Verzet zonder
romantiek
Wij...
Voor U
Mensenen
wijsgeren
i m WW J8k
Moeras van
verraad
Eerlijk en eeht
tienerboek
PRACHTIG FOTO-ALBUM
Getuigen van
Auschwitz
Natuur èn techniek
voor kinderen
PROGRAMMA VOOR
KERK EN TOEKOMST
Wereld van
morgen
VRIJDAG 25 NOVEMBER 1968
FASCISTEN I V NEDERLANDERS
Qnze samenleving na de
tweede Wereldoorlog is
een totaal andere geworden.
De oorlog werd de grens tus
sen twee werelden. In vele
toonaarden is die tijd beschre-
vèn. Miljoenen woorden zijn
neergeschreven over de oor
log zelf, en over de aanloop
periode tot die massale slach
ting, de dertiger jaren.
Daarom zou er geen aanlei
ding zijn weer twee boeken, die
op een of andere manier over de
oorlog handelen, uitvoerig te
bespreken, ware het niet dat zij
elk een aspect behandelen, dat
tot nu toe niet veel aan bod, ge
komen is, tenminste niet op de
wijze waarop het hier gebeurt.
Het eerste en ongetwijfeld meest
aantrekkelijke, omdat het een
aanspreekbaar onderwerp voor de
naoorlogse mens betreft, is van
Henri Knap. Vreemdeling, bericht
de Spartanen (uitgave De Bezige
Bij, Amsterdam, 153 blz., 6.50).
Henri Knap poogt de houding van
het Nederlandse volk in de jaren
'40-'45 te verduidelijken. Geen
moeilijke, wetenschappelijke, histo
rische of gedocumenteerde verhan
deling, maar gewoon, van mens tot
mens, zij het sterk gekleurd.
Aanklacht
Zijn boek is enerzijds een ont
luistering van de mythe dat ons
volk als geheel zich heldhaftig ver
zet heeft, anderzijds een aanklacht
tegen de vooroorlogse verhoudin
gen (vooral de crisis) die de orgie
van haat mogelijk maakte. Knap
stelt dat de Duitsers een door de
crisis gedemoraliseerd volk aan
troffen. dat geleerd had voor eigen
zelfbehoud te leven, zonder de zorg
voor anderen.
Woedend wordt Henri Knap als
hij het verhaal vertelt van die dui
zenden brieven op het Amster
damse hoofdbureau van politie.
Duizenden Amsterdammers die
stadgenoten aanbrachten. „Huis
vrouwen schreven, dat zij zo
veel beweging zagen in een huis
aan de achterkant, waarin toch
maar twee mensen woonden; arbei
ders dat die-en-die op het werk
hun had verteld, dat radio-Oranje
dit-en-dat had beweerd; familiele-
Arnold Meijer (in uniform
met Albert Kuyle op een
vergadering van Zwart
Front in 1938.
den verklikten eikaars radio's
een stinkend moeras van verraad.
Een kleine stap van het verraad
van de werkloze die plafonds had
gewit naar het verraad van de
man die Joden verborg."
Knap denkt terug aan zijn zwerf
tocht door Nederland om een
meisje een onderduikadres te
verschaffen. Niemand wilde, men
had geen tijd, men durfde niet, de
heer des huizes vond het niet
goed. Ten slotte vond hij wel een
onderdak bij ds. B. Smeenk in
Renkum.
Met dankbaarheid denkt Knap
terug aan het gedrag van de gere
formeerde Nederlanders, die „onge
twijfeld gesterkt door hun geloof,
veel voor de vervolgde Joden heb
ben gedaan. Toen mijn vriend Van
IJ. in zo'n gereformeerd gezin bin
nenkwam, zei zijn gastheer: „U
bent nu volkomen veilig want wij
zijn hier onder Gods hoede". „Het
stelde mij helemaal gerust", vertel
de mijn vriend later."
Er zijn nog meer lichtpunten:
De illegale pers, het ondergrondse
verzet. Daarom heet dit boek:
„Vreemdeling, bericht de Sparta
nen, dat wij hier liggen, gehoor
zaam aan hun bevelen". Dat is het
grafschrift van driehonderd
gesneuvelde Spartanen, die de pas
van Thermopylae verdedigden te
gen de oppermachtige Perzen. Dat
is ook het eresaluut van Henri
Knap aan de velen die hun leven
lieten voor de Duitse vuucpelo-
De herstellers
Ook Wim Zaal belicht de voor
oorlogse periode, maar zijn doel is
een geheel ander. Hij concludeert
niet. hij vraagt zich alleen in De
Herstellers (uitgave Ambo.
Utrecht, 255 blz., j 10,90) af: hoe
konden de Nederlandse fascisten
al was het soms ongewild de
weg hebben geëffend voor het dra
ma, dat zich in vijf jaren voltrok?
En dan bedoelt hij niet d'e NSB
van Mussert, die slechts zelden
aan bod komt in De Herstellers,
maar figuren als Erich Wichman.
Joris van Severen, Henri Bruning,
Arnold Meijer van Zwart Front.
Jan^Baars en de priester Wouter
Zijn boek is geen aanklacht.
Zaal heeft de mensen getekend in
hun tijd en hij probeert hun stre
ven te doorgronden.
Iedereen praat over fascisten,
maar men weet dan niets meer
van die grote groep dichters, al
die kleine splintergroepjes, die
droomden van een krachtige staat.
Mensen van wie velen door de
oorlog teleurgesteld werden. Zaal
tekent die mens en hij doet dat zo
objectief mogelijk.
Ruime plaats is ingeruimd aan
de fascistische beweging van
Vlaanderen (Borms) en aan het
wel en wee van het tijdschrift
Aristo, waaraan zo vele bekende
namen van nu ook hun medewer
king gaven.
Een waardevol document,
historisch en menselijk. Zoals
Zaal het zelf zegt: „Er zijn vele
mensen, en de meeste fascisten
horen tot hen, wier daden de
exacte historiekijker tot een ne
gatief oordeel doen besluiten,
doch met wie men daarom nog
niet klaar is. Vandaar dit boek.
Geen requisitoir, geen rehabilita
tie, alleen een poging tot ken
nismaking met mensen wier ide
aal een scheldwoord is gewor
den, te banaal voor de rampen
die het fascisme ontketend
heeft, te oppervlakkig voor de
aanhangers."
T/EEL belangstelling trek-
ken boeken die de grote den
kers uit ons nabije en verre ver
leden introduceren. De mens
van vandaag wil de samenhang
der dingen doorgronden.
Daarvoor kan hij te kust en te
keur terecht. Een bijzonder uitvoe
rige en goede serie is die van Het
Wereldvenster in Baarn, Wijsgeri
ge monografieën. Nu zijn weer
twee delen in deze serie versche
nen: Albert Camus, door dr. R.
Bakker (250 blz., 9,90: en Leib
niz, door dr. C. A. van Peursen
(119 blz., 8.90).
Het eerste is niet alleen studie
materiaal, maar het wekt ook op
tot verdere studie n.a.v. nieuwe
gezichtspunten die Bakker in het
werk van Camus vindt. Zeer inte
ressant is in het tweede boek Van
Peursens verhandeling over de ac
tualiteit van Leibniz' filosofie.
Bij Polak en Van Gennep,
Amsterdam, verscheen Sokrates in
gesprek. Plato's desbetreffende dia
logen vertaald en ingeleid door dr.
D. Loenen (164 blz., 11,50). Loe-
nen was een groot bewonderaar
van Sokrates. Zijn vertalingen zijn
nu gebundeld en voorzien van een
voortreffelijke inleiding van hem
zelf.
In de reeks Denkers over God
en de wereld verscheen Nikolas
Berdjajew, door Henk van Gelre,
een Nijmeegs journalist. Aanvanke
lijk marxist, later christen toonde
de vrij onbekende Rus zich een
onafhankelijk denker. Van Gelre
laat Berdjajew veel aan het woord
en daardoor prikkelt deze leesbare
introductie tot gedegener ken
nismaking. Het voorwoord van
Henri Bruning echter niet. (Uitga
ve Lannoo/Tielt Den Haag. ƒ6,90).
Tot slot Sluitsteen, door Martin
Buber (uitgave Lemniscaat, Rotter
dam, 265 blz., 14,50). Een verza
meling korte geschriften, die de
veelzijdigheid en warme menselijk
heid van Buber weerspiegelen. Hel
der spreekt hij zich uit over de
problemen die ons bezig houden;
voor hen die menen dat Buber te
„zwaar" is, betekent dit boek een
openbaring.
J-[ET is blijkbaar een on
mogelijkheid geestelijk
onbewogen te blijven bij een
reis naar en door Israël. De
bekende predikant dr. Okke
Jager is er heel diep door ge
raakt en van die bewogenheid
getuigt hij in zijn boek Hier
koos de Heer zich vaste voet,
in eenvoudige, directe, boei
ende en ook poëtische be
schrijvingen. Dr. Okke Jager
wil zijn lezer iets laten zien
van de betekenis van de
Boodschap uiteraard, daar
voor is hij predikant en
hij doet dit door zijn lezers
mee te nemen naar de plaats
waar iedere steen en iedere
kluit aarde de B oodschap
zichtbaar verkondigt.
Dat een zo poëtische instelling
gevaren meebrengt, blijkt uit de
levendige schildering, die dr. Okke
Jager geeft van het leven van
Christus, niet alleen als timmer
manszoon maar ook als timmer
man, een ambacht, dat Hij, vol
gens dr. Okke Jager, tot Zijn der
tigste jaar zou hebben uitgeoefend
in Nazaret.
Voor deze veronderstelling geeft
de Bijbel aanleiding, maar zij is
niet de meest logische. De Bijbel
geeft geen uitsluitsel, misschien
een indirecte aanwijzing, die waar
de heeft. Die aanwijzing vinden
Symboliek der Joodse religie,
door dr. J. Soetendorp. Uitgave
W. de Haan, Hilversum.
Van dit boek, waarmee de beken
de rabbijn dr. Soetendorp een be
langrijke brug sloeg tussen Joden
en anderen, is een tweede druk
verschenen, die door de schrijver
is herzien en waaraan een nieuw,
uitgebreid register is toegevoegd
Voor ons christenen is deze uit
gave belangrijk, omdat er veel in
wordt verklaard en uitgelegd, wat
voor onze eigen bijbelkennis van
grote waarde kan zijn.
Het gaat hier om tradities en
symbolen, die wortelen in zaken,
waarover in het Oude Testament
wordt gesproken. Deze zijn met
eerbied en ook met liefde gehand
haafd tot nu toe en de lezer beseft,
dat de Jood ze niet gaarne zou
missen en ook waarom de Jood ze
nodig heeft. (232 blz., 11,90.)
DE roman van Gertie Even
huls, Er kan nog van alles ge
beuren (Uitgave Ploegsma, Amster
dam, 168 blz., 5,90), is een tiener-
boek, dat staat ook uitdrukkelijk
op de omslag vermeld. Maat het is
geen gewoon tienerboek, het is
geen verhaal waarin zij „hem" na
moeilijke en verwarrende ontwik
kelingen eindelijk de hare mag
noemen en waarin zij zich aan het
eind „nestelt in zijn armen".
Er kan nog van alles gebeuren is
een boek, waarin op gevoelige wij
ze de eerste liefde van een zeven
tienjarig meisje wordt beschreven.
Gevoelig wil niet zeggen sentimen
teel, integendeel. Vaak heel nuch
ter beschrijft Gertie Evenhuis via
de ik-figuur de toestanden, maar
die nuchterheid is tegelijkertijd
strikte eerlijkheid. Wat Barbara
overkomt, had alle tieners kunnen
overkomen; en wanneer dat niet is
gebeurd, dan hadden ze er in ieder
geval op gehoopt.
Een bijzonder boeiend en ontroe
rend boek. En dat heus niet alleen
vanwege de afloop, die aan mora*
liserenden de woorden: „Een pri
ma roman, waarin het goede toch
overwint" in de mond zou kunnen
leggen. Het boek blijft echt, eer
lijk en dat is voor tienerboeken
een zeldzaamheid.
Het verhaal: Barbara, een meisje
uit Zeeland, gaat werken in
Amsterdam. Hier ontmoet ze Mi
chel. een oudere schrijver, en ze
wordt als op een idool hopeloos
verliefd. Hij blijkt, tot haar grote
verwondering, ook haar aardig te
vinden en een tijd lang leeft ze in
een roes van eindeloos geluk
Maar dan komt het ogenblik waar
op hun hele verhouding moet wor
den afgebroken: haar wereld stort
in. Met behulp van anderen, maai
vooral door zelfkennis weet ze
zich daar bovenop te werken,
want: „er kan nog van alles gebeu-
Dokter X, dagboek van een
dokter. Uitgave De Fontein,
Utrecht.
Dat dit boek met zijn lijvige
nvang in de States is weggevio-
TAE tiende januari van het volgend jaar
zal voor Nederland een feestdag zjjn
onze prinses Margriet hoopt dan in
het huwelijk te treden met de man van
haar keus, mr. Pieter van Vollenhoven.
Haar geboorte was een lichtpunt in donkere
dagen, een lichtpunt dat heenwees naar een
nieuwe morgen. „Margriet, de Hollandse
bloem, symbool van het verzet van Nederland
tegen de Duitse overheersing", verduidelijkte
toen koningin Wilhelmina. De Nederlandse
Koopvaardij werd tot peet van het jonge prin
sesje benoemd. En reken maar, dat al die
mannen die dag in dag uit op de zeven
zeeën de gevaren trotseerden, daar trots op
waren, van gezagvoerder tot matroos. Van
daag de dag nog stellen zij er een eer in dat
kleine distinctief, de margriet, op hun revers
te dragen.
In deze dagen zullen zeer vele landgenoten
de voorbije jaren nog eens in herinnering
terugroepen. Ze kunnen zich daarbij laten
leiden door dat prachtige foto-album Prinses
Margriet (uitgave Zomer Keuning, Wage-
ningen, 100 blz., f4.90), waarin 83 foto's zijn
opgenomen, die met grote zorg uit een rijke
voorraad zijn uitgezocht. Aan de hand van
deze foto's beleeft men opnieuw al die ge
beurtenissen, die in dat jonge leven een rol
hebben gespeeld, en bij sommige ivaarvan ook
het Nederlandse volk is betrokken geweest.
Ja, zo is het gegaan.
Onze collega Phé Wijnbeek heeft de foto's
van een inleidende tekst van twintig pagina's
voorzien. Zij vertelt charmant hoe onze prin
ses is. een kind als andere kinderen, die aan
kleine dingen haar vreugde kon beleven, maar
voor wie de reis naar de volwassenheid toch
een tikkeltje anders is verlopen, omdat zij al
vroeg betrokken werd bij het landsgebeuren,
zowel blij als droevig.
„Prinses Margriet" is een waardevolle aan
vulling van de reeks foto-albums van het
Koninklijk Huis, waarin eerder Beatrix-foto-
album en Beatrix - van baby tot bruid, zijn
verschenen.
wij in Lucas 2 :4 0-52, Zijn intrede
in de tempel op Zijn twaalfde
jaar, dus als „Bar-Mitsvah". Tot
aan de doop door Johannes de Do
per wordt verder slechts gezegd:
„En Jezus nam toe in wijsheid en
grootte en genade bij God en
Is de veronderstelling te boud.
dat Jezus tussen zijn twaalfde en
zijn dertigste de scholen bezocht
en doorstudeerde voor het ambt
van rabbijn? Is het in dit verband
ook niet merkwaardig, dat ieder
een later Jezus aanspreekt als „rab
bi"?
Een dergelijke logisch lijkende
veronderstelling doet in geen en
kel opzicht afbreuk aan de figuur
van Christus als mens, brengt
Hem als Prediker, Profeet en
Priester wellicht nader tot ons dan
als timmerman!
Ten slotte noemt dr. Okke Jager
zijn boek eenvoudig een „medita
tief verslag". Er is van een reis
door het Heilige Land geen ander
dan een meditatief verslag te ma
ken. (Uitgave Zomer en Keuning,
Wageningen, 188 blz. 9,90.)
Het Buitenste
Binnen
T SD is een chemische stof, die
Lj heftige geestelijke en emotione
le reacties bij de mens teweeg kan
brengen.
Het boek van de Amerikaanse
psychiater dr. Sidney Cohen, Het
Buitenste Binnen. uit het En
gels vertaald door Peter ten Hoo-
pen geeft duidelijk aan dat
LSD zowel een vloek als een ze
gen kan zijn. De stof behoort tot
de zogenaamde psychodelica of hal
lucinogenen. Het menselijk bewust
zijn kan er tijdelijk door verande-
Het moet als een verdienste van
de auteur worden gezien dat hij
de pro's en contra's tegenover el
kaar heeft geplaatst. Het belang
rijkste pro is wel dat LSD belang
rijke informatie over de mense
lijke geest geeft: het belangrijkste
contra is helaas dat er een zwarte
markt voor is ontstaan, waarop
woekeraars en verslaafden opere-
legio. De stof kan als strijdmidc
worden gebruikt om (via het drink
water bijvoorbeeld) massale krank
zinnigheid te veroorzaken. De uit
werking ervan kan net zo
verschrikkelijk zijn als die van
een atoombom.
Het gebruik van LSD, zo stelt
Sidney Cohen terecht, dient onder
alle omstandigheden onder me-
disch-psychiatrische controle te
staan. De wetgever wijst hij op
zijn verantwoordelijkheid maatre
gelen te treffen tegen het
misbruik van de stof door zoekers
van louter genot of personen, die
met hun „derde oog" willen experi
menteren. (Uitgave Van Ditmar.
Amsterdam, 275 blz., 9,90).
DEZE brieven zijn gericht
aan mevrouw Recha Jasji.
Oberlin (Ohio), bij wie ik sinds de
dood van mijn man niet alleen het
grootste begrip heb gevonden,
maar die mij ook steunde met haar
vertrouwen en mij in velerlei op-
zich bemoedigde" het is de op
dracht, die Emmi Bonhoeffer haar
ontroerend boekje heeft meegege
ven: „Getuigen in het Ausch-
witz-proces" (uitgave Bosch
Keuning, Baarn, 45 blz., ƒ2.90).
Emmi Bonhoeffer wordt met die
getuigen vrijwillig geconfronteerd
als zij besluit al die mensen, die
uit de gehele wereld naar
Duitsland komen om Y°°r het ge
rechtshof te Frankfort hun verkla
ringen in het Auschwitz proces af
te leggen, te ontvangen. Niemand
bekommert zich om hen, zo
schrijft ze haar vriendin, „nie
mand had er blijkbaar over nage
dacht wat het voor hen moet bete
kenen, na twintig jaar het huive
ringwekkende lijden, dat zij wel
licht meenden enigszins te boven
te zijn gekomen, nu weer te moe
ten opgraven, tot in details in her
innering te moeten terugroepen
en met die herinneringen alleen te
zijn in een land, dat zij alleen van
z'n meest afschuwelijke zijde had
den leren kennen".
Het zijn slechts enkele brieven,
maar ze zijn zo indringend geschre
ven, dat het moeilijk valt er meer
dan twee achter elkaar te lezen.
De Tabor wordt wel eens aangeduid als de „eenzame berg
der verheerlijking" uit Mattheüs 17 1 (Statenvertaling).
In de nieuwe vertaling wordt slechts gesproken over de een
zaamheid van Jezus, niet over het alleen staan van de berg.
De Tabor is de enige hoge berg in Galilea. die zonder met
een gebergte te zijn verbonden, helemaal alleen uit dr
vlakte oprijst.
PAUL BIEGEL, de schrijver
van Het Sleutelkruid, het
in 1965 bekroonde kinder
boek, zet in Kinderverhalen
zijn sprookjesvertellingen
voort en hij doet dat met een
groot gevoel voor het kinder
lijk bevattingsvermogen en
voor zuiverheid.
Bijzonder aardig in het boek is
de telkens terugkerende stoet van
wezens en dieren. Behalve een
prachtig boek, dat echt spannend
is, zijn deze sprookjes ook net niet
merkbaar en dus hinderlijk
educatief.
En om de lof vol te maken, de
tekeningen van Babs van Wely on
dersteunen de tekst prachtig.
Tenslotte: de uitvoering in stevige
linnen band is ideaal voor de soms
stevige kinderhanden. (Uitgave
Holland, Haarlem, 175 blz., ƒ9,50).
PAUL BIEGEL
Alle vogels vliegen: een prachtig
presentje voor kleine Kinderen:
kleurrijke, sfeervolle, artistieke te
keningen van Hanék. met kinder
versjes van Mies Bouhuys.. Eer
Tsjechische co-produktie, anderi
was zulk kostbaar drukwerk niet
te betalen. Nu hebt u voor ƒ6,90 64
grote bladzijden vol, om honderd
keren naar te kyken. (uitgave
Holland, Haarlem).
Meester Pompelmoes koopt een
auto en Mannetje Muk. (uitgave
Holland, Haarlem), twee kinder
boeken van Hans Andreus, die
vlot en gezellig zijn geschreven.
Bovendien zijn de verhalen geestig
en spelen ze zich af in de sfeer
van het moderne sprookje met au
to's, straaljagers en desnoods com
puters. De tekeningen zijn niet al-
;ijd even geslaagd. (Beide delen 64
blz., ƒ3,90).
Goede reuzen
Nieuwe avonturen van Belfloor
en Bonnevu. door A. D. Hilde-
orand. Verhalen die al voor de
oorlog bekendheid hadden, zijn
nieuw leven ingeblazen.
Ook de hoorspelserie die over
het leven van de twee goede reu
zen in de aether is gebracht heeft
stellig tot de populariteit bijgedra
gen. (uitgave Arbeiderspers,
Amsterdam, 189 blz., 1,95).
Tim de merel, door Helma
Wolf-Catz, is een voor kinderen
van rtegen jaar en ouder boeiend
boek over een vogel, die allerlei
hoogst interessante ontmoetingen
met andere dieren heeft en tal
rijke avonturen beleefd. Het leer
zame ligt er wel een beetje te dik
boven op. (Uitgave Arbeiderspers,
Amsterdam, 182 blz., ƒ5,90).
Hanna Lam heeft een aantal ori
ginele kinderliederen gemaakt of
bijeengebracht, die aansluiten bij
bijbelse vertellingen. Wim ter
Burg maakte de muziek erbij. (Al
les wordt nieuw, uitgave G. F. Cal-
lenbach, Nijkerk, 67 blz., 4,90).
In het gezin, op school of op
zondagsschool zullen deze versjes
als een aanwinst worden binnenge
haald, omdat het voor de verteller
niet altijd meevalt bij "~1"
belliederen voor kindi
leeftijden te vinden.
De inhoud van dit kleine bundel
tje is rijk door de eenvoud.
Malot
De veertigste en eenenveertigste
druk tegelijkertijd verschenen is
toch wel een bijzonderheid. Dat is
het geval met Alleen op de we
reld, door Hector Malot. het klas
sieke kinder- en grote mensen
boek. De eerste is een tv-bewer-
king (ƒ4,90), de laatste in forse
band met mooie foto's een filmedi
tie (ƒ14,90). Het geheim van het
schuilt ons inziens in de
GERTIE EVENHUIS
Deze Finse auteur heeft een oor
logsroman geschreven, waarin oor
log en „romance" allebei even sub
tiel zijn weergegeven. Het is een
tragikomisch verhaal van een sol
daat, die tijdens een gevecht de
aansluiting met zijn compagnie
mist en meent als overbodig voor
zijn legeronderdeel naar huis te
kunnen gaan. (122 blz., 5,-).
aan zijn bandrecorder toever
trouwt om er later een soort oog.
getuigeverslag-in-boekvorm" van
te maken. Terughoudend .s de
schrijver helemaal niet in zijn me
dedelingen, vandaar voornamelijk
het succes zou je denken. Welk*
leek wil niet eens graag de sluier
van die geheimzinnige artsen we
reld zien opgelicht? Natuurlijk
onthullend is het ooeK ook Het
harde bestaan van een beginnende
Amerikaanse arts Komt pi le
vensecht uit, hoe kan het anderf-
met zo'n notulenboek dat zelfs alle
ruwe uitroepen en vloeken re
gistreert? Liefhebbers kunnen
urenlang smullen. (399 blz..
16,90).
J^ET is op zijn minst een
onwerelds gezicht wan
neer we daar op het concilie
enkele duizenden ongehuwde
mannen, merkwaardig ge
kleed en gemutst, in een we
reldvreemde taal horen spre
ken over de problemen van
deze wereld. Met deze illu
stratie wil H. Borgert, hoog
leraar in de theologie in Wit-
tem, in Kerk en toekomst te
kenen, hoezeer de kerk van
de wereld is afgegroeid.
Wil aan deze kortsluiting een
einde komen, wil de kerk haar
boodschap weer aan de wereld
..kwijt" kunnen, dan zal er eerst
het nodige moeten veranderen:
dan zal er een meer op de wereld
gerichte kerk moeten ontstaan
(een „wereldse kerk", zegt de
schrijver).
In een wei-gefundeerd, diep
gaand betoog zet prof. Borgert uit
een langs welke lijnen dit proces
zich wellicht zou kunnen voltrek
ken (het zijn maar suggesties als
uitgangspunt voor overdenking)
Enkele van die lijnen: de kerk
moet in dienst staan van het
menselijke geluk; zij moet mindei
„organisatie" als beweging van ge.
lovige mensen zijn; de gemeente
moet grotere dimensies krijgen
(stad, streek, district); ze moet ko
men tot een meer levens-nabije en
wereld-nabije theologie.
Het geloof moet ook duidelijk
beleden, dat is individueel en in
gemeenschap voorgeleefd worden;
terwille van het beter vervullen
van de opdracht der kerk dienen
routine-gelovigen losgelaten te
worden: het nadrukkelijke getuige
nis moet alom opklinken: iedei
kerklid moet als een potentiële
drager van de functie der kerk
beschouwd willen worden (waar
om zetten we ons bijv. met enkele
jaren van ons leven tsluitend
voor de kerk in?); er zal steeds
actueel gereageerd moeten wor
den.
Kortom: mèt Luther wil deze be
wogen r.k. hoogleraar als devies
voeren, dat de kerk zich steeds
moet blijven hervormen, wil zij
niet ten onder gan. Zozeer hervor
men. dat de vroegere reformatie
er eigenlijk maar een provinciale
aangelegenheid bii lijkt. Het boek
is al verschijnt er bijzonder
veel op dit gebied tegenwoordig
kennisneming en overdenking
meer dan waard. Ook en juist
door protestantse christenen. (Uit
gave Nelissen. Bilthoven, 224 blz.
9,50),
FtR. Broekmeijer
generaal
majoor van de
Koninklijke lucht
macht en direc
teur van het De
fensie Studiecen
trum in Den Haag
geeft in We
reld waarheen?
een overzicht van
de historische ont
wikkeling van de
grote machtsblok
ken in de wereld. Dr. Broekmeijer
Hij doet dat met de nauwgezet
heid van een historicus en met de
duidelijkheid van een buitenlands
Dr. Broekmeijer schreef een
leerzaam boek. waarin de achter
gronden worden geschetst van
van wereldcrises.
Waarom behoren Zuidslavië en
Albanië (twee communistische lan
den) niet tot de satellieten van de
Sowjetunie? Wat is het verschil
tussen het communisme van Rood
China en dat van de Sowjetunie?
Waarom is de huidige „rust" in
dé Arabische wereld misleidend?
Welk onderscheid is er tussen La
tijns Amerika en de andere grote
ontwikkelingsgebieden? Welke be
langrijke rol
in de wereld?
Al deze vragen worden ons
inziens zo objectief mogelijk be
antwoord. Voor wie meer wil weten
dan het (weinige) krantennieuws
is dit een uitstekend boekje. (Uit
gave Agan Elsevier, Amsterdam,
153 blz. 7,90,
Coby Goedhart, Jaspers Kerst
feest J. vV Ooms, Twee
kaarsjes R. Valkenburg, Joost
en zijn vader Uitgave J. N.
Voorhoeve, Den Haag.
Drie boekjes, waarvan twee in
herdruk en dus al enigszins be
kend, die men „evangelische lek
tuur voor de jeugd" '.ou Kunnen
Spelend op en
ben deze werkjes de waarde dat
'.e een jong publiek >p gewooi
menselijke wijze de beteken;s van
Christus' geboorte bete-- leren be
grijpen (respectievelijk 0,55.
f 0.60. f 0.60)
Champagne, door Albert Kok
Uitgave Bakker/Daamen. Den
Haag.
Zeventien verhalen vormen hei
debuut van deze Amsterdamsi
edelsmid. De min of neer autobio
grafische verhaler waarvoor d<
smeedkunst inspiratiebron is ge
weest, zijn het minst boeiend Inte
ressanter wordt het wanneer de-
schrijver op zijn rijke fantasie af
gaat Maar verrassend zijn de sobe
re en eenvoudig van composita
geschreven kleine menselijke dra
ma's, waarachter een grote sociale
bewogenheid schuilgaat (159 blz
f 7,90).
Griekenland. Uitgave ANWB.
In zijn serie Reisgidsen voor nei
buitenland heeft de ANWB eer.
nieuw deel uitgegeven, dat Grie
kenland in schijnwerperlicht
plaatst. Een leerzaam en handig
werkje, dat de toerist alle informa
tie biedt voor een interessante
reis. (185 blz., 7 voor leden, 12
voor niet-leden).
Het Bittere Goud, door Kath
leen Winsor. Uitgave Bruiia
Utrecht.
Kathleen Winsor, bekend dooi
haar „Amber", koos ditmaal tot on
derwerp de Amerikaanse samenle
ving tijdens de goldrush in het
westen van de Verenigde Staten in
de tweede helft van de vorige
Met haar wat droge en zo nu er-
dan zelfs harde schrijftrant geeft
zij een goede „kleur" aan haai
mderwerp: een maatschappij waar
in heel andere regels hebben gegol
den dan in het ons zo vertrouwde
oude Europa, waarin diegenen zich
staande konden houden be
schikten over minder scrupules
en een ruimer geweten dan hur
tegenstrevers.
Kathleen Wtnsor schrijft ooe;
end. maar het grote aantal perso-
nen maakt haar werk niet gemak
kelijk leesbaar. (832 blz.. f 19.56)
Vuurvliegjes, door Dagmar
Edqviar. Uitgave G. F. Callen -
bach. Nijkerk.
Een levensechte roman, waarin
de schrijver er op boeiende wijze
in slaagt iets van het leven en de
sfeer van een ontwikkelingsland
over te brengen en iets te laten
voelen van de sprongsgewijze (De
volutie die zo'n staat en zijn bewo
ners moeten doormaken. Och ja.
we weten dat allemaal wel, maai
d'e omvang van die problematiek
ervaren we niet, omdat ze zich zo
ver van ons bed voltrekt. Maar in
dit boek beleven we er iets van
mee, gaat deze zaak voor ons
léven. (250 blz., 3,90).
Regie: Paul Hul, door Wllle-
myn Brattinga-Kooy. Uitgave De
Bezige Bij, Amsterdam.
Schijnwerperlicht op een van Ne-
lerlands topfotografen: Paul Hul
(kleinzoon van de stichter van hei
bekende schoenenconcern). In he'.
rijk en vooral artistiek geïllustreer
de boekje wordt een beeld gege
ven van het leven en het werk
van Huf, die als reclame-fotograai
wereldnaam verwierf. Hoe hoog
de kwaliteit van zijn werk is, to
nen wel de foto's. Niet alleen die.
welke in advertenties over de hele
wereld gingen, ook de portretten.
Zij getuigen van een originele
visie en een knap compositievermo
gen, waarmee Huf het gros van
rijn collega's ver achter zich laai
(805()blZ" tekst, 30 foto-pagina's
ABC-boeken, Amsterdam.
De tweede roman van de thans
20-jarige Van Zomeren tracht het
breukgebied tussen jeugd en vol
wassenheid in kaart te brengen.
De uitwerking van dit gegeven,
een lange reis en een afscheid van
de geliefde vrouw, is bepaald niet
nieuw. Wel fris is de wijze van
vertellen, kort, nerveus en zeer te
kenend. Het is jammer dat het
reis-thema de schrijver heeft ver
lokt tot wat al te veelvuldig voor
komende stadsbeschrijvingen. (212
blz.; 7,90).
Met een flik in bed, door J. W.
Holsbergen en Rudolf Geel. Uit
gave De Bezige Bij, Amsterdam.
Een verhaal dat druipt van de
meest onwaarschijnlijke erotiek,
vermeend verkoopargument, dat
de overigens talentvolle schrijvers
kunnen missen (206 platvloerse
- blz„ 6.50).
Zeldzame VHegtuigfoto's. door
Hugo Hooftman. Uitgave La Ri-
vière en Voorhoeve, Zwolle.
Een nieuw fotoboek van de
luchtvaart journalist, die eerder al
vele andere boeken voor lucht
vaartenthousiasten op zijn naam
bracht. Ditmaal een serie van 320
weinig of nooit eerder gepubliceer
de foto's. Voor liefhebbers interes
sant. 7,90).
aan het dier (Beide herdrukken
312 blz., uitgave Van Hoeve en
Kramers, Den Haag).
leuk om cadeau te geven
en te krijgen
4,90 per deel
IN GEPLASTIFICEERDE BAND
verkrijgbaar In de boekhandel
en brldge-encyclopedie
'edstrljdvormen, biedsystemen, con-
enties en speltechnieken behandelt.
genooeglljkst kookboek
leren valt hoe schrandere
WIJ MAKEN ONS MOOI
Joor Helene Bergos - een raadgever
de totale schoonheidstherapie
WIJ ONTVANGEN GASTEN
door Ursula Penndorf een abc van
goede gastvrijheid nuttige wenken.
i woordenboek voor elke puzze-
WIJ RIJDEN AUTO
door C Dlrkse technische en toe
ristische wenken voor de automobi-
landse encyclopedie c
spel en de schakers.
Uitgeverij in den Toren - Baars
