Dag, meneren
de ministers!
D
Geen volk wint oorlog
die het niet begrijpt
Hogelijk
weer
coalitie
CDU-FDP
Procedure
klachten
wijzigen?
Britse minister voor
overleg naar Rhodesië
kieuwe leidse courant
DONDERDAG 24 NOVEMBER 19g<
Politiek
is wreed
EN HAAG Tussen half elf en elven gistermor
gen hebben zeven ministers hun portefeuilles
overgedragen, zoals dat in gouvernementeel jar
gon heet. Populair gezegd: ze zijn met een (verkramp
te?) glimlach opgestaan in hun mooie, bewaakte kamers,
hebben hun opvolgers de hand geschud en hem (of haar:
in het geval Ma ar ten-Mar ga) hun nog warme stoel aan
geboden. Fris of niet fris, het kon moeilijk anders, want
er is per departement maar één ministerszetel.
Vervolgens hebben de af
zwaaiersna nog enkele plicht
plegingen, de benen genomen,
d.w.z. ze zijn voor het laatst in
de kussens van de overheids-
limousvnes gezakt en thuis afge
leverd. In het merendeel van de
gevallen „om es lekker uit te
slapen en weer kennis te maken
met hun „gezin" (een wrang ge
zegde, dat wij optekenden in
politieke kringen", waarvan
Den Haag, zoals u weet, er heel
wat heeft).
Eigenlijk een unfaire zaak, dat er
uitgeknikkerd worden, difc afgedaan
ïeet te zijn met de gemeenplaats dat
de politiek zo wreed is. Daar heeft
sen koppeltje bekwame Nederlanders
tich op zijn minst anderhalf jaar la-
en slijten door dit geestelijk en voor-
il ook lichamelijk weinig bege-
enswaardige ambt (je moet een
jzersterke jongen zijn om het fysiek
tan te kunnen) en dan vlieg je in
eens achter elkaar de laan uit. In het
gunstigste geval nog even medele
kend nagestaard door wat naaste
•medewerkers.
IFNOKKERS
En het moet maar even gezegd:
[>ok de krant bouwt mee aan die
nerkwaardige en ten diepste weinig
evoelige gewoontevorming. Men zie
r ons blad van dinsdag maar op na.
)e opvolgers prijken breeduit, gepor
tretteerd en wel op de voorpagina,
terwijl de „afnokkers" ergens onder
aan een binnenpagina bungelen om
:e worden afgedaan met het iele kop
ie „Zij keren niet terug". De droge
vermelding dat het die en die (ex)mi-
nisters geldt moet het bij de lezers
maar doen. Geen spoor dat ze het
minder aardig, aardig of misschien
wel heel aardig (niet tè emotioneel
s.v.p.) hebben gedaan,
f. Trouwens, wie wezenlijk be-
«ingstelling toont voor een pas afge-
Bnkte bewindsman wordt in Den
Haag gewoon voor gek versleten. Zo-
lils wij gisteren herhaaldelijk ervoe
ren toen we een moeizame tocht
langs diverse wisselministeries vol
brachten. „Komt u daarvoor hele
maal naar hier?", was enkele malen
VOOR WINTER EN ZOMER
TEGEN VORST EN ROEST!
Neem nü de anti-vries met dubbele
functie: Esso Anti-Freeze Coo
lant. Beschermt tegen vorst èn
roestGa voor veilige koelsysteem
service naar een Esso dealer I
MET ESSO BENT U BETER UIT!
BONN Een nieuwe coalitie
ussen de CDU en de liberale
rDP wordt steeds waarschijnlij
ker. Gisteren zijn deze partijen op
al van belangrijke punten, waar-
ver eerst een diepgaand me-
üngsverschil bestond, nader tot
ilkaar gekomen. Zoals bekend
'eeft de FDP de samenwerking
net Erhards CDU onlangs ver
doken uit protest tegen de voor
genomen belastingverhoging.
Beide partijen zullen nu hun deskun
digen een onderzoek laten instellen naar
de begrotings- en andere financiële pro
blemen. Vandaag hebben zij beraad-
Uaagd over de buitenlandse politiek en
de kwestie van de Duitse hereniging.
Deze toenadering, die de liberalen nu
tot de CDU zoeken na een korte „flirt"
m.et de socialisten, schijnt het gevolg te
*jin van het ingrijpen van ere-voorzitter
Maier van de FDP, die beschouwd wordt
'Is de „wijze man" van de partij. Maier
"leent dat een coalitie van liberalen en
een oprecht gemeende vraag. Terwijl
weer anderen het met hun verant
woordelijkheid te kwaad kregen als
we naar de indruk vroegen die de
minister bij hen had achtergelaten.
EERBETOONTJE
Hoe dan ook, we hebben koppig
doorgezet en zijn de hele dag opinies
blijven peilen. Ambtenaren en ande
re figuren uit de onmiddellijke omge
ving van de thans verdwenen hoge
gezagsdragers vormden ons „enquête-
voer". Met dien verstande, dat politie
ke geestverwanten onverbiddelijk
werden afgewezen. Dit alles om het
maar zo objectief mogelijk te hou
den.
In telegramstijl gaan we nu even
aan de gang. Aldus een soort
posthuum eerbetoontje plegend.
Want dat wordt het wèl (meteen al
een aardige conclusie).
CALS: Briljant man. Universeel.
Opvallend harde werker. Als persoon
niet direct sympathiek (kan erg langs
je heen kijken). Uitstekend spreker
en verdediger in een overwegend
„sterk" kabinet. Nauw verholen er
gernis over gebeurde met zijn rege
ring nog steeds aanwezig. Zeer door
drongen van eigen gelijk. Is over
slag die KVP hem toebracht nog
lang niet heen. Hetgeen hij ook giste
ren duidelijk demonstreerde.
DOOR
Ton van der
Hammen
VONDELING: Rupstige, sympathie
ke Fries, die het lef had impopulair
te zijn. Financiële capaciteiten buiten Van Catshuis
kijf. Prof. Zijlstra valt begro
ting-Vondeling niet af. Houdt stevig
zijn mening staande al is de hele
wereld „tegen". Toen niemand het
aandurfde accepteerde hij „Finan
ciën", waar hij een flinke indruk
heeft achtergelaten.
Calshuis; Dus: doe-het-zelven Wat wil |e, als gewoon,
ambteloos burger
Samkalden over optreden
van de politie:
HILVERSUM „Ik ben blij ni
commentaar te kunnen geven na het
zien van de film, die een indruk na
laat als worden degenen, die zich be
klagen over politie-optreden op bijna
Kafkariaanse manier behandeld.
We zullen moeten toekijken ln
hoeverre de procedure van de
klachtenbehandeling dient te wor
den herzien".
Dit zei prof. I. Samkalden gisteren j
voor de AVRO-televisie. Op zijn eigen
verzoek was de ex-minister van justi
tie voor de camera's om te reageren
op de reportage, die de AVRO maan-
dagavond: hij had toen niet kunnen
komen, omdat hij niet wist of hij nog j
met ministerieel gezag zou spreken i
of niet.
Prof. Samkalden noemde het onver
standig dat dit alles zo was verlopen
voor degenen, die klachten tegen de
politie hadden ingediend. „Voor de
klagers is dit zeker een onbevredigen
de toestand.
Aan de andere kant toonde de ex-
minister van justitie begrip voor de
zienswijze van het Openbaar mini
sterie. Als er incidenteel fouten zijn
gemaakt bij het politie-optreden is ei
nog geen sprake van „met toeleg mis
handelen of personen van vrijheid be
roven."
Prof. Samkalden bleef zyn beleid
verdedigen. Wanneer de politie de
openbare orde handhaaft, moet er im
mers een behoorlijke marge van ver
trouwen worden gegeven.
Het Tweede-Kamerlid Daams (soc.)
vraagt de regering schriftelijk, een A-
VRO-televisieuitzending van maandag
te doen betrekken in het onderzoek
van de commissie-Enschede
(zaak-Amsterdam). De heer Daams
doelt op commentaren over de wijze
van (niet) afdoening van klachten inza
ke politie-optreden.
Rode Garde
eist ontslag
staatshoofd
PEKING De Rode Garde in China
heeft gisteren in vlugschriften het
ontslag gelast van twee topfunctionaris
sen omdat zij behoren tot de anti-par-
tijgroep en partijvoorzitter Mao vele
jaren hebben dwarsgezeten. Het zijn
het staatshoofd Lioe Tsjao-Tsji en de
secretaris-generaal van de commu
nistische partij, Teng Hsiao-Ping.
Een Japanse correspondent in Peking
meldde dat vorige week zestig gewon
den zijn gevallen bij een gevecht van
vijftien uur tussen gardisten en arbei
ders in de grootste werktuigenfabriek
te Peking.
DEN UYL: Dynamische coördina
tor, die indruk maakte door niet ta
stuiten werklust en hoog werktempo.
Vriendelijke, besliste figuur, die al
tijd nerveus in gevecht is met de
tijd, een typische karaktertrek van
hem. Zijn verantwoordelijkheden la
gen zeer verspreid (middenstands-
en EEG-problemen; industrialisatie,
zowel als boren in onze bodem). Eco
nomische Zaken, een zeer zwaar de
partement, dat gewend is aan of ver
wend is met vakbekwame leiders:
een Zijlstra, een De Pous, een An-
driessen. Naast deze cracks mag de
naam van Den Uyl rustig staan.
F ANATIEK
BOGAERS: de figuur, die twee
maanden na zijn optreden al met een
uitvoerig kabinetsstuk, de z.g. Bouw-
nota 1963 kwam, welke o.m. de voor
waarden schiep voor het opvoeren
van de bouwproduktie. Hij eiste het
uiterste van zijn medewerkers, maar
ging daarin haast fanatiek voor. Be
trekkelijk weinig omstreden figuur.
Dat wil wat zeggen voor
Volkshuisvesting en Ruimtelijke Or
dening. Vlak zijn tweede nota inzake
Ruimtelijke Ordening ook niet uit.
Waarde van Bogaers zal in toekomst
steeds duidelijker blijken.
SAMKALDEN: Bedaarde intellectu
eel die zijn ministerie van Justitie
uiterst bekwaam heeft beheerd. Op
treden welovenvogen en vriendelijk;
besluitvaardig ook in moeilijke geval
len (kwestie Lages). Heldere, ja bril
jante betogen in Kamer, waar zijn
woord groot gezag had.
VROLIJK (de opsomming begint
haast saai te klinken en daarom wor
den we van de weeromstuit maar
korter) die zijn veel zwaarder gewor
den departement met een zeker ge
mak heeft beheerd. Inspirerend noot
je: de eerste minister die je ook zag
op de sportvelden, bij wedstrijden.
SUURHOFF: door velen spontaan
de beste naoorlogse minister op Ver
keer en Waterstaat genoemd. Een na
tuurtalent op bestuurlijk niveau
wiens beleid voor de toekomst nog
lange tijd bepalend zal zijn. Bepaald
geen joviale, oubollige figuur; ie
mand die niets deed om zich bemind
te maken, maar waarvan je wist wat
je aan hem had. Nota's op zijn mi
nisterie moesten uiterst kort zijn (an
ders word ik wantrouwig). Vaak har
de opmerkingen, die hij altijd staaf
de met feiten. Physiek komt het
abrupte einde van zijn ministerschap
voor hem gelegen (hij was nog
KIL AFDANKERTJE
Ziedaar een soort grootste
gemene deler van de kenschetsen
die we mochten noteren. Ze vie
len overwegend goed uit. Té
goed? Misschien.
Maar wat dan nog? Mogen de
zeven, nu voormalige excellen
ties of meneren-de-ministers
desnoods niet met een beetje
overwaardering de laan uit, na
die kille afdank-procedures?
Wist u, dat maar één minister
gisteren een afscheidsgeschenk
heeft gekregen? 't Was minis
ter Vrolijk die met „enig plaat
werk" vertrok.
't Mocht wat. Zolang in de
particuliere werksfeer aan heel
wat eenvoudiger werknemers
nog gouden horloges (mét in
scriptie) worden geoffreerd,
doet zoiets ons niks. Maar
't blijft wreed met die politiek!
Engeland blijft
tegen doodstraf
LONDEN Het Britse Lagerhuis
heeft gisteren geweigerd de wederin
voering van de doodstraf door ophan
ging voor moord op politieman of ge
vangenisbewaarder in overweging te
nemen.
Met 292 tegen 170 stemmen wees het
Huis het voorstel af om de conservatief
Sandys een wetsontwerp te laten indie
nen over de wederinvoering van de
doodstraf. Zoals bekend werd de
doodstraf vorig jaar afgeschaft voor
een proefperiode van vijf jaar.
Zelfverbrand i ng
tijdig voorkomen
NEW DELHI Een Hindoe-leider
die zichzelf in brand welde steken
werd gisteravond nog op tijd door de
politie tegengehouden en daarna, uit
voorzorg, in hechtenis genomen.
De man wilde protesteren tegen de
arrestatie van Jagatgoeroe Sjankara-
charya, één van de vier heilige mannen
India.
den die de ideologie van Mao wilden
toelichten. Door luidsprekers in de fa
briek werden de arbeiders
waarschuwd: „Deze studenten zijn
gangsters. Laat ze niet binnen. Schiet
om te doden". De strijd duurde de gehe
le avond en nacht voort en eindigde
pas door tussenkomst van een minister,
zo meldde de correspondent.
HOUSTON De Amerikaanse ruim
tevaarders Aldrin en Lovell en acht
anderen die aan het Gemini-project
hebben meegewerkt, zijn gisteren door
president Johnson onderscheiden we
gens hun buitengewone verdiensten.
Aldrin zei gisteren over zijn ruim
te-ervaringen dat hij in het duister
Nog dit jaar regeling conflict?
LONDEN
De Britse
minister voor
Gemenebest
zaken, Herbert
Bowden, is
vandaag naar
Salisbury ge
vlogen om met
de Britse gou
verneur van
Rhodesië, sir
Humphrey
Gibbs, de „hui
dige kritieke
situatie te be
spreken".
Het gesprek, dat van essentieel be
lang wordt geacht voor de oplossing
van de moeilijkheden tussen Enge
land en de opstandige regering var
premier Smith, geschiedt op initia
tief van de gouverneur. Minister Bow
den heeft zich ook bereid verklaard
met de premier te praten, als deze
tenminste nieuwe gezichtspunten
naar voren zou brengen.
In het Lagerhuis kondigde premier
Wilson gisteren de onverwachte reis
van Bowden aan. Hij verklaarde dat
er „een zeer brede, principiële kloof"
tussen Londen en Salisbury moet
worden gedicht, voordat er sprake
kan zijn van een eervol compromis.
Ky is tegen
Kerstbestand
SAIGON Premier Ky van
Zuid-Vietnam zegt geen voorstander te
zijn van een langdurig Kerst- en
Nieuwsjaarsbestand, omdat de Viet-
cong in het verleden uit dergelijke ge
vechtspauzes voordeel had getrokken
door zich te reorganiseren en voorberei
dingen te treffen voor nieuwe aanval
len. Hij zei dit gisteren te Saigon.
Generaal Taylor, speciale raadgever
inzake Vietnam, zei dezelfde dag ii
New York, dat het staken van de bom-
zijn vingers zwak zag oplichten wan-1 bardementen op Noord-Vietnam een zo-
neer hij ze tegen elkaar wreef. Hij had danige negatieve uitwerking op
het verlaten van de Gemini niet moei- Zuid-Vietnam zou kunnen hebben, dat
lijk gevonden. dit de strijd opgeeft.
Regeling
Als voor het eind van het jaar geen
aanvaardbare regeling tot stand komt,
gaat Engeland naar de Ver. Naties om
dwingende economische sancties tegen
Rhodesië te vragen, aldus Wilson.
Dat Bowden op zo korte termijn naar
Salisbury is gereisd, is waarschijnlijk
een gevolg van het feit, dat premier
Smith, die sinds een jaar niet wordt er
kend als hoofd van de blanke minder
heidsregering, van plan is alle leden van
de Britse missie die nog in Salisbury
zijn, uit het land te zetten. Sir Gibbs
zou dan als enige Brit in het land ach
terblijven. Hij wordt overigens door pre
mier Smith niet erkend als gouverneur.
socialisten door zeventig procent van het
liberale kiezerskorps, dat overwegend
burgerlijk en conservatief is, met wan
trouwen zal worden ontvangen.
Maler wil ook geen samenwerking tus
sen SPD en CDU, daar de liberalen dan
gedwongen zouden kunnen worden tot
een oppositie zonder enig uitzicht gezien
de mogelijkheid van overvleugeling door
de rechtse extremisten van de NPD. Ver
der is hij er bang voor, dat de CDU en
de SPD een oud wetsontwerp van stal
zullen halen, dat kan leiden tot invoering
van een tweepartijenstelsel, hetgeen de
uitschakeling van de FPD tot gevolg zou
hebbeni
Pas na Pearl Harbor
Amerika was er niet tuk
op zich in de Tweede Wereld
oorlog te storten en te sterven
voor Dantzig, voor Frankrijk,
voor Europa. Toen kwam
ROLF R. BIGLER IN NIEUW BOEK
(Van een onzer
redacteuren)
IN de Tweede We
reldoorlog brak het
inzicht door dat het ge
loof van de frontsoldaat
in de oorlogsdoeleinden
van zijn land niet door
een strijdkreet kon wor
den vervangen. Tege
lijkertijd werd de be
trekkelijke machteloos
heid van de discipline
als universeel orde-
duidelijk.
De Fransen hadden in de
bliksemoorlog, de Engel
sen bij Duinkerken en de
Russen aan het begin van
het Duitse offensief het
zelfde beleefd, wat de oos
telijke legers van de Wehr-
macht overkwam, toen
deze mèt het vertrouwen
in de bekwaamheid van
hun leiding in Ruslands
ijzige verten ook het ge
loof in de zin van de oor
log verloren. En toen een
maal het innerlijke front
was gebroken, was het
gokspel van het nationaal-
socialisme ook militair
verloren".
Een citaat uit het boek
van Rolf R. Bigler „De
naamloze soldaat" (uitgave
Universitaire Pers, Rotter
dam. blz. 248, 15,—), dat
als ondertitel heeft ,-Een
sociologische schets van de
militaire organisatie", en
is voorzien van een inlei
ding van de Rotterdamse
hoogleraar prof. dr. J. A. A.
van Doorn.
Gecompliceerd
Bigler, reserve-kapitein
bij het Zwitserse leger, ziet
de strijdkrachten als een
gecompliceerd organisato
risch kader. En het zijn
onderwerpen als laider-
schap en groepsgedrag, ge
vechtsbereidheid en disci
pline. die in zijn militair-
sociologische bijdrage cen
traal staan.
Hij heeft daarmee een
doel. Het moderne leger en
het militaire beroep zo
betoogt prof. Van Doorn
twijfels en teleurstellingen,
die over zovele maatschap
pelijke instellingen heen-
spoelt. Bigler probeert nu,
zich in deze stroom be
gevend, vaste grond te
vinden.
Hij rekent af met de
mythen, die aan het be
grip soldaat inherent wa
ren (en zijn). Van de „hei
lige huisjes" blijft niet veel
over. Om een voorbeeld
aan te halen. Hij zegt -
een gedachte die overigens
in de Tweede Wereldoor
log bij de geallieerden al
werd uitgesproken dat
men vooral niet te veel
waarde moet hechten aan
die uiterlijke discipline al
leen.
Als er niets „achter staat"
is zij van geen betekenis.
Waar het op aankomt is.
•lat de soldaat weet waar
voor hij naar het front is
gezonden. „Er is geen volk
dat een oorlog wint die hel
niet begrijpt." In 1939 was
er geen volk, behalve het
Poolse volk, bereid om
voor Dantzig te sterven. De
zijn betrokken geraakt moderne soldaat moet kun-
in dezelfde stroom van nen denken, moet met
Aantrekkelijk
De stellingen, die Bigler
poneert, zijn niet helemaal
nieuw. In de kring van
beroepsmilitairen hebben
zy al meermalen onderwerp
van gesprek uitgemaakt.
Het aantrekkelijke van „De,
naamloze soldaat" is echter,
dat de leek op verant
woorde wijze wordt ge
confronteerd met proble
men ten aanzien van de
krijgsmacht, waarover hij
wel eens heeft nagedacht,
maar die hij nooit zo pre
cies heeft kunnen oplossen.
En ook de beroepsmili
tair vindt in het boek
voldoende, dat hem tot
nadenken kan stemmen.
En het is nodig dat hij dat
doet. ,,Een boek als dat
van Bigler kan niet alleen
de realiteit achter de ro
mantische facade (van de
strijdmacht) oproepen, liet
kan bovendien tot het in
zicht leiden, dat een insti
tuut dat aan zichzelf wordl
overgelaten, verstarrings
verschijnselen gaat ver
tonen." i
Pearl Harbor. Jaren geleden
was er in de Verenigde Staten
over deze Japanse aanval een
discussie, waarvan het ge
waagde uitgangspunt was. dat
Roosevelt de aanval op de
Pacificvloot beioust zou heb
ben uitgelokt, om zijn land
wakker te schudden en uit
zijn isolationistische gereser
veerdheid op te jagen.
Met de brandende wrak
stukken in de oorlogshaven
van Hawaii voelde iedere
Amerikaan zich plotseling
persoonlijk bedreigd, ver
nederd en in zijn eer aange
tast. En hij wist, dat hij de
wapens moest opnemen en
vechten. Tegen het fascisme,
dat voor hem en miljoenen
landgenoten plotseling een
gezicht had, een weerzin
wekkend gezicht. Aldus Bigler
in zijn boek „De naamloze
soldaat".
Burgemeester:
geen censuur
optreden Hoving
HEEMSTEDE Er was geen sprake
van censuur bij het niet doorgaan van
het optreden van Sieto Hoving in het
Minervatheater vorige week. Dit heeft
burgemeester ridder van Rappard ge
antwoord op vragen van een lid van de
Heemsteedse gemeenteraad.
Er was vergunning verleend voor het
optreden, echter onder voorwaarde dat
niets over het Koninklijk Huis zou wor
den gezegd. De tekst heeft de burge
meester niet gelezen, maar de inhoud
van het programma heeft volgens hem
bij het nemen van de beslissing geen
rol gespeeld. De voorwaarde is naar
het oordeel van de heer Van Rappard
geen vorm van censuur.
Minder troepen VS
naar Zuid-Vietnam
JOHNSON CITY (VS). De Ameri
kaanse minister van defensie, McNama-
ra, neeft gisteren gezegd dat het aantal
militairen dat in januari zal worden
opgeroepen met de helft zal worden
teruggebracht van 27.600 tot 16.000
man.
In totaal zullen komend jaar
waarschijnlijk 600.000 in plaats van
900.000 man onder de wapenen worden
geroepen.
Hij zei ook dat veel minder troepen
naar Vietnam zullen worden gezonden.
De 54-jarige mevrouw F. Ver
vat-Trapman uit Leersum is gisteren
om het leven gekomen doordat haar
auto op de oude weg Utrecht-Arnhem
werd gegrepen door een andere auto
die plotseling de weg op schoot
WAS SLECHTS
VERT4T1NG
LEEUWARDEN Wat aangekondigd
werd als ..een Friese roman" is alleen
maar een in het Fries vertaald Brits
romannetje. De schrijver. Teye Brattinga, I
blijkt de conceptie voor „De stadige Leafe
fan Fetsje" geheel te hebben overgeno
men van Marjorie Moore's boek. dat bij
De Spaarnestad in het Nederlands onder
de titel „Een weerspannig hart" is uitge- 1
komen: plagiaat dus.
De „Friese roman" werd voor de Re-I
gionale Omroep Noord besproken (er j
bleef niet veel van over). Bij het overtik-
ken van de uit te spreken tekst kwam de I
typiste het verhaal bekend voor. Ze her-
innerde zich „Een weerspannig hart",
legde het naast Brattinga's werk en zag
letterlijke overeenkomsten.
De schrijver heeft zijn plagiaat .inmid- i
dels toegegeven.
I"-. "-""u: o. u LtcroMA NV„
■KERKSTR. 25, AMSTERDAM. TO. 23 27 2?1
