COMPLOT IN AMSTERDAM In Nieuwstad kwam raad niet aan verkiezing toe Liftende student in gestolen auto door politieman gedood MB El TFOFNSDAG 7 SEPTEMBER 1966 DOOR LIKK VAN BRUGGEN HARRY VAN SEUMEREN FRITS DE BLAUW In Polen heeft prof. dr. Stanislaw Rutkowski een gifgat van een vernietigende uitwerking uitgevon den, dat door de Amerikaanse inlichtingendienst, de CIA, van groot, militair-strategisch belang wordt geacht. Er is een operatieplan uitgedokterd om het strijdmiddel ter plaatse te bemachtigen. In het uiterste geval moet tot de likwidatie van de geleer de, diens laboratorium en diens bewakers worden overgegaan. Deze pagina handelt over de voorbe reidingen, welke op Nederlandse bodem worden ge troffen. Da vorige afleveringen van deze geromantiseer de roeks werden resp. op 30 augustus en 2 septem ber j.l. geplaatst. De serie is gebaseerd op authen tieke gegevens verband houdend met de raadsel achtige dood van Ir. Hsu Tsu-tsai, zomede met het beleg van het Chinese legatiegebouw in Den Haag, dat thans bijna acht waken duurt. E Amerikaan, die op die regenachtige morgen van de 17de april op de. luchtha ven van Amsterdam uit het toestel stapt, dat regelrecht uit New York komt, had eigenlijk in Parijs moeten arriveren. Op het laatste ogenblik echter z'n ticket oest zelfs omgewisseld worden zijn de plan- n gewijzigd. De reden hiervan is hem niet segedeeld, hoewel hij wel de nodige vermoedens left. Mogelijke tegenspelers moeten op een toaalspoor worden gebracht. In het rustige, vrien- klijke Nederland is de BVD, de binnenlandse "ligheidsdienst, de CIA gunstiger gestemd dan j Deuxième Bureau in Frankrijk, als het op frentuele assistentie aankomt ,Het interesseert de geheime agent overigens reinig, of hij thans op Schiphol staat in plaats an op Le Bourget. Zijn opdracht is dezelfde pbleven. Hij moet contact zoeken met een hand- inger, die hij in het café van American aan het unsterdamse Leidseplein aan de leestafel zal ont- noeten. Die man, of misschien wel een ander, zal jedurende zijn hele verblijf in Nederland zijn Hiaduw zijn. Bovendien zal hij een vertrouwd lid jan een knokploeg ten tonele voeren, met wie ogal wat moet worden doorgepraat. De Amerikaan, een onopvallende, licht gebogen ïpende persoon, laat aan de wachtmeester van Ie Koninklijke Marechaussee, die als een sfinx op ijn troon zetelt, de pas, die hij bij zich draagt, ien. Het is een gewoon paspoort, dat uitgeschre- en is op de naam John Lester White, en waarin ls beroep „koopman" staat vermeld. Na de zwijgende formaliteiten van de grenscon- Cle volgt nog een vluchtige blik op het koffertje 1 de vreemdeling door de dienstdoende doua- ler. Nog geen vijf minuten later is hij per taxi aar het hoofdstedelijke Hilton Hotel onderweg, iraar een kamer voor hem is gereserveerd. Mr. White laat zich inschrijven aan de balie en ierdwijnt ogenblikkelijk naar zijn kamer. Hij oont nauwelijks belangstelling voor de inrichting irvan. Zolang hij maar een bed heeft, een douche in een ruimte, waarin hij zich kan afzonderen, is lij tevreden. In de Tweede Wereldoorlog, toen djn diensten als V-man op de eilanden van de Stille Oceaan werden gevraagd, heeft hij het ja renlang heel wat slechter gehad. Vanmiddag die afspraak in het café van Ameri- :an dus. De contactman moet een persoon van wnstreeks veertig jaar zijn, groot, blond, van Ne derlandse nationaliteit en perfekt Engels spre kend. In de linkerzak van zijn colbertjasje zal het fdschritt Newsweek zichtbaar zijn. Hij zal vra- ET, of hij het blad even mag inzien. Dit zal hem et een vriendelijk gebaar worden toegestaan, aarna hij zal merken dat het om het laatste immer van februari gaat. Na zijn kopje koffie hebben uitgedronken, zal hij de Nederlander ilgen naar een hem nog onbekend adres. En dan? In Langley, op het hoofdkantoor van CIA, is het hem allemaal uitvoerig voorge- luwd. De Nederlander mag niet weten, waarom :t gaat. Zijn enige opdracht is hem in contact te •engen met een zekere Willy, een Duitser, die el meer zware karweitjes voor de Amerikaanse lichtingendienst heeft opgeknapt. John Lester White, een van de bekwaamste isistenten, over wie de chef van de afdeling leraties van de CIA, William J. Ternell, «chikt, is door de laatste nauwkeurig ingelicht rer het vernietigende gifgas, dat in Polen is tgevonden. Het projekt, dat inmiddels XO 2 is idoopt, zit hem als het ware in hét hoofd geheid, ij weet precies welke risiko's er worden gelopen i vooral welke risiko's moeten worden verme- m. Hij benijdt de mensen niet. die XO 2 moeten tvoeren. Een dodenbaan. Eerlijk gezegd is hij ij dat hij slechts met de organisatie is belast, ij hoeft zelfs helemaal niet naar Polen, en hij (eft al uitgerekend dat hij binnen een dag of Ier weer thuis kan zijn. Hij hoort het Bil) Ternell nog zeggen: „Misschien nog belangrijker dan het hele plan dat in Polen nooit bewezen kan worden dat de IA achter de overval op het laboratorium in /rzyn zit. De mensen, die onmiddellijk bij de ftvoering van XO 2 betrokken zijn, mogen niet "sn voor wie ze in feite werken. Laat be- .isjongens huren, die je kunt betalen wat ze igen. En laat de Amerikaanse ambassade in 'arschau er helemaal buiten". •Nog een ding. John. Laat je niet verleiden tot iden, die ons in verlegenheid kunnen brengen, weet wat er een paar jaar geleden met onze n in Singapore is gebeurd. Doordat hij zo'n >m ding als een leugendetector in zijn hotelka- ;r inschakelde, sloegen de stoppen door. Het is i politiek schandaal van een belachelijke om- mg geworden met chantagepogingen aan alle iden. Het heeft de Verenigde Staten miljoenen illars gekost om die ongeluksvogel vrij te krij- i en de zaak in de doofpot te laten stoppen", 'ohn Lester White grijnst. Het zal met de grote illarpoet, die hij te verdelen heeft, niet moeilijk |n XO 2 te laten opknappen. En Willy zal de "ik in Polen io elkaar moeten zetten, hcewel hij de avond van de aktie weer over de grens :t zijn. DE eerste afspraak sluit als een bus. Precies volgens zijn instructies maakt White in American kennis met de Neder landse contactman Hij volgt hem nu door de drukke Leldsestraat, zich verba zend hoe daar én trams én auto's en etsen kunnen rijden. De man loopt via het Ko- Ingsplein en de Heiligeweg naar de Kalverstraat, faar hij een particuliere woning binnengaat. Als White achter de Nederlander de trap bstommelt, draait deze zich even om. „Het heeft trfekt gewerkt" zegt hij met een brede lach. lijn naam is Tom en jouw naam is eh...." „John", zegt White kortaf „Alleen maar Ohn..." I Boven, in de kamer, schenkt Tom een whis- (ty-soda uit. „Ik woon hier niet", verklaart hij, „maar we Ijn wel alleen in dit huis. Ik denk trouwens dat te binnen een kwartier klaar zijn". 'Terwijl de twee mannen tegenover elkaar aan Ie tafel zitten, neemt Tom het woord: I„Luister. John. ik heb opdracht je in contact te fengen met een Duitser, een zekere Willy. De Ispraak is al gemaakt. Morgenochtend om elf lur zien jullie elkaar in de lobby van het Park lotel. Laat 'e er maar met een taxi heenbrengen, k zal ook in de buurt zijn. Mijn taak is namelijk ttllle waakhond te zijn. Houd me precies op de toogte van al je bewegingen, John. Hier is het jflefoonnummer. waarop je me elke morgen om •egen uur kunt bereiken, maar bel me uitsluitend ilt een publieke cel." „Allright, prachtig", zegt White. „Hoe ziet die Willy er uit? Moet er nog aan een identifica tie-truc worden voldaan, voor we met elkaar kun nen spreken". „Alles is geregeld", glundert Tom. „Je ziet hem zitten in de rechterhoek van een grote bank, die bij binnenkomst onmiddellijk opvalt. Hij is stevig gebouwd, tamelijk groot en pokdalig. Als jij je nou in de linkerhoek installeert en een sigaret tevoorschijn haalt, zal hij je een vuurtje offreren. Hij doet dit door je een lucifersdoosje te geven, waarop de codeletters XO staan met het cijfer 2 erachter". „Dat kan niet mis gaan dus", zegt White, ter wijl hij met de vingers op het pluche kleed van de tafel trommelt. Het is de eerste keer dat hij Tom ontmoet en hij kan niet anders zeggen dan dat de Nederlander een plezierige en efficiënte indruk op hem maakt. „Ik heb begrepen", vervolgt hij, „dat je nog een paar mannetjes om ons heen plaatst. Is het nu niet zo dat als we door teveel mensen gescha duwd worden we er zelf niet meer uit wijs kun nen worden. Ik bedoel maar: wordt het voor ons niet bijzonder moeilijk vriend en vijand te on derscheiden?" „We maken het echt niet ingewikkeld", glim lacht Tom. „Ik ben er voor jou, en een andere Nederlander, die Willy onder de naam Frits kent, is er voor hem. Als jullie je elke morgen op het bekende telefoonnummer melden, en een nauw keurige opgave verstrekken van jullie bewegin gen buitenshuis, is er geen vuiltje aan de lucht". „Okay, Tom. Ik heb alles begrepen. Geef me nu die plittegrond van Amsterdam maar." Tom overhandigt White een gewone toeristen- kaart, waarop de drukste café's en restaurants zijn ingetekend. „Je bent natuurlijk vrij om te kiezen", zegt hij, „maar ik heb vast een genummerd voor keurslijstje gemaakt. Ik zou je niet aanraden sa men twee keer dezelfde openbare gelegenheid te bezoeken". „Ik hoop niet dat 't nodig is", brengt White naar voren. „Als het aan mij ligt ben ik over een paar dagen weer in de Verenigde Staten terug. TIJDENS de eerste bespreking, die White in het hotel heeft, toont Willy zich een vreemde vogel. Hij doet althans of de zaak hem nauwelijks interesseert. Het lijkt wel, of hij de boot steeds weer af houdt en opzettelijk alle mogelijke leeuwen en beren plaatst op de weg, die in het hoofdkwartier van de CIA is uitgestippeld. „Je mag dan een fijne jongen zijn, John", zegt hij met een slissend Duits accent, „en de Ameri kaanse inlichtingendienst een nog fijnere organisa tie, maar wat jullie nu van me vragen, ls bijna het onmogelijke. Ik moet dus in Polen een mij nog vreemde knokploeg op de been brengen, deze zorgvuldig instrueren, een check, een re-check en een double-check uitvoeren, en dan als de wind verdwijnen. De CIA moet verder totaal op de achtergrond blijven. Wat voor voorstelling maak je je eigenlijk van mijn ralaties achter het IJze ren Gordijn?" „Ik handel slechts in opdracht, Willy. Ik ben echt niet degene, die jou heeft uitgekozen. Ik kende je een uur geleden nog niet eens. Ik kan je alleen met een door Langley geselecteerde agent in Polen in contact brengen, die jou kan advise ren en assisteren. Samen moeten jullie X0 2 zien rond te krijgen, precies volgens de richtlijnen, die ik je daarnet, ook al in commissie, gaf. Die over val op dat laboratorium in Zyrzyn heeft als eerste doel dat gas en die formule in handen te krijgen. Lukt dat niet, dan moet een poging worden onder nomen professor Rutkowski te ontvoeren langs een van tevoren bepaalde vluchtwg. Als laatste alternatief blijft de likwidatie over van de prof, zijn bewakers en het hele lab". „Wat is dat voor een soort gas? Het moet wel iets zeer bijzonders zijn, als de CIA er zo'n riskante operatie voor op touw wil zetten". Willy drukt het gesprek in een hoek, die de door de wol geverfde White onmiddellijk herkent. „Gaat het soms om de hoogte van het bedrag, dat je ervoor krijgt? Nogmaals, Willy, je kan de beroepsjongens, die XO 2 moeten uitvoeren, pre cies betalen wat ze vragen. En wat jezelf betreft: ook als de hele santenkraam mislukt, zal je goed worden bedacht" „In welke orde %'an grootte heeft de CIA die beloning voor mij gedacht?" vraagt Willy op de man af. „Ik heb geen idee, Willy, maar zeg jij het zelf maar. Ik ben ervan overtuigd ik heb ten slotte een soort blanco volmacht dat er niet over gezemeld zal worden". „Achter het IJzeren Gordijn", overpeinst Willy hardop „Een levensgevaarlijk karwei. Een aktie, die voor de CIA, zeg maar: voor de Verenigde Staten, van 't grootste belang is. Een organisatie, die takt, inzicht en intelligentie vereist hij kijkt White van opzij met fletse, nietszeggende ogen aan ik zal goedkoop zijn. Als een van de alternatieven lukt, betalen jullie me 50.000 dollar uit en als alles de mist ingaat 10.000 dollar. Als ik m'n huid verspeel, of voor goed in de gevangenis terecht kom, krijgt mijn vrouw 100.000 dollar." „Akkoord", zegt White zonder blikken of blo zen. „Ik zal, voordat je naar Polen vertrekt, alles op de geijkte manier laten vastleggen". ER worden meer besprekingen gevoerd. De beroepsspion en geldwolf Willy vindt na de getroffen financiële regelingen XO 2 een aanvaardbaar plan. Als White, die als geheim agent over een grote ervaring beschikt, bijna met zijn instructies en het nader uitwerken van de details gereed is, komt er een kink in de kabel, waarmee hij niet gerekend heeft. „Het schaduwen van jullie is niet voor niets geweest", klinkt de opgewekte stem van Tom aan de andere kant van de lijn tijdens het gebruike lijke morgengesprek. „Er scharrelen sinds giste ren een paar vreemde figuren om ons heen. die ik nog niet heb kunnen thuisbrengen. Het zijn Ne derlanders. dat wel, maar ik weet niet voor wie ze werken. Ook weet ik nog niet op wie ze het gemunt hebben: op jou, op Willy, of op ons als bewakers. Blijf vanmorgen op je kamer, John. Willy heb ik hetzelfde geadviseerd. Ik bereik je daar wel ongezien, want het hotel is druk en groot genoeg. Zelf kom ik niet; dat lijkt me op dit moment te link. Ik stuur iemand op je af, die niet bij de bewaking ingeschakeld is geweest. De man heet Peter en hij zal zich legitimeren met de bekende codenaam". „Verkeken", stamelt White, als hij de hoorn op dc haak heeft gelegd. „Verkeken, helemaal var ka ken". Hij kan stampvoeten van woede, maar 1UJ beheerst zich. Gespannen wacht hij de komst van de assistent van Tom af. Als Peter tegenover White in diens hotelkamer zit, zegt hij bijna benepen: „Een vervelende zaak. Tom is er nog niet ach ter wie die kerels zijn en door wie ze zijn gestuurd. De MI-6 van de Britten kan ertussen zitten, het Franse i^uxième Bureau, de Russische GRU en zelfs de Polen of de Chinezen. Er is op dit moment geen verstandig woord over te zeg gen. Tom stelt het overigens wel op prijs als Je je niet meer met Willy laat zien, zolang hij met zijn onderzoek bezig is". „Een advies, waar ik me helemaal mee kan verenigen", antwoordt White bitter. „Als het En gelsen of Fransen zijn, die ons laten schaduwen, is er misschien nog wel iets aan te doen. Maar als er Russische, Poolse of Chinese geheime diensten in het spel zijn, geloof ik dat het beter is op te krassen. Heb je overigens enig idee hoe die Chi nese inlichtingendienst in Nederland werkt?" Peter spuit alles wat hij ervan weet Hij vertelt dat de Chinezen bijzonder aktief in de Lage Lan den zijn, en dat hun hoofdkwartier voor West-Eu ropa de ambassade in Bern is. Hun verbindingslij nen monden via de legatie in Den Haag in de Nederlandse havens uit. Vooral Rotterdam, dat regelmatig door hun schepen wordt aangedaan, is een belangrijke plaats voor hen. Het wemelt in Nederland van de Chinezen, zo gaat Peter verder, zowel met als zonder ver blijfsvergunning. Niet voor niets heeft de CIA de BVD ingeschakeld om te trachten het ministerie van justitie te bewegen paal en perk te stellen aan het weinig selectieve toelatingsbeleid. Veel van deze lieden, die een werkvergunning krijgen voor de als paddestoelen uit de grond geschoten Chinese restaurants, werken al of niet onder dwang voor Peking. Er is zelfs een rode vereniging, die Oe-Hay heet, die op haar propa- ganda-avonden aan openlijke Mao-verheerlijking doet en die van Nederlandse handlangers gebruik maakt, Ook de Formosa-Chinezen zijn in een vereniging georganiseerd, die als Co-min-Tang staat geregistreerd heel vreemd, want het juiste woord is Kwo-min-Tang en die zich met dezelfde eerbied voor het portret van genera lissimo Tsjang-kai-Sjek buigt. Hoeveel leden van deze elkaar in stilte bestrijdende organisaties tel len, weet Peter niet precies. Als de Nederlander weggaat na nog in detail te hebben uiteengezet hoe Tom geconstateerd heeft dat er derden in het spel zijn, maakt White de balans op. Er is weinig of niets dat in het voor deel van de CIA uitvalt Lichtpuntjes zijn er nietj de toekomst van het projekt XO 2 ziet er somber uit. Steeds sterker wordt zijn vermoeden, dat de schaduwen op de achtergrond agenten van de Chinese geheime dienst zijn, hoewel hij dit ner gens op kan baseren. Je moet onmiddellijk terug, hamert het in z'n hoofd. Het gaat om een zaak, die geen enkele inmenging kan verdragen. En Willy, de man, die bijna alles weet, moet mee, al is het maar voor z'n eigen veiligheid. ALS White op het hoofdkwartier in Langley verslag heeft uitgebracht, meldt de CIA-branche in Nederland dat met v 55sist?nti*. van d® BVD Is uitgezocht dat -» Afet de Chinese, maar de Russische ge heime dienst, de GRU, de grote apelbre- 8eweest- Men had het in de eerste plaats op Willy voorzien. Als pikante bijzonderheid wordt nog naar voren gebracht dat de GRU „enkele bedoelingen" kende. Het betekent een flinke streep door de rekening. Over en weer zijn er opnieuw lekken geweest, lekken, die in de materi alistische wereld van spionage en contra-spionage eerder regel dan uitzondering zijn. IN DE VOLGENDE AFLEVERING In Langley kamt een ge waagd plan ter tafel. (Vervolg van pag. 1) Boerenpartij De bij de raadsverkiezingen zo suc cesvolle Boerenpartij kent nu ook haar vertegenwoordigers in het dage lijks bestuur van de gemeenten. De heer J. van den Dikkenberg is met 18 van de 33 stemmen gekozen in de raad van Ede. Hij verdreef een CHU'er van de bestuursplaats. Het Tweede-Kamerlid E. J. Harmsen is wethouder geworden van de gemeen te Apeldoorn. Volgens zijn belofte zal de heer Harmsen nu bedanken voor het Kamerlidmaatschap. In Utrecht is onder meer dr. J. de Nooij (a.r.) weer in B. en W. gekozen. Hij maakt nu reed 20 jaar deel uit van het college. De heer C. P. de Groot (c.h.) verklaarde echter, dat hij liever een wethouder van zijn partij had gezien. Hij deed daarom een dringend beroep op de raad de vol gende keer een c.h.-wethouder te kie- moest zijn uitgemaakt tijdens het vooroverleg. De WD-fractie vroeg schorsing voor nader overleg. Maar dit werd afgestemd. Waarop ze eruit liepen. Geen beëdiging Onder de rook van het vriende lijke Sittard speelde zich een com pleet drama af. In de gemeente Nieuwstad namelijk kwam men niet aan de wethoudersverkiezing toe. Zelfs de raadsleden werden niet beëdigd. De moeilijkheid is, dat deze ge meente geen burgemeester heeft. Dus moest de eed worden afgelegd ten overstaan van het oudste raadslid, de heer W. l'Espoir. Maar vier raadsle den weigerden dit, omdat de senior volgens hen in een verkiezingspam flet leugens af had laten drukken. Deze zaak lokte een felle discussie uit met als gevolg dat vier van de zeven raadsleden naar huis gingen. Toen moest de voorzitter de vergade ring sluiten, want het vereiste quo rum 70s niet meer aanwezig. In Gcldrop deed zich een andere Davo moeilijkheid voor. De raad besloot het aantal wethouders van drie op vier te brengen. Maar toen er gestemd moest worden was er geen kandidaat voor de vierde plaats. Dus kent Geldrop nu een vacature. Coevorden krijgt compensatie voor Davo-debacle COEVORDEN Het gemeentebestuur van Coevorden heeft gisteren van het college van Gedeputeerde Staten bericht ontvangen dat aan de gemeente Coevor- •"Jeni alstijdelijke primaire industriekern f 2.255.000 is toegewezen ter compensatie voor de debflclc van de haardenfabriek Dochter De heer J. G. Folkringa had zich in Winschoten niet meer verkiesbaar gesteld voor het wethouderschap. Maar het moet hem een troost zijn geweest, dat de raad als opvolgster koos mevrouw G. R. van Del- den-Folkringa. Vader en dochter zijn lid van de PvdA. Bij de verkiezing in Den Briel is het gisteren mis gelopen. Dat wil zeg gen. de vier raadsleden van de VVD liepen de zaal uit, Zij waren het er niet mee eens, dat de WD als tweede partij niet voor een wethou- derszctel in aanmerking kwam. Dat BREDA De twintigjarige student Freddie Saffrie is in de nacht van maandag op dinsdag, toen hij in een gestolen bestelwa gen meeliftte, gedood door een karabijnschot van een politieman. De kogel was op de banden van de wagen gericht, maar ketste op de straatstenen en sloeg door de achter- want in het achterhoofd van de student, die gehurkt In de bestelrnlm- te zat. Met d« diefstal van de bestelauto door de achttienjarige chauffeur F. A. had de student niets te maken gehad. Hij wist zelfs niet, dat de wagen zondagavond was ontvreemd, toen hij van A. in een cafetaria de uitnodiging voor een lift naai zijn huls kreeg. Patrouille wagens van de Bredase po litie begonnen een spectaculaire achter volging. toen de bestelwagen met onver antwoord hoge snelheid door het stads deel Doornbosch reed. De chauffeur ne geerde alle stoptekens en reed tot twee maal op postende politiemannen in. Met een snelheid van meer dan hon derd kilometer reed de wagen Breda uit, aehtarvolgd door enkele politiewagens. die er niet in slaagden de auto klem te rijden, omdat deze van rechte naar links over de smalle wegen rondom Oosterbout schoot. Eén van dc vier inzittenden van de auto. de 35-jarige J.S., riskeerde daar zijn leven door naar bulten te springen. Hij liep slechts lichte verwondingen op. Toen de bestelauto weer de richting Breda koos. maakte de politie groot alarm. Alle beschikbare patrouillewa gens werden naar de rand van de stad gedirigeerd om de gestolen auto tot stop pen te dwingen. Één van de politiewa gens werd met blauw zwaailicht bij wijze van provisorische barricade dwars over de weg gezet. De Jonge autodief nam deze hindernis echter zonder de minste moeite, hoewel de bestelauto en de po litiewagen schade opliepen. Daarna gaf de politie opdracht, van ri# vuurwapenen gebruik te maken. Er werden drie schoten gelost. Twee mis ten doel. dc derde doodde de onschuldi ge student. TerwUI het slachtoffer bloe dend achterin de wagen__Iag. reed de paa, i T„

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1966 | | pagina 7