Hervormde Synode
Ds. W. H. van Halsema is
met verlof in Nederland
PERS ONTVANGEN OP HYDEPARK
GEESTELIJK
LEVEN
ZATERDAG 19 NOVEMBER 1966
Het begon al met een hartelijk welkomstwoord van de praeses, dr. G. de Ru uit foor aandachtig luisterende sy I
Rotterdam. Hjj vertelde dat tot zijn blijdschap het besluit om de synode open te riksc^i^Wolscnaor^heteichriü
stellen met algemene stemmen was aangenomen. Dat was meer dan zelfs ds. M. "Klare" fTiJ^'^toe, de^nieuu* I
Groenenberg uit Utrecht, visitator-generaal, had verwacht. In zijn Utrechts kerk- handreiking aan bijbellezers.
blad schreef hij dat er nog wel wat oppositie zou zijn, maar niets daarvan. I
„Wij hopen", zei dr. De Ru, „dat uw ervaring ook ons kerkewerk van dienst zal
zijn, terwijl het tevens uw lezerspubliek zal dienen. De synode was tot nu toe niet
gesloten uit vrees voor publiciteit. Het was ook niet het gevolg van vrees voor de aan de orde en dat werd verwor-
mannen en vrouwen van de pers. Maar nu zal het u duidelijk zijn dat bij ons de P«n- En toch kwamen er drie be
voordelen van deze publiciteit zwaarder zijn gaan wegen dan de nadelen. We hopen", langrijke stukken die dag in be-
besloot hij, „dat via uw arbeid en visie het synodale werk dichter bij ons volk wordt spreking: de verhouding tot de
gebracht."
Met applaus bèwees de synode,
dat zij instemde met dit wel
komstwoord. Journalisten wor
den niet vaak met applaus be
groet. Maar nu ging zelfs het ap
plaus vergezeld van gratis siga
retten en sigaren, die Cees Tim
mer. de directeur van het Her
vormd Persbureau, op onze tafels
kwam uitstallen. Dat was al iets
nieuws, al hadden we wel vaak
gedeeld in de Veenendaalse siga
ren die op sommige dagen op de
gereformeerde en christelijke-
Door
van Capelleveen
Remontstrantse Broederschap,
het geschrift over het gezag van
de bijbel en het open oecume-
deramen. Is de gereformeerde sy- nisChe avondmaal,
node tegelijkertijd ook een rege
rend lichaam, de hervormde syno- Maar zo zai het wel niet altijd
de bepaalt zich meer tot haar zjjn Cp de hervormde synode,
bezinnende taak. Zij stelt de gro- Terwijl de gereformeerde synode
te lijnen vast en komt met de vaak in één zittingsperiode de on
principiële uitspraken. derwerpen moet afhandelen
Hoofdzaak
Verliest de gereformeerde syno
de zich soms vooral als i
is In een pietepeuterig zoeken
SAMEN met zijn vrouw en vier kinderen is ds. W. H. van
Halsema, gereformeerd predikant te Buenos Aires, voor
een verlof van een half jaar in ons land. Tijdens dit verlof,
dat in maart afloopt, zal ds Van Halsema aan het Zendings
centrum te Baam een opleiding in lectuurverspreiding vol
gen. Eenmaal in Argentinië teruggekeerd zal hij zich aan
die taak gaan wijden.
ARGENTINIË
KRIJGT EEN
LECTUURDIENST
slechts kerkordelijke wijzigingen
voor bespreking en stemming
doorzendt naar de mindere verga
deringen. worden veel onderwer-
moe Den op Hydepark door de synode
in eerste lezing besproken en
gaan dan naar de classicale en
gereformeerde synode aan de af- praatje maken met collega's naar de iuiste woorden v00r provinciale vergaderingen, om
gevaardigden worden gepresen- ejder8 j,, de 2aak Daar moet de amendementen, die dan toch nog dan voor een „tweede lezing" op missies van preadvies, de her-
teerd. pr.es.1 lelt. no, wel eens tot verworpen worden, de hervorm- de synode terug te keren. Onder- vormden van commissies van rap-
Natuurüjk konden we het dove en aandacht manen. de synode bepaalt alch tot „geest gëachaafd"^'^ oprkhtTe'rken P°r'
eerste dagen niet nalaten onze Maar het ligt misschien ook cn hoofdzaak" en laat het formu- de beide synodes gelijk. Eer een 0 LprCIl
ervaringen te vergelijken met wej aan de andere vergadertech- leren nogal eens aan het modera- bepaald onderwerp op de synode
die op andere synodes en kerke- niek Veel klejn goed„ wat „„reformeerde besproken wordt, komt het in Kan de gereformeerde synode
lijke vergaderingen. De Hervorm- vaak toch nog weer uren tijd handen van een commissie uit de beslist nog wel iets van de her-
de synode is kleiner dan de Gere- kan kosten op de gereformeerde delibereren op svnode die rapp0rt uit brengt, vormde leren, het werd me op
formeerde. Er zijn slechts 54 synode, wordt hier afgehandeld amendementen, op woensdag Alleen de namen verschillen. De deze zitting duidelijk dat de her
vaardigden en zij komen uit de door moderamen of breed mo- kwam slechts één amendement gereformeerden spreken van com- vormde al iets geleerd heeft van
classicale vergaderingen en niet
uit de provinciale (of particulie-
re) zoals bij de Gereformeerde
en de Chrlstelijke-Gereformeerde
Kerken.
Maar ook de ruimte is wat klei
ner, en omdat er plaats moet
overblijven voor het drinken van
koffie in de pauze, zitten de syno
deleden dicht op elkaar. Het
werd zelfs een beetje een puzzel
waar de journalisten het beste
konden worden neergeplant. Uit
eindelijk werd tegen de achter
wand van de zaal ruimte vrij
gemaakt voor stoelen en tafels.
De classisafgevaardigden van
Zuid-Holland en Zeeland scho
ven wat dichter op elkaar.
Halve cirkel
Er is ln de zaal een verhoging,
maar daar zit het moderamen
niet, zoals op de gereformeerde
synode. Het zit tegen de lange
wand en de afgevaardigden zit
ten in een halve cirkel om hen
heen. Helemaal achteraan op de
verhoging zitten dan de ad
viseurs en heel bijzondere
gasten, zoals het gereformeerde
moderamenlid ds. E. N. van Loo.
Al de andere gasten zitten op
gemakkelijke stoelen (zonder ta
fels) tegen de andere lange
wand, recht tegenover het mode
ramen.
Tijdens deze eerste zittingsperi
ode kregen we sterk de indruk
dat de hervormde synode wat
rustiger Is dan de gereformeerde
Maar de afgevaardigden zitten
ook zo dicht opeen gepakt, dat ze
moeilijk hun stoelen kunnen ver
laten en dus wel gedwongen zijn
om te blijven zitten. Op de gere
formeerde synode gaan nogal
eens een aantal synodeleden tij
dens de vergadering even over
leggen of gewoon maar een
Alleen de adviseurs en speciale gasten zitten in de hervormde synode op een verhoging. Van links naar rechts zijn
het ds. L. Alons, de scriba van de gereformeerde synode ds. E. N. van Loo, de heer J. J. Brörens van de jeugdraad
en prof. dr. G. J. Rasker.
de gereformeerde synode. Toen
de hervormde moderamenleden
voor het eerst de gereformeerde
synode bezochten bleken zij ge
boeid door de sprekerskatheder
die daar staat Zij vertelden ons
dat bij hen de synodeleden spra-
T/OORDAT ds. Van Halsema naar Argentinië vertrok
was hij predikant te Witmarsum. Tijdens zyn stu
die aan de Theologische Hogeschool te Kampen (van
1953 tot 1958) had hij al te kennen gegeven zich aar.
het zendingswerk te willen wijden. In 1962 kwam er i».
Buenos Aires een vacature voor predikant en daar is
hij door bemiddeling van de emigrantendeputaten be
roepen. Ds. R. van Benthem, de collega-predikant daar
ging spoedig na hun aankomst op reis en dus stond ós
Van Halsema er alleen voor.
Immigranten
gaan over
op Spaans
in Nederland. Hij heeft het
kerkelijk leven sterk gestimu
leerd.
Ds. A. C. Zonneveld zette di'
werk voort en bouwde het kerke
lijk leven verder op. Behalve dc
concentratie rondom Buenos Ai
res vestigden zich rond 1930 t(
Tres Arroyos een aantal emigran
ten. waaronder veel boerenzoons
uit de Haarlemmermeer. Een an-
Do taal. Spaans moest worden dere groep ging in een provincie
geleerd omdat hij in het Spaans tweeduizend km ten zuiden var
•noest preken en catechiseren Buenos Aires wonen, Zuidafri-
tfoewel de Gereformeerde Kerk kaanse boeren. Meer naar hei
orspronkelijk Nederlandstalig noorden waren drie kerken, o.a
was spreekt de jonge generath 'e Mar del Plata bekend door de
outer Spaans. Eenmaal per zon 'Trker vissers die hier naar to.
lag wordt een Nederlands» getrokken zijn om later weer te-
lienst gehouden. „Het is van vl- 'eurgesteld huiswaarts te keren
taal belang dat er Argentijnse In de loop der jaren zijn al deze
predikanten komen", zegt ds. kerken „verspaanst".
Van Halsema.
Afhankelijk
Geschiedenis
Men is afhankelijk van de
De geschiedenis van de Gere- hulp uit Nederland, want veel
^rmeerde Kerk in Argentinië mensen leven in armoedige
•aat terug tot 1890. Toen emi omstandigheden. Ook wordt er
••eerde een groot aantal Neder hulp uit Noord-Amerika ver-
inders hiernaartoe. Zij kreger
»el moeilijkheden. Er bleef nr
erloop van tijd een kleine groer kanten heeft afgestaan.
•er, die zich rond Buenos Aire Ds. Van Halsema heeft tot fe
-stigde meestal in deplorabel' »ruari 1966 in nauw contact
-■estand Een predikant, ds. Var
f/mkhulzen, werd afgevaardigd
ten. Het karakter van de kerk is dienst in Argentinië gaan opzet-
veranderd. men treedt nu ten. „Er is een schreeuwende be-
'eend en wel door de Christian zelfstandiger op, zodat het „zen- hoefte aan", zegt hij. De kinder-
reformed Church die ook predi delingen-element" er meer Is in- bijbel van Anne de Vries is on
tkomen". zegt ds. Van Halsema langs in het Spaans vertaald en
uitgegeven. In de toekomst zul-
Dit zendelingen-element word' 'en ook theologische en dogma-
iu ook door hem vervuld. Np 'ische werken worden vertaald
w«u „6t,ao,u.6. rijn opleiding voor lectuur- Als terreinzendeling is aangewe-
door de Gereformeerde Kerken nomen door de Zendingsdeputa- verspreiding zal hij een lectuur- zen ds. J. C. Langeveld uit Via-
nen, die nog in opleiding is. Voor
de opleiding van Argentijnse stu
denten is er in tegenstelling met
vroeger een faculteit in Buenos
Aires die van een aantal pro
testantse kerken is. Er studeren
nu vijf Argentijnen (van de Gere
formeerde Kerk) waaronder een
meisje. Aan deze faculteit heeft
ds. Van Halsema enige maanden
les gegeven in dogmatiek. Dit zal
in de toekomst worden gedaan
door dr. L. Schuurman uit Voor
burg. die na zijn opleiding voor
dit werk ln Nederland, naar Ar
gentinië hoopt te gaan.
Zendingsposten
Rondom Buenos Aires zijn een
aantal zendingsposten, waaron
der Platanos. Deze posten wor
den door ds. Van Benthem be
zocht, die na eerst drie jaar ge
woon predikant te zijn geweest,
zendeling is geworden. Een maal
per jaar houdt ds. Van Halserra
zijn „verstrooiden-reis". Eeti
tocht van meer dan tweeduizend
km langs alle verstrooid wonen
den in de verre provincies. Deze
tocht duurt drie maanden.
Er zijn veel Friezen in Argenti
nië en dat is voor mevrouw Van
Halsema-Sytsma een vreugde.
Zij komt namelijk uit Leeuwar
den. Twee kinderen zijn in Ne
derland geboren en die hebben
een Nederlandse naam; de twee
zoontjes die in Argentinië zijn
geboren moeten overeenkomstig
de wet, Argentijnse namen heb
ben: Leonardo is vier jaar en
wordt thuis Lieu we genoemd, Te-
odoro Enrique (2) was oorspron
kelijk Theo Hendrik. Tegen de
ouders praten zij al niet meer zo
vlekkeloos Nederlands, onder el
kaar Spaans. „Het is verbazing
wekkend hoe gauw ze zich aan-
oassen", zegt mevrouw Van
Halsema. „Wanneer ze met pop
oen spelen, spelen ze een Spaan.-
gezin; er komen een moeder en
een grootmoeder in voor, de va
der speelt geen roL De grootva
der vervult een belangrijke funk-
tie in het leven van de Argen
tijnse vrouw. De man is de hele
dag weg en zijn vrouw wordt
ondersteund door haar grootmoe
der. Er wordt ook een standbeeld
voor de moeder opgericht in Bue
nos Aires.
De Gereformeerde Kerken in
Argentinië hebben nog veel pro
blemen. De Argentijnse christe
nen zullen proberen die, aanvan
kelijk nog met hulp uit o.a. Ne
deriand. dichter bij een oplossing
te brengen. »- -
ken vanaf hun zitplaatsen en
soms moeilijk verstaanbaar wa
ren. Sinds de vorige zitting is er
wel geen katheder bijgekomen,
maar wel een spreekmicrofoon.
Die biedt weer een eigen voor
deel, want de spreker moet zijn
„spiekbriefje" in de hand hou
den, zodat iedereen kan zien hoe
veel hij nog te zeggen heeft (als
het tenminste op papier staat).
En dan zijn er die talloze klei
ne verschillen. Op de gerefor
meerde synode is het zo gemakke
lijk dat net achter de perstafel
twee prullebakken staan. Trou
wens iedere groep van afgevaar
digden heeft zo'n nuttig apparat
In de hervormde synodezaal heb
ik er niet een kunnen vinden.
Misschien om te voorkomen dat
bepaalde dingen onder de tafel
verdwijnen?
Eten
De gereformeerde synodeleden
eten aan een hele lange tafel, de
hervormden aan kleine tafeltjes.
In Lunteren wordt de pers niet
aan tafel genodigd om de afge
vaardigden de gelegenheid te ge
ven ook onder elkaar al vast wat
dingen te bespreken, zonder dat
het in de krant komt. De heer
Timmer nodigde ons hartelijk
mee aan tafel uit, wat niet door
alle journalisten werd aanvaard,
omdat zij onder elkaar wel din
gen hadden te bespreken die niet
voor synodale oren waren
bestemd.
Open armen
Maar genoeg over alle grote en
kleine verschillen. Een feit is dat
de pers door de hervormde syno
de met open armen werd ontvan
gen. Er was geen moment van
aarzeling. De praeses paste zich
wonderwel bij de nieuwe situatie
aan door alle namen van spre
kers nadrukkelijk met voorlet
ters en al duidelijk uit te spre
ken, zodat we ons geen moment
behoefden af te vragen wie de
spreker toch wel was. En toen er
een benoeming aan de orde
kwam, die eigenlijk had moeten
Dlats vinden in comité-gene
raal liet de synode ons zonder
bezwaar zitten.
Een duidelijk bewijs van
vertrouwen. Als journalisten
waren we het onder elkaar
volkomen eens. De deuren
van Hydepark zijn bijzonder
wijd en gastvrij opengegaan
voor de pers.
De blokfli1'1
en zijn
muziek
(Van onze kunstredactie)
De blokfluit, in de jaren
dertig nog een vrijwel onbe
kend instrument, is na de
oorlog een steeds grotere rol
in het muziekleven gaan
spelen. Heroriëntering op stijl
en wezen van oude muziek
heeft hiertoe in belangrijke
mate bijgedragen.
In ons land. waar het in
strument zowel in huiskamer
als op concert een echte „re
naissance" doormaakt, be
staat nog geen uitgebreide
blokfluitliteratuur. Een wel
kome aanvulling betekent
dan ook het door de Engels
man Edgar Hunt gepubli
ceerde werk „De blokfluit en
z\jn muziekin de uitsteken
de vertaling van James Klip-
Hunt, die terecht vermaard
heid geniet als bespeler, le
raar en geschiedkundige, be
handelt in dit werk, dat warm
wordt aanbevolen door onze
bekende landgenoot Frans
Brüggen, met grote kennis
van zaken het ontstaan en
de geschiedenis van de blok
fluit van de late middel
eeuwen tot aan de bloei, wel
ke laatste periode tevens het
verdringen van het instru
ment door de dwarsfluit bete
kent. Na anderhalve eeuw be
gint dan, tengevolge van de
hernieuwde belangstelling
voor oude muziekinstrumen
ten, een wedergeboorte.
De schrijver, die enorm veel
stof heeft moeten doorwerken,
heeft voor dit doel ook tal
rijke musea afgereisd. Zijn
boek is 'natuurlijk in de eer
ste plaats bedoeld t>oor de
blokfluitliefhebber, maar
door de héldere en prettige
schrijftrant is het voor ieder,
die iets met muziek te ma
ken heeft, een waardevol
boek. In de Nederlandse edi
tie is een aanvulling opgeno
men, te weten een door Hans
Lin nartz opgesteld overzicht
>-nn de opkomst van de blok
fluit in ons land.
Geslaagd zijn in dit werk,
dat met talloze foto's en an
dere afbeeldingen is verlucht,
de hoofdstukken over de
bouw van de verschillende
soorten blokfluiten en over
het bespelen daarvan. In
laatstgenoemd hoofdstuk
toont Hunt zich een bekwaam
pedagoog.
Aan het slot van het boek
rreft- men een vrij uitvoerige
bibliografie alsmede een per
sonen- en zakenregister aan.
f176 blz., f 14.50.)
De blokfluit en zijn muziek,
door Edgar Hunt. Uitgave
Zomer en Keuning, Wagenin-
gen.
„Ik heb er niets geen zin in. Wat mij betreft hadden ze die
synode gesloten kunnen houden", verzuchtte mijn gerefor
meerde collega. Op dat moment reden we net de lange ge
bogen weg naar Hydepark op waar de hervormde synode ver
gadert. Wilde rukwinden joegen plakkerige bladeren tegen
de voorruit. De regen gutste in stromen neer. En allebei vroe
gen we ons af, hoe we ontvangen zouden worden. We hadden
enige ervaring in het verslaan van synodes, in het moei
zaam opbouwen van een sfeer van vertrouwen. Nog al te
veel dominees zien journalisten als lastige kwalen, waar
voor eigenlijk nog geen remedie is gevonden. Toen de eerste
sprekers hun woordjes hadden gezegd, de eerste synodale
kopjes koffie waren gedronken, zei hij: „Ik vind het hier
toch wel fijn". Het was zijn manier van zeggen dat de her
vormde synode ons gastvrij had onthaald.
