-,kamer Ministers hielpen de dominee in Londen Felle aanval Amsterdamse pers op ministers BP's coming man Na de overtocht in mei '40: samen naar de kerk Koningin onthult raam Nederland heeft tekort aan historisch hesef Personeelstekort politie loopt langzaam terug K1EUWE LF.IDSF. COUR AM 5 ZATERDAG 4 JLM 1966 T\INSDAGMORGEN om elf uur zal koningin Juliana tijdens een tweedaags bezoek aan Londen in de Dutch Church", de Nederlands Hervormde kerk Austin Friars het grote gedenkraam onthullen, dat daar ter nagedachtenis van haar Moeder, koningin Wilhelmina, is geplaatst. Het was reeds lang de wens van de Nederlandse protestantse gemeenschap in en om de En gelse hoofdstad, dat in dit be dehuis de herinnering levend zou blijven aan koningin Wilhel mina, die zo zeer haar stempel kerkelijk privilege gaf: Terruplwm Domini Jesu. De huidige predikant van de gemeente ds. J. E. Tuininga, zal de plechtigheid leiden. De am bassadeur in Londen, dr. J. H. van Royen zal als voorzitter van het herdenkingscomité de Ko ningin verzoeken het raam te onthullen. De Dutch Church mag op een geschiedenis van meer dan vier eeuwen bogen. In de tweede wereldoorlog 1940 verniel de een landmijn het oude kerk gebouw. De gemeente bouwde op dezelfde plaats een kerk, die in 1954 door prinses Irene werd geopend. De kerk, in het hart van Londen, kreeg opnieuw de naam die haar door de jonge koning Edward de Zesde was gegeven, toen hij in 1550 aan uitgeweken Nederlanders het kerkelijk privilege gaf: Templum Domini Jesu. (Van een onzer verslaggevers) DEN HAAG „Wjj waren die maandagavond, twaalf mei 1940, als leden van het kabinet-De Geer naar Londen overgestoken. Op de eerstvolgende zondag gingen alle ministers met uitzondering van de twee rooms-katholieke bewindslieden, naar Austin Friars Church in Londen. We waren daar met ons achten onder het gehoor van ds. J. van Dorp, de voorganger van de Nederlands Hervormde Gemeente van Londen. In mijn herinnering aan de Londense jaren is dit voor mij dè onvergetelijke dienst geweest." Dit zegt mr. dr. A. A. van Rhijn, die minister van landbouw en visserij was toen de oorlog uitbrak. Als lidmaai van de Nederlands Hervormde Kerk heeft hij in het kerkelijk leven tijdens de Londense periode een rol gespeeld. „Ik weet nog heel goed hoe de predi kant dit woord centraal stelde in zijn preek in de propvolle kerk: Gebogen, maar met gebroken". In deze histo rische dienst ging hij uit van Jesaja 40:31: „Wie de Heer verwachten, put ten nieuwe kracht; zij varen op met vleugelen als arenden; zij lopen, maar worden niet moede; zij wandelen maar worden niet mat". De heer Van Rhijn, thans lid van de Raad van State, noemt deze eerste dienst van de strijdende Nederlanders in Londen onvergetelijk. De predikant vergeleek de vleugels van de arend - Wiens Bij de brigade De heer Van Rhijn stamt uit een theologisch milieu, ais zoon van prof. C. H. van Rhijn. Samen met minister Van Boeyen stond hij ds. Van Dorp, wiens gemeente door de komst van de Nederlanders bijzonder omvangrijk was geworden, bij. „Wij leidden in die tijd diensten bui ten Londen, onder meer voor de toen nog embryonale. Prinses Jrene-briga- de, zo'n duizend man, die via Denemar ken Engeland hadden bereikt. Ik herin ner mij hoe ik in september 1940 naar het legerkamp Portcawl bij Bristol reisde, waar de Nederlanders met stokken oefenden! Mede een bewijs hoe onvoldoende de Engelsen op de oorlog waren voorbereid. De stem ming was er niet te best. Later, toen het kamp Wolverhampton beschikbaar kwam, werd alles béter. Maar die be- ,T T ginmaanden waren moeilijk. Toen ik De Neder^ndse hervormde kerk in Londen. Austin Friars, waar bij de jongens kwam om een dienst te dssjZr**"" A" w,„„,i leiden, vroeg ik: „Hebben jullie hierl afweergeschut?" Ze hadden één mi trailleur. Ik preekte die zondag over hel woord van Jezus: „Komt allen tot Mij..." Met als drie grondlijnen: Jona, die zijn moeilijkheden ontvluchtte;! Elia, die in de woestijn ertegen in opstand kwam: en Christus, die zijn! zorgen in Gethsemané aan God over gaf. denkraam de herinnering aan koningin Wilhelmina levendig zal houden. Engelsen gastvrij Toen de Hervormde kerk in Londen was weggevaagd in de loop van 1940 ontvingen we gastvrijheid van de Anglicaanse kerk. Die had door de ontvolking van de binnenstad gebou wen ter beschikking. De Nederlands VOORZITTER ORANJEVERE1NIGINGEN t-\ "I I .I was gezonden waarin Dankbaar zijn met p0a™hankelukheld Oranjehuis Prof. Rypperda Wierdsma, die een in leiding hield over „Volk en Overheid" belichtte zijn onderwerp eerst tegen een historischt achtergrond- Terwijl na de Franse overheersing iedereen passief af- I wachtte, was het koning Willem Iv die SAPPEMEER ,,Het Oranje- de handen uit de mouwen stak. Sterke hervormden in Londen en omgevingipon 7ppr hewoeen laar pers.oon,bkhe<Jeh noemde Spreker 'ook kerkten tot na de bevrijding in de St hU}S heejtt een Zeer Df^°8en J*ar koningin Emma en Wilhelmina Hu Mary's Church I achter de rug, waarbij IS geble- noemde het een betreurenswaardig feit Na het bewuste bombardement wakken dat ons volk historisch besefweii?k°va!f"prints giSiwn gedenkraam dat de Koningin in de Nederlandse kerk van Friars zal onthullen, is een van de Lutherse predi- ds. P. H. G. C. Kok Weesp. Met zijn vrouw (die por het raam het portret van ko- pigin Wilhelmina tekende) had hij tevoren tweemaal een gesprek met koningin Juliana. Het glasraam vijf meter hoog en drie meter breed is onlangs per vliegtuig naar Londen overgebracht en onder het toeziend oog van de glazenier ge plaatst. De foto toont de predikant met een van zijn andere glazen. er van de Austin Friars Church niets meer over. Zoals toen gebruikelijk was, metselden de Engelsen een muur tje rondom een deel van de geëga liseerde ruïne. Daardoor ontstond een reservoir, dat met water werd gevuld. Dat diende dan als bluswater, want dat was niet altijd beschikbaar na de Duitse bombardementen. Een keer heb ik in de St. Mary's Church gepreekt, toen ds. Van Dorp met vakantie was. Hij was een gewaar deerde voorganger, die voor een bijna onmogelijke taak stond. Er was een groot gebrek aan Nederlandse predi- Hjj kanten in die jaren. Later kwam ds. Sillevis Smitt uit het toenmalige In- dië; bij hem heb ik ook eenmaal ge kerkt, maar zijn aandacht gold de zee varenden, zodat hij weinig in Londen was. Kring AMSTERDAM Het bestuur van Amsterdamse Pers heeft gisteren in b brief aan de ministers Samkalden istitie) en Smallenbroek (binnen- idse zaken) krachtig geprotesteerd ten wat het noemt „het politieke en Herder begroef i 50 ondervoede schap en WIEDEN Tijdens een gemeente- Wsvergadering heeft burgemeester i'. J. P. Drost gezegd dat zeker meer h vijftig schapen van de stichting l< Rhedense Schaapskudde door er- Wijke verwaarlozing om het leven it gekomen. ePe dieren zijn door de herder, de er E„ zonder daarvan kennis te Ven begraven. Uit een onderzoek is dat de schapen zwaar on- rvoed waren. De politie heeft pro l-verbaal opgemaakt. In de raad 7de men nadrukkelijk dat ook het chtingsbestuur in gebreke is geble- f' KJandestiene radio's en t.v.'s ontdekt HAAG De dienst Luister- en 'kgelden heeft gisteren in Wageningen niet geregistreerde radio's en 288 tele- iieontvangers ontdekt. ©e dienst voert op het ogenblik een éo^scheepse opsporingsactie waarbij ge- Uik wordt gemaakt van een computer. justitutionele optreden" jegens de Dr. Van Rhijn herinnert zich de in de oorlog opgerichte Anglo- Dutch Christian Fellowship, een oecume nische lunchkring, vanuit de kerken georganiseerd. Men had sprekers van formaat. Op een keer had men prof. Gerbrandy en Sir William Temple, de aartsbisschop, uitgenodigd. Gerbrandy had veel werk gemaakt van zijn onder werp: de Duitse hoogleraar Johann Al- I thusius (15571638) die de democra tische leer der volkssoevereiniteit ver kondigde. Het vlakke gelegenheids- speechje van de aartsbisschop stak daar schril bij af. Op eigen verzoek ™,XL:P ®r „„i een-s k„me„ donderdag jl. werd gearresteerd toen L°nJmen J meeSterhjk revan" hij bij het huis van bewaring in ™e e<™°"en. Amsterdam opnamen maakte van de ongeregeldheden aldaar. Het bestuur zegt dat uit inlichtingen is gebleken dat Van der Linde al het zijne heeft gedaan om te voorkomen dat de politie bij de uitvoering van haar taak zou kunnen worden gehin derd. De arrestatie van Wibo van de Lin de en de poging van het openbaar ministerie om hem bij de uitoefening van zijn beroep aan voorwaarden te binden zijn volstrekt onverenigbaar met de normen die de overheid bij haar beleid inzake de publieke infor matie heeft te eerbiedigen. Het is, zo vervolgt het bestuur, voor ons onaanvaardbaar dat het in de macht van de politie ligt om klakke loos journalisten wier aanwezigheid op een gegeven ogenblik om de een of andere reden hinderlijk wordt gevon den, te arresteren. Het bestuur voert voorts aan, dat de journalist tot taak heeft het publiek voor te lichten, en hij dient bij het vervullen van die taak door de over heid te worden ontzien. Tenslotte staat in de brief: „Het bestuur van de Amsterdamse pers doet op de ministers Samkalden en Smallenbroek een dringend beroep om het daartoe te leiden, dat de politie en justitie in Amsterdam er van doordron gen raken dat hun ten aanzien van de openbare journalistieke bedrijvigheid de grootst mogelijke zorgvuldigheid past." te kort komt". Dit zei gisteren van het fatsoen zijn overschreden. Daar - kunnen wij onze ogen niet voor sluiten. Wij moeten niet vergeten dat in de don kere dagen van de bezetting wij het de voorzitter van de Federatie van Oranjeverenigingen, de ko lonel b.d.M.A. Smeenk uit Den Haag, in zijn openingswoord op het 15e congres van deze organi satie, in hotel Struvé te Sappe- meer. De heer Smeenk zei dat me niet moet kijken naar kleine groeperingen die shock-effecten veroorzaken. In deze chaos en strijd met gummistokken zeg gen de jongeren dat de ouderen het heb ben verknoeid, maar geen van deze jon geren kan positieve richtlijnen aangeven. Het doel van onze Oranjeverenigingen dan ook ons volk ervan te overtuigen dat het dankbaar moet zijn onder het Oranjehuis te mogen leven en dat men vertrouwen kan hebben in de Koningin. De Oranjeverenigingen hebben niet ge reageerd op de zaak rond de verloving het huwelijk van Beatrix, omdat wij mening zijn dat actie reactie ver wekt en dat men het vorstenhuis alleen kan helpen door daadwerkelijk onze aan hankelijkheid te tonen. Voordat de voorzitter het woord gaf _an de inleider prof. mr. J. V. Rypperda i Wierdsma. hoogleraar in het staatsrecht j de universiteit te Leiden, deelde hij dat een telegram naar de Koningin I Oranjehuis wel waardeerden. Het Nederlandse volk heeft de taak zich vast te houden aan het vorstenhuis, omdat dit het symbool is dat ons ver enigd. Wij kunnen als staatsburgers bij dragen dat er een betere atmosfeer in ons land komt en gehandhaafd blijft, aldus prof. Rypperda. Voordat het congres, dat zaterdag voortgang vond, begon, werden de congressisten in de aula van de Dr. Bosschool door de burgemeester van Hoogezand-Sappemeer G. Boekhoven, of ficieel ontvangen. Aan het begin van het congres werd traditiegetrouw een Oranje bitter gedronken. De 22-jarige H. R. van Dam uit Eiber gen werd gisteravond op de niet-beveilig- de overweg tussen Groenlo en Eibergen door een goederentrein gegrepen. Hij reed op een bromfiets. Het slachtoffer overleed tijdens het vervoer naar een ziekenhuis. We hebben woensdag maar weer gestemd op een vertegen woordiger van een dier geves tigde protestantse partijen, die in twee wereldoorlogen zelfs hun naam niet zijn kwijtgeraakt, hoogstens af en toe hun hoofd. Ditmaal werd ons een nachten lange worsteling om de altijd weer moeilijke keuze tussen ARP, CHU en SGP bespaard, want onze stem sloeg drie vlie gen in één klap. Natuurlijk wis ten we wel, dat het woord „pro testants" allerminst eenheid van politieke opvattingen ga randeert en dat een eventueel gekozen SGP-vertegenwoordiger daar in de raad ook geen doek jes om zal winden, maar dat was van later zorg. We zullen het pas laten afweten als de politieke oecumene in protes tants Den Haag zich zou gaan uit strekken tot de Boerenpartij. Wat dat betreft kunnen we gerust zijn: de Haagse Boeren peinzen er eenvoudig niet over om in 1970 één juk aan te gaan met ARP, CHU en SGP. Maar afgezien daarvan, zo'n krankzinnige gedachte is het toch niet, want ten slotte is ook de Boerenpartij een christelijke club, en zelfs een protes tants-christelijke. Lees haar begin sel- en verkiezingsprograms maar. Ze aaat uit van „de soevereiniteit Gods over al het geschapene" en staat pal voor het „behoud van de Staat als Rechtsstaat gebaseerd op de Christelijke Levensbeschouwing". Haar leiders zijn in hoofdzaak nog afgedwaalde antirevolutionaire, chris- telijk-historische en staatkundig-ge reformeerde schapen, al zit er hier en daar wel een liberaal rammetje tus sen. De Grote Leider zelf is jaren lang president-kerkvoogd van Ben- nekoms bepaald niet vrijzinnige Her vormde gemeente geweest. En toch gaven woensdag weer tien duizenden kiezers die zelfs op hun trouwdag geen kerk van binnen heb ben gezien, hun stem aan deze man, ook al stond zijn naam maar op één van de talloze lijsten. Zo langza merhand mogen we daaruit de con clusie gaan trekken, dat de Boeren partij de eerste christelijke door braakpartij in Nederland is. Terwijl de doorbraak van christenen naar de PvdA met elke verkiezing verder af brokkelt en die naar de VVD eigen lijk nooit goed op gang is gekomen, voltrekt de doorbraak van niet-christenen naar de christelijke Boerenpartij zich in angstwekkend tempo. Koekoek wint op alle maatschappelijke en levensbeschou welijke fronten, maar de traditionele christelijke partijen handhaven zich en dat leidt tot de slotsom, dat de Boerenpartij haar aanhang vooral werft in niet-confessionele kringen. De voorheen PvdA- of CPN-stem- mende, niet-kerkelijke bewoners van de grootstedelijke arbeidersbuurten nemen de souvereiniteit Gods over al het geschapene en het behoud van de christelijke rechtsstaat maar op de koop toe. Over de drijfveren van de BP-stemmers willen we het vandaag niet hebben. Het wetenschappelijke motievenonderzoek, naar de uit komsten waarvan de grote partijen zo begerig uitkijken, is nog niet af gesloten. 't Is overigens de vraag of het bruikbare gegevens zal opleveren in die zin, dat de grote partijen aan de hand daarvan hun koers zullen kunnen (en willen) wijzigen. Men Met zijn twee modellen Angela Smith en Jane Bradbury als charmante blikvangers, demon streert de 21-jarige Britse ont werper David Goodship (in Londen) zijn idee: een twee persoons stoel. De ontwerper studeert nog aan de Central School of Design. Dank zij wervingscampagnes I DEN HAAG Dank zij in-|meentelijke politiekorpsen in ons itensieve wervingscampagnes land de laatste jaren wat kleiner („Goed dat de politie er is") is [geworden. In 1962 waren er 1570 [het personeelstekort bij de ge- vacatures, thans is dit aantal te- ruggelopen t^t 1231. De organieke sterkte van de gemeen telijke politiekorpsen was op 1 april 1966 precies 14.750 man. de werkelijke sterkte 13.519. In opleiding waren 548 man die dus binnen afzienbare tijd ter beschikking komen. Vooral in de grote steden is het per soneelstekort nog aanzienlek: Amsterdam heeft 450 vacatures, Den Haag 220 cn Rotterdam 190. Het naar verhouding gro te tekort in Amsterdam wordt toege schreven aan het huisvestingsprobleem en aan het ontbreken van een achter land waaruit nieuwe krachten kunnen worden gerecruteerd. In Amsterdam zelf is het heel moei lijk geschikte kandidaten te werven. De hoofdstedelijke politieleiding heeft de ervaring dat de Amsterdammer niet zo erg op het uniform is gesteld! Rijkskorpsen Ook bij de rijkspolitie bestaat nog altijd een zorgwekkend tekort aan per soneel, al is ook dit de laatste jaren wat kleiner geworden. Toen in 1962 de orga nieke sterkte op 6700 man werd gebracht was er een tekort van 969 man. Hoofd zakelijk als gevolg van het feit dat de leeftijdsgrens werd verlaagd is het te kort thans teruggelopen tot 700. Door deze leeftijdsverlaging Is nu ook de opleidingsschool veel beter bezet. Wa ren In 1962 slechts 72 toekomstige poli tiemannen in opleiding, op het ogenblik zijn er 300 leerlingen, een aantal waar mee ongeveer de gehele capaciteit van de school is bezet. mag aannemen, dat woensdag persoonlijke rancunes bij de kiezers een nog belangrijker rol hebben gespeeld dan op de 23e maart. Voor al in het klimaat van de kleinere gemeenten, waar iedereen elkaar kent, gedijen dat soort sentimenten uitstekend. BP-stemmen wordt daar een uitlaatklep voor haatgevoelens je gens een raadslid van wie men „te veel weet", jegens een wethouder die een woonvergunning heeft gewei gerd, een ambtenaar die onvriende lijk deed aan het loket of een burge meester die niet op het gouden huwe lijksfeest van opa en oma verscheen, verscheen. Het doen en laten van b.v. de Amsterdamse BP-leider N. Verlaan (33 jaar, breegeschouderd, woensdag avond op de tv met de superlogische uitspraak dat er voor allerlei dingen meer geld nodig is en dat het rijk dus moet bezuinigen) heeft helemaal het karakter van een particuliere wraakneming op de VVD. Verlaan heeft jarenlang onder liberale vlag gestreden, maar deserteerde toen de VVD ondanks zijn dringend verzoek weigerde een bepaling over de huur- bescherming van bedrijfspanden in haar program op te nemen. De reden van het huurcontract een hotel ge- privé-moeilijkheden. Hij had van zijn (grote heren)huis na afsluiting van het huurcntract een hotel ge maakt, maar kreeg daarover ruzie met z'n huisbaas, die voor de meta morfose van particuliere woning in bedrijfspand een hogere huur eiste. Het kwam tot een proces, dat door Verlaan werd gewonnen. Maar zijn vertrouwen in de trouweloze VVD, die hem niet had willen steunen, zeg de hij op. Van rancunegevoelens druipt ook de brochure „De Boerenpartij" (Kwa draatpamflet van de Bezige Bij, 56 blz., f3,50) van ir. W. Stam, die gisteren in De Telegraaf de „coming man" van de BP werd genoemd. De heer Stam is een schoolvoorbeeld van iemand die politiek van links naar uiterst rechts is gezwenkt. Vlak na de oorlog was hij voorzitter van de links-radicale Delftse Progressief Democratische Studentenvereniging en sympathisant met de PvdA. Daar na bekeerde hij zich tot de VVD, „tot hij ook daarvan genoeg kreeg" (zo als de flap van zijn brochure fijntjes vermeldt) en in 1965 in contact kwam met de Boerenpartij. Nu treedt hij op als de intellectuele woordvoerder van het Koekoekianisme. Het is met dit soort bekeerlingenoppassen ge blazen. Meestal zijn het alleen maar ordinaire baantjesjagers, die koste "\6d!t het kost eèn politieke rol "Willen spelen. Lukt dat niet bij links, dan maar bij rechts. Hun frustratie jaagt ze van de ene partij naar de andere, tot ze tenslotte rust vinden in de club die hen op een kandidatenlijst plaatst. Als zelfs dat mislukt, rich ten ze een eigen partij op. We kennen de heer Stam niet en daarom moeten we met ons oordeel over hem voorzichtig zijn. Voorzichti ger dan hij is in zijn oordeel over mensen als Romme en Biesheuvel. Over de minister van landbouw schrijft hij: „Wij geloven niet dat het nodig is om verder nog veel te zeggen over deze kennelijk politieke streber-figuur, dromend van een machtige Nederlandse Christen-De mocratische Partij, aan het hoofd waarvan hij zich zelf reeds ziet staan, wijzend naar de verlokkende toekomst van een Europese een heids-maatschappij onder staats-diri- gisme. Zijn anachronistische en mora listische ideeën over onze verhou ding met de West. die door het Alg. Handelsblad treffend als „gefemel" werden gekarakteriseerd, laten wij verder maar buiten beschouwing". Het wemelt van zulke fraaiigheden in „De Boerenpartij", 't Was kenne lijk de bedoeling van de uitgever ir. Stam een toelichting te laten schrij ven op de doelstellingen van de Boe renpartij, zoals Duco van Weerlee dat heeft gedaan in „Wat de provo's willen" (in dezelfde serie versche nen; we komen er te zijner tijd op terug). Maar ir. Stam heeft zich er toe beperkt persoonlijke rancunes van zich af te schrijven. Zijn brochu re onthult niet wat de Boerenpartij wil, maar wat ir. Stam niet wil: bu reaucratie, technocratie, staatsdiri- gisme, EEG. culturele nozems, Land bouwschap, Biesheuvel enz. De alter natieven van de BP blijven in het duister. En dat terwijl Koekoek zelf het boekje vergezeld heeft doen gaan van een aanbevelingsbriefje, dat be gint met: „Voor u ligt een politieke beschouwing, die een duidelijk beeld geeft van de zienswijze van de Boe renpartij. Het is een beschouwing, gebaseerd op praktische ervaring, die een zuiver beeld geeft van de Boerenpartij in de Nederlandse poli tiek". Heeft Koekoek de brochure zelf gelezen? Dat hoeft niet, want in het Telegraaf-interview van gisteren ver telt ir. Stam: ik ben een van de weinigen die zijn volle vertrouwen heeft. Als ik Koekoek artikelen geef voor zijn blad „De vrije boer", dan stuurt hij ze vaak ongezien door naar de drukkerij". De heer Stam hemelt zijn leider verschrikkelijk op, althans in de bro chure: „Hendrik Koekoek is één van de zeer weinige pcditiciwiens pu blieke imago niet voor het elektro nische massaoog ineenschrompelt: een eenvoudige maar oprechte en sterke persoonlijkheid zonder zweem van aanstellerij: een man, die ge looft in de waarheid en rechtvaar digheid van zijn politieke streven". In het Telegraaf-interview is Stam aanzienlijk genuanceerder: „Ik heb groot respect voor Koekoek, maar hij mist de ontwikkeling, die je in de politiek toch ook nodig hebt". Het zal je maar gezegd worden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1966 | | pagina 5