkgevers en werknemers in de
bedrijfstakken overeengekomen, zou
den worden aangewend voor verbete
ring van de pensioenen, dan is er met
ons over te praten."
„Deze suggestie bood perspectie
ven", aldus de heer Van Eibergen,
„en ik heb vandaag duidelijk laten
blijken dat we bereid waren er op in
te gaan; maar de suggestie bleek in
eens ingeslikt te zijn". De CNV-voor-
zitter zei hoop op overeenstemming
gekoesterd te hebben omdat de werk
gevers en de werknemers het over de
analyse van de huidige problematiek
(blijkens het economisch rapport van
de SER) praktisch eens waren. „Wij
hebben ernstig gepoogd om er uit te
komen, maar het is helaas niet ge
lukt".
Onmogelijk
CNV-secretaris C. A. Bakker voegde
daaraan toe, dat het voor de vakbewe
ging een „onmogelijke" zaak is geble
ken om op centraal niveau loonstijgin
gen af te keuren, die door de vakbon
den op bedrijfstakniveau met de werk
gevers worden overeengekomen.
„Wij als vakbeweging vinden de situ
atie ook wel ernstig, maar zij is toch
niet van dien aard, dat volgend jaar
een vermindering van het reëel besteed
bare inkomen moet worden geaccep
teerd. Vandaar onze indexatieclausule,
die we overigens wilden laten vallen
indien de regering bereid zou zijn de
kosten van de ziekenfondsverzekering
te beperken, waardoor de kans op
aantasting van het reëel besteedbare
inkomen aanzienlijk zou worden ver-
De voorzitter van het NVV, de heer
A. H. Kloos, zie hierover dat de oplos
sing waarnaar door de regering nu
wordt gestreefd (het laten vallen van
het eigen-risico-plan en een extra pre
mieverhoging voor het ziekenfonds tot
6.6 procent) „politiek wel gemakkelijk
is, maar de moeilijkheden naar het be
drijfsleven overhevelt".
De werkgeversvoorzitter meende,
dat regionale cao's de vrijheid van
onderhandelen zouden vergemakke
lijken, omdat de arbeidsmarkt van
streek tot streek verschilt, „maar
die cao's zijn er nu eenmaal niet".
(De vakbeweging wijst deze ge
dachte af, omdat er dan een nieuw
soort „gemeenteklassificatie" zou
worden ingevoerd, waarvan de
werknemers met zoveel moeite zijn
afgekomen. Overigens bestaan er,
zo verklaarde de heer Bakker van
het CNV, ook nu reeds grote loon-
verschillen per streek, omdat de
cao's voldoende mogelijkheden tot
differentiatie bieden. In sommige
bedrijfstakken bestaan voor hetzelf
de werk verschillen van 50 per
week).
Zowel de werkgevers als de werkne
mers zijn het er over eens, dat de on
derhandelingen in de stichting in ernsti
ge mate zijn bemoeilijkt door de
omstandigheden, dat nog steeds
niet bekend is in hoeverre de kosten
van levensonderhoud volgend jaar zul
len worden beïnvloed door de lasten
der sociale verzekeringen en de al of
niet vervroegde doorvoering van de
verhoging der omzetbelasting.
De benedenstad van Bogota in
Columbia veranderde in een
meer, doordat de rivier de San
Francisco buiten haar oevers
trad. In de hoofdstraten kwamen
de auto's tot ver over de assen
in het water te staan.
(Advertentie)
Belangrijke vooruitgang
bij bestrijding van pijn
en griep!
V/er middelen In één tablet helpend
snel en doen wonderen!
De kennis van pijnbestrijding is in
de loop der jaren groter geworden, i
Er is vastgesteld waar en hoe pijn
ontstaat en men heeft geleerd pijn
te meten. Men heeft kans gezien de
werking van een der oudste pijnbe-
strijders door toevoeging van daar
na ontdekte middelen belangrijk te
versterken. Eén der bestanddelen is
het betrouwbare maagmiddel Che-
farox, dat een teveel aan maagzuur
neutraliseert. De combinatie is ide
aal om pijn of griep snel en doel"
treffend te bestrijden.
Na afloop van de stichtingsvergade
ring hielden beide partijen een perscon
ferentie. Die van de werkgevers werd
niet bijgewoond door vertegenwoordi
gers van de prot. chr. en r.k. organisa-
In vierentwintig uur tijd is Den
Haag veranderd. Grondig.
Van wat bizarre pretstad met wuf
te etalages vol springende Pieten,
rare beesten en een compleet sprook
jesspel plonsde men eerst in het an
dere uiterste. Neergelaten gordijnen,
rolluiken of zo maar kale vakken
met hier en daar in een hoek nog
een vergulde klomp of mijtertje.
Toen begon de sneeuw te dalen.
Op straat een enkele kleffe vlok on
dergaand in een regenstroom. Ach
ter de etalageruiten echter een mil
de droge stortvloed met zilveren glit-
tertjes erin.
In de winkels zelf een rappe om
bouw van met marsepeinen gebit
ten, worsten en boekjes met „Hoe
haal ik mijn rijbewijs" beladen ta
fels tot kaarsentafrelen.
Een kaars was tot voor enige ja
ren wit of rood. Ik heb nu puur
gouden, zilveren, pimpelpaarse, met
kathedraalruiten en kabouters met
een aansteekpluimpje op hun muts
Den Haag is uit de sinterklaasroes
ontwaakt om regelrecht de materie
le voorbereidingen van het kerst
feest aan te vatten. Langs het Noord
einde, dat niet deelt in de bevoor-
Stadsmens
rechte positie van de Paleispromena
de heeft men winkel aan winkel, en
dus huis naast huis, kerstbomen met
lichtjes en guirlandes langs de ge
vels geplaatst. Als het nu maar
(link regenen wil blijven die vast
wel staan tot de bruidsstoet van 10
januari er langs trekt.
Er is iets koortsachtig in de
Haagse drang om opgewekt en vro
lijk en druk te doen. Dat wappert
maar met vlaggen op de Plaats, de
lichtjes kronen, slingers en pauweve
ren branden (of branden niet, maar
hangen wel) boven de straten.
En nu alle gordijnen en alle rollui
ken weer opgehaald zijn pronken de
etalages in rood en goud, groen en
wit. Bleeklachende poppen in twin
kelende jurken stellen het leven
voor als een elegant loest; muren,
wallen, bergen van blikjes met uit
heemse en veelkleurige lekkernijen
vragen om een bestorming; flessen
rijen zich, een ieder uitdagend zich
een kenner te tonen.
Maar toch valt iedere avond om
zes uur de stilte over de stad. Dan
gaat iedereen huistoe.
De vlaggen worden ingehaald, de
lichtjes blijven branden.
De regen valt Spettert op de wit
te bollen en lichtslingers, vormt
plassen op de trottoirs, die bij mooi
weer zo keurig lijken^ maar nu vol
dalen en diepten blijken te zijn.
Over de smalle vluchtheuvels bij de
tramhalten spuiten modderfonteinen
bij het passeren van elke auto.
Wat is het moeilijk een grote, een
vrolijke, een wervelende stad te
zijn!
En niet een werkeloze clown met
een feestneus op te lijken.
Alleen in de verre woonwijken
gaat het leven gewoon verder. Rij
zen de flatblokken en -torens. Dui
zenden lichtjes pinken achter de ra
men en laten een roze gloed op de
donkere hemel schijnen.
Tot stuk voor stuk de lichtjes do
ven. De mensen slapen gaan.
Zonder even nog holderdebolder
de binnenstadse glorie te willen be
kijken.
Eigenlijk is het heel moeilijk een
stadbewoner te zijn.
(Van een onzer redacteuren)
PORTÜGAL wil een miljoen emi
granten naar Mozambique over
brengen. Dit aantal staat gelijk met
de geschatte bevolkingsgroei in Por
tugal in de komende tien jaren. Op
die wijze hoopt men een grote uit vele
rassen bestaande gemeenschap te
vormen en iets te kunnen doen aan
de uitbreiding van de blanke minder
heid. Er wonen thans ongeveer 90.000
blanken en zeven miljoen niet-blanken
in Mozambique.
Zuid-Afrika en Rhodesië zullen een
belangrijke rol spelen in de Portugese
Dlannen. Daaruit valt wellicht ook te ver
klaren. waarom de blanke illegale regering
van Rhodesië de jongste eisen van Enge
land naast zich heeft neergelegd. Achter
de schermen is er nauwe samenwerking
tussen Portugal, Zuid-Afrika en blank
Rhodesië om een bastion te vormen, dat
staande kan blijven als de druk van overig
Afrika sterker wordt. Twee grote projecten moeten de massale emigratie
naar Mozambique mogelijk maken. Het ene is een aardgas-pijplijn van Mo
zambique naar Zuid-Afrika; het andere de Cabora Bassa-dam, die de Zam-
besivallei van achtergebleven gebied moet maken tot belangrijk industrie-
en landbouwgebied.
De onderneming, die enorme bedragen kost,
Haalbaar? lijkt te hoog gegrepen Het verdient eenter aan
dacht, dat jaarlijks bijna 100.000 Portugezen
naar overzeese gebieden emigreren. Als men deze mensen uitsluitend naar
Mozambique laat gaan en tevens de vele duizenden militairen die in Afrika
dienen kan bewegen, zich daar te vestigen kan het miljoen royaal in tien
jaar worden gehaald. De vergelijking met Angola, waar massa-emigratie
mislukte, zou niet opgaan, omdat Mozambique rijk is aan bodemschatten en
de zaken daar grootscheeps worden aangepakt.
De pijplijn zal de gasbel in Moamba (100 km noordelijk van Lourenzo
Marques, hoofdstad van Mozambique) verbinden met Witwatersrand in
Zuid-Afrika. Nog groter verwachtingen heeft men echter van het Zambesi-
vallei-project in het noorden. Als de dam (over vijf jaar rekent men) vol
tooid is, zal z(j een krachtstation bedienen met een capaciteit van zeventien
miljoen kilowattuur. De dam zal ook de Zambesi-rivier tot 350 km in het
oerwoud bevaarbaar maken. Het werk wordt gefinancierd door Zuid-Afrika,
dat met Rhodesië en Malawi (het vroegere Njassaland) tot de begunstigden
zal behoren.
Buitenlands kapitaal wordt voor het eerst door
Portugal aangetrokken, om de grootscheepse Ontginning
plannen met Mozambique te kunnen uitvoeren.
Fransen, Duitsers, Japanners, Amerikanen en Britten hebben volgens de
Guardian al hun deel opgeëist bij de ontginning van het aan delfstoffen
rijke gebied. Er zijn al buiten'.andse ondernemingen aan het werk.
Zo wordt ook aan een staalfabriek gebouwd. Goud. uranium en diamant
worden volgens een ontwikkelingsplan gedolven. Er werd een droogdok
gebouwd om de scheepvaart en overzeese handel nog extra te steunen. En
als alles over vijf jaar inderdaad klaar is, zal er meer dan een miljard
gulden in Mozambique zijn geïnvesteerd.
