Barth
leerde
weer
preken
ons
Bevrijdende
invloed
onder de
jongeren
Rots in branding
modernisme
van
GEESTELIJK
LEVEN
PROF. DR.
VAN NIFTRIK:
DRS. REILING:
PROF. DR. RIDDERBOS:
zzm&vsrs# SjIHKSSS da'hii-,en °p?1 ch,e
z&jgEsm&szmsm
ZATERDAG 7 MEI 196«
OP 10 MEI wordt Karl Barth tachtig jaar.
Als ooit in de laatste eeuwen één theo
loog in grote geestelijke zelfstandig
heid zijn weg is gegaan, dan is hij het wel.
We mogen wel zeggen, dat hij de theolo
gie van de twintigste eeuw een ongekende
dynamiek heeft gegeven.
Vorig jaar gaven wij op deze pagina een
gesprek weer van drs. G. Puchinger met
Barth zelf, waarin hij zijn visie gaf op
Rome, Luther en Calvijn. Thans laten wij
het accent vallen op de invloed die Barth
heeft uitgeoefend op kerkelijk en theolo
gisch Nederland.
Prof. dr. G. C. van Niftrik, zelf een Barth-
kenner bij uitnemendheid, gaf ons zijn
visie in het bijzonder op de sporen, die
Barth in de Nederlandse Hervormde Kerk
De theologie van Karl Barth
wordt gekenmerkt door een gro
te mate van objectiviteit. Heeft
dat ook een stempel gedrukt op
het theologische denken in de
Hervormde Kerk?
Ik geloof dat ik u moet corri
geren. Dat is typisch vanuit de
huidige situatie gezegd. Volgens
mij legt Barth stellig de nadruk
op het objectieve in de
boodschap, maar dat sluit het
subjectieve in. Zo wordt duide
lijk wat Barth betekend heeft
voor de verschillende' richtingen
in de Hervormde Kerk. In de
confessionele predi
king is de midden- p^
zang vervallen. Dat
is een formele bijzon
derheid, die op een
theologische bijzon
derheid wijst. Het
lukte niet meer eerst
een objectieve uit
eenzetting van de
tekst te geven en
daarna een toepas
sing. Wel hebben
mensen gezegd dat
by Barth de toepas
sing of bevinding al
te veel ontbreekt,
maar dat is een mis
verstand. De vrij
zinnige prediking
was al bezig te ver
anderen toen Barth
kwam, vooral door
het verzet van Roes-
singh en Heering
tegen het humanis
me in deze prediking.
Daar sloot het optre
den van Barth bij
aan. De ethische
theologie liep op haar laatste dat het avondmaalsbrood het Li-
benen. De echte ethischen zeiden chaam van Christus is. Maar on-
van Barth: Dat hebben wij altijd dertussen is het gewoon brood,
al gezegd. In zekere zin hadden door een bakker gebakken. Zo
zij gelijk, maar deze richting was moeten we Barth verstaan. Hij
hoe langer hoe meer verpsycho- geeft volledige ruimte aan de
logiseerd en verhumaniseerd. De historische en literaire kritiek,
Römerbrief kwam als een echt maar zegt dan dat het in de bij-
protest en betekende practisch bel gaat om de historische feiten
het einde van de ethische theo- Phis de apostolaire en profe-
logie. tische interpretatie. Barth kan
zeggen: „Jawohl, die Schlange
In de Gereformeerde Bondbat gesprochen", maar bedoelt
Ik geloof dat de veranderin- dan, dat het naakte historische
gen bij de Gereformeerde Bond feit voor ons niet bereikbaar is t,ek °P Barth. Dat is merkwaar-
zich aan de periferie afspelen, en we alleen maar de interpreta- dig, omdat hij net als zij heel
dat de bunker van het centrum tie kennen. Daarom zegt hij: We sterk de nadruk legde op het
voor en na niets anders laat gel- hebben te doen met wat er staat,
den dan de oude schrijvers. Nu met het kerugma, de boodschap,
op het ogenblik het neomoder- Daar ligt een historische bijzon-
PROF. DR. G. C. VAN NIFTRIK
christen is dan om te zorgen dat weer gezien hebben dat alle
er in deze wereld een weerspiege- openbaring op Christus is gecon-
ling wordt gevonden van dat centreerd. Dan, dat hij het
wat in de kerk absoluut gezag leerstuk van de verzoening uitge-
heeft, bijvoorbeeld de vrede die werkt heeft als rechtvaardiging,
alle verstand te boven gaat en als heiliging en ten slotte als vol-
in de wereld een beetje vrede, einding, als eschatologische toe-
Op die analogie-gedachte heeft komst. Dat behoort tot het
hij een hele staatstheologie opge- meest stichtelijke van zijn theo-
bouwd. Die heeft ruggegraat ge- logie. En dan is voor mij de leer
geven aan het verzet tegen het van de eigenschappen Gods een
nationaal-socialisme en later ge- van de rijkste stukken die Barth
leid tot de doorbraak-gedachte. ons heeft gegeven
Op dat punt denkt u anders? Beleven we in Nederland al
Ja. er zijn dingen waarin je "id? Di"
Barth niet kunt volgen. Ik volg wordt »«egd.
op het. P"n' Yan..de Ik geloof dat het goed is te
kinderdoop en de laatste tijd constateren dat de theologie
veel minder in zijn volstrekte door gaat. Daar behoef je je niet
Ï^Lpmg va,n de. .r"LJtuurlljke over op te winden. Dat „post" is
theologie en ook niet in de conse- trouwens heel betrekkelijk in de
Start» „i. "SUlSSffE?1the°I°gie. We beleven een tijd
men. ac o c nc «w ""to" van reactie, die geen recht doet
Op welke punten spreekt
Zijn belangrijke bijdrage zit
in wat je zou kunnen noemen armoede zijn terecht gekomen,
het christocentrisme, dat we Daar ben ik vast van overtuigd.
heeft getrokken. Bij de gereformeerden
zien we aanvankelijke afwijzing geleide
lijk groeien tot meer waardering. Over de
achtergronden hiervan vertelde ons prof.
dr. Herman Ridderbos. Tenslotte hadden
wij met drs. J. Reiling een gesprek over
de houding van enkele kleinere kerken,
zoals de baptisten en de vrij-evangeli-
schen tegenover Barth.
KARL BARTH
Gereformeerde Kerken
dan kadd«> voor de oorlog veel kri-
objectieve in het evangelie. Wat
was dan de oorzaak van dat ver-
nisme om" zich heen grijpt is er derheid" achter, maar die gaat zet?
natuurlijk in de Gereformeerde ons als zodanig niet aan. Zo is
Kerken en misschien ook wel in voor Barth de bijbel Gods
Dat lag hem niet aan de objec-
de Gereformeerde Bond de nei- Woord en weet je van te voren tiviteit. De gereformeerden heb-
ging om Barth als een soort fun- nooit welk gedeelte op een gege-
oben toen ook wel begrepen, dat
damentalist te hulp te roepen, ven ogenblik opeens weer op nieuwe theologie opkwam, wej eens voorop, zodat gezegd van de gereformeerden af.
maar dat is een misverstand. kan lichten. Op deze wijze heeft die anders was dan de ethische. werd: je moet eerst geloven, dat dat men hem verdenkt va
Schriftbeschouwing MaarTn Kt Tert^rtond mep Vt"aW>n.
rwpe nMi'vcI ccrHic i° ij n tiek- want ,k mag mezelf daar- to* kritisch. Er
in de literaire en historische kri- Maar in het eerst stond men pas kun je kljken, wat dat eigen-
t;*ir „ro„* iv toch uitsluitend kritisch. Er lijk inhoudt. Op dat punt is er zijn!'Daar weet ik niet al te veel wel eens gehoord, dat hij op dat
Ja, nu moet ik
m- krachtig voorop stelt. Het is ook
al- vreselijk moeilijk, dat allemaal
dogmatisch in formules onder te
-oorzichtig brengen. Van Berkhouwer heb ik
te preken. De Schrift werd gereformeerde theologie.
Hal ill accrue m uc mcuiugic V
verder doorgedacht. Ik dacht dat een. eenheid van feit plus inter-
het onjuist was te stellen (wat pretatie.
vaak gedaan is) dat Barth zou
leren dat Gods Woord in de bij- vormde Kerk?
bel, maar de bijbel niet Gods T, -
WnnrH 1c Ik «acht dU-u, -
richting was die niet alles wat van de Schriftbeschouwing.
wordt meer op de inhoudelijke Barth zegt: „De hele wereld is genover Barth gestaan heeft,
autoriteit ingegaan en niet op door Christus' verzoend, maar ze maar dat hij in gesprekken met
niet." hem gemerkt heeft, dat hij die
Leeft Barth onder de predikan
ten van de kleinere kerken, zo
als de Unie van Baptistenge
meenten en de Bond van Vrije
Evangelische Gemeenten? Zij
zijn van nature toch altijd sterk
piëtistisch geweest?
Veel minder direct, dan in de
Hervormde Kerk, omdat de pre
dikanten daar in de dogmatiek
onderwezen zijn door mensen,
die in meerdere of mindere ma
te onder zijn invloed staan.
Meestal moesten ze een deel van
Barths dogmatiek doorworste
len. In de opleidingsinstituten
van de kleine kerken is de
oriëntering heel anders. Daar
was de afweer in de tweede
helft van de jaren dertig bijzon
der groot. Hij rekende immers
grondig af met het subjecti
visme, de ervaring.
Hebben vele piëtistisch in
gestelde predikanten toch niet
bij Barth een waardevolle bij
drage gevonden? Is het waar,
dat vooral de jongeren steun bij
hem vinden?
Ja. Ik geloof, dat de mensen,
die hem na de tweede wereldoor
log leerden kennen, hem met an
dere ogen lazen dan de ouderen.
Mijn eigen ervaring was zo. Na
de oorlog, begon ik wat van hem
te lezen, al moet ik zeggen; dat
de kleinere werken me vaak
meer aanspraken, dan zijn grote
dogmatiek De ouderen wezen
hem af, omdat hij als een olifant
heeft huisgehouden in de porse
leinkast van de subjectieve theo
logie van de wedergeboorte.
Maar de mensen, die na de oor
log theologie gingen studeren,
deden dat op de puinhopen van
hun subjectieve geloofservaring.
Daardoor had hij onder de jonge
ren een bevrijdende invloed,
door zijn bijzonder grote nadruk
op de genade.
Wat heeft Barth bijvoorbeeld
wakker geroepen bij de jonge
ren op het punt van de Schrift
beschouwing?
Dat is moeilijk te zeggen. De
theologie functioneert bij de bap
tisten en vrij-evangelischen heel
anders. Wij zijn eigenlijk a-theo
logisch. Zijn radicaal afrekenen
met het fundamentalisme was
onze tweede steen des aanstoots.
Toch sprak het ons over het alge
meen wel aan, dat Barth de
openbaring sterk als een gebeu
ren ziet. Een van onze oude pre
dikanten zei eens: „Ja, hij neemt
je wel wat af, maar je hebt toch
het gevoel, dat je er iets echt
bijbels voor in de plaats krijgt.
Dan mogen ze, wat mij betreft,
die letterlijke onfeilbaarheid
van alle teksten wel cadeau
krijgen." Een heel typische reac
tie. Was er dus op dit punt eerst
sterk de afweer, langzamerhand,
omdat Barth een bijzonder posi
tief theoloog is, heeft hij toch
een heleboel mensen onder ons
weten te winnen. Hier is een
man aan het woord, die oprecht
en heel persoonlijk gelooft in de
God' eii Vader''-van onze Here
Jezus Christus.
De kleinere kerken hebben al
tijd veel aandacht geschonken
daar zetten de gereformeerden die formele Ba'rthkwkm echte? 7e,en het noF aUemaaT
Barths theolorip zonder meer^af in5',Cht, via de soeverein!- Maar ik dacht, dat je voorzichtig consequentie van de algemene
n oartns tneoiogie zonder me.r at teitsleer. Wij kwamen er, omdat m0et zijn Hii legt ook weer <>ro- verzoening toch niet zo getrok
d" V00r de H"- eaan vond' min" nTÏ' w» «.g», dut w..do.min of tenadruk op fe oorzakelijk- ken wil heiben.
Dat is helemaal niet waar. kerkelijk gezegd wordt wil m°et n™1* vergeten, dat Barth de aard van het Schriftgezag n„ar hph ilr _nnit _ftVPP, _.prir
Barth zegt dat de bijbel inder- oriënteren aan de Schrift, dat de ook n°8?ï ver|n£e.rd,1S' Toen .hlJ wel altijd goed begrepen heb- «ïmLÏt 2
daad Gods Woord is. maar dat tijd absoluut voorbij is dat er met zijn Schriftbeschouwing ben 6 6 van gemaakt. Ik heb altnd wel
moet op sacramentele wijze preken worden gehouden over die sniHtlfaSc Barth heeft toch wel vele gere-
verstaan worden, zoals je zegt een thema terwijl men zich om de indruk van SDirituaiisme.
Karl Barth
40 jaar
geleden
Toen Karl Barlli veertig jaar
werd (in 1926 dus) verscheen ia
het Gereformeerd Kerkblad voor
Drente en Overijssel het volgen
de:
Een lezer vraagt ons, wie toch
Karl Bart eigenlijk is, en of het
boekje van Prof. Haitjema over
hem wel vertrouwd is.
We moeten onzen belangstellen
den lezer vertellen, dat we met
Karl Barth niet op de hoogte
zijn, en dat we ook het boekje
van Prof. Haitjema over Barth
niet gelezen hebben.
Er zijn heel veel hoeken, die
we niet gelezen hebben.
Ook op theologisch gebied.
We zouden van het Kerkblad
wel vier zijden nodig hebben om
al de theologische boeken op te
noemen die we niet gelezen heb
ben. En dan denk ik, dat we nog
wel een vervolgnummer zouden
nodig hebben.
Het is met de theologische lite-
uit moeten doen. Er zijn boeken,
die een predikant moet lezen. F.n
er zijn boeken, die hij goed duet
te lezen wanneer het boeken zijn,
niet uit eigen kring, maar die
invloed zouden kunnen oe/enen
Maar dat is met Barth niet
Ik heb nog nooit een niet tlieo-
loog ontmoet, die Barth gelezen
heeft.
Hindert ook heelemaal niet.
Niet omdat Barth op zijn
plaats geen goed kan doen: maar
omdat Gereformeerde men.vhen
zooveel goeds ontvangen uit hun
eigen kring, dat Barth er niet
veel meer bij kan doen.
En dan vind ik het altijd zon
de tijd en geld te besteden, voor
wat men niet noodig heeft.
Het inu eenmaal zoo: onze
Gereformeerde literatuur is pri
ma. Dat is geen onwelriekende
roem. Maar het is eenvoudig de
de Schrift niet bekommert. De Zijn leer «as, dat de bijbel niet
- - U_a. aityd
het Woord Gods i
formeerden aan het
denken gezet!
meer mechanische inspiratieleer heid van het geloof Hoe hii dat
Ik dacht dat er geen enkele niet konden handhaven. Het is met elkaar in overeenstemming Liggen op dit punt de accen-
de v.r.aa,g' in 13,et, berieden brengt, kan ik u niet vertellen. JJn
'Oit zoveel werk
van gemaakt. Ik heb altijd wel ^k weet het niet... Ik denk
begrepen, dat hij de objectiviteit wel, dat we er meer moeite mee
verzoening geweldig hebben, als het gaat om de for
mulering van de algemene en
particuliere verzoening. Vroeger
werd dat tamelijk sterk gebon
den aan een predestinatieleer,
die eigenlijk van een zekere nu
merus clausus uitging. Dan is
die verzoeningsleer ook zeer geli
miteerd. Ten aanzien van de pre
destinatieleer hebben wij ook
wel wat leergeld betaald. We
spreken nu wel wat voorzichti
ger over die numerus clausus
van verkorenen en verworpe
nen. Het christologisch aspect
treedt sterker naar voren (de
verkiezing heeft in Christus
plaats gehad). Maar die verande
ring is niet alleen onder invloed
van Barth gekomen. Ik zou zeg
gen, dat die gekomen is door
meer exegese. Wij jongere theo
logen hadden ook niet de behoef
te alles, wat het voorgeslacht ge
zegd heeft, precies zo weer te
zeggen. Wij hebben altijd de
vrijheid gevoeld, om het weer
nieuw te doordenken. Als exe
geet heb ik ook de vrijheid ge
voeld. van de dogmatiek af te
wijken. Dan kun je zeggen: „De
dogmatiek moet maar weer zor
gen. dat die het voor elkaar
krijgt. Ik ben maar exegeet..."
Barth heeft natuurlijk op die
ontwikkeling wel invloed gehad.
is ingeslagen is me alleen maar
een raadsel. Dat vind ik onbil
lijk tegenover wat in Nederland
gepresteerd wordt op de kanseL
Welke bijdrage leverde Barth
voor het evangelisatiewerk van
de Hervormde Kerk? Vaak is ge
zegd dat zijn theologie juist een ook veranderd
gevaar was. omdat hij zou leren
dat je de mensen niet tot beke
natuurlijk
heilsfeiten
en tegenover het op
komend modernisme
Bultmann een
weer moet wórden. De bijbel is
de gehoorzaal, maar het is niet
zeker, dat God altijd spreekt. On- een groot verschil in
ze theologen zeiden: „Dan kun waardering voor
Laten we nu eens chauvi- j« d«'>"™p£ helogfnbSÏ'word?
Ctrer^ffn^S ±4hSni^«"t' $LdhMTE
r^'J„Ea7romndda?a,bóekTek "n J Aan de andere kant
Robinson (Eerlijk voor God) ,moet °°k
daar zo is ingeslagen. Maar dat jjj™. blaJnd®af^ gewonden dan ">ts in de branding
dat boekje ook in Nederland zo °aetJar Als er één man mét het is- ons is 00k
1. t. .„een maar Ab «Mg
weest en niet heeft zitten wach- kunt wel zeggen, dat
ten, tot hij het nu eens hoorde, de absoluutheid,
was dat Barth wel. waarmee bU ons
over de gereformeer-
Maar de gereformeerden zijn theologie gespro-
in hun Schriftbeschouwing toch ken werd. verdwenen
- -- is. Barth heeft er
aan bijgedragen, dat
Dat is ongetwijfeld zo. Wij de gereformeerden
"re' «reVi rnlnfn"zijn ook opgeschoven. Ik kan in Nederland geleerd
cJ istul reedsp ".ertöenj dadel,jk zeggen, dat «e in hebben, zichzelf niet
in Christus reeds ^rzoend de richting van Barth zijn ge- al te absoluut te be
gaan. Wel gaan we steeds meer schouwen,
beschuldiging betreft begrijpen, dat het eigenlijke ge-
m—I",. 6 - staat hij op het
HHpunt van de verzoe-
telt Ts. Die laatste ging vroeger ning niet het verst
meer een groot aantal volgelin- za„ van de bijbel in zijn inhoud
gen dan Barth zelf. Hij heeft ,igt en niet een f0rmele autori-
wel eens tegen studenten ge- -
zegd, dat ze zich thuis eens
moesten afvragen of ze wel be
keerd waren. Ondertussen is het
waar dat het geloof bij Barth
een laten gelden is van wat fei
telijk al in orde is gekomen.
Daardoor heeft het procesmati
ge. het ontdekken dat. je het niet
hebt, het langzamerhand vinden
zoals de Gereformeerde Bond
dat op de voorgrond stelt in
deze theologie niet die ruimte
gekregen, die het moest hebben.
Dat vind ik jammer. Zonder een
vleug piëtisme komen we in het
DRS. J. REILING
PROF. DR. H. N. RIDDERBOS
Prof. dr. G. C. van Niftrik (1904) stu- doceert. Hij is onder meer eindredacteur van het Gerefor-
deerde theologie in Utrecht (promotie meerd Weekblad (uitg. Kok), waarin hij wekelijks de ac-
in 1940), was hervormd predikant van tuele gebeurtenissen op kerkelijk terrein op de voet volgt.
1932 tot 1946 en is sinds 1946 hoogleraar Prof. Ridderbos is voorts lid van het centraal comité van
aan de universiteit van Amsterdam de ARP.
voor dogmatiek, vaderlandse kerkge
schiedenis en zendingswetenschap. Een
Drs. J. Reiling (1923) is rector van
an zijn eerste publikaties (in 1940) Nederlandse Baptisten Seminarie te
handelde over „De boodschap van Kail en fjij studeerde oude talen
We stappën over naar de poli
tieke betekenis van Barth. Kun
nen we zeggen dat hij de Her
vormde Kerk geleerd heeft om
met deze vragen bezig te zijn'"
Barth". Prof. Van Niftrik is ook advi
serend lid van het dagelijks bestuur van de CHU.
Prof. dr. H. N. Ridderbos (1909) stu
deerde theologie in Kampen en aan de
Ja, de omstandigheden hebber Vrije Universiteit, waar hij in 1936 pro
ons dat in de oorlog natuurlijk moveerde. Van 1934 tot 1942 was hij
•formeerd predikant. Sinds 1943 is
hij hoogleraar aan de Theologische
Hogeschool der Gereformeerde Kerken
Barth maakte duidelijk dat de Kampen, waar hij exegese N.T., ka-
wereld een wijdere cirkel is rond- - >T m
om de kerk, maar met hetzelf- noniek Jhistona sacra N.T.. hermeneu-
de middelpunt. De taak van de tiek, N.T. Grieks en patnstisch Grieks
in Groningen (doctoraal in 1953) en
theologie in Groningen en Utrecht (doc
toraal in 1965J en bereidt zich thans
voor op zijn promotie. Hij diende van
1948 tot 1956 de baptistengemeente van
Haulerwijk eerst als hulpprediker, latei-
als predikant, was van 1956 tot 1960
leraar oude talen en is sinds 1960 wetenschappelijk mede
werker van het Nederlands Bijbelgenootschap. In 1956 be
sloten de Nederlandse baptisten een eigen seminarie te
stichten en in 1957 werd drs. Reiling tot eerste rector be
noemd. Zijn overgrootvader behoorde tot het eerste zevental
Nederlandse baptisten, dat in 1845 gedoopt werd.
Er is nu ook een veel grotere
toenadering, Maar om op een an
der onderwerp over te stappen,
wat vele gereformeerden loch
ook wel tegen Barth heeft inge
nomen, is zijn afkeer van al die
christelijke organisaties.
Dan spreken we dus al over
de politieke betekenis van
Barth. Hebben de Gereformeer
de Kerken na de oorlog niet
meer oog gekregen voor hun
kerkelijke verantwoordelijkheid
in de politiek?
Ik zou zeggen, dat Barth ons
geleerd heeft het betrekkelijke
van christelijke organisaties in
te zien. Je kunt er geen godde
lijke ordeningen van maken.
Dat is ook wel nooit gebeurd. aa" de evangelisatie. Welke in-
maar het leek er soms wel erg vloed heeft Barth op dat punt?
op. Natuurlijk blijven wij aan ^ijn volgelingen zeiden vaak: Je
die christelijke organisaties ge- hoeft niet te spreken over beke-
hecht, maar het is een kwestie ring, want we zijn allemaal in
van christelijk beleid. Je kunt Christus verzoend,
niet zeggen, dat het moet Maar 0p djl punt sprak Barlh ons
of de Gereformeerde Kerken veel minder aan 0f er een d00r.
-ïïet "Iff1" f°, tle.k? «erking van die gedachte is,
vragen willen inlaten, betwijfel weel ik niet Dat hangt 00k wel
lk' samen met ons a-theologisch ka-
Zo sterk wilde ik het ook uiet rakter. Er zijn predikanten on-
zeggen. Maar de synode heeft der ons. die in hun prediking
toch gesproken over verschil- zeer methodistisch en in hun ge
lende actuele problemen. bed zeer calvinistisch zijn. In het
evangelisatiewerk werken deze
Dat is zo. Na de oorlog is de invloeden het minst door, zeer
synode zich niet steeds al te zeker die gedachte van een alge-
doordacht met allerlei dingen mene verzoening, dat allen in de
gaan bezig houden. Ik herinner verzoening opgenomen zijn.
me nog dat geweldige rapport Over het algemeen zeggen on?e
over de vrijetijdsbesteding en mensen dan: Waar blijft de ernst
dat over het atoomvraagsfuk. In van de bekering?
het algemeen is er toch de nei
ging, om aan de christelijke par- Barth wijst de kinderdoop af.
tijen over te laten, wat we maar Heeft dit niet de belangstelling
enigermate kunnen. Daar ben ik van veel baptisten gewekt?
zestien en ik kan mij nog goed
In hoeverre leeft Barth od het herinneren, hoe in het weekblad
ogenblik onder de studenten? De Christen de juichtrompet
r, werd gestoken. Voor het eerst is
j-i i schrijft zulke geweldig men toen een klein beetje naar
dikke boeken, die kunnen de stu- ons gaan luisteren Het boekie
denten niet kopen; ze zullen ze van Barth over de' dpop is ook
ook niet lezen, ze zijn te gewei- in het Engels vertaald door een
dig. Die andere boekjes, zoals baptist'
van Robinson, komen bij hon-
derdduizenden op de markt en Heeft Barth op uw eigen den-
worden vaak door studenten ge- ken een ste™P®l gedrukt?
lezen Maar dat betekent nog ja. dat geloof ik wel. Toen we
met, dat Barth zakelijk steeds na alle verschrikkelijke dingen
meer het veld zou moeten rui- van de oorlog weer wat houvast
men. Ik ben helemaal nie» pessi- zochten, heeft hij mij bijzonder
mistisch. Ik acht Barth niet al- aangesproken. Hij leerde mij
leen een groot theoloog in de dat we met ons activisme eigen-
wetenschappelijke zin, maar ook lijk niet zoveel doen en ons er
een man, die toch de eigenlijke ook niet zo druk over moeten
boodschap van het evangelie met maken, maar moeten vertrou-
een geweldige kracht in deze te- wen op de overwinnende kracht
genwoordige tijd heeft gebracht, van de genade. D e gedachte
Daar blijft nog wel wat van over. stuwt mij nog altijd.
