STOP'NTUGER IN UW TANK!
Na de roes was de
vrede niet zo mooi
W
.EXTRA
Esso
Geroofde DC-4
weer veilig
in Argentinië
Onzekerheid over
sociale zekerheid
7
WOENSDAG 5 OKTOBER 1966
MICHEL VAN DER PLAS KNIPTE VIJF JAAR
BIJ ELKAAR TOT EEN DOCUMENTAIRE VAK
\EDERLAND 1045/1950: HIJ CONCLUDEERT:
r wv
Van een onzer redacteuren)
AT was de vrede mooi toen het nog oorlog was,
en wat werd die vrede geweldig ingehaald of weten
we dat niet meerOp vrijdagavond 4 mei 1945 kwam
via de radio het vijf lange jaren verbeide nieuws. Met
een ontroerde stem zei „de Rotterdammerde thans
legendarische omroeper van radio Herrijzend Nederland
om precies twee minuten voor negen twee minuten
eerder dan de BBC)
„Reuter meldt zojuist dat de Duitse troepen in wes
telijk Nederland hebben gecapituleerd, ingaande mor
genochtend om acht uur
De correspondent van de Daily Express seiiide 'zijn blad:
j vreugde uitbundiger dan in Nederland
Landgenoten, hier het bericht
waar we allen zo lang op hebben
gewacht. Veldmaarschalk Mont
gomery heeft aan generaal
Eisenhouwer meegedeeld, dat
alle Duitse strijdkrachten in Ne
derland, in het noordwestelijk ge
deelte van Duitsland en in Dene
marken, met inbegrip van Hel
goland en de Friese eilanden
hebben gecapituleerd. Zij hebben
zich overgegeven aan de 21e
.Nergens is de Legergroep. Morgen vroeg acht
uur zal de capitulatie van kracht
worden, voor wat betreft die
strijdkrachten die tegenover de
21e Legergroep staan. Landge
noten, Nederland is bevrijd, leve
het vaderland! Leve onze vor
stin! Leve de victorie!"
En toch waren er nog mensen,
die het niet konden geloven
het was te mooi om waar te zijn.
Als vorsten
BUENOS AIRES De DC-4 die vo
rige week door Argentijnse nationa-
i listen werd bezet, is veilig terugge-
keerd in Rio Gaüegos op het vaste
land.
Twintig jonge nationalisten dwongen
de piloot te landen op de Falkland-
eilanden. De gezagvoerder -van het
toestel, Fernandez Garcia, verrichtte
toen een huzarenstukje door te landen
op de renbaan in het centrum van de
stad. Het eiland heeft geen vliegveld.
Hoewel de DC-4 met zijn landingsge-
stel in de modder was gezakt, is Gar-
i cia er weer in geslaagd zijn meester-
schap te bewijzen door het toestel
zonder brokken de lucht in te krijgen.
Frontale botsing:
vijf gewonden
RILLAND BATH Op rijksweg 58
zijn gisteren ter hoogte van Kreekrak-
dam een Duitse vrachtauto en een
personenwagen frontaal op elkaar ge
botst. De vijf inzittenden van de perso
nenauto, allen vrouwen op weg naar
een bruiloft, werden zeer ernstig ge-
I De Duitse wagen, bestuurd door J.
M. van H. uit Den Haag, die richting
I Bergen op Zoom reed, begon tegen de
daargelegen helling in te halen. Bij het
bovenste gedeelte botste hij frontaal op
de personenwagen, bestuurd door me
juffrouw R. N. uit 's-Gravenzande.
De vijf dames werden uit de wagen
geslingerd. De inzittenden waren me
vrouw de weduwe J. van M-N. v. d. B.,
mejuffrouw E. B.. mevrouw M. v.d.
B.-N. (allen uit 's-Gravenzande) en me
vrouw Van S. v. d. B. uit Loosduinen.
De laatste is voor een spoedoperatie
naar een ziekenhuis te Tilburg overge
bracht. De anderen zijn opgenomen in
een ziekenhuis te Bergen op Zoom.
NIET ALLEEN IN NEDERLAND
MAAR OOK BIJ EEG-PARTNERS
Een groot gezwel in ons
volksleven was de „zwarte han
del". Wie geld had kon bij de
zwart-handelaar altijd terecht,
wie geen geld had, ja, die moest
zo niet alles, dan toch veel ont-
(Van onze soc.-econ. redactie) ners kunnen als volgt worden samenge-
BRUSSEL Niet alleen in Ne
derland, maar ook in de andere j<
EEG-landen is sprake van onrust
en onzekerheid ten aanzien van i
de verdere ontwikkeling van de
sociale zekerheid. De tijd is daar
om gekomen, dat men zich geza
menlijk gaat bezinnen.
DUITSLAND. Hier zijn bezuinigin- j
gen op de staatsuitgaven voor do soci
ale verzekeringen nodig gebleken en
mén heeft die o.a. gevonden door de
inwerkingtreding van een deel der'
nieuwe voorschriften inzake de;
bescherming van het moederschap
tot 1967 uit te stellen.
De zorg wordt in de eerste plaats t
ingegeven door de economische en fi
nanciële aspecten van de ontwikkeling
der sociale verzekering. De kosten er
van stijgen sneller dan de inkomsten
uit de bijdragen. En men weet. aldus
de EEG. niet nauwkeurig meer welke
wegen men moet bewandelen om de
Inkomsten aan de uitgaven aan te pas-
Problemen elders
i FRANKRIJK. Het vijfjarenplan
1965s=>1970 voorzag in een beperking j
van de uitgavenstijging van '18 a 40
procent, maar de eerste ramingen
van de te verwachten ontwikkelin-;
gen komen reeds op een indexcijfer
van 145. Gepleit wordt thans voor
een bezuiniging van de uitgaven
voor farmaceutische produkten enï
ziekenhuisverpleging en voor verno-1
ging van de inkomsten der zieken-1
fondsen door grotere subsidies van
het rijk.
zieningen een vraagstuk, dat onmtd-j
dellijk ingrijpen nodig maakt. De si
tuatie van de ziekteverzekering is;
het meest zorgwekkend: het tekortj
van het nationaal instituut voor ziek
teverzekering zal dit jaar ca. 90 a 95
miljard lire bedragen.
BELGIë heeft te kampen met een
zorgwekkende situatie van de ziekte
en invaliditeitsverzekering, waarvan
het tekort dit jaar op 3 miljard Bfr.
wordt geraamd. Het premiepercenta
ge zal worden verhoogd. Ook wil
men maatregelen treffen om de uitga
ven te verminderen, met name door
wijziging in de terugbetaling van de
kosten van farmaceutische produk
ten, en verder door vermindering
van de administratiekosten, beper
king van het recht van weduwen,
invaliden en wezen op volledige te
rugbetaling van bepaalde ziekte
kosten en door prijsverlaging van
een aantal farmaceutische specialitei-
LUXEMBURG. Hier wordt de deel-
neming van het rijk aan de 'inancie-i
ring van de sociale zekerheid even-1
eens steeds groter. De overheidsuitga-1
ven hiervoor stegen van 11,3 orocent;
in 1958 tot 17,32 procent in 1966 van
de totale rijksuitgaven.
Op 27 november 1945 begon
het proces legen ir. A. A. Mus-
sert, de leider van de N.S.B.
De belangstelling van
de zyde van het publiek was
groot.
Het was niet veel. Het was anders
gegaan dan we hadden gedacht.
G. J. van Heuven Goedhart schreef
na een jaar bevrijding:
Wij, die vijf jaar lang droom
den van een nieuwe vrijheid, waarin
wij samen hard aanpakken zouden,
waarin ruim baan zou zijn gemaakt
voor jonge, frisse krachten, een storm
wind van geestdrift waaien zou door
alle muffe ambtelijkheid, de Vrijheid
beleefd en gevierd zou worden door
een ganselijk vernieuwd volk! Och
arm wat is het allemaal tegengeval
len. Wij verzakken in een formulieren
moeras, waarachter zich, bij ambte
naar en publiek, een mate van corrup
tie verschanst heeft, die te erg is dan
dat zij nog tot onze verontwaardiging
spreekt.
„Velen vergeten te spoedig wat zij
doormaakten, zijn zo vervuld van ei
gen belang en leven zo in zichzelven
gekeerd, dat oog. oor noch hart meer
openstaat voor het leed van anderen,
voor de grote nood. stoffelijk, maar
vooral geestelijk, waarin soms de
naaste buren verkeren. Vraagt gij u
ooit wel eens af. waar het meisje is
gebleven, dat iedere veertien dagen
trouw, onopvallend en ongekend de
bonkaarten thuis bracht voor uw
zoon. die ondergedoken was?"
Vreeindp (ijtl
De eerste Canadezen overschreden
maandagochtend zeven uur, komend
uit Ede, de demarkatielijn en zij wer
den ingehaald als vorsten. Die ont
vangst viel alle geallieerden ten deel,
waar ze zich vertoonden. De Daily
Express schreef:
„Het Nederlandse volk. zo flegma
tiek van aard, verloor volkomen het
hoofd, toen het 49e Britse bataljon, uit
West Riding. Utrecht binnentrok. De
48 kilometer lange tocht, van het vroe
gere front naar Utrecht, werd ge
maakt langs wegen, die vol waren
met uitbundige mensen, die de troe
pen bedolven onder tulpen en serin
gen, terwijl overal de kerkklokken bei
erden. Zelfs in Parijs hebben we
dat niet beleefd."
Overal in den lande werden spon
taan feesten georganiseerd. Maar on
vergetelijk werd hetvrijheidsfeest op
de Dam.
Onder leiding van Hubert Kui
pers zong een koor van vijfduizend
jonge stemmen „Wilt heden nu tre
den", gevolgd door het eenstemmig
aangeheven Wilhelmus. Verscheidene
malen werden de sprekers afgewisseld
door koorzang en telkens onderbroken
door luide toejuichingen. Zo, op een
zonnige meidag, aan de vooravond
van de vijfde herdenkingsdag van de
verraderlijke inval in ons land, vierde
Amsterdam zijn bevrijdingsfeest en
het was een feest dat ieder, die het
beleefde voorgoed bij zal blijven.
Feesten
Het waren geweldige feesten, over
al, in de steden, de dorpen, de gehuch
ten en de vlekken.
met fraaie prijzen die varieer
den van aan papieren toeter tot een
echt armband-horloge. Ja. zelfs een
„permanent". Met ere-bogen en
masten met schilden. Met aan elkaar
geregen lege blikjes, die aan hun
touwtjes schommelden in de wind en
soms een geluid maken, dat je herin
nert aan een koe-bel: zonsondergang
over Zwitsers joch.
Buurt na buurt viert de bevrijding
en de een doet het al glorieuzer dan
de ander. Wedstrijden voor groot en
klein. Kindertjes van drie en vier din
gen mee naar prijzen. Twee wurmen,
bijna naakt, die een spandoek torsen
met de woorden: „O wat een strop,
onze textielpunten zijn op".
Overal werd het dansen tot diep in
de nacht. Het feest scheen maar geen
einde te willen nemen. Tot ver in de
zomermaanden ging het, in de grote
steden, door. Een Haagse journalist
luisterde in de tram een typerend
gesprek tussen twee leerlingen van
een middelbare school af.
„Toen zei het meisje: Ik wou. dat
het vanavond regende. Dan hoeven
we tenminste niet te dansen. Ik wil
nu ook wel weer eens een avond thuis
zijn. Je wordt daas van al die buurt
feesten. Ze lachte niet eens."
den des lands van de kansel tot de
gelovigen moest zeggen: Ik heb de mis
sionaris die mij als kapelaan assis
teert, moeten aanraden niet naar Afri
ka te gaan, omdat hij in onze parochie
binnenkort meer negertjes zal kunnen
vinden dan ooit in Afrika!.
De kontakten waren hevig. En als
een Canadese vriend naar elders ver
trok, werd, werd het kontakt vaak per
brief voortgezet. In het Engels natuur
lijk zoals deze brief van een Amster
damse:
so. Aai you hef drie letter geraaid,
you no raait. Not you forgeth. Wan
kom you bek? Effridee automobiel
langs striet me denk Bill. No niks
neffer. Yoü verre goedNo koet.
Aai kan wraait Englsy wel. Aai tink
aait go finnis met wryd raaiten. Aait
em hepic woor is finish. No vlymboo-
men no. No piepel ded mor. Mach
kessen good lak in Schuimen. Re
member an dc fotograaf.
You Kurrel".
Maar toch de teleurstellingen ble
ven niet uit. Teleurstellingen over wat
de tijd aan idealen ons had gelaten.
Teleurstelling
En dat is dan misschien het nog
ergere. Wij reageren niet meer nor
maal op onrecht en knoeierij, wij zijn
afgezakt naar het peil, waarop de
mens de misdaad alleen maar re
gistreert, of nog erger, er zijn schou
ders bij ophaalt. Elke dag heeft zijn
eigen schandaal, en, terwijl wij het in
de onderdrukking zo graag hadden
over burgerzin en gemeenschaps
plicht, maakten wij het met het
„ieder voor zich en God voor ons al
len" nooit zo bont als heden ten da
ge."
Een mooie vrede was het een
vrede, waarin die Amerikaan, die heel
toevallig eens zonder sigaretten zat,
alleen maar terecht kon op de „zwarte
markt" en daar. misschien zijn eigen,
sigaretten kon kopen voor de prijs
van 10.— de vijf, ook een vrede,
waarin de oubollige advertenties in de
kranten verschenen naast de doodsad-
vertenties van mensen, die in concen
tratiekampen waren gebleven.
Wat een teleurstelling. Koningin
Wilhelmina sprak op Oudejaarsavond
1946 tot het Nederlandse volk:
Mooie vrede het is dc titel gewor
den van het boek dat Michel van der
Plas heeft samengesteld over de jaren
19451950 (uitgave Amboboeken,
Utrecht, 396 blz., ƒ12,90) en dat met
ingang van morgen in de boekhandel
verkrijgbaar zal zijn. Hij heeft het
samengesteld uit krantenknipsels, uit
toespraken, uit citaten uit boeken en
tijdschriften, en geïllustreerd met tien
tallen foto's, advertenties, tekeningen,
caricaturen en spotprenten. Zo is het
geworden een documentaire over Ne
derland in de eerste vijf na-oorlogsa
jaren, de eerste vijf jaren van de vre
de. die zo verlangend was tegemoetge»
zien, en die zovele idealen vernietigde.
Ht was een vreemde tijd met grote
tegenstellingen, waarop te meer de
aandacht valt nu de feiten naast el
kander zijn geplaatst. Alle zaken,
waarover het Nederlandse volk zich
eens druk heeft gemaakt en waarvan
het de helft al is vergeten, heeft Mi
chel van der Plas objectief aan de
vergetelheid ontrukt de zuivering,
de geldsanering, het Militair Gezag,
Linggadjati, Han van Meegeren, de
jacht op nylons, het proces tegen de
Telegraaf.
Het feest, waarmee de vrede
werd ingeluid, verloor al gauw
zijn glans. Daarom, wat was de
vrede mooi toen het nog oorlog
was. Weten we het allemaal nog
wel? Het is goed, dat we er ona
nog eens op gaan bezinnen. Hier
bij helpt dit boek. En hierin ligi
de grote waarde van Mooie vre
de, waaraan dit verhaal is ont*
leend.
Canadees
De tophit in die dagen was: Trees
heeft een Canadees, dat Albert de
Booy avond aan avond ten gehore
bracht en waarvan het refrein door
iedereen werd meegezongen:
Trees heeft een Canadees
O! wat is dat meisje in d'r sas.
Trees heeft een Canadees
Samen in een .Jeep" en dan vol
Al vindt zij dat Engels lang niet
Wil zij toch graag weten wat een
Kiss is
Trees heeft een Canadees
O! wat is dat meisje in d'r sas.
De Canadezen waren en vogue. Ze
werden ook een probleem. En hoe
groot dat probleem was, blijkt wel het
duidelijkst uit de opmerking van Vrij
buiter in Vrij Nederland: Ze noemen
ze nou al: Onze Bevrijers. Nee, het
was niet zo best. Het Kompas schreef
(nog op 16 maart 1946):
„Is het niet hemeltergend dat voor
enige tijd een geestelijke in het Zui-
Als u Esso Extra tankt rijdt u
zuiniger. En veiliger: want
Esso Extra geeft uw auto de
kracht om vlot te reageren!
voor ieder die belangstelt
in ruimtevaart en maanreizen
RUIMTEVAART
WANDKAART
slechts 75 Ct
Fraaie kleurenkaart (63x95 cml)
met 20 jaar ruimtevaart in woord
en véle beelden: raketten,
planeten, maanreisroute, enz.
Tijdelijk bij de Esso dealers
die deze unieke en leerzame
kaart hebben opgehangen.
