Éénling Bourquiba domineert
de Maghreb
3-DAAGS
ZORGEN
VOOR
MORGEN
Een staatsiebezoek
met oogmerken
alles
goed/
en
wer
RANDSTAD
HOLLAND
Oostblok bespreekt
toenadering Westen
s
DINSDAG S JILT 1%6
De komende dagen brengt de president van Tunesië, Habib Bourquiba Sr., een
staatsiebezoek aan Nederland. Op uitnodiging van de Tunesische regering heeft
onze speciale verslaggever Link van Bruggen een bezoek gebracht aan deze jonge
staat. In bijgaand artikel geeft hij zijn indrukken over het wel en wee van land
en volk.
MORGEN, inaar ook donder
dag en vrijdag zal presi
dent Bourguiba van Tunesië
Nederland met een staatsiebe
zoek vereren. In zijn gezelschap
bevindt zieh o.m. zijn zoon, die
niet alleen zijn naamdrager is,
doch tevens minister van bui
tenlandse zaken.
Er staan bezoeken aan Am-
(Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen)
TUNIS Hoe vreedzaam, hoe onvergetelijk mooi, is de
Baai van Tunis. En hoe pittoresk doen de lakenwitte huizen
met hun boerenblauwe deuren en luiken aan. Mensen en die
ren koesteren zich in een zon, die de toverkracht van vrijheid
en blijheid lijkt te bezitten.
In de Maghreb, waarmee liet Westelijk deel van Noord-Afri-
ka wordt aangeduid, is Tunesië als een eiland van rust. Hoewel
het land arm is en de ontwikkelingsmogelijkheden gering, gaan
de eigentijdse ambities verder dan in veel grotere landen als
Algerije en Marokko.
De jacht naar welvaart voor
het kleine stads- en het grote
plattelandsproletariaat is begon
nen. Met het verleden, met de
achterlijkheid van eeuwen, wordt
gebroken. Er is een emancipatie
aan de gang, die ten voorbeeld
kan worden gesteld aan de zich
slechts langzaam consoliderende
nieuwe staten van Afrika. Ten
voorbeeld ook aan de politieke
nieuwlichters, die elkaar staan te
verdringen en van de ene revolu
tie in de andere tuimelen.
Toch is Tunesië als staat nog
maar tien jaar oud. De jonge, in
tellectuele élite echter schijnt de
strijdbijl te mijden. En zo er ge
streden wordt, dan beperken de
gevechten zich
tot het econo
mische en soci
ale vlak, waar
van alle Tune-
siërs nog
geen vijf mil
joen het ten
slotte moeten
hebben.
„We hebben
een leger", zei
Mohammed Sa-
dek, ondanks
zijn 33 levens
jaren reeds ka
binetschef van
informatie,
„maar we hoe
ven onze gren
zen tegen nie
mand te verde
digen. Ons le
ger het telt
slechts 18.000
man is niet
meer dan een
symbool".
De op een
Engelsman lij
kende maar
Frans denken
de minister van
buitenlandse
zaken, Habib
Bourguiba Jr.,
diepte de
defensieproble-
matiek van zijn land nog iets ver
der uit. In zijn koepelzaal van een
werkkamer de blikken werden
steeds weer gedwongen naar het
arabeske verguldsel van het pla
fond bracht hij naar voren:
„Slechts een paar procent van
Gezagscrisis (4)
Weer zijn tientallen jongelui gedu
rende het afgelopen weekeinde gear
resteerd èn vrijgelaten. Ik moet u
zeggen: wat wil men nu eigenlijk bij
de overheid? Een eresaluut voor de
politiemannen, die dit karweitje tel
kens maar weer op moeten knappen...
Rotterdam C. Straver-van Straten
Gezagscrisis f.ï
Gedrag en gezag is volgens mij een
tweeling: gezaghebbend kan men
slechts zijn, voorzover men daarbij
geschraagd wordt door een voorbeeldi
ge gedragslijn in zijn leven. Is er
geen of geen goede gedragslijn, hoe
men dan een juist gezag uitoefe-
Geldt voor ons volk niet en
is mijns inziens de fout „zij
hebben des Heren Woord verworpen,
wat wijsheid zouden ze dan hebben"?
Het komt ook nu op één ding aan:
bekering. Mocht daarvoor ons al" r
gebed zijn.
Zoetermeer T. v. d. Tang
Gezagscrisis (6)
Langzaam komt er tekening in de
geschiedenis die tot de hoofdstede
lijke gezagscrisis heeft geleid. Maar
veel blijft onduidelijk. Een hoofdcom
missaris wordt ontslag aangezegd via
de Kamer, terwijl hij er zelf officieel
nog niet van op de hoogte blijkt te
zijn. De ontslagreden: „er is geen
homogeniteit tussen burgemeester en
hoofdcommissaris". Maar dit is toch
geen afdoende argument? Heeft de
burgemeester dan géén fouten op zijn
rekening staan? Ik denk in deze da
gen vaak terug aan de tijd dat burge
meester De Vlugt de teugels in de
hoofdstad in handen had. Er moge
veel veranderd zijn, vast staat, dat
Amsterdam toen een burgervader
had, waar de Amsterdammers van
hielden. Kome er toch spoedig volledi
ge opening van zaken. Zulks in het
belang van alle betrokkenen.
Rotterdam B. Molenaar
onze begroting is voor de strijd
krachten bestemd. Voor de ontwik
keling van ons land, voor het ge
luk en de welvaart van ons volk,
wordt meer dan 80 procent uitge
trokken. Een voorbeeld? In 1956,
toen we praktisch met niets begon
nen, bezochten 200.000 Tunesische
kinderen de lagere school. Op 't
ogenblik zijn het er vier keer zo
veel."
Tunesië is een agrarisch land.
Het produceert citrusvruchten, olij
ven en dadels, maar wijn is de
voornaamste deviezenbron. Door
de nationalisatie van het groot
grondbezit is de bijna enige afne
mer, Frankrijk, nogal kopschuw'
geworden. De vroegere, Franse
collons voelden
zich gedupeerd,
en Parijs besloot
de import voor
onbepaalde tijd
stop te zetten.
Veel grond
stoffen bezit het
land niet. Er is
wat fosfaat, wat
ijzererts, wat
ziver, wat man
gaan, wat koper
en wat bruin
kool, doch van
alles te weinig
om er veel har
de valute mee
te kunnen ver
dienen.
„Niettemin", al
dus Habib Bour
guiba jr. doen we
hard ons best te
exporteren en te
industrialiseren.
We bevorderen
onze toeristen
industrie door
staatsdeelname,
hetzij door in
vesteringen of
het verlenen
van faciliteiten.
Waar dat maar
mogelijk is, pro
beren we te mo
derniseren. Uit
de hele wereld ontvangen we ont
wikkelingshulp: uit de Verenigde
Staten, uit Duitsland, uit Frank
rijk, uit Engeland en ook uit Ne
derland. Uw land heeft een vee
teeltproject gefinancierd: een
school, waar melkers worden opge
leid. en waar men tevens leert hoe
van een koe het meeste profijt kan
worden getrokken."
De agrarische uitbouw is ontzag
wekkend groot. De Nederlander
mag trots zijn op de Zuiderzeepol
ders, de Tunesiër is even trots op
de enorme gebieden, die langzaam
maar zeker vruchtbaar worden ge
maakt. Het gaat om steppen en
woestijnachtige gronden, die door
bevloeiing en bebossing tot nieuw
leven worden gebracht. Die van Si-
di Bou Zid en Souassis tezamen
400.000 ha zijn wel de grootste.
De N.V Grontmij, die sinds 1959 in
Tunesië werkzaam is, heeft een be
langrijk aandeel in de landbouw
kundige ontwikkeling. De water
huishouding van het 300.000 ha gro
te en bij Tunis gelegen coöperatie
sterdam en Den Haag op het
program, aan Rotterdam en
Eindhoven. Koningin Juliana
en prins Bernhard zullen meer
dere nialen als gastvrouw en
gastheer van het Tunesische
gezelschap optreden.
Mevrouw Bourguiba, ..me
vrouw de President", zoals ze
in Tunesië wordt genoemd,
komt niet mee. Het ataatsiebe-
zoek. dat in België en Duits
land een vervolg zal hebben,
zou te vermoeiend voor haar
zijn.
Ilahib Bourguiba Jr. zal met
zijn Nederlandse ambtgenoot
diverse besprekingen voeren.
Het gaat hierbij om de uitbrei
ding van de Nederlandse ont
wikkelingshulp aan Tunesië
met 5 tot 10 miljoen gulden.
Ook zou de Tunesische rege
ring graag zien dat Den Haag
zich bereid toont bet buiten
landse arbeiderslegioen in Ne
derland met Tunesische werk
krachten te versterken.
ve project El Habiba bijvoorbeeld
is door deze Nederlandse firma ver
zorgd.
De minister van buitenlandse za-
„We hebben geen rancuneuze ge
voelens tegenover de Fransen,
maar wel ambities om de ach
terstand van eeuwen in te halen.
De dienstplichtigen, die we niet in
het leger kunnen gebruiken niet
omdat ze afgekeurd zijn, maar ge
woon omdat we maar weinig solda
ten willen hebben worden in
een soort arbeidsdienst op het land
tewerkgesteld. Ze kunnen zelf een
beroep kiezen: metselaar bijvoor
beeld of timmerman. In dienst van
het land worden ze geschoold; in
dienst van het land ontwikkelen ze
het land''.
Terwijl het streven van de rege
ring erop is gericht de stroom van
het platteland naar de stad door
een tegengestelde stroom te elimi
neren, kan het werklozenprobleem
niet op korte termijn worden opge
lost. Volgens de officiële cijfers ont
breekt er arbeidsgelegenheid voor
150.000 Tunesiërs. Vandaar dat
wordt getracht het welvarende
Westeuropa in te schakelen.
„Om de bevolking in de toe
komst bestaansmogelijkheden te
kunnen geven", vervolgde Habib
Bourguiba Jr., „zullen enkele tien
duizenden Tunesiërs tijdelijk moe
ten emigreren. Aan de overkant
van de Middellandse Zee kunnen
ze dan kennis en ervaring opdoen
om deze later in eigen land in de
praktijk te brengen. Vanwege de
geweldige bevolkingsaanwas, die
o.m. een gevolg is van de veel bete
re medische verzorging, zijn we
ook aan gezinsplanning gaan doen.
Overal, tot in de kleinste dorpen in
de woestijn toe, zijn klinieken ver
rezen, waar voorlichting wordt ge
geven."
SLEUTELFIGUUR
We hebben de minister van bui
tenlandse zaken nogal lang aan het
woord gelaten, maar de sleutelfi
guur van de vooral sociale revolu
tie, die Tunesië ondergaat, is zijn
vader. President Habib Bourguiba
Sr. moet als de man worden ge
zien, die de positieve krachten in
zijn volk heeft gebundeld en met
de negatieve korte metten heeft ge
maakt.
In zijn palets in Tunis ontving
president Bourguiba onze spe
ciale verslaggever Link van
Bruggen.
Hij is 63 jaar deze éénling onder
de staatshoofden van mohamme
daanse landen in Noord-Afrika en
in het Nabije Oosten. Hij heeft zijn
land een eenheidspartij gegeven,
een stuk staatssocialisme en gelei
de democratie. Er is zowel onder
drukte oppositie als geheime poli
tie. De vraag kan echter worden
gesteld en dit wordt herhaalde
lijk door de in Frankrijk gestu
deerd hebbende, jonge Tunesische
intellectuelen gedaan of een
staat, die eeuwenlang in deels feo
dale, deels koloniale systemen was
verstrengeld, van de dag op de
nacht rijp is voor een parlementai
re democratie.
MOED EN DURF
Moed en durf zijn misschien wel
de grootste kwaliteiten van presi
dent Bourguiba. Als journalist, als
advocaat en als politicus schuwde
hij de strijd met de Fransen niet.
Keer op keer werd hij gevangen
gezet: jarenlang was hij balling in
vele landen van het Nabije Oosten.
In de dertiger jaren vormde hij
de Neo-Destourpartij, die vurig de
onafhankelijkheid van Tunesië pre
dikte. Door handige manipulaties
wist hij de „burgerlijke" Destour-
partij te ontzenuwen en ten slotte
te laten verdwijnen. Na de oorlog
zette deze zoon van een arme offi
cier van de Bey van Tunis de ko
ninklijke werkgever van zijn va
der af, waarna hij zichzelf de -
eerste burger van de staat maakte.
In 1964 ging de Neo-Destourpartij
in de P(arti) S(ocialiste) D(estou-
rien) ten onder, terwijl het 14-kop-
pige politieke bureau tot 50 leden
werd uitgebreid.
Ondanks zijn bewogen en vaak
agressieve leven kan Habib Bour
guiba Sr. geen radicale president
worden genoemd. Zijn denken en
handelen ontspruiten niet uit haat;
hij is gematigd in zijn ideeën.
EMANCIPATIE
Als „de Atatürk van Tunesië"
probeert hij van zijn land een mo
derne westerse staat te maken.
Vandaar dat hij de emancipatie, de
„ontsluiering", van de vrouw bevor
dert. Vandaar dat hij gebroken
heeft met de traditionele moham
medaanse structuur. Vandaar dat
hij het aandurft voor een „vreed-
We hebben president Bourguiba
in zijn paleis ontmoet. En we heb
ben hem verschillende malen bij
officiële gelegenheden horen spre
ken zien spreken is eigenlijk
een betere term.
Een vergelijking met president
Soekarno drong zich onweerstaan
baar op. Dezelfde „magie", dezelf
de gave van het woord, hetzelfde
gevoel voor show, dezelfde overtui
gingskracht.
Er is één. groot verschil. Soekar
no is revolutionair gebleven en, on
danks zijn thans in het geding zijn
de, klinkende functies, nooit een
goed bestuurder geworden. Bij Ha-
PROBLEMEN
Heeft Tunesië als staat zorgen,
zijn president heeft ze als persoon.
Het opvolgingsprobleem is een van
de grootste vraagstukken, waar
voor hij zich ziet geplaatst. Zijn
levenswerk: het tot wasdom bren
gen van een jonge en in wezen
arme staat, wenst hij te zien voort
gezet. Het gaat hem hierbij meer
om de knikkers dan om het spel.
Sinds kort is er in opdracht van
de president een raad gevormd, die
deze problematiek dient op te los
sen. All.e georganiseerde lagen der
bevolking zijn hierin vertegen
woordigd, ook de oppositie in de
eenheidspartij.
Het is bekend dat Habib Bourgui
ba Sr. graag zou zien dat zijn zoon
en naamdrager zwaar genoeg
wordt bevonden om te zijner tijd
in zijn voetsporen te treden. Maar
het is ook bekend dat er Tunesiërs
zijn, die bang zijn voor „de vesti
ging van een dynastie", omdat hier
door de weg naar een minder dicta
toriaal regime zou kunnen worden
geblokkeerd.
Tunesië's problemen beginnen
dan ook pas goed als de kwestie
van de opvolging acuut wordt: als
de man, die thans door de grote
meerderheid van het volk als het
staatshoofd wordt aanvaard en
zelfs op de handen wordt gedra
gen, door een ander vervangen
moet worden.
ABONNEMENT
f35.- Ic klasse.
Kinderen 4 t/m 9 jaar half geld.
3 Dagen onbeperkt rondreizen
binnen de kring Den Helder -
Enkhuizen - Amsterdam - Hil
versum - Utrecht - Rotterdam -
Hoek van Holland - Den Helder.
Bovendien onbeperkt gratis ver
voer in trams, bussen en veren
in Amsterdam, Den Haag en
Rotterdam. Het abonnement is
verkrijgbaar aan alle stations
en reisbureaus. Pasfoto mee
brengen.
«ie»
Frankrijk dicht
bij de H-lïom
PAPEETE Frankrijk is zeer dicht
bij de vervaardiging van een H-bom. Dit
is gisteren in Papeete meegedeeld door
generaal Bilotte. de Franse minister voor
overzeese gebiedsdelen. De kernproef
van zaterdag week volgens hem in
kracht niet veel af van de bom op Hi-
rosjima.
De Franse minister van defensie
Messmer heeft gisteren de atoomproef
verdedigd. Zoals bekend hebben vele lan
den het experiment betreurd. Messmer
zei dat atoombewapening een vereiste is
voor „nationale onafhankelijkheid en
vrijheid". „De staat heeft de plicht het
nationale grondgebied tegen elke aanval
te verdedigen. Daar is een leger voor
nodig uitgerust met de modernste wa
pens". aldus Messmer. Hij voegde er aan
toe dat Frankrijk bereid is de atoombe
wapening af te schaffen, indien de ande
re atoommachten dit ook zouden doen.
BOEKAREST Partijleiders,
premiers en ministers van de
fensie en buitenlandse zaken van
Rusland, Bulgarije, Tsjecho-
Slowakye, Oost-Duitsland, Hon
garije, Polen en Roemenië zyn
gisteren in Boekarest by elkaar
gekomen om de toenadering tot
het westen te bespreken. Deze
.topconferentie van de Warschau-
I pact-landen wordt gehouden in
j het regeringspaleis in de Roe
meense hoofdstad.
ten: 1) zowel de landen van het
Warschau-pact als die van de NAVO
moeten zich uiteenvalling van de twee
militaire blokken als uiteindelijke doel
voor ogen stellen, 2) het Duitse
vraagstuk moet voorlopig aan de
Duitsers zelf worden overgelaten. Oost
en West-Duitsland moeten worden aange
moedigd tot nauwer onderling contact, 3)
de andere landen in Oost- en West-Euro
pa moeten langs parallelle lijnen voor
toenemende contacten en vergroting van
het onderling vertrouwen zorgen op alle
terreinen, van politiek tot handel en cul
tuur, 4) met de twee Duitslanden naar
elkaar toe groeiend en de rest van Euro
pa trachtend de door de ideologische te
genstellingen geschapen kloof te over
bruggen. zou uiteindelijk de tijd kunnen
aanbreken voor een algemene Europese
regeling, met inbegrip van de opheffing
van de militaire bondgenootschappen.
bib Bourguiba Sr. is het net an
dersom. Hij zet zich niet langer
tegen zijn vroegere vijanden af.
Hij is staatsman, bewindsman, een
met grote bekwaamheden uitge
ruste leider. En zo hij nog revolu
tionair is, dan manifesteert zich
dat alleen in de hervormingen,
welke hij ten dienste van zijn land
tracht uit te voeren.
Roemenië heeft al herhaalde malen
aangedrongen op concrete stappen in de
richting van een dialoog tussen de lan
den van het Warschaupact en de NAVO.
Daarbij is het tot een conflict gekomen
met het Kremlin, maar volgens diploma- Kniiii VPrifPmt niPUWP
ten in Boekarest is de Roemeense partij- i CI I11CU»C
leider Ceausescu een man met grote
^3V«r.ÏÏLn pasjesovereenkoiiist
promis gekomen, naar men vermoedt in
houdend dat de status quo in het Oosteu-
ropese militaire blok gehandhaaft blijft
terwijl wijzigingen worden aangebracht
in het karakter van het bondge
nootschap. die de weg openen voor een
dialoog met het westen.
heden van West-Berlijners
Duitsland verworpen- Naar de West
berlijnse Senaat gisteren meedeelde
heeft de regering in Bonn verzocht de
besprekingen te hervatten ..met het doel
eranderingen in het ontwerp aan te
Bourguiba van Tunesië is drie dagen
officieel en drie dagen privé hier.
Hierna volgt een staatsiebezoek aan
Luxemburg en de Duitse Bondsrepu
bliek.
De eerste drie dagen logeert hij op
het Huis ten Bosch om dan zaterdag
morgen naar Kasteel Oud Wassenaar
te gaan, waar o.m. ook de president
van Liberia, de president van Tanza
nia en de koning van Boeroendi lo
geerden.
Na het staatsbezoek aan Nederland
volgt België en president Bourguiba
heeft die korte rustpoos dus wel no
dig, want officiële bezoeken beteke
nen overvolle programma's.
Die rust zal hij vinden op het
Kasteel, waar dit weekend geen door
gaand verkeer langs zal gaan. En wil
de president alleen zijn en zijn dertig
man gevolg ook niet zien, dan kan hij
zich terugtrekken in de „presidential
suite", geheel in Franse stijl gemeubi
leerd met als zitkamer de ronde to
ren, die uitziet over de vijver en de
weilanden omzoomd door het hoge
Overigens is het wel de vraag of
de President veel tijd voor rust heeft.
Want nauwelijks is hij zaterdagmorgen
op het kasteel gearriveerd of hij zal
reeds een gesprek hebben met de pers
vertegenwoordigers. Nadrukkelijk is
De President
op reis
aangekondigd dat dit geen persconfe
rentie wordt, maar een genoeglijk ge
sprek met de oud-journalist Bour
guiba.
Daarna rijdt de President naar het
Vredspaleis, waar president en leden
van het Internationaal Grechtshof hem
wachten. De lunch wordt gebruikt bij
de Tunesische ambassadeur in diens
woning aan de Gentstraat in Sche-
veningen. Om 6 uur staat de President
alweer op een receptie van het Afrika-
De zondag is zelfs geen rustdag voor
hem. 's Morgens snelt hij naar de
derlandse werk om 5 uur de minia-
Deltawerken om na dit grootse Ne-
tuurstad Madurodam te gaan zien.
President Bourguiba weet als
staatsman wat hij wil, maar ook in
zijn persoonlijk leven stelt hij strenge
normen en eisen. Daarom vergezelt
zowel zijn paleiskok als zijn '?rn
butler hem. Zij immers weten 'bij
voorbaat wat hun President verwacht.
Hoewel de President pas zaterdag
ochtend zijn intrek op het Kasteel
neemt zal hij er ook de vrijdagavond
doorbrengen, want dan is hij de
gastheer voor koningin Juliana n
prins Bernhard tijdens het gebruike
lijke contradiner, dat een bezoekend
staatshoofd aan zijn gastgevers pleegt
aan te bieden. Een diner, dat nu nog
gehuld is in geheimzinnigheid, im
mers het menu moet voor de aanzit-
tenden een verrassing rijn. Nu is de
het grootste plezier, wanneer er ook
een echt nationaal tintje uit het land
van de hoge gastheer aan kan worden
toegevoegd. Dat was bij het bezoek
van koning Boemipol een gigantisch
suikerwerk bij het dessert, bij het
bezoek yan de Sjah van Iran uitgele
zen kaviaar en wie weet welke goede
oude drank uit het wijnland Tunesië
de dis zal opluisteren.
Bij een staatsbezoek behorei vlag
gen. De vlag van Tunesië is een rood
vlak, waarin een witte cirkel een ro
de halve maan en een rode vijfpunti-
ge ster omsluit.
Met floodlight en vlaggen en nog
wat bloemetjes erbij zal Den Haag de
President begroeten. In een enkele
etalage prijkt het portret van de hoge
gast. Voor de Tunesische ideeën is dat
echt geen overdreven vreugdebetoon.
Hoe zuidelijker, des te levendiger en
uitbundiger. Wanneer de president -p
zijn tochten aan weerszijden geflan
keerd werd door rijen vlaggemasten
die zijn beeltenis droegen, zou dat
hem waarschijnlijk meer aanspreken.
Maar lands wijs, lands eer en nu
maar hopen dat een goede geest hem
uitlegt, dat we het heus goed menen.
Het ligt toch al wat moeilijk hier in
ons Haagje om uit de plooi te komen.
Nog meer om hoera te roepen en te
jubelen. Netjes handjes klappen is al
een hele prestatie.
En verder doen we het met licht:
Bengaals vuur, floodlight en witte bal
lonnetjes in de bomen. En dat is mooi
zo mooi dat Den Haag een paar avon
den een extra bezoek waard zal zijn.
