Altijddurende jeugd
voor
de
vrouw f
Aan de muren
ruimte genoeg
Sla-sigaret smaakt
beter dan normale
BLAD ZIJ
dialoog
ZATERDAG 19 NOVEMBER 1966
MET HORMOONTOEDIENING
VOORZICHTIGHEID GEBODEN
In verschillende bladen schrijven sinds kort medische medewerkers over een
nieuwe geneeswijze die vooral de vrouw aangaat. Het gaat om toediening van
het hormoon oestrogeen. Daardoor zouden vrouwen voor de eerste maal in de
geschiedenis de kans krijgen de biologische evenknie van de man te worden.
Zij zouden hun hele leven geestelijk en lichamelijk actief kunnen blijven. „Een
jeugdig voorkomen en een energieke levensinstelling kunnen vele tientallen ja
ren na het tijdstip, waarop de menopauze gewoonlijk pleegt op te treden, ge
handhaafd blijven", zegt de Amerikaanse arts dr. R. A. Wilson.
De Nederlandse hoogleraar dr. J. G. Defares uit Leiden is wat voorzichtiger,
maar stelt toch, dat de vrouw desgewenst de overgangsjaren over kan slaan.
Gaan wij vrouwen een tijdperk van altijddurende jeugd tegemoet? Zijn de over
gangsjaren een „ziekte" die „genezen" kan worden? De gynaecoloog dr. C.
Langendonk te Rotterdam (medewerker van de PSVG) gaf ons zijn opinie over
deze en andere vragen.
WAAR laten we in onze te kleine flats onze spul
letjes? De kasten zijn enige druppels op een
zéér gloeiende plaat. Maar nood maakt vindingrijk en
wij zijn de muren gaan benutten om alles op te han
gen. Je kunt er heel wat op kwijt.
Iedere levensfase tan de vrouw
heeft haar eigen charmes.
„De oestrogeenrtherapie is niet nieuw zoals Wilson suggereert. Het preparaat
stilbestrol is er al sinds 1940. Wij hebben hormonen altijd gebruikt, namelijk ge
neeskundig.
De menopauze is geen ziekte, maar een natuurlijk fysiologische geschiedenis van
het ouder worden. Daarom zou ik willen stellen: komt dit „altijd-jong-houden" naar
voren omdat de vrouw bang is om oud te worden? Want oud is ze omstreeks haar
veertigste jaar nog niet. Dan gaan we er dus een psychisch probleem van maken.
Als we gaan inzien dat de overgangsjaren een normale plaats hebben in het leven
van de vrouw, dan begint er na de menopauze een nieuwe fase, met eigen
charmes en attracties, zoals ieder levenstijdperk zijn eigen mogelijkheden kent.
Motieven zijn
belangrijk
Dat de hormoon-therapie de
Om maar eens een voor
beeld te noemen: achter
onze keukendeur hangen
twee rekken waar onze
schoenen hangen; kast
deuren konden wij helaas
daarvoor niet gebruiken,
want die zijn hol. De stof
zuiger hangt, de strijk
plank hangt, de boeken
hangen aan rekken, in de
douche hangt alles, in de
kinderkamer bungelt het
speelgoed aan de wand
en zo zouden we door
kunnen gaan. Het is een
oplossing, of hij voor ieder
een geschikt is weten we
niet, maar wjj zijn er aan
gewend.
Nu is er voor ons „hang
mensen" iets nieuws op
dit gebied; nL rails met
dragers die op eenvoudige
wyze op de muur te be- v
ke-up? stelt hij vast. Met welke vestigen zijn. Het aardige
motieven doe je dat? Hoeveel hiervan is nu, dat je bij
vrouwen gebruiken dat middel voorbeeld een loos schot
zich zelf een rad voor ogen jn ,je kamer 2et waaraan nu
■■v
te draaien? Als je 75 bent,
dankzij de wandrail aan twee zij-
zondheid. Maar ik kan me ook ginnen.
een legitiem gebruik van het
middel voorstellen, als een op- sw-w
kikkertje, en dan alleen op me
disch advies en met medische be
geleiding," aldus ds. Honig.
vrouwelijk zijn.
Overigens lijkt het ons ver-
„Een soort inwendige ma-
lijk is geworden dat geen enkele teerd? Veel
omstreeks zestig jaar hebben zon-
klacht van de overgangsjaren der tóbletten of pluen noch Jasten
specifiek is. De voorstellingswe- noch klachten. Er is al zoveel
reld van de vrouw is van grote verbeterd. De grootmoeder van
betekenis, concludeert Klooster- nu is vast geen stokoud vrouw-
tje zoals de grootmoeder van
man* vroeger: mijn schoonmoeder bij-
Geen kinderen meer kunnen voorbeeld is zo vief als wat
meer mogelijkheden biedt krijgen betekent nog geen verlies Medisch gezien, aldus dr. Lan-
in de huwelijksomgang, is niet van een aantal krachten. Een ge- gendonk, wordt met die hor
waar, zegt dr. Langendonk met ruststellende voorlichting aan de moon-toediening het fysiologisch trich op oudere leeftijd nog aan- leven is.
stelligheid. Ook na de over- vrouw en haar echtgenoot werkt evenwicht verstoord. Ik betwijfel nig, gereformeerd predikant te trgkkelijk te moeten zijn. Een kleding a
gangsjaren kan zonder hormoon- dan ook dikwijls gunstiger dan of dat juist is. Dat is ook mijn Rotterdam, naar zijn mening.
toediening een goed huwelijk be- het toedienen van hormonen, bezwaar tegen „de pil" met haar
leefd worden. Dikwijls zien we Over het algemeen zijn wij met tijdelijke sterilisatie, die de fysie-
dat allerlei klachten die bij de dat laatste zo voorzichtig moge- ke eenheid van de vrouw aan-
cyclus horen, zoals migraine, na lijk: het houdt het instellen van tast.
de overgangsjaren wegvallen. een nieuw evenwicht tegen. Het ik bedoel dat het opgaan, blin-
Wilson noemt als tijd van toe- reproduktieve vermogen bij de ken en verzinken, een proces van
diening van het hormoon „vele vrouw gaat jaren eerder verlo- opbouw en afbraak, een le-
tientallen jaren". Dat vind ik als ren dan bij de man. Maar er vensverschijnsel is. Ga je die le-
arts griezelig. Moet de vrouw wordt ook een zware eis aan de venslijn, die in de natuur veran-
dan laten we zeggen zich vrouw gesteld wat betreft krij- kerd is, doorbreken, hoe gaat
tot haar zeventigste jaar jong f>en en opvoeden van kinderen, zjCh <jat dan in de toekomst wre-
houden? Moeten wij artsen al vergelijking met de man. Dit ken? We hebben dat bij de fruit-
die patiënten iedere drie weken aan onevenwichtige en depressie- cultuur gezien,
laten komen voor onderzoek? Ik ve vrouwen duidelijk te maken
betwijfel of je aan dat hormo- is een dankbare taak voor de
nen toedienen verstandig doet. arts", aldus prof. Kloosterman. VOOrxiCniignGICI
Integendeel!
We moeten tegenwoordig veel
meer bespuitingsmiddelen toepas-
Nu vraag ik mij dus af, zegt sen ^an vroeger, omdat het na-
dr. Langendonk, wanneer zou ik tuurlijk evenwicht verstoord Is.
moeten ophouden met die houd-u- Waar gaan we heen? Ik wil niet
door een zeker Godsbegrip de
draag je er dan ook naar! Ik wil den planken te bevestigen zijn.
het niet goedkeuren als pep- De wandrail wordt vertikaal op
middel, als eenzijdige dictatuur de muur of het schot geplaatst
van de hormonen. Het waait met schroeven. Aan de rail wor-
ouer uit Amerika, waar men de den de dragers bevestigd door
dood wegcijfert en zelfs dan nog klemmen die verplaatsbaar zijn.
mooi maaktdat is een instelling pg rail is glad afgewerkt en ue rwurvu/uitucy»
wan een vitalistisch levensgenot, verkrijgbaar in de kleuren brons k^v^vlm'r alpais u
een verwerpelijk motief dus. en zilver.
Onderhoud van
kootbranders
Ter voorkoming van klachten
over uw fornuis is het zeer ge
wenst zeker eenmaal per week
de kookbranders schoon te ma-
pas aardgas
hebt is het belangrijk te weten
muren vol, dan dat de kookbrander in tegen-
steUing tot vroeger, meestal uit
gevoerd is met een branderdek
sel en daaronder nog een losse
ring. Voor de goede werking
mag zich geen vuil bevinden
tussen brander deksel, ring en
men. Het lijkt ons ook een gewei- brander.
dig opschroeven van alles wat
jeugd en jonkheid is, als of dat -k* yry
te. branderdeksel
noils en wiji m?eiend om als een Mariene Die- nu het fijnste tijdperk van je rfSlwól" Let%p "dat
Geen klachten
Voorstelling
Professor dr. G. J. Klooster
man, hoogleraar in de verloskun
de in Amsterdam, zegt dat het
na talrijke onderzoekingen duide- het oud worden dan geaccep- vooruitgang tegenhouden,
Weet u nog die sigaretten-draaiers van eigen teelt in de met twee procent toe. Het totale
oorlog? Wat waren ze trots, en wat stonk het spul! We moes
ten er weer aan denken bij dat bericht uit Texas. Daar staat
namelijk een fabriek die sigaretten maakt van sla.
verbruik in 1965 was 515 miljard het pubilek in de Verenigde Sta-
Sedert 1 januari van dit jaar your health".
sigaretten.
Die éne sigarettenfabriek nu
heeft er dit op gevonden: sigaret
ten zonder tabak. Naar het uiter-
Het gaat zoals een lijk verschilt haar produkt
voorzichtigheid is wel geboden, moet krachtens de Amerikaanse veelgehoorde slagzin van moeder geen enkel opzicht van het nor-
A voorpand 1 x knippen aan de stofvouw
B rug 1 x knippen dubbele stof
C mouw 1 x knippen dubbele stof
D zakken 1 x knippen dubbele stof
Zowel op zakken als op onderkant jurkje leuk garnering-
band opstikken (zie tekening)
Bü
kantoren verkrijgbaar:
Supplement 7 is uit!
een vijfbladig patronenset maten 36 t/m 48 éénmaal
kopen, verder küken ƒ2,50
mapje met uitleg en patronen, rokken, pantalons,
avondkleding „2,25
supplement elk 35 modellen nra. 2. 3, 4, 6, en 7 per stuk 1,45
kinderpatroons met uitleg: leeftijd van uw kind is maat 4.
Geef bij bestelling de maat op: Ontvangst na storting op giro
39639 t.n.v. Dagblad De Rotterdammer te Rotterdam. Op het
strookje: afd. Service, dan wel na betaling b|j het bur. v. d. blad.
Ik vind het als arts gevaarlijk wet °P elk daar verkocht pakje „handen
dat men deze dingen in populaire smettende volgende waarschu- dicht" aan vele
wing worden vermeld: „Cigarette thans de verkoc*. ...a
ar ikeien behandelt. Daarmee smoking may be hazardous to nam in het eerste halfjaar 1966
wordt een zekere druk op de arts
gelegd. Ik heb al veel patiënten
gehad die me vroegen: Dokter,
kan ik ook niet zo'n behandeling
krijgen. En: lopen we in Neder
land niet achter? Terwijl we de
wetenschappelijke consequenties
nog niet eens kunnen overzien!
Ik heb het gisteren met mijn
collega's-internisten nog over die
hormoonbehandeling gehad. Wij
vinden het voor een deel een
geestelijk probleem.
Overigens ls het artikel van
Wilson dat u mij zojuist liet le
zen, niet onwaar, maar sterk
overtrokken.
We vroegen ook i
Speculaas
DIKKE SPECVLAAS voer lieer,
lijk avondje maak u met de volgen
de ingrediënten:
200 g zelfrijzend bakmeel
150 g roomboter
140 g bruine basterdsuiker
Vz eetlepel speculaaskruiden
Yi eetlepel citroenrasp
Kneed alle ingrediënten dooreen
tot een soepele bal en druk het deeg
uit op een beboterde bakplaat. Maak
en garneer deze met ontpelde aman
delen. Bestrijk het deeg met wat
losgeklopt ei en schuif de bakplaat
in een matig warme oven f± 150°).
Bak de speculaas in ongeveer 30 mi
nuten gaar en lichtbruin.
Het blijkt dat wij met
ons onderwerp SPAREN
in de roos geschoten heb
ben, wij ontvingen heel
wat reacties. Het is ook
een veelomvattend onder
werp, schrijft u ook eens tv^dc^klas1
over het premie-spaar-
plan, en al wat daar mee
samenhangt?
Nu beginnen we met de
brief van mevrouw L. te V.
„Mijn moeder leerde ons al
jong sparen. De centen die toe
voor boodschappen of zo kre
gen, moesten meteen in de
spaarpot. Alleen als we eind
september-begin oktober een
vierduitstuk of bij een royale
tante soms zelfs een vierkante
stuiver verdienden, mocht dat
geld in ons beursje blijven.
Dat was bestemd voor de Ter-
meyse paardenmarkt, de
tweede donderdag in oktober.
Veertig jaar geleden was ik
erg rijk, ik had zesenvijftig
cent. Hoe zou ik mijn geld
besteden? Rikketikken kostte
drie cent, maar dan had je
vaak niets. Draaien aan een
wijzer was een dubbeltje,
maar de wijzer bleef zelden
bij een koek staan, meestal bij
een reep van twee of drie
cent. Schieten dan? Nee, dat
was meer voor jongens. Wat
ik 's avonds overhad. Eenen
tachtig cent, want ik had tus
sen de dringende boerenklom-
pen en degelijke molières een
heel kwartje gevonden!"
In de muziek
Sparen, ja daar zit wat in.
vooral als je een doel voor
ogen hebt, zoals mevrouw J. C.
te A. schrijft: „Wij hadden een
zoon die graag in de muziek
wilde, hij was op kantoor,
maar de muziek liet hem niet
los. Sparen zat er niet in bij
hem, en wij wisten wel dat als
hij overging naar de muziek,
dit een lief centje kosten zou.
Mij zoon en ik maakten een
afspraak dat hij maandelijks zo
veel kostgeld zou geven en de
rest zette ik op de bank. Wat
waren wij achteraf blij dat we
gespaard hadden: bij een
test bleek dat mijn zoon in de
Je klas van het conservato
rium kon. Na dat jaar kreeg hij
beurzen, het was fijn dat hij
geholpen werd. Hij is al weer
vijf jaar bezig, zijn grote wens
is dirigent te worden". „Zodra
ik geld ging verdienen (dertig
gulden in de maand) raadde
mijn moeder mii aan te gaan
sparen: „Je verdient slapende
geld", zei ze dan. Daarmee be
doelde zij de rente. Ik heb het
sparen lang volgehouden. Goud
ervoor kopen? Dat wordt dood
kapitaal als iedereen ging ko
pen. raakte alles ontwricht.
enz. Door de
vas onze zoon wel
m huis te kopen, ik
was loen oiij dal ik gespaard
had en hem kon helpen door
geld voor te schieten de hypo
theekrente is nl. erg hoog). Dit
renteloze voorschot was hem
uiteraard zeer welkom. Als ik
een aantal gouden tientjes kon
omkeren was hij daar niet mee
gebaat Je laat je kinderen niet Verplicht
zo gemakkelijk los". Aldus de
brief van de heer G. B. te S.
vindt dat als hij een rijksdaal
der heeft er wel zo lang een
gulden bij kan lenen dan kan
hij kopen waar hij al zo lang
zin in heeft En de ander zal
een kwartje lenen voor iets
hoognodigs om toch vooral die
rijksdaalder heel te laten. Het
sparen bij de Zilvervloot vind
ik erg mooi, met een beetje
goede wil is het wel mogelijk
dertig tot driehonderd gulden
per jaar te sparen. Maar dan
moet je er als ouders er nog
achterheen, dat er eerst wat
weggelegd wordt anders is het
toch iedere week op. En die
tien procent is best de moeite
waard over zes jaar".
Dankbaar
„Als klein meisje wilde ik al
naaister worden, maar dan
moest ikzelf een nieuwe naai
machine bij elkaar zien te krij
gen. Nu met dubbeltjes en stui
vertjes is me dat nog gelukt
ook" schrijft mevrouw G. te B.
Met mijn vijftiende jaar heb 'm
gekocht en ik heb er wat op
afgenaaid. Ik ben mijn ouders
nog steeds dankbaar dat ze mij
hebben leren sparen, want het
komt je zo goed van pas. Nu
trekken mijn man en ik AOW
daar ben ik erg blij om. Nog
steeds proberen wij te sparen,
en houden ook altijd onze kin
deren voor; al is het nog zo'n
klein bedrag, spaar, want je
weet nooit hoe je het nodig
kunt hebben".
kregen de n. Was de
spaarpot vol, dan ging 't bedrag
naar de spaarbank. Tóen ze een
maal naar de grote school gin
gen, kregen ze zak»*!,! maar
ook dit moesten ze sparen.
Voor verjaardagen, aanvulling
ed. JVTï-n zoon
was -".'cr,«len>
heeft er menig muziekstukje
voor gekocht, mijn dochter hield
veel van beesten. Ze heeft een
aquarium opgespaard en van
het zakgeld werden steeds visjes
gekocht: de jongste zoon had
zin in een bromfiets. „Sparen
maar", zeiden we. Hij nam er
nog een krantenwijkje bij; haal
de oude kranten op om weer te
verkopen en toen hij bijna
zestien was. kon hij een tweede
hands brommer kopen.
Mijn mening is dat je als ou
ders erop moet toezien wat er
met 't zakgeld gedaan wordt.
Onze jongste heeft eens alles
versnoept, wij hebben daar iets
van gezegd, dat is de bedoeling
niet van 't geld. Wij geven ook
nooit iets bij als ze een klein
bedragje tekort komen.
Zegeningen
„Het eerste jaar
i mijn hu-
„Als je tegenwoordig iets
over sparen zegt, hoor je dik
wijls: wat heb je aan geld",
schrijft mevrouw V. t« D.. ..Ik
leer de kinderen sparen en ook
de waarde van geld. Dat zijn
we toch verplicht om hen te
Moeite waard
„Mij is vroeger geleerd te spa
ren. Als we bv. met school uit
gingen kregen we wat centen
mee, maar moesten daarvan al
tijd overhouden, want alles op
maken stond zo lelijk", schrijft
mevrouw N. N. te B. „Dat heb
ben we onze kinderen ook voor
gehouden, maar ze zijn lang
niet allemaal eender al krijgen
ze dezelfde opvoeding. De één moest alles wat
Mevrouw R. O. te R.
schrijft: „Als moeder van
drie kinde Lk over spa-
ook een „<-uit in 't zakje"
doen. Toen de kinderen klein
waren (ze zijn nu al getrouwd)
ze aan geld
dag bij mijn moeder werken,
en soms naaide ik voor ande
ren". schrijft mevrouw II. te Z.
Dat geld gebruikten wij voor
iets extra's voor het gezin en
later voor de kinderen (dat is
alweer dertig jaar gelden...).
We kochten geen onnodige din
gen, ik geloof dat dat ook een
manier van sparen is. Het leek
wel of wij met ons geld heel
veel konden doen. De kinderen
mochten allemaal studeren,
drie ervan zijn bij het onder
wijs. Nu gaat dat allemaal veel
gemakkelijker dan vroeger
wij het als
Doe het zo: wrijf het natgemaak-
losse ring
het schoonmaken geen vocht
in de gaatjes op het branderdeksel
en de ring achterblijft. Is de zwarte
ïanslag erg hardnekkig, leg dan het
branderdeksel een kwartier in een
bakje met azijn, daarna volgt de
behandeling met staal wol. De gaat
jes en sleufjes kunt u het best
schoonmaken met een houten prik
ker of een aangepunte lucifer.
lang geëxperimenteerd met aller
lei groentesoorten en is tenslotte
voor de dag gekomen met deze
sla-sigaret
In Texas zelf werd de sigaret
met enthousiasme ontvangen; in
betrekkelijk korte tijd bereikte
de sla-sigaret een percentage
van twee op de totale verkoop.
Er zijn nu grootse plannen voor
intensieve bewerking van
WIJ kennen allemaal de dagen
dat er letterlijk niets gebeurt
naar ons idee. Als de telefoon gaat
en je met de zeemlap in de hand
vurig hoopt dat er een leuk ie
mand met een verrassing aan het
andere eind van de lijn is, is het
vast verkeerd gedraaid.
De regen jaagt door de straten
maar niemand waait je deur bin
nen. Totdat er een dag komt dat
alles tegelijk gebeurt. Bij ons kan
b.v. nooit de pianostemmer komen
of er komt even later bezoek dat
in geen maanden geweest is en
met wie ik me dan al schreeu
wend onderhoud.
Loopt de wijkpredikant even In
om iets te zeggen over catechesatie
of om een geslaagd kind te felicite
ren. en hoe vaak is dat per slot,
misschien drie, vier keer in zoveel
jaren, dan zit er vast en zeker een
heel afwijkend typ uit onze vrien
denkring te praten of, zoals ook al
eens is gebeurd, iemand die onder
grote hilariteit (en veel droefenis)
de kerk had verlaten.
Het schijnt nooit één voor één ta
mogen, het is altijd hollen of
stilstaan.
Zo was het nu ook met de post.
Een tijdlang kabbelden de gesprek
ken af en aan, je spreekt heen en
weer met bepaalde vriendinnen,
andere stoppen even of schrijven
met grotere tussenpozen en dan
ineens zijn er brieven tegelijk, de
een na een half jaar, de ander na
twee jaar, nog eentje na vier
maanden. En die zijn vol en vol
gedachten.
Zoals ik laatst foto's ingesloten
kreeg van de kinderen van een
briefvriendin en moest constateren
dat het joch over wie we al samen
voor zijn geboorte peinsden van
brief tot brief, een geweldige kerel
geworden was die vastbesloten
over het trottoir naar zijn kleu
terschool beende, zo zijn ook de
briefschrijfster niet meer los.
En ontzaglijk goed doet het m«
dan dat we zo maar weer doorpra
ten, precies als hier bij mij het
bezoek dat door de donderende pia
nostemmer, de thuiskomende kin
deren, de bedelende hond en da
naaimachine (want natuurlijk
moest er ook nèt iets af) niet ta
ontmoedigen is.
ten. Een groot aantal proefperso
nen vond de sla-sigaret aangena
mer dan de met tabak gevulde;
zij is bovendien o.a. door een
laag teergehalte, bepaald minder
gevaarlijk voor de gezondheid.
„deuren male, maar de inhoud bestaat uit De sigaret is duurder: een pakje
voorbij, al- geroosterde bladeren van een spe- kost 1.70, terwijl de gemiddelde
sigaretten ciale sla-soort. De „uitvinder" prijs van een pakje „gevaarlijke"
heeft in zijn laboratorium jaren sigaretten rond de 1.25 ligt
evenals het bezoek ui"
tersten kent, zo ook de brieven.
Met verbazing lees ik een verhaal
van een kerfceraad van een vrij
kleine kerkelijke groep die de
koster beval de kast r. et Bijbels
op slot te houden als een vereni
ging van een in die groep voorko
mende „lichtere" groepering verga
derde: desbetreffende lieden dien
den zelf maar Bijbels mee te no-
Vroeger, ik bedoel enige jaren
geleden, zou ik daarover toch wel
even gloeiend verontwaardigd zijn
geweest. Nu ben ik alleen bezorgd
over mijn briefvriendin: kan zij
sommige onverhoedse uit-
Vol begrip, hoezeer begrip ook een
lapmiddel schijnt?
Dat kan me veel meer schelen,
en daaraan merk ik dat ook ik,
over vele trottoirs stappend, ben
veranderd. Wel wat naar het saaie
toe geloof ik, want de tam-tam
van de kerkeraad interesseert me
minder dan de kalme opmerking:
ik vertrouw niet zo erg op Gods
goedheid, ik ben meestal bezig
mijn eigen weg uit te stippelen.
Dat innerlijke proces, zie Je, dat
boeit me. Kerkeraden gaan voor
bij. maar de mens die met dood en
leven klaar moet komen is uniek.
Zo is er een brief over twijfel.
Een, weer heel anders, over o.a.
secularisatie. „Over het je bepalen
tot dc aarde, omdat de hemel voor
de moderne mens iets onwezen
lijks geworden is."
Met de prachtige 2in aan het
einde: „Weet je, zelfs onder mijn
ergste twijfel is God nog altijd
zo'n werkelijkheid voor me ge
weest dat ik dwars daardoorheen
tot Hem roepen kon".
Ja, zou ik willen zeggen en
graag aan al deze briefschrijfsters
binnenkort persoonlijk en dan
in die werkelijkheid ervaren dat
er niets verklaard wordt, dat je in
raadsels blijft zitten (en niet uit
ongeloof, een verbinding die oude
re mensen graag leggen) maar dat
God je heel nabij is.
Dat dat kan: raadsel en aanwe
zigheid Gods. Juist. Ook daarin
ben ik veranderd: vroeger kon ik
het haarfijn uitleggen, zag ik veel
meer samenhang dan nu.
Hoe langer hoe meer echter
word ik losgepeld uit frases, uit
een snel genoegen nemen met een
sluitend woord, en ik aarzel meer
bij antwoorden en ik ben daar gek
genoeg blij mee.
Een vriendin die weduwe ls
schrijft: de sfeer (in haar kerke
lijke wijk) is erg hartelijk, er ko
men af en toe wat alleenstaande
dames op visite. Echtparen komen
niet meer als je weduwe bent,
want dan voelt de man zich over
bodig. Is dat zo? Dan komt dat
al weer omdat die mensen nog
geloven in vrouwen en mannen
binnen de kerk, niet in mensen.
Niet in een mens, jij, als onher
haalbaar uniek wezen.
Een troost: de man „ziet" zijn
vrouw ook niet. Zij blijft voor
hem ook ongetwijfeld de „minde
re". Geen wonder dat door velen
nog nooit is gedacht aan wat men
„partner-schap" noemt.
Geen wonder dat men dan
schrikt als jongeren blijken te wil
len doordenken op gebieden waar
vroeger alleen de man het te zeg-
gerf had cn dc vrouw zweeg.
We zijn zelfs dikwijls zo zelfin
genomen dat we het al verkeerd
en zondig en opstandig vinden als
iemand aan het denken is gesla
gen.
Want ja, waar brengt ons de
zich emanciperende gedachte! Bij
ongeloof en twijfel, zegt men dan.
Je moet eigenlijk maar niet den
ken. anders verlies je je geloof. En
je gaat ook heel anders handelen,
allemaal niets waard. Deze en
andere gedachten warrelen door
de brieven.
Geloof geeft rust. heeft zo vaak
betekend: we zijn er, nu kunnen
we leven.
De generatie van nu,
oricfschrijfsters met hun opgroei
ende kinderen, ervaart dat die
rust alleen achtergrond is om met
volle vrijheid en onbekommerd
hart te handelen.
Leven is niet: suffen. En ook
niet: het weten. Het is een dage
lijkse, boeiende strijd.
