I0NDAGS
BLAD
P/CCADILL Y-C/RCUS
DUBBELDEKKER
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1966
Londenaren
sceptisch
tegenover
het plein een belangrijke verande
ring ondergaan. Er komen nieuwe
winkels, hotels, restaurants, galerij
en en kantoren, alle ondergebracht
in het „London Pavilion". Dit
wordt in wezen een gebouw ten
algemene nutte. Men zal er niet
alleen kunnen wandelen, ook bloe
men kunnen kopen, conferenties
beleggen, de film bekijken en een
cabaret bijwonen.
Troef
Voor de exploitanten brengt dit
allemaal geld op, |ien dit is de
grootste troef van Lord Hólford.
Het „Londen Pavilion" betaalt zich
op den duur zelf. Er wordt geld
verdiend met verpachtingen, met
het geven van toestemming voor
het bouwen, enz. Alles moet wor
den betaald, alleen de voetganger
zal zonder betalen tóegang tot de
wandelpaden hebben.
Parkeergarages-in-het-groot zijn
in het plan niet opgenomen. Lord
Holford heeft een garage gesitu
eerd voor slechts 700 auto's. En
parkeerruimten zijn er helemaal
niet. Wel is er gelegenheid voor
taxi's en particuliere auto's om pas
sagiers vlak bij het „London Pavi
lion" af te zetten, maar daarna
zullen zij moeten doorrijden.
Raam
Het „London Pavilion" heeft Lord
Holford gezegd, moet een winkel
raam worden van waaruit de toe
rist vooral, een blik kan werper
op het huidige Londen. Het moet
het visitekaartje van Londen zelf
zijn. Maar weinig steden hebben
do gelegenheid zo'n paviljoen te
bouwen als wij kunnen. Laten we
kansen grijpen nu ze er zijn.
Er is maar weinig fantasie
voor nodig om tc ontdekken, dat
het „London Pavilion" inderdaad
een bouwwerk van allure zal
worden, uniek in de wereld. Nog
in geen stad kan men boven de
grond langs brede promenades
en dan niet gehinderd door moto
risch verkeer zich van de ene
stadswijk naar de andere bege
ven. En misschien zou iedere Lon-
denaar er enthousiast voor zijn
als het sentiment hier maar geen
rol speelde. Doch dat sentiment
„Als Piccadilly Circus veran-
En nu verder, wat gaat er gebeu
ren? Zal Lord Holford het bele
ven, dat ook dit plan in de ijskast
gaat zoals het vorige? Het lijkt
van niet. De autoriteiten zijn ge
porteerd voor het voorstel omdat
het een oplossing betekent voor
het verkeersvraagstuk, ook omdat
het een plein wordt Londen, dat
grote Londen, Waardig.
Op het ogenblik hebben zij het
plan in studie. Het wordt van alle
kanten bekeken, niet het minst in
de nadelen, die het misschien in
zich bergt. Verwacht wordt, dat
nog deze herfst de uiteindelijke
beslissing valt. Dan zullen we we
ten of het Piccadilly Circus van
nu herinnering gaat worden...
HOLLANDERS KREGEN DE SCHULD
Opdat het nageslacht nooit zou vergeten door een
welk een ramp Londen eens werd getroffen, werd
een monument opgericht, naar een ontwerp van
Chr. Wren, een van de architecten aan wie ook de
herbouw van de stad werd opgedragen. Het monu
ment is 202 voet hoog. Die hoogte is niet willekeurig
gekozen. De afstand van het gedenkteken tot de
plaats waar de brand uitbrak is nl eveneens 202 voet.
plan van
Lord Holford:
Van een onzer verslaggevers
ZAL HET AANZIEN van Piccadilly Circus toch gaan veranderen De Lon
denaren staan wat sceptisch tegenover het plan van Lord Holford, die
Piccadilly Circus een nieuw gezicht wil geven. In de eerste plaats omdat
het een projekt is, waarvan de verwezenlijking een investering van ette
lijke miljoenen ponden sterling vraagt, daarnaast omdat het Engelse volk zo
verknocht is aan „zijn plein", dat er heel wat water door de Theems moet
vloeien alvorens het in zijn geheel achter Lord Holford gaat staan.
(Van een onzer verslaggevers)
VANNACHT, om 3 uur door Jane
gewekt voor een grote brand in
de City. Mijn chamberloak aangetrok
ken en uit het venster gekeken. De
brand leek echter ver af, zodat ik weer
naar bed ben gegaan. Maar na het ont
bijt van Jane gehoord dat er al 300
huizen zijn verwoest en dat het vuur
intussen de London-bridge heeft be
reikt.
Met deze mededeling begint Samuel Pcpys,
de man die zowel op politiek als op maritiem
gebied in het Engeland van de 17de eeuw zo'n
belangrijke rol heeft gespeeld, in zijn beroemd
geworden dagboek zijn verslag over de gebeur
tenissen te Londen op die zondag 2 september
1666, nu 300 jaar geleden.
Toen een verschrikte Jane hem wakker
maakte, kon hij niet vermoeden dat een ramp
bezig was zich te voltrekken. Hij keek uit het
raam en ging weer slapen. Maar het vuur, dat
op dat ogenblik nog zo ver af leek, zou vier
dagen de stad teisteren. Bijna
3/5 deel van Londen zou wor
den verwoest, 13.200 houten
huizen zouden in vlammen
opgaan met daarnaast een
honderdtal grote gebouwen,
waaronder 51 kerken. Meer
dan 200.000 mensen zouden
dakloos worden en de schade
zou worden geschat op 11
miljoen Engelse ponden.
len. Het moet het symbool blij
ven van Londens gastvrijheia.
Zijn plan berust op het princi
pe van, wat de Engelsman
noemt, de „dubbeldekker" de
voetgangers kunnen zich bewe
gen boven en onder de straten.
De lichtreclames zullen behou
den blijven, maar zij zullen nog
opvallender worden aange
bracht.
De kern van Lord Hol-
fords voorstel komt neer op de
bouw van een „London Pavili
on", helemaal vrijstaand en dra
gend een stelsel van boven
grondse promenades van een to
taal oppervlak van ruim 4.000
m2, waar het publiek kan slente
ren. drinken, eten, en zich ver
maken.
Liften
Roltrappen en liften zullen het
publiek brengen waar het wil zijn
en er ook voor zorgen dat het op
een gemakkelijke wijze van hoog
boven de grond de ondergrondse
kan bereiken om zijn weg te ver
volgen.
Het verkeer zal van de wande
laars dus geen last meer hebben
Lord Holford heeft al berekend,
dat het makkelijk met een capaci
teit van 60 procent boven dat van
1960 kan toenemen. En dit laatste
is misschien het aantrekkelijkste
van het gehele plan voor hen, die
enerzijds het oude Piccadilly Cir
cus een goed hart toedragen, maar
anderzijds een snelle doorstroming
van auto's toch prefereren, vooral
als zij zelf auto rijden.
Driehoek
Onder de grond wordt een aan
tal wegen aangelegd waarlangs de
treinen van de ondergrondse zijn
te bereiken. Op de straat heeft
Lord Holford zich een grote „ver-
keerskamer" gedacht, van waaruit
het verkeer kan worden geregeld.
Op het eerste „dek" kan men
wandelen naar Regent Street, So-
ho en door Shaftesbury-avenue
naar Leicester Square.
Uiteraard zal de bebouwing rond
Op Ludgate Hill bleven slechts
halen om zo te proberen het
vuur tegen te gaan. De Lord
Mayor van Londen kreeg
daartoe ook bevel, maar was
er huiverig van de opdracht
uit te voeren. In de eerste
plaats omdat hij bang was
zich de woede van de huiseige
naren op de hals te halen,
daarnaast omdat de brand
naar zijn mening niet viel te
stuiten. Hij was ook helemaal
van de kook. Toen Samuel Pe-
pys met hem maatregelen
besprak ter bestrijding van
het vuur, antwoordde hij: „Ik
ben de hele nacht al in touw
geweest, ik ga nu eerst eens
ontbijten".
In de loop van de dag wer
den steeds meer huizen door
het vuur aangetast. Het
sprong over van het ene ge
bouw op het andere, van de
ene straat naar de volgende.
De eerste kerk die in vlam
men opging was de St. Mag-
nus-kerk.
Paniek
De stad verkeerde in pa
niek. Paarden, mensen, zwaar
beladen karren versperden de
straten. Op dc rivier krioelde
het van lichters en bootjes,
die gebruikt werden voor het
vervoeren van goederen en
huisraad. In weerwil van alle
ellende werden er door een
bepaald soort handelaren goe
de zaken gedaan. De vraag
om schccpsruimtc was nl. gro
ter dan het aanbod. Het ge
volg was, dat er hoge prijzen
voor de huur van bootjes on
lichters werden gevraagd.
Evenzo voor wagens en kar-
Zij, die geen voertuig of
boot konden bemachtigen be
gonnen hun goederen en hun
geld te begraven. Het werd
een grote uittocht uit Londen
zonder einde. Alleen het nood
zakelijke werd meegenomen,
ook aan kleding. Zelfs Samuel
Pepys maakt er melding van,
dat hij in zijn nachthemd op
de bok van een wagen zat.
Hij bracht zijn goederen in
veiligheid, nadat hij zijn kan
toorbescheiden, zijn wijn en
parmesaanse kaas in een put
in de tuin had opgeborgen. De
brand had ook zijn woonwijk
bereikt.
Toch had hij in zijn zorgen
^og aan het kantoorgebouw
in de marine gedacht. Om
et voor verwoesting te be
hoeden, gaf hij opdracht de
belendende panden neer te ha
len. „Zelfs de vrouwen van de
arbeiders hielpen daarbij mee"
schreef hij later. „Jammer dat
zij zich daarna als beesten be
dronken."
Een paar nachten achtereen
was de lucht boven Londen
rood gekleurd door „één
helse, bloedige vlam, één vuri
ge boog, een mijl lang". Drie
dagen en nachten vocht de
stad wanhopig tegen het
vuur, dat met een niet te stui
ten vaart voortraasde. Het zag
de Beurs verbranden, Cheapsi-
de en Newgate. Het zag de St.
Paul's verwoest, Ludgate en
Fleetstraat.
De vierde dag draalde de
wind. De brand begon lang
zaam te minderen. Maar nog
was de beproeving niet ten
einde. Waar de tien- en tien
duizenden daklozen onder te
brengen? Er was een enorm
tekort aan ruimte. Dit tekort
deed de huren oplopen. Wie
zich ergens onderdak wilde
verschaffen moest daarvoor
betalen, en dik. „De huren stij
gen", schrijft Samuel Pepys.
„Een van mijn kennissen
maakt al 150 pond tegen vroe
ger 40 pond huur".
Natuurlijk werd naarstiR
gespeurd naar de oorzaak van
de brand, Doch voor het offi
ciële onderzoek was afgelopen
had het gerucht zijn werk al
gedaan. „Het schijnt toch", al
dus Samuel Pepys, „dat Hol
landers, Fransen, katholieken
of fanatieken de brand heb
ben aangestoken...".
Manifestatie
De „Brand van Londen"
heeft altijd sterk tot het na
geslacht gesproken. Talloze pu
blicaties zijn er in de loop der
eeuwen aan gewijd. Geen
wonder dus, dat de Londena
ren de ramp gaan herdenken.
Op 9 september zal dit
geschieden met een grootse
manifestatie op de Theems.
Twee belangrijke gebeurte
nissen staan dan in het mid
delpunt: De brand van septem
ber 1666 en de oprichting van
de London Fire Brigade in
september 1866 „twee eeu
wen te laat", zoals de Londe
naren altijd hebben gezegd.
Tweehonderd versierde vaar
tuigen zullen een tocht over
de rivier maken langs de
City naar Chelsea en terug,
's Avonds zal de Theems met
schijnwerpers zijn verlicht. Er
wordt voorts een indrukwek
kend vuurwerk afgestoken.
Tenslotte is aan „1666 and
other fires" een tentoonstelling
gewijd, die dezer dagen werd
geopend.
Er «IJn meer plannen geweest.
Nn de tweede wereldoorlog is er
dikwijls gedacht aan een veran
dering van Pieeadilly Circus.
Zelfs Lord Holford heeft al eer
der een schets ontworpen voor
een nieuw plein. Deze schets kon
in de ogen van de autoriteiten
geen genade vinden omdat het
geen verlichting bracht in de
moeilijk gewórden verkeerssitua
tie.
Lord Holford is niet de eerste de
beste. Hij wordt gerekend tot de
groten onder Engelands stedebouw
kundigen. Maar Pieeadilly Circus
is ook niet het eerste het beste
plein. Het is het beroemdste plein
van alle pleinen ter wereld. Miljoe
nen en miljoenen buitenlanders
hebben er 's avonds hun ogen uit
gekeken naar de felle kleurrijke
lichtreclames, die het plein in
gloed zetten. In tal van Engelse ro
mans spelen Pieeadilly Circus en
de wereldbekende straten, die
erop uitlopen, een vooraanstaande
rol. Tekenaars, grafici en schilders
hebben getracht dit centrum van
Londen te vereeuwigen. Duizenden
en duizenden prentbriefkaarten
van Pieeadilly Circus zijn van Lon
den uit tot in de verste uithoeken
van de aarde gegaan.
Tijd
De Engelsman en de Londenaren
zijn aan Pieeadilly verknocht, even
als ze verknocht zijn aan de To
wer en aan de Victory, het schip van
Nelson, dat in Portsmouth ter be
zichtiging ligt. Maar er is een stro
ming, die beweert, dat het huidige
Pieeadilly Circus uit de tijd is, dat
het zijn bestaansrecht alleen maar
ontleent aan de historie en dat de
omstandigheden dwingen tot maat
regelen, die men misschien liever
Die omstandigheden vloeien
voort uit het steeds drukker wor
dende verkeer, dat volgens deskun
digen door het huidige Piccadilly
Circus niet meer kan worden opge
vangen. En evenals in andere ste
den krijgt het verkeer het ook in
Londen voor het zeggen. Het moet,
maar met pijn in het hart, zeggen
JlilllM
Londen wordt een moderne
stad. Als de plannen van
Lord Holford doorgaan
wordt het oude vertrouwde
Piccadilly-Circus een ,,dub-
bel-dekker", terwijl de Lon-
denaars nu reeds kunnen
aankijken tegen een hyper
moderne radiomast (hoogte
184 meter)
'IIIIIIIIIIIIIIB
de volgelingen van het nieuwe
Over één ding zijn alle planne-
niakers het roerend eens. Wat er
ook in de plaats van Pieeadilly
Circus komt, het moet groots
zijn. Het moet zo worden, heeft
Lord Holford betoogd, dat men
er de pols van Londen blijft voe-
De brand is de (wereldge
schiedenis ingegaan als de
„Brand van Londen". Nauwe
lijks waren de Londenaren be
komen van de schrik veroor
zaakt door een pestepidemie,
die het leven van duizenden
stadgenoten had geëist of op
nieuw kregen zij een zware
slag te incasseren. Het begin
van de brand lag in een bak
kerij in Pudding Lane, nabij
Fish Street, in het oosten van
de stad. Het moet daar een
troosteloze buurt zijn geweest,
die de naam Pudding ontleen
de aan het afval dat vooral de
slagers in de Theems plachten
te werpen.
Alle factoren waren van be
gin af aanwezig om het vuur
de kans tc geven snel om zich
heen te grijpen. Dc pakhuizen
in de omgeving waren tot dc
nok toe gevuld met brandbaar
materiaal olie, teer, touw,
hennep, vlas, was, boter, sui
ker, wijn, brandy. Het had in
lange tijd niet geregend, zodat
het hout droog was (ot in de
kern. Er woei een felle oosten
wind. Op tal van plaatsen in
Londen werd vrolijk kermis
gevierd en hele buurten wa
ren daardoor ontvolkt. Tot
overmaat van ramp was er
weinig water in de rivier en
functioneerde de primitieve
watertoren bij de Lon
don-bridge zo goed als niet.
Trouwens al had die waterto
ren gefunctioneerd, wat zou
het hebben geholpen, er wa
ren nauwelijks blusmidde
len....
Ontbijten
Het latere bericht over de
uitbreiding van de brand
maakte Pepys toch wel
nieuwsgierig en misschien ook
een tikkeltje angstig. Hij be
gaf zich terstond naar de To
wer om polshoogte te nemen
en constateerde, naar hij
schrijft, dat de stad aan
weerskanten van de brug in
brand stond. „Een vreselijke
aanblik. Overal halen de
mensen hun huizen leeg en
werpen de boel in pramen. De
sterke wind trekt het vuur
steeds verder de City in".
De koning, van de ramp op
de hoogte gesteld, adviseerde
hele blokken huizen neer te
Dc brand van Londen inspireerde tal can kunstenaars. Een tijdgenoot maakte deze prent van de ramp.
Op de voorgrond de Theems, vol boten en bootjes.
