Troubadours
van verbeten
onbehagen
WERELD VERBETEREN
DOOR MIJN LIEDJES'
Manifestatie van
en voor jongeren
FOLKSONG VERDRINGT BEATMUZIEK
RUIMTE
Hekelende Boudewijn de Groot:
I
ZATERDAG 23 APRIL 1966 i
De In Amerika ontstane vloedgolf van
muzikale rebellie van jongeren tegen het
beleid van de regering-Johnson in Vietnam,
de rassendiscriminatie en de massavernie
tigingswapens, heeft nu ook de kusten van
Europa bereikt. Op deze ruimte-pagina
worden achtergronden en ontstaan van het
protestlied belicht.
I
iiiiiiiinniiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiii
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiniiiniiuiiiniiiiiiiiniiT
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiimiinimiiiiniHiiimiiint «iiiiiiiiiiiiiiiiiiini
IN de Verenigde Staten vormen sinds 1960 gitaar en
lied een wapen in de politieke strijd. Blanken en
zwarten, die in dat jaar demonstreerden voor gelijke
rechten voor de Amerikaanse negers, gingen hun
tegenstanders te lijf met oude geestelijke liederen; hierbij
was ook het inmiddels legendarisch geworden „We shall
overcome...." (We zullen overwinnen). Het protest,
door middel van het lied, richtte zich in de jaren daarna
echter steeds meer tegen - door vele Amerikaanse jongeren
als zodanig beschouwde - excessen van de samenleving
als machtsmisbruik, verburgerlijking en vermaterialisering,
het afzijdig blijven in grote, voor de mensheid beslissende
problemen als de oorlog in Vietnam en de bewapenings
wedloop. Hiermede was de opmars van de „protestsong"
begonnen.
De protestsong maakt overigens
deel uit van een reeds in 1958 merk
baar wordende opleving van de Ame
rikaanse Jolksong" letterlijk ver
taald: volkslied. De folksongs stam
men uit een traditie. Ze omvatten
Ierse en Schotse balladen, de cowboy-
en ,flillibilly"-liederen, en melodie
tjes uit het Amerikaanse Zuiden. De
protestliederen zijn echter het belang
rijkste in de tegenwoordige folksong
rage. De teksten sommige op de
melodie van oude volksliedjes ke
ren zich voornamelijk tegen de oor
log in Vietnam, de atoombom en de
rassendiscriminatie. Gitaren en mond-
harmonika's zijn de begeleidende
instrumenten: volgens de New Yor/c
Times bezaten in 1965 zes miljoen
jonge Amerikanen een gitaar.
Teren het einde van het vorig jaa*
«tonden ook zeven composities van Bob
Dylan (belangrijkste protestUedjesian-
ger) op de Amerikaanse lijst van meest
populaire .jongs". Het «iet er nn zelfs
naar uit dat de beatmuiiek plaats aal
moeten maken voor de folksong.
crisis. Reeds in het midden van de acht
tiende eeuw werden protestliederen ge
zongen. toen gericht tegen de Engelse
bezetter. De twintigste eeuw heeft al
twee folksong-rages gezien. De eerste,
Jullie zoons en dochters leven niet
meer onder jullie gezag
De veelbetreden weg veroudert
En kom niet op de nieuwe als je
ons de hand niet kunt reiken
Want de tijden veranderen.
Miljonair
antwoord op de vraag of hij als j
ook de stereotiepe droom had eensri
dent van de Verenigde Staten t
den: „Nee, toen ik een schooljj
was, was Harry Truman presidei
wil er nu op Harry Truman lijken?^
„Oproer"
Gevoel voor publiciteit kan Dylan
niet worden ontzegd: hij koos de reeds
langer beroemde zangeres Joan Baez
(25) die in maart 1965 aan de spits
liep van de mars voor de burgerrech
ten van Selma naar Montgomery uit
als zijn partner. Gevoel voor commercie
ook niet? In juli 1965 lanceerde hij op
een bijeenkomst van duizenden fans in
Newport op Rhode Island een nieuw
soort protestsong: de „folk-rock". Hij
liet zich hier begeleiden door een roek-
groepje, wat liefhebbers van de „pure"
folksongs een verontwaardigd gejoel
Mengsel van
commercie
en idealisme
Een Amerikaanse protestzange
veel rumoer in zijn land heeft yt
zaakt. is Barry McGuire. Zijn liep
de ondergang van de wereld
getiteld „Vooravond vs
woesting", lokte woedende teg<
testen uit. De plaat was wekenlat
meest verkocht, maar tv, en rad,,
ders in alle delen van de Verat
Staten weigerden het uit te zendenj
verneurs in de zuidelijke staten y,
den, geschrokken, zelfs aan enkele*
gers om op te treden. Toen stuc
van de universiteit van Berkeley ij
lifornië met represaille-maat:
werden bedreigd, in geval van 1
gehore brengen van protestsongs, r
ten 3000 toekomstige academici tf
hoorzalen om uitdagend hun Dyla
jes te laten weerklinken. Pas
uur lukte het aan 400 politie-a
een einde te maken aan het „opro<
De protest-song-beweging laat 1
niet links of rechts? ligge
Westduitse tijdschrift Der Spiegel
te vertellen dat verscheidene
Duitsers met mondharmonika's,
en liederen met een ware „zendi
ver" ageren tegen rassenhaat, con
eerzucht, „compromissensluiterij" i
ciale misstanden.
Geen nieuws
Huib Goudriaan
in de twintiger jaren, was de tijd van
de grote verzamelaars. John A. Lomax,
Cecil J. Sharp, John Jacob Niles en
Carl Sandburg stelden collecties prairie
liederen samen. Ook werden negro spiri
tuals uitgebracht.
In de dertiger en veertiger jaren
kwam de tweede opleving van de
folksong. Evenals bij de derde, de tegen
woordige, folksong-rage is niet een te
rugkeer naar de traditie, maar een stel-
lingnemen in de problemen van de ei
gen tijd, kenmerkend. De dertiger jaren
waren de tijd van Roosevelts New Deal,
en de groei van de vakbeweging. Er
ontstonden liedjes op de „gewone man".
Toch was in sommige liedjes ook al iets
merkbaar van de rassendiscriminatie.
Vooraanstaand zanger in die tijd was
Woody Guthrie, die tot 1952, toen hij in
een ziekenhuis werd opgenomen, 1000
teksten heeft geschreven. In zijn songs
hield hij zich vooral bezig met door de
maatschappij uitgestotenen, de „out
laws".
Het eerste bekende folksong-ensemble
was de „Weavers", opgericht door Pete
Seeger en Woody Guthrie. Van deze
generatie folksong-zangers is Pete See
ger de enige die thans nog optreedt.
Boudewijn de Groot
„Vaders en moeders in het land,
Bob Dylan
ontlokte, en de beschuldiging dat hij
zich aan de commercie zou hebben uit
geleverd.
Commercie of geen commercie: zijn
platen werden beter verkocht dan ooit.
Verwacht wordt dat hij nu binnen an
derhalf jaar miljonair zal zijn.
Inmiddels zijn de songs van Dylan
ook veranderd. Zij zijn zeer bizar ge
worden, bevatten geen „boodschap"
meer, en worden steeds persoonlijker
en dus onbegrijpelijker.
Hij heeft ook gezegd niet meer te
geloven dat songs de wereld kunnen
veranderen. Verontwaardigd wijst hij el
ke indeling als „folk-rock" van de hand.
„Het doet er niet toe wat voor nare
naampjes mensen aan muziek geven...
folk-muziek is een woord dat ik niet
kan gebruiken. Folk-muziek is iets
Het is duidelijk dat vele jonf"
dankbaar gebruik maken van het"
testlied om hierdoor hun onl3e(^'
over de richting waarin de wereld
beweegt, kenbaar te maken. Ook ii^,
derland laten zij zich. onder aanvo
van Boudewijn de Groot op
pagina aan het woordniet onbe
Het idealisme van velen is onmi_
baar.
Maar de inhoud van het prot<
niet nieuw. De tekst van de soni
Dylan „With God on our side-
God aan onze zijde), herinnert
aan verzuchtingen In de oorlogsM1
„Van het Westelijk front geen niig
die na het bloedbad vj
verscheen. Het eerste couplet
noemd lied:
„En het land waarin ik dus leef, !e
heeft God aan zijn zijde
ja, dat staat in alle geschieden!
Lever geen kritiek op wat jullie mensen die zich dik hebben gegeten."
niet kunnen begrijpen Karakteristiek voor Bob Dylan is het
Uit het hart
De enige maatstaf ter beoordeling
voor de folksong-liefhebbers is dat de
song „uit het hart moet komen". Joan
Baez, na Bob Dylan de grootste
folksong-ster van de Verenigde Staten,
karakteriseert haar liedje* als volgt:
„Wat mij interesseert is de klank en het
getuigenis. Ik ben geen zuivere folksong-
zanger, ik zou het ook niet kunnen zijn,
maar ik probeer eerlijk te zijn." Dat
betekent voor haar, te zingen wat ze
ervaart. „Ik voel heel sterk gebeurtenis
een als de dood van pasgeborenen door
radio-actieve neerslag, en de vert'fti-
ging van de zielen door rassendiscrimi
natie. Ik hou ervan te zingen, en de
mensen horen mij graag. Ik kan deze
beide dingen niet scheiden; ze zijn een
deel van me."
Crisisprodukt
KADER 2x 2'-i
ik hoor
aan het strand
de branding rollen
het duin
en ginds
het dagelijks gestorte puin
het kolken overheerst
hoog in de wolken
een kleine vogel
geronk geraas
de branding
spoelt als schuim
de heuvels
op het zand
A. SONNEVELD
VAN 18 TOT EN MET 24 MEI:
De meest verschillende
zaken die de jeugd bezig
houden zullen van 18 tot en
met 24 mei met de manifes
tatie „Paspoort '66" in Em-
men worden gepresenteerd.
Doel is de jeugd aan het
woord te laten over, maar
ze ook in aanraking te
brengen met, wat er leeft
in de kunst, sport, politiek,
godsdienst en amusement.
Jongeren en jongerenorga
nisaties die iets hebben te
zeggen, of willen exposeren,
zijn welkom op het tentoon
stellingsterrein met hal in
Emmen in de provincie
Drenthe.
Initiatiefnemer
„Er wordt wel over de jeugd
geklaagd door ouderen, ze heb
ben te weinig voor de jeugd
over", zegt de 37-jarige journa
list Jan Hof, die het initiatief
nam tot het organiseren van de
manifestatie. De gemeente Em
men heeft zich achter zijn stre
ven gesteld, en zorgt voor ver
lichting en beplanting langs en
op het tentoonstellingster
rein.
Ook de provincie Drenthe
heeft zich niet afzijdig gehou
den: de commissaris van de Ko
ningin heeft zitting genomen in
het comité van aanbeveling. Er
werken specialisten met klin
kende namen mee aan enkele
evenementen. Bob Spaak zal
spreken in een forum over de
sport, en dr. Louis Gans heeft
Je leiding bij het opzetten van
een stand voor jonge kunste-
Talentenroncours
Er zullen tal van forums wor
den gehouden over godsdienst,
politiek en sport, waar aller
minst zoete broodjes zullen wor
den gebakken. Er zijn inmid
dels voorselecties gehouden
voor het nationale talentencon
cours van Paspoort '66. Jonge
ren die iets presenteren op het
terrein van de muze en de beel
dende kunst kunnen hieraan
meedoen.
Men kan zich nog opgeven
voor, onder andere, een voorse
lectie op 29 april in Den Haag.
Naast de exposities komen er
ook modeshows, filmprogram
ma's en theater. Voorts zullen
in enkele stands voorlichting
worden gegeven over de be
roepskeuze. Paspoort '66 zal o.a.
worden gefinancierd met de op
brengst van de huur van de
stands. Inlichtingen zijn te krij
gen bij: Paspoort '66, postbus
31. Emmen (tel. 05910
2722).
De bekendste protestzanger van de te
genwoordige generatie rebellerende jon
ge Amerikanen Is Bob Dylan. De nu 24
jaar oude zanger liep zes keer van huis
weg, en hield het een half jaar vol op
een universiteit in Minnesota. Daarna
AMSTERDAM „Er valt veel
te protesteren in ons landje: te
gen de woningnood, verkeerspro
blemen, luchtvervuiling, maar
bovenal tegen het optreden van
het gezag, de corruptie bij de
ambtenaren en de kleinburgelijke
mentaliteit van de Nederlanders.
Ik vind het fijn om door middel
Bob Mantiri
BOB DYLAN
trok hij met de oude troubadour Woody
Guthrie zingend door bet land. Iemand
die hem in die tijd dikwijls heeft ge
hoord zegt: „Zijn stemgeluid leek op
dat van een hond die met zijn poten in
het prikkeldraad terecht is gekomen."
Zijn songs roepen associaties op aan ne
gro blues, eenzaamheid, en leverden ver
bitterde kritiek op de gelijkvormigheid
van de samenleving, de rassendiscrimi
natie en de koude oorlog.
De grote dag van Bob Dylan kwam
op het Newport Folk Festival in 1962
waar hij triomfen vierde. In de lente
van 1963 kwam zijn eerste langspeel
plaat uit: „Blowin' in the wind." Zijn
concerten begonnen massa's jongeren te
trekken. Een van zjjn liedjes, „The
Times They Are A-Changing" (De
tijden veranderen) werd de inspire-
van protestsongs mijn stem daar
tegen te verzetten." Deze krach
tige woorden komen schuchter,
en bedeesd, uit de mond van
Boudewijn de Groot, in Indone
sië geboren in het toenmalige Ba
tavia, en met zijn 22 jaren één
van de leidende protestzangers in
Nederland.
Evenals zijn Amerikaanse ..collega"
Bob Dylan heeft Boudewijn de strijd
aangebonden tegen excessen in de sa
menleving en tegen de oorlog. Een jon
gen van middelmatige lengte, een iet
wat gebogen houding en het haar lang
gedragen. Zo ziet Boudewijn de Groot
ruit.
Iets anders
Al heel jong kwam hij uit het toenma-
Boudewijn de Groot zingt
lige Nederlands Indië naar Nederland,
doorliep het Coornhert lyceum in Haar
lem en daarna de filmacademie in
Amsterdam. Andere leeftijdgenoten zou
den na zo'n studie een rustig baantje
zoeken. Maar niet Boudewijn. Hij wilde
iets anders; niet de sleur.van het dage-,
lijkse leven.
In de tussentijd heeft hij zich
geërgerd aan de kleinburgerlijke menta
liteit van de mensen. Hij besloot toen
dit luide te verkondigen doorns
van het protestlied. „Eligie de préq
en „De Morgen" getuigen hiervai
het eerste liedje hekelt hij de mi
die geen begrip kunnen opbrengenj
jongeren die door omstandigheden!
dwongen zijn te trouwen". En In'
Morgen" stelt hij de hospita's en ho
sen die de vrijheid van de kamerfc
ner inperken, scherp aan de kaak.
zin dat een kamerbewoner geen n
op zijn kamer mag binnenhalen;
gewoon preuts", zegt hij.
Koos Speenhof
Boudewijn vertelt dat hij niet
eerste protestzanger is in Nedei!
Dat was Koos Speenhof, die roni
eeuwwisseling leefde. De protestll
ren van Speenhof waren realisl
recht toe, recht aan. Onomwondeij
zingt Koos Speenhof in zijn liedjf
bekrompen denkbeelden van
mensen. „Zijn voorbeeld wil ik vol
zegt hij.
Evenals Dylan keert Boudewijn
fel tegen de oorlog in Vietnam. Ii
lied „Meneer de President" vraag
troubadour zich af hoe het nu mog
is dat een president rustig kan sl
terwijl elders in de wereld een oi
woedt.
Met materialistisch
Boudewijn is niet materialistiscl
gesteld. Rijkdom zegt hem niets. „II
door mijn protestliedjes de wereld
beteren. Voor een enkeling is dit
onmogelijke taak. Maar mijn sten
die van anderen kunnen wellicht bi;
gen tot verbetering van onze wereld'
