Bezoek aan molen De Valk
een aparte belevenis
wat
wanneer
waar
Dwars door het Groene Hart
EXPOSITIE
Leiden heeft er een romantisch museum bij
r
KLAVERBLAD
KOFFIE
Eldorado voor
bromfietsers
en fietsers
.-eva
't KAN - 't MOET
alle protestanten op LIJST 3
EITSTE LEIDSE COURANT
WOENSDAG 23 MEI 1966
nti
hoj
ize: _1_
gn bij! (Van onze stadsredacteur)
ie, ee^ BEIDEN Met als gids de onvermoeibare en over molens nooit uitge-
hrijvefatc Rotterdammer M. van Hoogstraten heb ik gistermiddag de nu als
it recïmuseum ingerichte molen De Valk bezichtigd, van de op de begane grond
emeenLiegen molenwerkplaats af tot en met de ,^evenhoog" gelegen kapzolder.
ïthouï von<* dat een plezierige en leerzame belevenis en ik vermoed, dat het
n lanifte Leidenaars en toeristen, die na de officiële opening mijn voorbeeld
lostelejillen volgen, ook zo zal vergaan Met groot respect voor de kunde en het
^n**pkfnarwchap van de Nederlandse molenaar en met bewondering voor het
aldrJ'^a^ct 0171 van het interieur van deze mooi en hoog gelegen molen een
bezienswaardigheid te maken, ben ik de zeven steile maar stevige trap-
in h«|e)i weer afgedaald. Met stoffige handen, want anders was ïk niet in een
VS»' en geweest.
Dr veriyoor(|at dit uitstapje door eeu- was. toen en hij is het nu nog
«inwJ(? molenhistorie begon, had mr. J. |mijn gids, de heer Van Hoogstraten,
die een van de grootste molenver-
«c.uici «at Bcscvciia u«c. zamelingen van ons land bezat Aio
katht,olen 'n ^an^en gestopt ®n drs- J. N.
echtijf" w~"~ n"
imelij
Wessem. directeur van De Laken-
I. onder wie nu ook de molen res-
►rteert, vertelde mij iets over het hoe
lftn waarom van dit museum. Ir. F.
kert°khuyzen. voorzitter van de vereni
et lie "ollandsche Molen", zat leu-
ii weirn(i op "j® s*°k de "tteenzetting van
gen j 5 heer Van Wessem met instemmend
ujtgepknik aan te horen.
,er Anno 1743
3t)laus ^et papiertje van voorlichter Lelie-
va!eldt vertelde me, dat molen De Valk.
ver in zogenaamde walkorenanolen, in
bisÜn huidige vorm dateert uit 1743.
:1 da aarvóór stond op dezelfde plaats
n' vai invankélijk (1611) een houten wid-
d orenmolen. die in 1667 werd vervan
en door een houten aohtlkanifcige stei-
ngmolen, die op zijn beurt blijkens
e gevelsteen In 1743 werd vervangen
Dor de huidige, op een terp staande
enen stellingmolen.
De laatste telg van het molenaars-
eslacht, dat sinds 1870 de molen in
igendom had de heer W. van Rhijn,
plaatsende tot zijn overlijden (1964) in
en bejg molen (die in 1943 eigendom van
nieu^ gemeente Leiden is geworden). In
?J kocht de gemeente bovendien een
root dee! van de inventaris, bij welke
elegenbeid de heer Van Rhijn zijn
gen molenarchief aan de gemeente
36,1 a honk. Enige jaren geleden stelde de
emeenteraad geld beschikbaar om de
jolen te doen inrichten als molen-
luseum. Dit gebeurde in samenwer-
pg met de vereniging „De Holland-
Q ie molen", die een collectie molen-
p^^ïderdelen in bruikleen afstond.
Gelukkig man
Eén van de gelukkigste mensen
lef
tot
die
ploeg stoffen
spectrum meubelen
aardewerk
noors porselein
tot 28 mei
dagelijks van 9-6 uur
HASSELMAN
PANDER
Botermarkt. Breestraat. Leiden
daar niet goed raad mee wist. Meer
dan duizend voorwerpen telt zijn in
1941 opgezette collectie. Gereed
schappen, onderdelen en alle moge
lijk en onmogelijk voorwerpen, die
met de molen en zijn bewoners heb
ben te maken. Vele unica bevinden
zich daaronder.
Daarnaast gaat de heer Hoogstraten
er prat op de grootste boekenver-1
zameling op molengebied ter wereld
te bezitten, in totaal ruim 750 banden.
Hij heeft nu een onderdak voor zijn
verzameling gevonden, een waardig
onderdak en dat geeft hem meer
vreugde dan een nïet-molenvriend kan
bevroeden. En al heeft hij zijn collectie
ten behoeve van iedereen die er maar
kennis van wil nemen, overgedragen
aan „De Hollandsche Molen", hij blijft
er als conservator nu nog dagelijks en
later wekelijks een wakend oogje op
houden.
Maalt nog koren
Keren we weer terug tot de molen
zelf. dan kan ik u de verzekering ge
ven. dat hij nog steeds echt koren kan
malen. Volgende week bij de opening
(door commissaris Klaasesz) gebeurt
dat trouwens ook. Daarvoor komt spe
ciaal korenmolenaar M. de Groot uit
Oud-Alblas naar Leiden. Hij heeft al
een zak tarwe ..proefgemalen" en mijn
lekenogen vonden het resultaat uit
stekend.
Beneden is in de molen de oude toe
stand bewaard en waar nodig geres
taureerd- Men vindt er een woonka
mer maar ook een volledig ingerichte
werkplaats, die zelfs technisch onder
legde mensen anno 1966 nog hun hoed
doet afnemen voor het vakmanschap
van de molenmaker van eeuwen gele
den. Onder meer zijn in die werkplaats
bij verschillende molens behorende
mallen en profielschaven te vinden.
Op de eerste verdieping woont con
cierge M. Pijnnaken met zijn vrouw.
Daarboven hebben kostbare en on
vervangbare museumstukken een
plaatsje gevonden en nog hoger wordt
men weer geconfronteerd met de oor
spronkelijke molen.
Ze wilden voor elkaar niet weten hoe
het er voor stond met de steen.
Ik weet nu ook het verschil tussen
Snotneus
Uit ervaring weet ik niu, dat je met
iemand als de heer Hoogstraten als
gids wel een dag door die moien kunt
dwalen zonder je een ogenblik te ver
velen. Over ïeaer voorwerp weet hij
een boeiend verhaal op te hangen zon
der dat zijn duim er aan ie pas moet
komen. Hij schotelde me allerlei heer
lijk oude woorden voor, die al lang in
onbruik zijn maar die het m zo'n
molen nog goed doen. De molen heeft
immers zijn eigen taaL
Ik weet nu. dat het scherpen van
een molensteen van een vawnan altijd
nog twaalf uren vraagt en dat vroe
ger de molenaar, als hii met dat kar
weitje (met geblindeerde luiken) be-
ziig was snel zijn snotneus-lampje uit
blies als een collega op bezoek kwam-
Heropening van Roosen
LEIDEN Vanmiddag is de ver
bouwde en geheel gemoderniseerde
optiekzaak van Roosen. Kort Galge
water 1. die zich specialiseert in me
dische instrumenten, heropend. Van 4
tot 6 uur was er gelegenheid, het be
drijf te bezichtigen.
hebt
al geprobeerd?
waard om speciaal
te vragen!
een maalzolder, een stortzolder en een
kapzolder en de heer Hoogstraten
heeft me op plastische wijze verteld
hoe de vroeger uiterst slecht betaalde
watermoienaar er wat bij verdiende.
Daartoe gebruikte h ij een „elsger"
een gemene vijft and-met-weerhaken,
waarmee alen werden gespietst. Dan
had hij nog een^ soort ijzeren harp,
waarmee hij in één klap wilgetenen
schilde.
Van 1500 vóór Chr.
Enfin, u moet het zelf allemaal maar
eens gaan bekijken. Uw speciale aan
dacht wil ik nog wel vragen voor een
zadelvormige kleine molensteen, die
1500 jaar vóór Christus werd gebruikt.
De heer Hoogstraten vond hem bij een
opgraving op de Veluwe.
En weest u bij het steeds hoger
klimmen niet bang om op de door
een kleine openinggescheiden lui
ken te gaan staan, die u op elke zol
der aantreft: ze gaan alleen naar
boven open voor het doorlaten van
tarwe en meel.
Ten slotte nog enkele zakelijke in
formaties: voorlopig zal de molen (na
volgende week donderdag dus) bij
wijze van proef tussen de opening van
De Keukenhof en medio september de
gehele dag geopend zijn. Twee gidsen
zullen de bezoekers rondleiden en op
geregelde tijden zal de stadsmolenaar
de molen laten draaien. Een meerta
lige voorlichtingsfolder is in de maak.
WOUBRUGGE Na de Westland-
en Delflandroute opent de ANWB
voor fietsers en bromfietsers op 28
mei een nieuwe toeristische route
in de driehoek Leiden-Alphen a.d.
Rijn-Leimuiden, de Braassem
(brom) fietsroute. Totale lengte
52 km, die echter tot 40 km kan
worden bekort.
De route gaat grotendeels via rijwiel
paden of nestige secundaire wegen
en dient in één bepaalde richting te
worden gereden. Hiertoe zijn circa
90 zeskantige bordjes geplaatst met
het opschrift: Braassemroute
ANWB
Beschrijving
talloze bijzonderheden over de toe
ristische attracties die men passeert.
Wie er met de Pinksterdagen eens rus
tig per tweewieler, al of niet gemo
toriseerd, op uit wil terkken. zal
deze route volgend de schoonheden
ontdekken van Hollands groene
hart en tot de ontdekking komen,
dat er nog rustige en ongereote
plekjes vol natuurschoon en weidse
panorama's te vinden zijn, zelfs mid
den in de Randstad Holland.
Molens
T IEFHEBBERS van molens, vissen.
*-* vogels, oude historische gebouwen,
allen vinden hier of daar langs de
route iets van hun gading.
Wij hebben de route voor u gereden
en willen u nog op enkele van de
mooiste plekjes wijzen.
Men passeert, beginnend bij de Lage
Rijndijk te Leider-dorp, even ten
Tussen Bilderdam en Leimuiden
langs de Drecht kan men zij
waarts blikkend dit ontdekken.
oosten van de brug over de Does,
de landelijke dorpen. Koudekerk.
Woubrugge. RijnsaterwoudeLan-
geraar, Bilderdam, Leimuiden, Oude
Wetering, Roelofarendsveen, Rijp-
wetering en Hoogmade.
Het is in kort bestek onmogelijk alle
bijzonderheden op te sommen. Toch
wijzen wij nu reeds op enkele van
de mooiste en interessantste plekjes.
Boerderijen
JOEEDS direct de rustige Lage Rijn-
dijk volgend geniet men van de
talloze oude boerderijen links en
de uitzichten over de Oude Rijn
rechts van de weg.
In Koudekerk de gerestaureerde, uit
de 16-de eeuw daterende driebeu-
kige, Gotische Hervormde kerk.
Even verder op een eilandje links
een eenzaam torentje, enig overblijf
sel van het poortgebouw van het
verdwenen kasteel Poelgeest. Rechts
van de weg het uit 1648 daterende
stalgebouw, dat hierbij hoorde.
Stilte
yiA
ie rustieke Lage Waard, lopend
•igs een ouae zgtak van ae mjn,
de z.g. Liutuce nijn, Komt men linus
ajsiaana een jraui jieispua voigena,
in een uitgesireut poiaerianascnap,
waar men aueen ae stilte waar
neemt.
Bij ae buurtschap OJwegen dienen
oromfietsers in de perioae mei-ok-
tober de provinciate weg recht
streeks naar wouorugge te volgen.
De fietsers passeren eeu leuk houten
bruggetje en voigeh aaarna een van
de mooiste gedeelten van de route,
het sterk kronkelende fietspad langs
de Wijcle Aa, een uitloper van het
Braassemermeer. Men kan hier
zwemmen of heerlijk gaan luieren
op het breae talud van de dijk, genie
tend van het panorama over het
meer of de uitgestrekte Oudendijkse
polder.
Rietvelden
J ANGS
Paadegat, waa
Braassemermeer
ring oijeen
rietveiaen oereiKt men het
e Wijde'Aa, ae
de w ouawete-
ten oanuje no-
aiyt ae vooroijgangers uil, hier
te pauzeren en le kijken naai
veie passerende piezierooten.
In het rustige Woubrugge vindt men
in de oostelijke muur van de uit
1653 daterende Hervormde kerk een
gedenksteen, herinnerend aan één
der eerste martelaren Jan de Bak
ker,, tot 1525 pastoor van Jacobs-
woude, een inmiddels verdwenen
dorp twee km oostelijk van Wou
brugge. Ook vindt men hier in de
Dokter Lothlaan nog een kleine his
torisch
Monument
jyWARS door de lage Vierambachts-
polaer passeert men een eenvoudig
monument, dat herinnert aan de
plaats, waar het zo even gememori
seerde dorp Jacobswoude lag. Vlak
voor Rijnsaterswoude kan men,
rechtdoor rijdend de tocht met 12 km
bekorten. Men passeert dan het
Braassemermeer langs de lage oos
telijke oever.
Langs de Leiasevaart gaat de hoofd
route verder. Na het tuindersporp
Langeraar halverwege te hebben ge
passeerd, volgt weer één der mooiste
gedeelten van de route, het fiets
pad tussen de stille, visrijke Lange-
raarse plassen. Vooral de vogelwe
reld is hier goed vertegenwoordigd.
Panorama's
yAN het Papenveer de Aar volgend
tot vlak voor Nieuwveen, siaat
men linksaf en geniet dan weer
noordelijk van de L.angeraarse pias
sen van üe panorama s.
Na Bilderdam gaat ae route zuidelijk
van de stille Drecht, een zeer rustige
dijk, vanwaar men kilometers ver
in zuidelijke richting tot Alpheu
kan uitzien.
Na Leimuiden en langs de noordoever
van de Braassem te nebben gereden,
zet de pont u over naar Oude We te-
werf aan, waar een waterskischool
ring. Hier treft men een grote jacht-
is gevestigd. In de zomer kan men
op het meer de leerlingen zien oefe
nen achter de speedboten.
Pauze
TANGS dit onlangs afgebrande pavil
joen De Braassem ziet men voor
het eerst, een rijwielpad volgend,
dit brede meer van zeer nabij. Ook
hier is het een goed punt eens te
pauzeren en le genieten van de wa
tersport.
Dan volgen nog Roelofarendsveen en
Zo ziet de ANWB-bromfiets-
route er in de Koudekerkse Lage-
waard uit.
onder het viaduct van rijksweg 4a
door belandt men in Rijpwetering.
Even daarvoor rechts twee twaalf-
kantige stenen poldermolens uit
1780, de enige van dat soort in ons
Langs zeer stille en landelijke binnen
wegen nadert men vervolgens Hoog-
made. Hier kunnen de liefhebbers
van molens hun hart ophalen, want
al zijn enkele in zeer vervallen staat
en buiten gebruik, zij stofferen het
landschap op bijzondere wijze.
Weilanden
yiA de Groenwegh, de vroegere
rechtstreekse verbinding tussen
de kastelen van Hoogmade en Kou
dekerk (eigendom van hetzelfde
adellijke geslacht), volgt dan nog
het stille rijwielpad, dat door uit
gestrekte weilanden ons terug
brengt op het uitgangspunt te Lei
derdorp.
Ongetwijfeld heeft de ANWB fietsend
Nederland met deze route een grote
dienst bewezen.
Dit kanmaar voor de afwas
Zijn ze ideaalDDDDD
theedoeken, een product pan Hedeman-Almelo
academische examens
LEIDEN, 24 mei Geslaagd: kan
kunstgeschiedenis: mej. L C van
Vrijdag oecumenische
samenkomst in de
Pieterskerk
LEIDEN Ter gelegenheid van het
Pinksterfeest zal vrijdagavond om half
8 in de Pieterskerk een oecumenische
samenkomst worden gehouden. Dr. A.
W. Cramer, remonstr. predikant, ver
zorgt de toespraak en ds- H. Bouter,
hervormd predikant, en kapelaan J.
P. Seysener van der parochie Heren
singelkerk zullen de bijeenkomst lei
den Het Geref. kerkkoor zal onder
leiding van de heer A- de Ru enkele
liederen zingen. Er zal ook samenzang
Burgerlijke stand
van Leiden
LEIDEN Geboren: Cornelis P,
z v G van Oeveren en C M Beek
man: Alice M. d v: P G A M Froe-
ling en A J Kerstholt; Nicolaas. z v:
"J van Egmond en F v Delft; Edwin,
z v: L Kuyvenhoven en J G Braam
zeel; Yvonne C M. d v: W J M van
Gijlswijk en J J v d Zwet; Johan,
z v: W L Gijsman en A Laven;
Cuno M, z v: D D van Geet en J
Jongens; Marcel W. z v: E L C Lange-
zaal en C M Mabesoone; Cornelia J,
d v: C van der Plas en J J v Schie;
Anna A J, d v: J J de Jong en C J
W Heemskerk; Albert W. z v: A W
Koudijs en E Massaar; Nicolaas G,
z v: G van Duijn en C van Zuijlen.
Gehuwd: A M J van Eeden en E P
Klerks.
Overleden: F jW H van der Starren,
63 jaar, wed van H Slingerland;
W Sloos, 72 jaar, man; H van Loef,
76 jaar, man: W V R de Schepper,
72 jaar. man; H J Rozier, 67 jaar,
man; C Gord eau, 51 jaar, man.
Ericsson Telefoonmij. te Rijen: Tegen
1 juni is ir. E. Brandsma in Den Haag
benoemd tot adjunct-directeur om later
directeur ir. J. baron Ghijben op te vol-
