WESTEN SCHULDIG
AAN ISOLEMENT
In greep van een psychose
M'
China s doel is
onze ondergang
Tl
RUIMTE
Rusland is agressiever
ZATERDAG 26 FEBRUARI 1966
Rnimteredacteuren in
discussie over China
Het is zover. De nachtmerrie van een wereldomvat
tend conflict tussen de Verenigde Staten en de Sow-
jetunie enerzijds, en China anderzijds, begint in de
hoofden van strategen en politici realiteit te worden.
Rusland schijnt een breuk met China nu onder ogen
te zien; in Amerika leeft de opvatting dat „Vietnam"
als een eerste schermutseling in de warme oorlog met
China moet worden gezien.
Op deze ruimtepagina hebben ruimteredacteuren
een poging gewaagd de „werkelijkheid China" te
benaderen. Bert van der Ent (27) had een gesprek
met een deskundige, de sinoloog dr. Kwee Swan-Liat.
Hij schreef tevens een beschouwend artikel. Pieter
Jan Dekkers (21) was het niet helemaal eens met de
strekking van het interview, en het artikel van Bert
van der Ent, en leverde kritiek.
De ruimteredactie hoopt hiermede een bijdrage te
leveren tot een beter begrip van China, een land
waarmee jongeren in toenemende mate te maken
zullen krijgen.
China staat thans alleen. Reeds jaren geleden werd
gewaarschuwd voor isolering van een land, dat onher
roepelijk een beslissende rol op het wereldtoneel zal
gaan spelen; werd gepleit voor toelating van dit land
tot de Verenigde Naties. Het is niet gebeurd. De
lessen van het verleden, dat isolering staten evenals
individuen aggressief maakt, hebben geen resul
taat gehad. Er klinken nog waarschuwende stemmen.
De Amerikaanse senator Fulbright verklaarde
onlangs dat China niet gebombardeerd mag worden,
maar moet worden geholpen er boven op te komen.
Volgens Fulbright lijdt China aan een „zenuwinzin
king".
Toch moet bitter worden geconstateerd dat,
hopelijk ogensöhijnljk, de wereld afglijdt naar een
psychose, waarin de ware trekken van de tegenstan
der niet meer worden herkend, worden vervormd tot
duivelse proporties. Het is waar, uit de propaganda
van Rood China spreekt een felle haat tegen Ameri
ka. Het Chinese volk krijgt een beeld van het Westen
voorgeschoteld dat weinig reëel kan worden ge
noemd. De visie van de Chinese leiders op de werke
lijkheid, lijkt te worden vertekend door een geeste
lijk isolement, dat angst en agressie baart.
Maar: hebben wij een juist beeld van dit land, en
draagt China alleen schuld aan zijn afzondering? En:
houden Amerikanen, die zo schaamteloos spreken
over het gebruik van de mensonterende bom, wel
rekening met een ontwikkeling ten goede in menselij
ke relaties door het voortgaan van de tijd? Wie
herinnert zich niet het zwart-wit-schema dat de Rus
sisch-Westerse verhouding enkele jaren geleden vol
komen beheerste, en dat nu langzaam wordt doorbro
ken? Vragen die serieus dienen te worden genomen,
door ieder die twee wereldoorlogen voldoende vindt.
HUIB GOUDRIAAN
"ET de onafwendbaarheid van hel Griekse noodlot
lijkt de wereld gevangen te raken in een tragedie van
wanbegrip tussen het Westen en China. Wij schijnen
gedoemd in dit spel te figureren, verblind, tevoren
de afloop kennende en nochtans niet in een staat een catastrofe
te voorkomen.
Door duizenden jaren geschie
denis z\jn de Chinezen en de Wes
terlingen ieder op hun manier
bepaald. Onder druk van de kou-
de-oorlogspsychose dreigen de
ontstane tegenstellingen zich tot
het uiterste toe te spitsen.
Het Rijk van het Midden, onvoorstel
baar groot en geheimzinnig, verschuilt
zich als in vroeger dagen achter de
Grote Muur thans achter een onaan
doenlijke vijandigheid. Zonder de ge
schiedenis te kennen van de laatste hon
derd jaar is het niet mogelijk een ver
klaring voor deze houding te vinden.
pen. dat niet 'n stel Marxistische gang
sters, maar de nieuwe Chinese elite
haar plaats in de wereld opeist. Zij
willen niet geloven dat er geen sprake
voorbijgaand verschijnsel,
mos en de menselijke bestemming daar
in. steeds blijft de band bewaard met
het centrale thema: de vestiging van
een ideale maatschappij.
De aard van de samenleving, die in
Chini' - - - - - -
door
draagt daarnaast onmiskenbaar het
stempel van de wijsgerige tradities van
de oude Chinese beschaving. De tot
standkoming van een krachtige collecti-
vistische samenleving betekent voor een
belangrijk deel een terugkeer naar het
verleden. Socialisatie nan alle grote eco
nomische activiteiten is een nieuwe
vorm van één van de oude, blijvende
eigenschappen van het Chinese volk.
HARDERE l Mf. il
ir dat Mao's versie
ne in werkelijkheid
r het verleden is.
CONTINUÏTEIT
PRIJS
Deze vijandigheid is de prijs die het
westen moet betalen voor de vroegere
economische uitbuiting op grote schaal.
Westerse kanonnen schoten de poorten
van China wijd open, China, dat een
beschaving van onvergelijkbare duur en
grootsheid achter zien had en. dankzij
Confucius, een ongeëvenaard sociaal sys
teem kende.
Het Westen dwong Ohina tot de vrije
invoer van Indische opium en na de
opium - oorlog werd China verplicht
het eiland Hongkong aan Engeland af
te staan en vijf havens voor de Engelse
handel open te stellen.
Vanaf 1895 kende het imperialisme van
het Westen geen grenzen meer. Frank
rijk, Engeland, Rusland en Duitsland
dwongen de Chinezen grote stukken van
het rijk aan de Europese mogendheden
te verpachten. Christelijke missionaris
sen en zendelingen compromitteerden de
boodschap van het Evangelie door zich
door Europese soldaten te laten bescher
men en bevoordelen.
VERWARREN»
„Het opiumgif. de uitbuiting en het
christendom werden voor het Chinese
besef onontwarbaar vervlochten met
het westerse lmperallsme." schrijft de
Franse cultuurhistoricus A- de Rien-
court in zijn boek „De geest van Chl-
Het beeld, dat het Westen van zichzelf
in China liet zien. was dat van elkaar
bestrijdende zendelingen en missionaris
sen, die tegenstrijdige boodschappen
brachten, zakenlieden die onverschillig
waren voor godsdienst of filosofie en
uitsluitend streefden naar een maxi
mum aan winst. Verder was er nog een
verscheidenheid van andere westerlin
gen. die doordrenkt waren met een
hooghartig superioriteitsbesef, dat door
niets gerechtvaardigd bleek noch door
hun godsdienst, noch door hun filoso
fie.
Deze gespleten persoonlijkheid van
het Westen verdiende in de ogen van de
Chinezen, zelf vierduizend jaar van hun
lange geschiedenis bestedend aan het
zoeken naar een alomvattend godsdien
stig en zedelijk systeem, alleen minach
ting. De afkeer van het Westen is geba
seerd op een complex van gevoelens: de
wanhoop om het instorten van het oude
rijk als gevolg van het binnendringen
van de westerse wetenschap en denk
beelden. het onvermogen om, de gebro
ken stukken aan te passen aan een wes
terse structuur en de geestelijke verwar
ring die men aan de westerse gods
dienst en wijsbegeerte kon verwijten.
TERUGKEER
Na een periode van anarchie en
politieke chaos werd op 1 oktober
1949 aan de voet van de poort van de
Hemelse Vrede de Chinese Volksrepu
bliek uitgeroepen. Sinds die tijd zien
de westerlingen, die met hun onrusti
ge geest en hun hebzucht China heb
ben gewekt, vol angst en verbijste
ring hoe een duizelingwekkend
aantal Chinezen (700 miljoen) in
slagorde wordt geschaard om de
Marxistische religie uit te dragen.
m sommige westerse siadUM.cu^
non dit ontwaken van een nieuw China
niet aanvaarden. Zij kunnen niet begrij-
Bij een cultuurhistorische analyse van
China's beschaving, blijkt dat er meer
oud dan nieuw te vinden is in het Rode
Hemelse Rijk. Dan blijkt de merkwaar
dige continuïteit van denken? alle histo
rische omwentelingen ten spijt. De Chi
nese wijsbegeerte is van oorsprong tot
heden steeds geworteld in de aardse
realiteit, concreet, bedoeld niet om in
stilte te worden overpeinsd, maar om
daadwerkelijk te worden toegepast en
de sociale
Het moderne Marxisme, schrijft De
Riencourt, is bijna een vorm van voor
ouderverering van de geesten der grote
t het commu- „socialisten" van het verleden. De oude
:en terugkeer confuciaanse verwerping van het profijt
motief. de minachting voor individuele
economische ondernemingen, de triomf
van de coöperatieve geest over de con
currerende zijn teruggekeerd.
Rood China Is een modernere, harde
re en efficiëntere uitgave van wat het
Hemelse Rijk duizenden jaren lang is
geweest. De vormen zijn veranderd, er
zijn grauwe petten en uniformen in de
plaats gekomen van glinsterend bor
duurwerk. juwelen en kijdebrokaat,
maar de Inhoud is dezelfde.
joen inwoners, waar iedere ochténd de
gemeentelijke vrachtauto's wel dertig
lijken van mannen en vrouwen ophaal
den die op straat van de honger waren
ving.
Tot slot de indrukken die een Cana
dees journalist, zelf geboren in China,
kreeg tijdens een bezoek aan Shanghai
in 1965.
Voor de revolutie werd deze stad be
stuurd door gangsters, die er scheepsla
dingen opium en georganiseerde mis
daad brachten. Een stad van drie mil-
INGRIJPEN»
Thans heeft deze stad bijna tien mil
joen inwoners, maar deze zijn bijna
niet te herkennen. De geestelijke revolu
tie, die China heeft doorgemaakt, heeft
Sjanghai ingrijpend veranderd. Nog
steeds heerst er' algemene armoede,
maar er zijn geen bedelaars meer, die
hun open wonden aan de voorbijgan-
fers laten zien en ook geen stervende
inderen. Sociale wetten zorgen er
voor, dat er in de fabrieken geen kinder
arbeid meer wordt verricht.
Omdat het een gelijkgeschakelde
maatschappij is geworden zijn de schrij
nende tegenstellingen tussen rijk en
arm verdwenen. De bevolking was
onderdanig omdat zij honger leed. Nu is
de slaafsheid verdwenen.
Swan-Liat. geboren in Indonesië in 1922. kwar
SINOLOOG DR. KWEE SW AN-LIAT:
filosofie. Thant
Leiden. Van zijn hand verschenen verscheider
China. In 1962 gaf Elsevier het fotoboek ..China, 700 r
in beweging" uit. Bij het China Studie Comité verse
in 1963 een voorlichtend werkje „China tussen eergis
morgen". Andere oublikaties zijn in voorbereiding.
HET is niet mogelijk tot een oordeel te komen over het hui
dige China zonder kennis van het verleden. In dat ver
leden zien we steeds dezelfde sleutelbegrippen, behorend bij
een vast cultuurpatroon, terugkeren. Voor de Chinese mens
betekent het leven het gegevene van de natuur aanvaarden als
een opgave, een mandaat, een bestemming. De schepping zinvol
te verstaan en te ordenen, dat is de taak van de Chinese mens.
In de Chinese opvatting is Chi
na altijd het Rijk van het Mid
den. dat betekent dat de Chinees
zichzelf in het midden van de
geordende kosmos ziet. Hier is de
keizer de schakel tussen h:mel
en aarde. Hij regeert krachtens
een hemels mandaat, geassisteerd
door een staf van ambtenaren.
Zij vormen de maatschappelijke
elite, die vanuit het verste verle
den een sleutelpositie in de Chine
se samenleving innam en door
haar bewuste denken en hande
len het cultuurpatroon bepaalde,
de.
Massa-ideologie
Onder deze centrale elite stond
de agrarische bevolking. Het den
ken en handelen van de elite
moet parallel lopen met dat van
de massa om de samenleving doel
matig te kunnen ordenen. De cen
trale Ideologie is dus afgeremd op
de massa-ideologie, maar poogt te
gelijkertijd deze ln zich te laten
doordringen en er uitdrukking
aan te geven in een synthese.
In de tweede eeuw voor Chris
tus komt de eerste grote synthese
tot stand tussen magisch-mythi-
sche opvattingen en confueiaans
ethische theorieën.
In een staatsconfucianisme wor
den de verschillende inzichten en
gebruiken gerationaliseerd van
het Chinese volksgeloof. Zo kon
den de centrale ideologie en
volksgodsdienst geordend inwer
ken. Een tweede synthese vol
trekt zich in de twaalfde eeuw
met het boeddhisme. Deze denk-
ir.richting was vanuit India China
binnengedrongen.
Gevaarlijker
Er zouden zeven eeuwen voor
bijgaan voordat China opnieuw
wordt geconfronteerd met een
grote denkstroming. Uit het wes
ten dringen christendom, marxis
me. wetenschap en industriële
economie China binnen. Het wes
ters denken blijkt veel gevaarlij
ker dan het boeddhisme.
Aanvankelijk wordt op de
oude. tot dan toe doeltreffende
manier gereageerd: integratie,
met behoud van het eigene in een
nieuwe synthese. Dan blijkt dat
het onmogelijk is om met handha
ving van het confucianistische
grondpatroon van het Chinese
denken en handelen de botsing te
overleven. De Chi
nese economie wordt
ontwricht, het gezin
valt uiteen, het land
verpaupert. Dat ver
oorzaakt o.m. de val
van het Chinese kei
zerrijk in 1911.
Het gevolg was
dat toen werd ge
probeerd om een
andere oplossing te
vinden, namelijk
door volledig te
verwesteren. Ook
dat mislukte, om
dat deze opvat
ting omtrent staats-
richting het Chine
se systeem vreemd
was en omdat een
politiek apparaat
ontbrak. De derde
grote synthese, die
bezig is zich te
voltrekken moet
proberen de histo
risch bepaalde si
tuatie van het Chi
nese leven met
Chinese en wester
se denkcategorieë n
tot een nieuwe
eenheid te inter
preteren.
Die situatie wordt bepaald door
een miljoenenbevolking, die in
een door de natuur weinig bevoor
recht land haar bestaan moet vin
den. Maar een zesde deel van het
land is geschikt voor landbouw.
De rest is woestijn en hoogge
bergte. Ruim tachtig procent
woont op de kleine strook die uit
landbouwgrond bestaat: de strook
laagland en heuvelland van
Mandsjoerije tot Hainan.
Wil het levenspeil in de bevol
king worden opgevoerd, dan vol
staat een technisch ontwikkelings
programma niet. Dan is een maat
schappelijk hervormingsprogram
ma noodzakelijk, een massale
omvorming en indoctrinatie van
uit de centrale ideologie. Dit dub
bele programma bepaalt de bin
nenlandse en buitenlandse poli
tiek. Naar buiten lijkt de strate
gie dogmatisch en onwrikbaar, zo
als dat blijkt uit de ideologische
geschillen met Rusland. Maar in
de praktijk is China beslist min
der agressief dan Rusland. Zo
zijn de bekende stalinistische eli
minatie-methoden er veel min
der toegepast.
Dlt blijkt onder andere uit het
feit dat de zuster van mevrouw
Tsjang Kai-sjck vice-presidente is
van de republiek China. De vrou
welijke minister van volksgezond
heid is geen communiste maar
Christen. De laatste Mandsjoe-kei-
zer, sinds 1931 door de collabora
tie met Japan beschouwd als een
oorlogsmisdadiger. Is niet ter
dood gebracht maar heeft een her
opvoeding doorgemaakt. Hij heeft
het beroep van tuinman uitgeoe
fend en is nu lid van een bureau
voor nationale geschiedschrij
ving.
Ook naar buiten toont China
zich minder agressief dan de Sow-
jetunie. China maakt geen deel
uit van een militair pact, en bezit
geen basis in het buitenland. In
de Koreaanse oorlog is door de
Chinezen een voorzichtige tactiek
gevoerd door de aanvoerhaven
Poesan niet te bombarderen, wat
waarschijnlijk een atoomaanval
van Amerika zou hebben uitge
lokt. Aldus is de Chinese overtui
ging dat een oorlog gelokaliseerd
kan worden, versterkt.
Propaganda
In de strategie naar buiten vormt
psychologische en ideologische
propaganda het belangrijkste wa
pen. Miljoenen brochures in alle
talen worden over de wereld ver
spreid. Radiozenders staan ge
richt op Zuid-Amerika en Afrika.
Als de Chinezen de wereldsitua
tie anders taxeren, en met name
de risico's van een kernwapenoor
log minder hoog achten, dan is
dat voor een belangrijk deel te
wijten aan het isolement waarin
China door de wereld gedreven
is. Met toelating van China tot de
V.N. en alle andere wereldorgani
saties zou China uit dat isolement
kunnen worden gehaald. Deze toe
lating wordt ook door sommige
Amerikaanse ideologen bepleit.
Naar hun oordeel berust China's
voorstelling van het Westerse
imperialisme en kapitalisme als
een boeman op een Chinese her
senschim. Het is pijnlijk dat bij
de laatste stemming in de VN
Nederland, dat de Chinese Volks
republiek al in 1950 heeft erkend,
blanco heeft gestemd.
LAAT ik beginnen met vast te
stellen dat iemand, die niet
in China heeft geleefd, onmoge
lijk de ware beweegredenen van
China's houding ten opzichte van
de rest van de wereld kan be
grijpen. Wij worden dagelijks
voorgelicht door een westerse
pers, die net zo goed als de com
munistische wel eens eenzijdig is.
In beide artikelen wordt, meen
ik, alleen maar gesproken over het
isolement van de Chinese Volksrepu
bliek ten opzichte van het westen.
Over de verbroken „betrekkingen"
met Rusland lees ik niets, terwijl
deze minstens zo belangrijk zijn als
die met hol Westen. Het toont dui
delijk aan dat China's isolement voor
een (groot?) deel aan zich zelf te
danken is.
Men tracht aan te tonen dat
alleen het Westen aan dit isole
ment schuldig is. Dit isolement
houdt een conflict in. zowel met Rus
land als met Amerika, en bij een con
flict zijn altijd twee schuldigen, in dit
geval drie.
Schade
Het is ongetwijfeld waar dat onze
Westerse beschaving grote schade heeft
toegebracht aan het Chinese levenspa
troon. en dat het christendom, waar wij
zo nodig van moeten getuigen, in de
meeste gevallen alleen onze eigen belan
gen verkondigde in plaats van Gods
liefde. Het is waar dat mede door toe
doen van de westerlingen Shanghai een
van de erootste opiumkitten ter wereld
werd.
Maar het is ook waar dat China wei
gert de westelijke (en communistische'
wereld eerlijk tegemoet te treden. Dal
de Chinezen voor het communisme ko
zen was hun volste recht. Maar het
geeft hen niet het recht zich daardoor
te isoleren zonder daarvan de konse-
kwenties onder ogen te zien. en ons de
schuld te geven. De grote fout die Chi
na in de geschiedenis heeft gemaakt, is
dat het de revolutie „van onder af"
heeft doorgevoerd. Dit in tegenstelling
tot Japan, waar de keizer, die toch ook
een sterke band had met de „hemel"
'zoon van de zon), de westerse bescha-
ving en techniek onmiddellijk van „bo
ven af" doorvoerde. Dat heeft tot ge
volg gehad dat voor China maar één
ideologie in aanmerking kwam: het her
stel van het oude maar dan in een
nieuw jasje, een rood, gestoken.
als de Verenigde Naties op de vingers
te worden getikt. Want Ik twijfel niet
aan het uiteindelijk doel van Mao: de
communistische leer, en dan ln het bij
zonder de Chinese, over de hele wereld
te verspreiden. Achter alle Chinese
acties staat maar één doel: de vernieti
ging van de hele westerse samenleving,
evenals de Russische.
Van alle kanten hoort men dat China
tot de volkerenorganisatie moet worden
toegelaten. China's standpunt? Nadat de
algemene vergadering van de VN voor
de zoveelste maal het toelaten van de
volksrepubliek had verworpen, verklaar
de Mao trots dat zijn land nooit lid zou
worden zolang het handvest niet zou
worden veranderd. Wat die verandering
dan wel zou moeten inhouden laat zich
Iets vergeten
Dr. Kwee Swan-Liat betoogt dat Chi
na minder agressief is dan Rusland.
Schijnbaar is hij Tibet. Korea, India en
Vietnam vergeten. Als men gaat zeggen
dat het daar niet om agressie ging, dan
Pieter Jan Dekkers
was de onderdrukking van de Hongaar
se opstand zeker ook een „binnenlandse
aangelegenheid". Dat de zuster van
Tsjangs vrouw een rode minister is. is
geen uitzondering: onze hele geschiede
nis staat vol met „broedertwisten".
En wat de laatste keizer van China
betreft, ik twijfel niet aan zijn rode
„heropvoeding". Levend is deze man
veel meer waard dan dood. Mao heeft
het alleen beter begrepen dan destijds
Lenin en zijn rode broeders, toen die de
Tsaar ombrachten. Neemt iemand dat
nog serieus?
Verwijt
De belangrijkste vraag: is er een
oplossing? Naarmate China de beschik
king krijgt over een groot arsenaal
kernwapens („Liever een kernbom dan
een broek aan ons lijf") wordt de toe-
Eigen belang
Men kan zich afvragen waarom China
zich Isoleert. Ik heb daar maar één
antwoord op: eigen belang. Nu kan
Rood China rustig zijn gang gaan zon
der daarbij telkens door een organisatie
Het spreekt vanzelf dat wij China
daarbij moeten helpen door het minder
als een boeman af te schilderen. China
op zijn beurt moet eens wat minder de
woorden Imperialisme en schurken in
de mond nemen, want de pot verwijt de
ketel dat hij zwart ziet.
