SICILIË
ONDAGS
TOERISTEN
BANDIETEN
BEDELAARS
op de stranden
in de bergen
bij de hotels
9
ZATERDAG 30 JULI 1966
Door Sipke
van der Land
SICILIË is niet alleen het grootste eiland van de Middellandse
Zee, maar ook het mooiste en verschrikkelijkste. Alles is er
in de overtreffende trap. De prachtigste natuur, de rijkste
cultuur, het spannendste avontuur. De diepste armoe, de
ergste zedeloosheid, de gevaarlijkste onderwereld. Wie er
eenmaal heeft rondgezworven en geprobeerd heeft land en volk te
leren kennen, komt er nooit meer van los.
rukkelijk. Dag in dag uit zon en
nog eens zon. Het enige nare wat
je in de zomer kan overkomen, is
de sirocco, de huilende woestijn
wind die uit Afrika komt aanja
gen en die kortgeleden nog een
vrouw dodelijk tegen een
muur wierp. Dan kun je alleen
nog maar binnenzitten en menig
een vindt de sirocco zo op zijn
zenuwen werken dat hij er be
roerd van wordt en in bed kruipt
Alleen dat gehuil om het huis
is al een verschrikking. Maar ver
der is alles bloemengeur en zon
neschijn. En als er in dit seizoen
bij hoge uitzondering eens wat
regen valt, loop je voor je plezier
op straat Ook dat is Sicilië.
ArrivedcrcI, zeggen de Slcllla-
ncn tegen je als je afscheid
neemt. Tot ziens. En ze hebben
gelijk. Want als je de eerste keer
nog niet eens in Syracusa bent
geweest of het hart had om Enl-
ce over te slaan, moet je ook wel
terugkomen. Want wie zou de ha
ven niet willen zien waar Paulus
op zijn Romereis een paar dagen
aanlegde en dat kostelijke
bergstadje willen missen? Trou
wens, één van de grootste wer
kende vulkanen ter wereld, do
Etna, is er ook nog. Misschien
neemt een ander je wel eens mee
naar al die andere interessante
plekjes want je kwam nu al ogen
en oren tekort om alles te ver^
werken. ArrlvedercL
WIE weinig tijd en niet
veel doorzettingsvermo
gen heeft, kan beter een
ander stukje strand langs de
Middellandse Zee opzoeken,
dat dichter bij huis ligt.
Maar wie eens iets heel an
ders wil beleven en het niet
erg vindt doodmoe thuis te
komen, moet koers zetten
naar Sicilië. Je neemt in
Napels de boot of in Rome
het luchtschip naar Paler
mo. De trein die er ettelijke
uren over doet van de Ita
liaanse hoofdstad naar het
uiterste puntje van de laars,
is een belevenis apart. In de
coupé maak je volop kennis
met de mentaliteit van de
zuidelijke bevolking. Een
goede voorbereiding op wat
je te wachten staat.
Met trein en al ga je op de
pont en dan sta je binnen het
uur in Messina. Dat is "de enige
stad' waar niet veel bijzonders te
zien is. dus je spoort .zo gauw
mogelijk verder naar Palermo,
waar alle perioden van de
geschiedenis terug te vinden zijn
in paleizen, kathedralen, catacom
ben, kloosters, achterbuurten en
havens. Een levenslustige stad
met een modern centrum en be
zienswaardigheden te veel om op
te noemen. Met een reisgidsje op
zak kom je een heel eind, als je
ook je eigen ogen de kost geeft
In de zomer wordt het al gauw
te warm in de stad en dan ligt
de badplaats Mondello vlak bij,
beroemd om zijn prachtige
strand, waar ook de kleurige vis
sersbootjes liggen.
Panorama
Bij de foto's:
BOVEN
Het Siciliaanse leven speelt zich
hoofdzakelijk op straat af.
LINKS:
De straten in de bergdorpjes her
bergen letterlijk alles wat de scha
mele huizen niet meer kunnen
bevatten.
RECHTS:
Bijzonder schilderachtig zijn de
dorpjes in het bergland met hun
sterk stijgende straatjes.
ONDER:
De tempel in Agrigento is een ge
liefd einddoel voor uitstapjes van
De Monte Pellegrino, door Goe
the het mooiste voorgebergte ter
wereld genoemd, verheft zich
trots boven alle toeristische be
drijvigheid. Daar heb je een
grandioos panorama van zeshon
derd meter hoogte. Ook het dorp
je Monreale ligt hoog. De Dom
een middeleeuws wonderwerk
van architectuur, vind je in alle
belangrijke boeken over kunst
beschreven. Behalve de vloer
zijn ook de wanden en de abfecis
geheel gevuld met mozaïekwerk.
De hele bijbelse geschiedenis is
er uitgebeeld, met in het midden
van de altaarruimte een indruk
wekkende Christus, koninklijk
en triomferend. Het meest ver
rast de gang van de benedictij
ner kloosterhof. Meer dan twee
honderd zuiltjes staan er twee
aan twee, allemaal verschillend
ingelegd met Moorse motieven
en bekroond met fraaie kapite
len. In de rechterhoek vind je
een Arabische fontein, die met
zijn geruis de stilte nog stiller
maakt.
Bandieten
Een paar uur rijden van de
hoofdstad ligt verscholen in de
hergen het beruchte dorp Monte-
lepre waar een kleine twintig
jaar geleden de legendarische
bandietenkoning Salvatore Giuli-
ano zijn hoofdkwartier had. De
boeken en de film over zijn le
ven verbreidden zijn roem in ve
le landen. Hij werd de be
roemdste bandiet van de twin
tigste eeuw. Toen hij door verra
dershand viel, stond de hele we
reldpers op zijn kop. Het prachti
ge mausoleum even buiten het
dorp wordt nog altijd druk be
zocht, niet alleen door toeristen,
maar ook door vereerders uit de
buurt.
Nog altijd wordt hij door de
uitgebuite en straatarme bevol
king beschouwd als een held, al
had hij heel wat moorden (voor
al op politiemannen) op zijn ge
weten. Hij hielp soms de armen
en sprak sterk tot de verbeelding
door zijn stoute stukjes en sterke
staaltjes. Hij overviel brutaalweg
de gevangenis, hield treinen aan,
verklaarde openlijk de oorlog
aan de corrupte overheid, vocht
tegen hele legers agenten met
zijn bende van honderden man
nen, bestal de rijken en deinsde
er niet voor terug een maffia-lei
der uit de weg te ruimen. Dat
laatste werd hem waarschijnlijk
tenslotte noodlottig.
Maar het feit dat Giuliano het
jarenlang volhield, bewijst wel
hoe Sicilië een eiland is van onbe
grensde mogelijkheden. In het
binnenland^broeit nog veel bandi
tisme dat onuitroeibaar schijnt,
en dat voor een belangrijk deel
samenhangt met de ontstellende
armoe. Niet toevallig heet een
boek over Sicilië „Als de kinde
ren huilen gaan we stelen"! Wie
zijn gezin niet meer het broodno
dige kan geven, is zelfs bereid
een moord voor zijn rekening te
nemen als dat de kinderén kan
redden. Immers, als de één het
niet doet, doet de ander het wel.
Maffia
Wie Sicilië zegt, zegt maffia.
Maar op het eiland zelf is het
woord taboe. Er wordt niet over
gepraat. Men aanvaardt de af-
perserij van deze misdadigers
even vanzelfsprekend als be
lasting. Het hoort bij het leven en
het kan niet anders. Als je een
poosje praat met de Siciliaanse
journalist Michele Pantaleone,
die het boek „Maffia and poli
tics" schreef en die daardoor zijn
leven allang niet meer zeker is.
kom je er wel achter wat de
praktijken zijn van de maffia en
hoe ze overal de hand in hebben,
tot in de handel in verdovende
middelen en de verboden visme-
thoden toe.
Een bekende uitgever in Paler
mo neemt ook geen blad voor de
mond als hij een boekje open
doet over de hopeloze strijd te
gen alle ellende. Hij voelt er
zelfs voor het boek dat zijn Hol
landse bezoeker aan het schrij
ven is in het Italiaans te publice
ren, ook al gaat het over de maf
fia en de sociale wantoestanden.
En dan heb je nog de auteur
Sciacca die met zijn novelle
„Maffia Vendetta" (bloedwraak)
ook een gedurfde publikatie op
zijn naam heeft staan, maar
behalve deze drie zijn er weinig
Sicilianen die zich niet bij de
situatie neerleggen. Wel zijn er
twee mannen uit Noord-Italië
die de handen uit de mouwen
hebben gestoken.
de zuidkust staat de geweldige
Concordia-tempel. Aan de arca
den in de cellamuur kun je zien
dat hij later tot een christelijke
kerk werd omgebouwd., waar
van verder geen sporen zijn.
Tpiii|M>Im
Als je van een reis veel profijt
wilt hebben, moet je van te vo
ren zoveel mogelijk lezen over je
reisdoel. „De tijgerkat" van Lam-
pedusa typeert zo goed de ineen
gezakte hoop van het volk, dat
In een eenzame vallei bij Se-
gesta staat plompverloren in het
landschap dicht by een Grieks
amfitheater ook een tempel, die
merkwaardig genoeg nooit vol
tooid werd. Waarschijnlijk heb
ben oorlogshandelingen de welva
rende Griekse stad Segesta van
een kleine drieduizend jaar gele
den met de grond gelijk ge
maakt, op tempel en theater na.
Zo zijn er overal overblijfselen
van de vele vreemde over
heersers die het eiland om strate
gische redenen veroverden en be
zetten. Achtereenvolgens waren
dat de Foeniciërs, de Grieken, de
Carthagers, de Byzantijnen, de
Saracenen (in die moslimse perio
de waren er honderden moskeeën
.alleen al in Palermo!), de Noor
mannen, de Duitsers, de Fran
sen, de Spanjaarden, de Oosten
rijkers en ten slotte kwam de
Italiaanse staat.
Met zo'n geschiedenis achter de
rug kan men van een bevolking
weinig goeds verwachten. Alle in
vloeden en vooral de slechte heb
ben hun uitwerking niet gemist
De slaafse en gesluierde positie
van de vrouw is duidelijk aan
Arabische invloeden te danken.
Onvoorstelbaar heeft zich een
complex van ethische taboes en
een heidense adat in dit volk ge
worteld die alle katholicisme niet
heeft kunnen verdrijven. Proces
sies en rouwgebruiken zijn daar
de duidelijkste voorbeelden van,
evenals de zogenaamde feste reli
giose die meer aan de
klu-klux-klan dan aan christe
lijke feestdagen doen denken.
Om van de grenzeloze verering
van heiligen en andere zondaars
maar te zwijgen!
Altijd zon
Het klimaat van Sicilië is ver
misère. Riesi is het ergste wat
je je kunt voorstellen.
Een toerist kan zich de reis
naar deze dorpen beter besparen,
tenzij hij er een paar slapeloze
nachten en een aantal verknoei
de maaltijden voor over heeft.
Een paar Amerikanen die in hun
hotel in Palermo vertelden dat ze
verliefd geraakt waren op Sicilië,
wisten niet wat ze zeiden. Want
ze bedoelden niet de liefde die
Vinay bezielt! Vlak voor de deur
van het hotel stonden bedelaars,
afgeleefde tobbers met iets dier
lijks in hun ogen, maar dat was
hun misschien ontgaan omdat ze
alleen de wuivende palmen za
gen, en de achterbuurten niet in
hun reisfolder stonden. Een zor
geloze vakantie is iedereen ge
gund, maar wie zich niets van de
mensen aantrekt, weet die eigen
lijk wel wat reizen is?
je het moét lezen. Ook de toneel
schrijver en romancier Piran
dello of de werken van Ignazio
Silone en Giuseppe Berto maken
Zuid-Italië heel wat begrijpe
lijker. En natuurlijk de historie
van de Grieken tot Garibaldi en
van de Saracenen tot Mussolini.
Er zijn op Sicilië talrijke
Griekje tempels te vinden. Men
heeft wel gezegd dat je naar dit
eiland moet gaan als je Grieken
land wilt zien.' In Agrigento aan
