NIEUWE LEIDSE COURANT
VRIJDAG 31 DECEMBER 1963
DE GEBEURTENISSEN
Voorsprong
voor
Amerika
Na jarenlang achter te hebben gelegen in de oost-west ruimterace, heeft Amerika het af
gelopen jaar een forse voorsprong genomen. Niet minder dan vier ruimtetweelingen werden
omhoog gestuurd, nadat de Russen Beljajew en Leonow met hun Woschod 2 in maart voor
een sentionele wereldprimeur hadden gezorgd: een „wandeling" in de ruimte buiten de cabine.
De eerste Amerikaanse „tweeling" Grissom en Young, die dezelfde maand omhoog gingen,
kwamen hieraan nog niet toe. Wél echter hun collega's McDivitt en White, die in juni de
ruimte in werden geschoten. Langer dan Leonow bleef White buiten zijn cabine in de ruim
te. De laatste Amerikaanse ruimtestunt ligt nog vers in het geheugen: het rendez-vous tussen
Gemini 6 en 7 met de astronauten Conrad, Cooper, Lovell en Stafford- Daarnaast waren er
nog andere successen. De Rangers 8 en 9 maakten duizenden scherpe foto's van de maan en de
Mariner 4 slaagde er zelfs in na een miljoenen kilometers lange reis, de eerste foto's van
Mars naar de aarde te seinen. Belangrijke conclusie van deze ruimtestunt: op de rode planeet
is geen vorm van leven. De Russen waren met htm Loena's minder succesvol: een zachte lan
ding op de maan mislukte steeds en foto's kwamen niet over. Enig succes was de lancering
in juli van de 12 tons Proton 1, die de zwaarste ooit gelanceerde kunstmaan werd. Voor een
succes zorgde in november ook Frankrijk, dat met de A-l zyn eerste kunstmaan omhoog
schoot en daarmee derde werd in de ruimterace.
Drie ongelukken met bussen
Een bus vol Nederlandse toeristen, die met een snelheid van zeventig kilometer per
uur en luid claxonerend van een berghelling reed. boorde zich zondag 23 mei in het
Oostenrijkse plaatsje Zirl door een garagemuur. Bij deze ramp werden vier mensen
gedood; er waren 25 gewonden, onder wie de chauffeur.
Een ander ongeluk met een Nederlandse touringcar gebeurde zondag 1 augustus
langs de Moezel in Duitsland. De bus reed door een muurtje langs de weg en stortte
acht meter van de steile helling. Van de 31 inzittenden (uit Dordrecht en omgeving)
werden er enkele met lichte verwondingen naar een ziekenhuis gebracht.
Bij de Poolse stad Poznan verongelukte in oktober een NBM-bus, die in Engeland
wonende Polen naar familieleden in hun vaderland bracht. Vijftien inzittenden kwa
men om het leven, toen de touringcar van een brug in de rivier de Obra stortte.
Indonesië zorgde al begin dit jaar voor wereldnieuws door uit de VN te tre
den: omdat de federatie Maleisië was toegelaten wenste Indonesië er niet
langer zitting in te hebben. Schokkender was echter de geheel onverwacht»
staatsgreep in Djakarta op 5 oktober, waarbij zes generaals om het leven wer
den gebracht. Dagenlang bleef de toestand onzeker. Soekarno liet zich niet
horen of zien, maar later bleek, dat hij zich had kunnen handhaven. Het gevolg
van de opstand, die onder leiding stond van het hoofd van Soekarno's lijfwacht,
luit.-kol. Oentoeng, was een felle actie tegen de communisten, die men als
gangmakers van de mislukte opstand zag. Het was vooral het leger onder gene
raal Soeharto, dat zich kantte tegen de PKL De leider daarvan, Aidit, werd
tijdens een yan deze acties doodgeschoten.
Indonesië: wereldnieuws
TONEEL EN SHOW
oon Hermans nam dit jaar zijn eerste lange aanloop
r de springplank die Broadway heet. Zal hij volgend
r de eerste Nederlandse cabaretier zijn die in de
■enigde Staten het succes van een groot artiest oogst?
>f. Erich Segal, de Amerikaanse bewerker van Toons
eel toer eld is de jonge actrice
ior haar magistrale metamor
fose in de voorstelling van Eugene O'Neill's drama
Route past Electra" door het Nieuw Rotterdams
Toneel verwierf zij de „Theo tTOr", de hoogste
Bouwmeesterprijs voor actrices. De „Louis dOr" ging
naar Paul Steenbergen voor diens creatie van de hoofd
rol in „Na de zondeval" van Arthur Miller, gespeeld
door de Haagsche Comedie.
Ongeluk Hoogovens
Een ernstig bedrijfsongeluk bij Hoogovens
in november: doordat sneeuw en ijs terecht
was gekomen in een van de convectors
werd een groep van vijftig bezoekers (voor
namelijk Duitsers) getroffen door rondspat
tend gloeiend ijzer. Verscheidenen werden
ernstig gewond.
Bijna 20 moorden
Bijna twintig moorden werden er dit jaar
gepleegd. De meest spectaculaire was die op
de Japanner Kameda (26), wiens onthoofde
lijk op 25 augustus werd gevonden in een kof
fer, die in het water van de Van Lennepkade
dreef. De speurtocht naar de dader liep dood.
Onopgelost bleef ook de moord op de Brit
se filmregisseur Claude Berkeley (30). Zijn
stoffelijk overschot werd in zeildoek gewikkeld
op 28 september in het Amsterdam-Rijnkanaal
gevonden.
Op zijn 'landgoed Strypemonde bij Rockanje
werd op 27 mei de Rotterdamse reder James
van Hoey Smith neergestoken. Verdacht van
moord werd de bosarbeider Dirk B. (56) ge
pakt, maar hij ontkent nog steeds. Het mes
werd nooit gevonden.
Aan de voet van de Lekdijk bij Nieuw Lek-
kerland werd op 11 december de fouragehan-
delaar Arie Blokland (46) uit Schelluinen ver
moord gevonden. Hij was beroofd van zijn
portefeuille met achtduizend gulden. Zijn
neef G. de G. uit Groot Ammers werd een
paar dagen later als verdachte gearresteerd.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll llllllllllllllllllllllllllllllliillllllllllllllllllllllllllllllllllllll
lilllllllllllllllllll llllllllllllllllllllllllllllillllllllltlllllllllllllllllllllllllllllll lllllllllllllllllllilllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllf
Albert van Dalsum, acteur-regisseur en koning van he
Nederlandse theater, heeft als „King Lear jani
oud - afscheid genomen van hel toneel. Zijn „abdicatie
had een lange reeks van huldigingen in vele steden to
gevolg. Van Dalsum blijft intussen artistiek creatief er
wel als kunstschilder.
erkelijke
an de lichte muziek gebeurden niet veel
igen. He, Franse meisje France Gall
\iu won tn maart voor Luxemburg de eerste prijs op
bel Eurovisie Songfestival in Napels. Op het Knokke-
l-uiral tmlil ging d\«l,rhrd,e plotg 'Cojuiie
Bergen. Suzie. Liesbeth List. Greelje kauffeld en Jan
4rnls oli Lou ran Rees) voor de tweede maal met de
eerste prijs 'strijken. Het Grand Gala du Disque Popu
laire (2 oktober) uxu een flop
Reeks branden
i twee
Ridderkerk kreeg het in juli hard te verdu
ren, toen een viertal fikse branden voor een
paniekstemming zorgde. Met regelmatige
senpozen van een week brak brand uit i~
kapitale boerderijen, een scheepswerf en een
rubberfabriek. Politie postte 's nachts in het
dorp en mensen bleven op, in de hoop de
pyromaan (7) te betrappen. Maar na de Nier-
de brand kwam langzamerhand de rust ln Rid
derkerk terug. Een eventuele brandstichten
loopt nog altijd op vrije voeten.
Oosterscheldebrug
Nederland kreeg er drie belang
rijke waterbouwkundige werken
bij. Begin februari opende de Ko
ningin de brug, waarop Rotterdam
al zolang had gewacht: de Van
Brienenoordbrug, waardoor de te
smalle Maastunnel althans
enigszins werd ontlast. In Zeeland
opende de toenmalige minister van
verkeer en waterstaat, mr. J. van
Aartsen in april de Grevelingen-
dam, die Goeree-Overflakkee en
Schouwen-Duiveland dichter bij
elkaar bracht. En deze maand nog
kreeg Zeeland zijn pronkstuk, de 5
km lange Oosterscheldebrug tussen
Schouwen-Duiveland en Noord-
Beveland. De man, die zo gevoch
ten heeft voor de realisering van
deze plannen jhr. mr. A. F. C. de
Casembroot, kon deze feestelijke
gebeurtenissen helaas niet meer
meemaken. De grote Zeeuw was in
februari plotseling overleden.
Illlllllllllllllllllllllllllllir
Tweemiljoenste
Op 11 augustus noteerde de tele
visie de tweemiljoenste kijker. Het
was de heer C. Bouterse, die 's
morgens met deze mededeling in
zijn Schagense woning werd ver
rast en 's avonds met zijn vrouw
het middelpunt was van een fees
telijke televiseshow. Tot de vele
vooraanstaande gasten, die voor de
viering van dit televisiehoogte
punt waren uitgenodigd, behoorde
ook minister-president Cals.
Het echtpaar Bouterse. beduusd
van de overweldigende belangstel
ling, ontving talrijke waardevolle
geschenken als herinnering aan
deze mijlpaal van televisie kijkend
Nederland.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Donker Amerika
Groot was de consternatie aan
Amerika's oostkust toen begin no
vember plotseling diepe duisternis
intrad. Doordat een verbindingska
bel van een schakelstation bij de
electrische centrale van de Niagara-
watervallen defect raakte, doofden
de lichten van verscheidene steden
in de VS en Canada, waardoor 20
miljoen mensen in het donker
kwamen te zitten. Het anders in
licht badende New York verander
de in een sombere metropole,
waarin autolampen voor enige ver
lichting zorgden. De treinen stop
ten, ook de ondergrondse, waarin
800.000 reizigers urenlang zaten op
gesloten.»
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllll
Korte cupkoorls
In de maand september stond
het voetbaltreffen Feyenoord-Real
Madrid midden in de belangstelling.
Waren er voldoende plaatsen ge
weest dan hadden stellig honderd
duizenden toeschouwers de thuis
wedstrijd gade geslagen. Onder
een enorm tumult won Feijenoord
thuis met 2-1 in een wedstrijd met
een naar slot. Twee weken later
ging men in Madrid met maar
liefst 5-0 kansloos ten onder. Het
Europa Cup-avontuur was spoedig
ten einde en de Cupkoorts was in
één slag uit de kaasstad yerdwe-
Strijdtonelen
Vietnam bleef een onblusbare
vuurhaard in het oosten. Opnieuw
vielen tienduizenden doden in een
eindeloos lijkende oorlog. Amerika
zond méér militairen en stelde
méér geld beschikbaar, maar ver
klaarde zich gelijkertijd bereid tot
onderhandelingen. Hanoi weigerde
dit echter en zette een meedogen
loos moesson-offensief in. Van kor
tere duur waren de onlusten in de
Dominicaanse republiek in april
van dit jaar. Dank zij een snel
ingrijpen door Amerika (dat dui
zenden mariniers en para's stuur
de) konden massale gevechten
wprden voorkomen. De staatsgreep
om de ln 1963 afgezette president
Juan Bosch weer op de troon te
helpen was in enkele weken met
succes uitgevoerd. Bloedige ge
vechten waren er wél tussen India
en Pakistan (om Kasjmir). On
danks het door Oe Thant bewerk
stelligde bestand worden nog
nen. steeds onlusten gemeld.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiir iiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiKiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Crisis EEG -frt
President Charles de Gaulle veroorzaakte de
ernstige crisis in het bestaan van de EEG. Alle
pogingen om uit de impasse te komen mislukten.
Frankrijk (lees: De Gaulle) wilde van geen com
promis wetan. Het prestige van het staatshoofd
kreeg echter een geduchte knauw, toen hij bij
de presidentsverkiezingen op 5 december niet de
meerderheid kreeg: er was een tweede stemming
nodig om zijn presidentschap te prolongeren.
Voorstanders van Europese samenwerking kre
gen hiermee het bewijs, dat de wil van de Fran
se president beslist niet altijd die van het Franse
volk is.
OSTO-affaire
Het jaar begon met de beruchte OSTO-affaire.
Toen eind mei, vijf maanden later dus. het gordijn
zakte na deze grootste fraude- en steekpenningenzaak
in de Rotterdamse haven, bevonden de drie directeu
ren van OSTO en tientallen employé's van deze N.V.
en van andere havenbedrijven zich in de gevangenis.
Ter sanering kreeg OSTO anderhald jaar surseance
van betaling.
Joy «vliegers
Wat als een driest avontuur begon liep als een
ramp af toen twee 21-jarige vliegtuigmakers van de
MLD er in januari met een Lockheed Neptune van
het vliegkamp Valkenburg vandoor gingen. Midden
Aarclg'asellencle
Ternauwernood ontkwam het buurtschap Holker-
vcen bij Nijkerk in februari aan een ramp nadat een
breuk was ontstaan ln de aardgaslelding 100.000 kuub
gas werd naar boven geperst, maar doordat er geen
vuur in de buurt was volgde geen explosie. Aardgas
stroomde er ook (deze maand) ln het Drentse Sleen,
waar het bij een proefboring spontaan naar boven
kwam. Tientallen meters hoog spoot de modder op uit
de krater. Ongelukken deden zich echter niet voor.
Ontgroening'
Ontgroeningsschandaal: in april kwam een foet van
de Utrechtse studentengezelligheidsvereniging Tres
Faciunt Collegium tijdens een initiatieceremonie om
het leven nadat men hem een kap met roet erin om
het hoofd had gebonden. In een Jan Plezier op weg
naar een verlaten boerderij in Oud Amelisweerd
stikte hij. In de studentenwereld en daarbuiten veroor
zaakte het tragische geval grote beroering.
Vuurgevecht
Paniek (begin november) in het Haagse Laakkwar
tier, waar een 25-jarige door de politie gezochte lood
gieter vanaf het dak politie en omstanders bedreigde
met geweervuur. De hoofdcommissaris kwam er zelf
aan te pas om de man tot andere gedachten te
brengen. Toen dat niet lukte schoot ook de politie: in
het ziekenhuis overleed de man.
Kabinetscrisis
Het politiek veelbewogen jaar 1965 was nog geen twee maanden oud toen
Nederland werd geconfronteerd met een levensgrote kabinetscrisis. In de late
avonduren van de 26e februari bezwijkt het kabinet-Marijnen aan innerlijke
verdeeldheid over het omroepbeleid. De tegenstellingen tussen de katholieke en
antirevolutionaire ministers aan de ene en hun liberale en chrlstelijk-historische
collega's aan de andere kant blijken onoverbrugbaar.
Na een vergeefse poging van KVP-fractieleider Schmel-
zer (informateur) om de breuk te helen, krijgt oud-minister
Cals op 15 maart opdracht een nieuw kabinet te vormen.
De WD onttrekt zich al gauw aan het formatie-overleg
en korte tijd later valt ook de CHU „uit de boot", tot
groot verdriet van de ARP. Bewonderenswaardig snel
weet mr. Cals zijn KVP-PvdA-ARP uit de grond te .stam
pen: op 14 april kunnen de nieuwe ministers worden be
ëdigd. Na bijna zeven jaar oppositie zijn de socialisten
terug in het regeringskasteel.
Op 27 april presenteert het kabinet-Cals zich aan de
Tweede Kamer. Voornaamste punten in de (lange) rege
ringsverklaring: voor de gemeenschapsbehoeften belangrijk
meer geld, voor radio en tv. een overgangsregeling, die
meer „openheid" biedt en reclame ln de ether introduceert.
Verloving
De kersverse regeringsploeg ontmoet op zyn weg hrt probleem van de naderende
verloving van kroonprinses Beatrix, voortijdig uitgelekt door „de" foto. Nog vóór
de officiële bekendmaking van de verbintenis vraagt de regering de Kamerfracties
om hun oordeel. Alleen de reactie van de republikeinse PSP (die de gelegenheid
aangrijpt om openlijk de monarchie af te zweren) is volstrekt afwijzend. Daags
na de verloving juichen de parlementariërs het paar in de Ridderzaal hartelijk toe.
Op Prinsjesdag kondigt minister Vondeling in zijn Miljoenennota voor 1966 een
bijzonder forse stijging van de overheidsuitgaven plus enkele belastingverhogingen
aan. Maar het zg. dekkingsplan krijgt in deze vorm niet net fiat van de Tweede
Kamer. Dat gebeurt pas nadat bezuinigingen zijn aangebracht en de regering haar
voornemen om volgend jaar al textiel en schoeisel te belasten heeft laten varen.
Na de indiening van de toestemmingswet neemt het (buitenparlementaire) ver
zet tegen het huwelijk van prinses Beatrix met de dag toe. „Na ampel beraad"
meent de regering te moeten vasthouden aan Amsterdam als plaats van de
huwelijksvoltrekking.
De brief
Enorme deining veroorzaakt de publicatie van „de brief
van Nederhorst" (tamelijk insinuerend geschrijf over ko
ningin, kroonprinses. De Quav en Luns). De KVP vraagt
woedend om uitleg. De ARP tracht (niet zonder sucaes)
olie op de golven te gooien. De spanningen ebben wat weg
als de heer Nederhorst bij het huwelijksdebat in de Kamer
zijn woorden voor driekwart inslikt. De Kamer aanvaardt
de toestemmingswet met 132 tegen 9 stemmen (PSP en
vijf socialisten tegen). Vier weken later volgt de Eerste
Kamer met 65 tegen 5 stemmen dit voorbeeld.
Twee Prinsessen verloven zich
Het Koninklijk Huis was volop in het nieuws. Twee prinsessen verloofden zich.
Heel Nederland was verheugd, al viel hier en daar ook kritiek te horen. Dat begon
al na de publikatie van de geruchtmakende Drakesteyn-foto van prinses Beatrix en
Claus von Amsberg. Maar 't liep allemaal nogal met een sisser af en op 10 maart
zullen de verloofden in het huwelijk treden. Margriet en Pieter (sinds vorige maand
mr. Pieter van Vollenhoven) besloten daarmee nog even te wachten. Voorlopig zal
de Prinses blijven werken als verpleegster.
Loondictaat
moeizaam jaar geweest. Het begon met loonpolitie-
de Arbeid en het eindigde ermee. In januari moest
al een loondictaat opleggen, dat met tegenzin
5 pet. (waarin begrepen de
Sociaal-economisch is 1965
ke problemen in de Stichting
minister Veldkamp het bedriifsle-
werd geaccepteerd. De gemiddelde loonsverhoging
compensatie voor de verhoogde AOW-premie) en de latere uitkering-Ineen!
pet. (die toch in tweeën werd uitbetaald), gaf de werknemers de mogelijkheid ge
stegen prijzen en toegenomen sociale premielast op te vangen. Van reële loonsver
betering was nauwelijks sprake, afgezien van uitzonderingen als het radio- en
tv-personeel.
Van een vrij loonbeleid voor 1966 zal weinig terecht komen, zo bleek wel bij de
onderhandelingen de laatste maanden tussen werkgevers en werknemers: minister
Veldkamp moest tenslotte in een arbitraire uitspraak het nieuwe loonsysteem voor
1966 dicteren.
Lichtpunt in het woningprobleem: er werden 110.000 woningen gebouwd en vol
gend jaar zullen er 125-000 komen.
