Nieuwe Leidse Courant
Scheepsbouw verouderd
Deserteurs week
na capitulatie
terechtgesteld
JAMIN
Gemini in recordtijd aan
raket vastgekoppeld
'ORSTER OPVOLGER
VAN DR. VERWOERD
Commentaren
HENSCHEL
GEGREPEN
Jongens doden
Brits agent
Schip zet verstekelingen
op zee overboord
E
WomUp 13 M-ptrnilwr 1066 47»tP ja«rpnnp
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGfaLAD
.2>tantv«ftich l» gh*bl«v*n
mij" h*rt tagk»n»poa» I"
Kantoren Leiden - Steenstraal 37 - Postbus 76 Telefoon 31441 Giro 58936 - Abonnementsprijlen p.w. 0,93. p.m. f 3.97, p.kv». f 11,90 - Klachlend.enst beiorping 18.00-19.00
ALLEEN VERSTREKKENDE
MAATREGELEN KUNNEN
ONZE WERVEN REDDEN
De Nederlandse scheepsbouw is
grondig doorgelicht. De diagnose,
die een commissie na een uniek
onderzoek stelt, is niet gunstig.
Op deze pagina en op pagina vijf
leest men, hoeveel er gedokterd
moet worden aan deze belangrijke
nationale bedrijfstak.
Met algemene stemmen gekozen
f] KAAPSTAD De fractie van
e Nationalistische Partij in het
tuidafrikaanse parlement heeft
inmorgen de huidige minister
justitie, Balthazar Vorster,
ket algemene stemmen gekozen
pt voorzitter van de party in de
laats van de vorige week ver
hoorde dr. Hendrik Verwoerd.
voorzitter van de party is
evens premier, omdat de Natio-
fndistische party in het Huis van
ifgevaardigden en in de Senaat
«■e absolute meerderheid heeft,
ne minister van verkeer, Schoe-
Oan, die ook genoemd werd als
mogelyke opvolger van Ver-
foerd, trok zich vlak voor de
temming terug.
5 van het begin af al duide-
jjk dat er onder het bewind van pre-
Vorster, wat de rassenpolitiek
i de regering betreft, geen veran-
's te verwachten. Ofschoon ge-
opgevoed in de meer liberale
n de Kaapprovincie, wordt hij
schouwd als behorend tot de rechtse
leugel van de Nat. Parij. Hij staat
ekend als een strenge, krachtige
tersoonlijkheid, bij wie er geen lach-
af kan. Vorster, die een fel tegen-
tder van het communisme is, heeft
vijanden. Hij wordt meer
;sd dan bewonderd, zegt- men in
liidafrikaanse politieke kringen. Zijn
blitieke filosofie zou ervan uitgaan,
pt het doel de middelen heiligt en
et, zoals hij onlangs in het parlement
dit „geen tijd is om gevoelig te
1 over beginselen".
CARRIÈRE
[Vorster begon zijn carrière bij het
]>enbaar ministerie in de Kaapprovin-
In de oorlog was hij een vooraan-
ind lid van de Ossewa Brandwag,
E van sympathie jegens nazi-Duits-
fnd blijk zou hebben gegeven. Hij
i van september 1942 tot februari
1 wegens zijn pro-Duitse en anti-
tse inzichten geïnterneerd. Na de
briog werd hij bij de verkiezingen
in 1948 in het district Brakpan van
thannesburg met geringe achter
and verslagen. In 1953 kwam hij
bch in het parlement. Spoedig daar-
j (Van een onzer redakteuren)
j ROTTERDAM De situatie in
J de Nederlandse scheepsbouw is
I ernstig. Het vermoeden, dat
j reeds jaren bestond, is bcves-
tigd in het rapport, dat de
I Commissie-Keyzer, genoemd
j naar oud-staatssecretaris M. J.
I Keyzer, heeft uitgebracht. De
I problemen, aldus deze com-
I missie, zijn niet van conjunc
turele, maar van structuerele
j aard. Eigenlijk is onze scheeps-
I bouw verouderd,
i Een enkel cijfer tekent de situa
tie: het gemiddeld netto-verlies
van de afdeling scheepsbouw van
I de zeven grote werven was in 1963
i elf procent en in 1964 twaalf pro-
cent van de omzet.
Het voortbestaan van deze bedrijfs-
'tak (2,5 pet. van het nationaal inko-
I men) is van groot belang. Gelukkig
constateert de commissie, dat onze
scheepsbouw toch mogelijkheden heeft.
Maar dan moeten er wel ingrijpende
maatregelen worden getroffen.
Remedie
Feitelijk is er slechts één remedie:
nauwe samenwerking van de zeven
grote werven in één grote bouw-
groep. Dit zal niet mogelijk zijn.
Maar wel is nodig, dat deze werven
drie produktiebedrijven oprichten:
Een werf voor serieprodukties van
grote tankers tussen de 50.000 en
200.000 ton.
t Een werf voor eventueel seriepro
dukties van kleinere schepen (tan
kers, vrachtschepen en bulkcarriers.
Een constructieplaats voor maat
werk en speciale opdrachten (oor
logsschepen, booreilanden en veer
boten).
Voor de kleinere werven worden
iveneens verstrekkende adviezen ge
geven. Meer over het rapport van deze
commissie, waarin verder een verbe
tering van het arbeidsklimaat en het
financiële klimaat wordt aanbevolen,
publiceren we op pagina 5.
Minder wind
'DE BILT Rond een depressie
[aarvan 't centrum zich langs de Shet-
tnds naar Noorwegen verplaatst is
flangrijk koelere lucht West-Europa
.pnengestroomd. Deze
na werd hij onderminister van onder
wijs. In 1961 volgde zijn benoeming
tot minister van justitie.
Ondanks zijn stroeve voorkomen geeft
Vorster toch blijk van zin voor humor.
In het parlement weet hij scherp te de
batteren. Rechter en leidende functiona
rissen van het gevangeniswezen moedigt
hij aan om inheemsen die tot langdurige
gevangenisstraffen zijn veroordeeld, bij
voorkeur wegens moord, als dienstperso
neel te laten werken bij wijze van her
opvoeding. Zelf heeft hij verklaard: „Om
dat wij te doen hebben met mensen die
zich niet aan de regels houden en met
gevaarlijk volk. dat voor niets terug
deinst, moeten wij maatregelen afkondi
gen waar wij niet van houden en die wij
in normale omstandigheden niet zouden
Het is wel een merkwaardige samen
loop van omstandigheden dat premier
Vorster vandaag 13 september
werd gekozen, op 13 december 1905
werd geboren, het 13e kind is uit het
gezin en op het ogenblik 13 jaar zitting
heeft in het parlement. Hij is boven
dien nog de 13e in anciënniteit van de
ministers
Succes
tv/at OOK het resultaat zal zijn
van de Zuidvietnamese verkie
zingen. mislukt zijn zij in geen ge
val. De meeste kiezers zijn naar de
stembus geweest, ondanks commu
nistische dreigementen en boeddhis
tische boycot-oproepen.
Belangrijk zal zijn. hoe straks de
grondwetgevende vergadering wordt
samengesteld. Nog belangrijker is nu
al de constatering dat de commu
nisten logen, toen zij zeiden in vrij
wel geheel Zuid-Vietnam de macht
in handen te hebben.
De gezamenlijke pogingen van Zuid-
vietnamezen en Amerikanen, de
Vietcong terug te dringen, beginnen
blijkbaar vruchten af te werpen. Het
is dan ook zaak, dat deze beperkte
successen zo snel mogelijk worden
omgezet in politieke vorderingen.
Dat kan alleen, als de Zuidvietna-
mezen met bekwame spoed een door
hen gekozen regering krijgen. Hoe
die er uit zal zien is van minder be
lang. Voorwaarde is, dat de militaire
leiders leren, de
kiezers te eerbiedigen.
Schoolstrijd?
peringen zijn vastbesloten zich
ie verzetten tegen de plannen
om de „heilige" ko/tijtn ie gaan
slachten. De miljoenen heilige
koeien, die in India rondlopen
zouden een welkome aanvulling
zijn voor de krappe vleesvoor-
Ontvoerder van liet
Canadese meisje?
OSLO De Noorse politie heeft
gisteren de 22-jarige Duitser, Jürgen
Henschel, gearresteerd. Hij wordt cr-
verdacht het vierjarige Canadese
meisje Audrey Klewer uit het huis van
haar rijke grootouders te hebben ont
voerd. De ontvoerder eiste 35.000 mark
losgeld.
Duitse toeristen leerden Henschel
kennen op een kampeerterrein in Noor
wegen. Toen zij in hun land terugkeer
den herkenden zij hem van een foto in
van de weekbladen, die door de
politie was verspreid.
De Noorse rechter zond hem vandaag
)or drie weken naar de gevangenis,
n de Westduitse politie in staat te
stellen meer bewijsmateriaal te verza
melen. Hij zal dan waarschijnlijk wor
den uitgeleverd.
ONTHULLING VAN DER SPIEGEL:
TAE aangekondigde Actie Schoolslag
(voor hulp aan christelijk onder
wijs over de grenzen) heeft bij de
NRC de vrees opgeroepen, „dat men
nu ook een soort schoolstrijd buiten
de grenzen wil gaan uitvechten".
„Die indruk zal natuurlijk wel on
juist zijn, maar hy laat toch wel een
spoor van onbehagen en moedeloos
heid bij ons achter", aldus het blad.
Waarom toch. vragen we ons af. Is
christelijk onderwijs dan zo'u
wezensvreemde zaak? Is het niet
veeleer een heel natuurlijke zaak?
Inderdaad is er bij ons voor die
heel natuurlijke zaak nogal fors ge
streden moeten worden. Maar het
was dan ook een opgedrongen strijd,
waaraan wie er destijds toe dwongen
thans gelukkig wat beschaamd te
rugdenken.
Gaarne hopen we dat ook over onze
grenzen het natuurlijke van christe
lijk onderwijs zó wordt ingezien, dat
niet de christelijke school zelf, maar
de strijd er omheen als iets geheel
overbodigs achterwege zal blijven.
chocolade
niet duur wel heerlijk
KARATE NIEUWS Pagina 6
Vanmiddag ruimten andeling van Gordon
KA
i
Hoog; boven
de koelere lucht komen flinke op
gingen voor en niet veel buien.
Ten westen van de Britse eilanden
lert vervolgens een rug var. hoge
htdruk welke ons land morgen zal
seren, waarbij de winden in kracht
Hen afnemen.
De temperaturen zullen in de nacht
gcr worden maar overdag ongeveer
delfde zijn als vandaag.
DE BILT Wisselende bewolking
ie' enkele verspreid voorkomende
Uien. Aanvankelijk nog tijdelijk
rachtige, later matige westelijke wind. Met een tien meter lange lijn
lts koudere nacht, vooral in het bin- i aan de capsule vast blijven.
pst EssinSiïiï'v^cr M'j,t mtoirleco„\uipd x
i op 06 12 7.on onder 18 58 I grondstations wisten Conrad en Go:
op 05.12. maan onder 19.18
Hat
Conrad en Richard Gordon (gis
termiddag om twaalf minuten
over half vier met hun Gemini-11
gelanceerd) hebben in de record
tijd van 84 minuten vastgekoppeld doelraket scheidden,
aan de Agena-doelraket. die an- overbruggen. 7~
derhalf uur eerder het luchtruim
was ingeschoten.
Vanmiddag zou Gordon het ruimte
schip verlaten om een „wandeling"
en 47 minuten te maken.
don de 395 kilometer die hen van de
steeds bezig aan hun eerste omloop
om de aarde. Zij hadden na ie achter
volging over 32.000 kilometer slechis
een kwartier nodig om de neus van
de Gemini-11 stevig in de speciale
koppelring van de Agena vast te ma
ken. Dit gebeurde op een hoogte van
297 kilometer boven Hawaii.
Deze snelle koppeling was het be
langrijkste doel van de tweemaal uit
gestelde driedaagse ruimtevlucht.
ROTTERDAM Volgens het
Westduitse weekblad Der Spie
gel zouden Canadezen, in 1945,
een week na de capitulatie,
Duit troepen in Amsterdam ge
weren hebben geleverd voor de
executie van twee Duitse deser-
teurs. De justitie in Keulen on
derzoekt thans in hoeverre de
Duitse krijgsraad zich destijds
schuldig heeft gemaakt aan ge
rechtelijke moord.
De twintigjarige Bruno Dorfer en de
achtentwintigjarige Rainer Beek,
beiden in dienst van de Duitse
Kriegsmarine, stierven 13 mei 1945
voor het vuurpeloton op de schiet -
baan bij Schellingwoude. Het exe
cutiepeloton bestond uit. Duitse
marinesoldaten. Rainer Beek
hoorde tot een half-joodse socialis
tisch gezinde familie, die al sinds
1933 door de nazi's was vervolgd.
Niettemin werd Beek opgeroepen
voor vervulling van zijn dienstplicht.
Teruggestuurd
In 1944 dook hij echter onder in Am
sterdam. Op bevrijdingsdag kwam
hij tevoorschijn, en meldde zich bij
de Canadezen. Wonderlijk genoeg
werd hij toen naar een internerings
kamp van Duitse militairen gestuurd.
Hier bevond zich ook de deserteur
Bruno Dorfer. De Duitse kampcom
mandant Stein wilde de deserteurs
niet in het kamp hebben: zodoende
verlieten zij het kamp de Ford
fabrieken aan de Hemweg weer,
om door de Canadezen te worden
teruggebracht.
De Duitsers vormden daarop een zee
krijgsraad. Het doodvonnis werd
ondertekend door kampcommandant
Stein. De Duitse marinecommandant
in Nederland, die het vonnis had
moeten ondertekenen, verbleef in
Engeland. Het was een week na de
capitulatie, maar niettemin waren
de ontwapende DuiLsers in staat het
op oorlogsrecht berustende vonnis
te voltrekken.
Assistentie Lanadexen
!DH dankzij de Canadezen die welwiL
84 minuten te Bij dc stuurmanoeuvres die Conrad 'cnc* medewerking verleenden door
hiervoor moest verrichten, is minder dan met vrachtauto s geweren aan te
de helft van de Gemini-brandstof ver- voeren, aldus Der Spiegel. In de
bruikt. slechts enkele liters meer dan de| vooravond van 13 mei werden Beek
door ^computers bere- en Dorfer neergeschoten.
i Een bureau, dat zich bezighoudt met
Hoog in de top van de raket de
Gemini-capsulewaarmee de astro
nauten Pete Conrad en Dick Gordon,
zojuist gelanceerd, op weg gingen
tiaar het rendez-vous in de ruimte
met de Agena-raket.
van
Na de perfecte lancering kon Conrad
al boven Madagscar melden dat de
Agena-raket in zicht was. Boven Austra
lië was de Gemini-11 nog slechts dertig
kilometer van r'jn doel verwijderd. Con
rad slaakte, toen de cabine over Hawaii
vloog, een kreet van enthousiasme. ..I an-
tastisch". riep hfj.
nu verklaard er niet op te hebben
gerekend dat het vonnis ooit zou
worden voltrokken. Overigens menen
hij. en de vroegere kampcomman
dant, Stein, dat het vonnis terecht
is voltrokken. Köhn zegt dat vooral
de Canadezen op de executie heb
ben aangedrongen.
Dc familie van de gefusillccrden is
thans pas bericht over de dood van
beide mannen, die als vermist waren
opgegeven. Dc nabestaanden hebben
nu ook een aanklacht wegens moord
bij de justitie gedeponeerd.
GATESHEAD Opnieuw is in Enge
land een agent vermoord. Hij werd
door twee jongens aangevallen die hem
messteken toebrachten. Na een spoedo
peratie in het ziekenhuis stierf hij. De
agent, Brian Armstrong was 31 jaar
Later arresteerde de politie van Ga
teshead twee jongens van 14 jaar, die
van de moord verdacht worden.
ATHENE Het Westduitse schip Bremen heeft twee Libanese versteke
lingen ter hoogte van Siteia (ten noordoosten van Kreta) met een reddings
boei in volle zee overboord gezet. Griekse vissers hebben één van hen op
gepikt. De andere is nog spoorloos.
De vrachtvaarder was op 7 september uit Beiroet vertrokken. De andere
dag kwam zij in Alexandrië aan. De Egyptische autoriteiten weigerden de ver
stekelingen van boord te laten gaan.
toei
kende hoeveelheid,
verbruik van vijfzesde
de beschik-1
bare hoeveelheid was toegestaan.
Een vals alarm over een vermeend lek I
in een van de luiken van de cabine ver-'
traagde zowel de lancering van do doel-|
raket als die van de Gemini-11 met zes
tien minuten. Aanvankelijk vreesde men
dat de vlucht voor de derde maal zoul
moeten worden uitgesteld.
het onderzoek van de vonnissen
van Duitse krijgsraden in de oorlog,
stuitte onlangs op dc processtukken.
Hierdoor werd het drama aan de
vergetelheid ontrukt. Wilhelm Köhn,
lid van een rechtbank in Keulen,
zat de krijgsraad in dc Fordfabrie
ken voor. Aan Der Spiegel heeft hy
■fe Pater bedient doop in hervormde
kerk - pag. Kernmerk
Tsjoe En-Lai heeft het vice-voorzitterschap van de Chinese
communistische partij verloren. Deze degradatie wordt be
schouwd als een symptoom van het sterker naar voren
komen van de Chinese minister van defensie, Lin Piao-
Waarnemers menen overigens dat Tsjoe En-Lai, die volgens
bedekte mededelingen van het persbureau Nieuw China
premier blijft, geen prestigeverlies behoeft te hebben
geleden. Zie pagina 11.
Dr. Sun - de
dubbelspion
- pagina 9
-fr Haagse
dromen over
staatsomroep -
pag. Radio/Tl'
