HOLLAND-TWENTE-ROUTE:
Nederlands modernste snelweg
E-8 dwars door
bossen en
zandverstuivingen
Door Hans van Haeften
ZATERDAG 11 DECEMBER 1!M>5
(Van onze verkeers-
redacteur)
UTRECHT Diep in
de Veluwse bossen, ver
van de openbare weg,
groeit zichtbaar Neder
lands nieuwste interna
tionale verkeersweg E-8.
Na jaren van praten, plei
ten, demonstreren, is
men zover: er is een be
gin gemaakt met de Hol-
land-Twente-route. Vier
maanden geleden werd
vlakbij het kruispunt
Hoevelaken de start ge
geven aan het werk, dat
Twente dichter bij de
randstad moet brengen.
En nu reeds zijn de eer
ste resultaten zichtbaar.
In de stille verlatenheid
van de Veluwse zandver
stuivingen, middenin uit
gestorven bossen, liggen
al de eerste honderden
meters fundering voor
wat straks moet worden
Nederlands mooiste auto
snelweg.
Het tracé van de nieuwe weg
is bekend: Amersfoort - Apel
doorn - Deventer - Holten. Vijf
enzeventig kilometer nieuwe
weg. die in 1970 (maar het
wordt wel 1971) klaar moeten
zijn. Daarna wordt hij doorge
trokken naar Hengelo. Hoe pre
cies is nog niet bekend, maar in
ieder geval zal hij aansluiting
moeten geven op de grote weg
naar Osnabrück, Hannover. Ber
lijn en Warschau. Wat betekent,
dat er straks, over een jaar of
zeven (als alles meezit), een
nieuwe snelle verbinding zal
zijn tussen de randstad (Rotter
dam - Den Haag), Twente en
Duitsland.
En daarmee zal Twente dan
wt de moeilijkheden zijn. Jaren
lang hield het industriegebied
vurige pleidooieri voor "de tot
standkoming van deze verbin
ding. Twente voelde zich geïso
leerd. De wegen naar het wes
ten waren erbarmelijk. Het
vrachtverkeer van Enschede,
Hengelo of Almelo naar de rand
stad moest dwars door dorpsstra
ten. dwars door Deventer en
Apeldoorn ook, om daarna op de
smalle eenbaans auto-„snelweg"
naar Amersfoort te worden ge
leid. Een middeleeuwse verbin
ding. klaagde Twente. Onze eco
nomie wordt benadeeld door de
vertragingen, die het verkeer
soms helemaal lam leggen. Er
werden acties gevoerd. De toen
malige burgemeester van Ensche
de, de heer W. Thomassen, reed
voor de werkgroep E-8 in een
oude T-Ford een demonstra
tie-rit naar Den Haag om daar
het belang van de E-8 te bena
drukken. Elke maand werd die
in dr bossen rond Assel. ligt
er een hoop stenen, hei graf ran
in 1815 gesneuvelde Britse mi-
r. Hel zul moeten verdwijnen:
net er eronder zal E-8 komen te
lopen.
rit herhaald. Tot uiteindelijk het
principebesluit viel: er wordt ge
start met E-8.
Elke 14 dagen
Vier maanden geleden ging
Mj Terrhuur de eerste spade de
grond in. Voor ir. J. F. Springer,
hoofdingenieur van Rijkswater-
staat-Utrecht, was dat een mijl
paal in de jarenlange E-8-ge-
schiedenis. Al meer dan tien
jaar had hij zich beziggehouden
met de plannen voor de weg.
Hij de man van rijksweg 12
(Utrecht - Arnhem - grens) en
nu ook van het klaverblad bij
Oudenrijn kreeg, toen Neder
lands langste autosnelweg klaar
Was, ae opdracht aan de nieuwe
en zoals hij tvordt. Tot
llllliilM
Bouwer en 'neg: ir. J. I'. Springer op de eerste honderden meters van zijn nieuw
E-8, ergens iniddenop de Veluwe. Ieder zandweggetje in deze buurt kent hij. „Eri
wegenbouwer moet zijn werkterrein kennen als zijn geboortestreek".
tische asfaltfabriek. zeer heuvelachtig is. Daar moet
die 100 ton asfalt per drie mnjoen kuub zand vandaan
uur produceert. Er-
naast een verplaats- komen' vold°«nda voor de weg-
bare fabriek voor be- aanleg over het hele traject,
tonnen viaductover- Dat betekent, dat de weg Amers-
spanningen. Het is foort-Apeldoorn de tijd bepaalt,
een grote openlucht- T
werkplaats. waaruit waarln het hcle traJect tot Ho1*
al enkele honderden ten wordt aangelegd. Dat bete
meters fundering te kent ook, dat straks in 1970 of
vtrorschijn zijn geko- 1971 de hele weg waarschijnlijk
in één keer wordt geopend: het
Maar verder ver- langste traject, dat ooit in één
niets" Het "trfcé"^'- keel' v00r het verkaer werd vr""
laat de oude weg en gegeven
boort zich dwars door
de Veluwe. Niemand TweebaanS
merkt er iets van de
werkzaamheden. Toch g.g zal Nederlands modernste
suitaten al", sneIwe8 wordan' 0ver de hele
Midden in de verlaten lengte wordt het een twee-
bossen strekken zich baans-weg, waarvan elke baan
al honderden meters 11.60 breed zal worden (de huidi-
Ü.a.lrSïu,„a;'S «a eenbaans-weg Anters-
moesten er voor wor- foort-Apeldoorn is slechts 6.25
den gekapt. Zojuist meter breed). Elke baan is ver-
^_n_alï.gebied van deeld in twee rijstroken plus
een vluchtstrook. Maar er is al
staatsbosbeheer tus
sen Stroe en Assel
50.000 bomen omge- rekening mee gehouden, dat de
zaagd. vluchtstrook als derde rijstrook
weg te gaan werken. Dat gebeur- kilometers nog langs de oude „Een monsterkarwei, zegt ir. w°rdt gebruikt. Zodra het ver-
de en sinds 1960 rijdt hij nu weS Amersfoort Apeldoorn: Sprihgef. „Drie maa"ndèn is men ke#r dlt nodlg maaktl' zal een
élke 'twee weken het door de Draglines, zij»*S* zonder ophou-, ,j»et motprzageq bezig geweest -1
regionale diensten van Rijkswa- den in de weer. Over de weg 0m ze omver te halen: iedere ®an8*Ibgd, zodat het nele traject
zes strooks kan worden
maakt. Op de Veluwe zullen
Daarnaast zullen grote delen zeer brede middenbermen
terstaat uitgestippelde tracé J00pt een anderhalve kilometer twee seconden viel er één.
lange transportband, die zand
g uit de zandput aan de andere
MJ&Ï.SS W1% r .e Veluw^tenworta aa„8el.gd. Hier en dear
moet lopen. Bovendien moet door een persleiding. Even ver- afgegraven. Vooral in de buurt zelfs tot zeventig meter. „Men
wordeir gecontroleerd of er geen der staat een mobiele volautoma- van Apeldoorn, waar het terrein zal er als automobilist ruim-
dingen gebeuren, die een snelle
aanleg in de weg staan. Ik denk
bijvoorbeeld aan illegale bebou
wing."
Samen met zijn chauffeur
trekt hij de wildernis in. Rijdt
over weggetjes, die zelfs de
meest fijnproevende toerist niet
kent. Bezoekt het hoofdkwar
tier in Voorthuizen, spreekt met
uitvoerders en arbeiders, geeft
adviezèn en laat zich voorlichten
over vorderingen. Elke plaats,
zeg maar: elke struik, in de
buurt van het tracé kent hij. Bij
Stroe: „Kijk, die twee huizen
gaan een paar honderd meter
achteruit". Even verder: „deze
schuur verdwijnt helemaal, we
moeten er dwars doorheen".
Langs kronkelige modderpaden
hotst de auto door het bos. „Als
we nu, daar bij die boom, links
af slaan, pikken we over hon
derd met het tracé weer op.".
Verlaten
De Veluwe heeft voor ir.
Springer geen enkel geheim
meer. De kleinste zandweggetjes
kent hij uit het hoofd. „Je ziet
er vrijwel nooit iemand", zegt
hij. „Zelfs niet in het hoogsei
zoen. De toeristen blijven kle
ven bij de grote weg. Je hoeft
soms maar een paar honderd me
ter verder te rijden om absolute
stilte te vinden."
De hoofdingenieur is natuur
liefhebber. Graag stapt hij on
derweg uit om een eind te wan
delen. „Is het niet prachtig
hier?" In de Kroondomeinen
even voor Apeldoorn: „vorige
keer zagen we hier nog een
koppel van vijftig herten lopen".
En ergens rond Assel: „daar ligt
nog het graf van een Brits sol
daat. die in 1815 sneuvelde".
Straks moet het worden opge
ruimd. want het tracé loopt er
dwars doorheen, al komt de weg
dan vijftien meter lager te lig
gen". In Overijssel: „ziet u daar
de Schipbeek? Die moet over
een paar honderd meter worden
omgelegd. Om de oprijlaan van
de Oksenhof vakantiecentrum
van een verzekeringsmaatschap
pij) te sparen. De minister wilde
dat beslist."
Wild-west-werk
In de Rijkswaterstaat-keten
langs de route komen de tekenin
gen op tafel. Dan wordt gespro
ken over de vorderingen. De
laatste weken is er nogal wat
stagnatie geweest. De regen
heeft grote delen van het werk
lam gelegd. „Eigenlijk is het een
beetje wild-west-werk", zegt ir.
Springer. „We beginnen daar,
waar het 't beste uitkomt".
Voor het grootste deel speelt
zich dit af ver buiten de waarne
mingssfeer van het publiek.
Alleen bij Hoevelaken zien auto
mobilisten iets van het karwei.
Daar loopt het tracé voor enkele
schoots van een van Nederlands
mooiste natuurgebieden kunnen
genieten", zegt ir. Springer.
Grondaankopen
Grootste handicap bij de
aanleg: de grondaankoop. Ir.
Springer: „met honderden
grond- en huiseigenaren moest
worden onderhandeld en er
wordt nóg onderhandeld. Dat is
een kwestie van jaren. Er moet
gesproken worden met land
bouworganisatie, recreatie- en
natuurbeschermingsinstanties.
Lang van tevoren zijn we er al
mee begonnen, maar op grote
stukken van het tracé zijn we
daarmee nog lang niet klaar. Na
tuurlijk, al dat overleg stagneert
de aanleg. Maar in een democra
tisch land is het nu eenmaal no
dig. Laten we er blij om zijn.
Die moeilijkheden zijn er ook
oorzaak van. dat we werken,
waar we werken kunnen. Het
hele traject is versnipperd. La
ter worden al die delen wel
weer aan elkaar gelast."
Geen knelpunten
Knelpunten zullen er straks in
de nieuwe weg niet meer zijn.
Dorpskernen met maxi
mum-snelheden worden verme
iden. Met een >ruime boog gaa£.
E-8 ook om de steden heen: ten
euiden van Apeldoorn en DevefiK
ter. Voor de sprong over de
IJsse] wordt een nieuwe brug
gebouwd. En daar, waar de weg
moet worden gekruist, komen vi
aducten of klaverbladen.
Eén bij Hoevelaken bij de rond
weg om Amersfoort (richtingen
Amsterdam, Zwolle. Apeldoorn,
Utrecht), één halverwege Apel-
doorn-Amersfoort bij Stroe,
waar de toekomstige rijksweg 30
(Arnhem-Amsterdam) de E-8
gaat kruisen en één achter Apel
doorn, waar E-8 de toekomstige
noord-zuid-verbinding Helmond-
Zwolle zal ontmoeten.
Deze laatste twee projecten
zijn voorlopig echter nog toe
komstmuziek. In ieder geval zal
realisering ervan tot na 1970
moeten wachten, maar er wordt
nu al rekening mee gehouden.
Overigens is ook een deel van
E->0 frags-toekomst.*Tot 'Holten
ligt het tracé vast. Maar daarna
is nog niets definitief. Er is nog
geen geld genoeg om daarover
nu al beslissingen te nemen, wat
Twente betreurt. Twente is het
wachten moe en vraagt zich af
waarom, toch ook miljoenen ver
slindende, noodmaatregelen moe
ten worden genomen. De geplan
de voorlopige rondwegen om
Holten en Delden geven het ver
keer weliswaar verlichting,
maar waarom kan men niet
ineens de grote E-8 na Holten
doortrekken tot aan de grens?,
zo vraagt men.
Men troost zich echter met
de gedachte, dat het begin
er in ieder geval is. De minis
ter heeft bij de nieuwe be
groting het geld beschikbaar
gesteld (voor het traject
Amersfoort—Apeldoorn al
léén al 90 miljoen gulden).
'TWerttesdemonstratief ac
ties hebben gehoor gevonden.
En dat vindt men het belang
rijkst. Twente krijgt zijn K-S.
En Nederland zijn mooiste,
modernste autosnelweg!
tegen het eind
van september, als
de avonden gezellig
langer beginnen te
worden komen bij
mij de landkaarten op tafel.
Dat is een vaste gewoonte
sinds jaren. Ik behoor name
lijk tot de mensen die ervan
houden hun vacant ie goed
voor te bereiden. Je hebt van
die figuren, die eerst in janu
ari aan hun vacantie gaan
denken. De ervaring heeft me.
tot mijn schade, geleerd, dat
dit hopeloos fout is. De kans
wordt dan groot dat je ner
gens terecht kan.
Nederland wordt alsmaar
dichter bevolkt. En hetzelfde
kan worden gezegd van de ove
rige Europese landen. Dit bete
kent. dat steeds meer mensen
op hetzelfde stukje Europa
voor een paar weken verpozing
willen zoeken. Populair gezegd:
de recreatiespoeling wordt jaar
lijks dunner. Daarom tracht ik
er elk jaar snel bij te zijn om
te voorkomen, dat die vriende
lijke meneer van het reisbu
reau moet zeggen: „Het spijt
me Spanie helemaal volge
boekt. Engeland? Even kijken
helaas, niets meer te krijgen.
U zegt Italië? Maar meneer, dat
was vorig jaar al voor drie jaar
besproken. Nee, ik kan u niet
helpen. Het spijt me vreselijk,
zoals ik al zei..."
DUS de kaarten lagen weer
uitgespreid op tafel. Heel
Europa op zo'n kleine vier vier
kante meter. Ik was helemaal
„in", zoals men dat tegenwoor
dig zegt. Eerst nam ik Spanje
onder de loupe. Een prachtig
land. En door de Tachtigjarige
Oorlog nauw aan ons verwant-
Karei V, Alva, Philips II. Maar
nee. toch niet! Niet naar Span
je. Kaart van Spanje weg. Enge
land. Alweer Engeland? Weer
Londen? Ik dreunde het rijtje
van bezienswaardigheden op:
Aflossing wacht Buckingham
Palace, winkels kijken Regent
Street, uurtje bankje-zitten in
Hyde Park. ritjes met de Under
ground, de Zoo. Downingstreet
10... Weg met Londen, weg met
heel Engeland. Per slot denken
ze daar helemaal niet Europees.
België nee. België weg. Ita
lië? Het kan er mooi zijn als je
het treft. Je kunt het ook niet
treffen en dan is het jammer
van al dat geld, dat je in het
land steekt Joegoslavië? O nee.
daar gaan de buren ook heen.
Stel je voor, dat je ze tegen
komt. Frankrijk. Frankrijk"
Tja. niet slecht. Parijs. Cannes.
Rivièra. wijn... hm!
Het werd Frankrijk, dat de
eer zou krijgen me een maand
te herbergen. Het reisbureau
wees me verder de weg. U
moet Parijs mijden, veel te
warm in de zomermaanden, u
kunt beter de kust opzoeken,
nee, niet de Rivièra. de Atlanti
sche kust laat u het nu maar
ten. goeden morgen. 1
BIJ het verlaten van het reis
bureau viel mijn oog op
een affiche. „Staat in het bui
tenland niet met een mond vol
tanden! Leert de taal van het
land, dat u bezoekt".
Ik realiseerde me op hetzelf
de ogenblik, dat mijn Frans
niet zo best was. Feitelijk zeer
slecht. Niet dat ik een Frans
man niet duidelijk kan maken
wat Ik bedoel, dat niet. Maar
het neemt wel veel tijd in be
slag. Op kantoor zeiden ze:
Neem nou een paar maanden
conversatieles van een Frans
man of een Francaise. Wat kan
je dat kosten? En je hebt zeker
wel tienmaal zoveel plezier van
je vakantie. Kijk de adverten
ties in de krant er maar op na.
Er is best iemand, die zich als
leraar aanbiedt.
De eerste avond, dat ik me
over de advertentiekolommen
boog. was het al meteen raak.
Ha, dat zou wat kunnen zijn:
„Frangaise, jarenlang ervaring
op dat gebied, heeft nog enkele
uren vrij ik dacht: nog maar
enkele uren. dan moet ik er
gauw bij zijn voor het geven
van conversatieles. Jacqueline
Bruchard, telefoon 88.99.55".
Ik rende naar de telefoon. En
Nee, niet doen. Die Jacqueline
spreekt natuurlijk rad Frans,
en je kunt er geen woord van
verstaan. Maak je dan even een
figuur? Zoek haar liever op.
haar adres vind je in het tele
foonboek.
EEN uur later belde ik aan
Aan een keurig huis in een
keurige straat. De deur werd ge
opend door een oudere dame.
„Madame Bruchard?" vroeg
ik op een toon en met een ge
mak alsof ik jarenlang in Frank
rijk had gewoond.
..Komt u binnen", zei de da
me, „ik zal de juffrouw voor u
roepen."
De douche was koud, maar
werd warm toen de „juffrouw"
zich vertoonde. Zo had ik me
nu altijd een Frangaise voorge
steld: jong, vrolijk, leuk ge
kleed. hartelijk.
„Ah, monsieur, vous..."
Ik dacht: Niet laten uitpra
ten, want je begrijpt toch niet
wat ze bedoelt.
„Je... eh... je wil parler... eh...
Frans", bracht ik met moeite
uit.
Jacqueline Bruchard knikte
begrijpend.
„U zal niet veel lessen nodig
paar maanden even goed Frans
spreekt als ik."
Ik dacht: Jammer, dat het zo
snel gaat. Want wat mij betrof,
mocht de conversatieles jaren
duren.
We maakten een afspraak.
Jacqueline Bruchard meende,
dat ik met een uur per week
kon volstaan.
En dat was dan het begin.
Eerlijk, het viel niet mee. Ik
werd gedwongen Frans te spre
ken tijdens de les en thuis rij
en woordjes te leren, die Jac
queline overhoorde. Maar ik
hield vol. Voor Jacqueline dan
natuurlijk. Na een maand had
ik de hele conversatieles al
overboord willen gooien. En
Frankrijk rustig Frankrijk la
ten. Ik betreurde het. dat ik
Engeland niet als vakantie-oord
had gekozen. Mijn Engels is
stukken beter. Doch Jacqueline
had me tijdens de les meege
deeld, dat ze een hard bestaan
had.
„Ah. monsier", klaagde ze.
„de mensen willen zich niet
meer inspannen. Ze komen hier
enthousiast, maar na een
maandje vertellen ze. dat ze
het te druk hebben, en ik heb
Ons
kort
verhaal
weer een klant verloren. Geluk
kig voegde ze er heel diplo
matiek aan toe dat u een
echt doorzettertje bent U weet
wat u wilt. U zult eens zien: U
laat ons, Fransen, beschaamd
staan. U gaat beter Frans spre
ken dan een Fransman, want u
heeft een veel betere grammati
cale ondergrond."
VIA drie maanden was ik dan
-t" zover, dat ik een Frans ver
haal foutloos kon lezen. Maar
het spreken was nog allerbe
labberdst- En het was me duide
lijk. dat ik het nooit zou le-
Intusscn was het al februari
geworden. Nog enkele maan
den, en ik zou in de trein stap
pen om in Frankrijk met va
kantie te gaan. Mooi vooruit
zicht, dacht ik. Dat wordt een
groot fiasco.
Toch was ik dolgelukkig als
ik naar Franse les ging, zoals
ik het noemde. Niet voor het
Frons, maar voor Jacqueline
Bruchard. Ik was tot over mijn
oren verliefd op haar gewor
den. Maar ik durfde het haar
niet zeggen. Ik wist ook niet
hoe ik het moest zeggen. En
Jacquelientje dat was ze al
voor mij geworden hield
zich echt op een afstand. Ze
toonde niet de minste tocnade-
haar was ik niet
Ik peinsde me suf op een ma
nier de banden tussen lerares
en leerling wat nader aange
haald te krijgen, doch mijn fan
tasie en mijn vindingrijkheid
lieten me totaal in de steek. Ik
dacht dat ik het „had" toen ik
me op een keer verstoutte du
re. mooie, rode rozen voor haar
te kopen. Maar dat viel hele
maal fout.
..Aha, monsieur", zei Jacque
lientje, terwijl ze waarschu
wend de vinger ophief, „dat
tnag u nooit meer doen. U moet
zuinig zijn op uw geld. Binnen
kort gaat u een dure reis ma
ken. en daarvoor moet u elke
cent opzij leggen. Snapt u?"
„Ja, maar", begon ik bedrem
meld. „u doet zich zoveel moei
te voor mij..."
„O lala", wimpelde ze af.
..daar word Ik voor betaald."
Daarmee was de zaak afge
daan. Ik begreep wel, dat ik
geen pogingen meer hoefde te
ondernemen. Een aanbod om
op een zaterdagmiddag in de
stad een kopje thee te gaan
drinken, werd ook afgewezen.
„O nee, geen tijd meneer,
voor een kopje thee", zei Jac
quelientje resoluut.
aantal lessen doornemen?"
vroeg ik vol verwachting.
Jacquelientje lachte.
„Ah, monsieur", zei ze. „dat
is niet zo'n vreemd idee. U
steekt er vast nog wat van
op"
Nu lag het aan mij die avon
den goed te gebruiken. Maar
hoe?
Op het laatste ogenblik kreeg
ik een goede inval. Nee, dat
was geweldig! Dat was het ten
voeten uit! Die Jacquelientje.
Wat zou ze opkijken!
De laatste avond.
Toch maar met een bouquet
rode rozen spoedde ik me naar
Jacquelientjes huis.
Voordat zij gelegenheid had
iets te zeggen, nam ik het
woord.
„Niet weigeren, alsjeblieft"
smeekte ik. „Ik geef ze u graag,
u heeft zich zoveel moeite voor
me gedaan, dat is met geen
goud te betalen. Maar ik ver
lang wel een tegenprestatie."
„Een tegenprestatie?" vroeg
Jacquelientje nieuwsgierig. ..en
wat is dat dan wel?"
..Kijk", zei ik ernstig, „stel u
voor. dat ik in Frankrijk een
meisje ontmoet, van wie ik ga
houden. Hoe moet ik dat dan
kenbaar maken? Kunt u me
dat nog vertellen?"
Werd Jacquelientje een tik
keltje bleek, of verbeeldde ik
me dat?
Ze zei: „Ja" en nog eens:
„Ja". En toen: .Als een Franse
jongen van een meisje houdt,
zegt hij zo weinig mogelijk. Hij
valt haar om de hals, en nou
ja, dan komt er zo iets bij van
je t'aime. maar dat weet dat
meisje dan zo langzamerhand
wel."
.O", zei ik, en ging een stap
je dichter naar haar toe.
yoE:
OEN brak de maand aan
waarin ik mijn laatste Fganse
conservatielessen zou krijgen
Nog vier keer zou ik Jacque
lientje ontmoeten en dan was
het voorbij. Hoogstens zou ik ze
nog een kaart uit Frankrijk
„Ja", zei Jacquelientje ver
wonderd. „U weet toch wel hoe
dat moet?"
„En of", zei ik, en toen door
grondde Jacquelientje mijn be
doelingen. Maar het was te
laat. Voor haar dan natuur
lijk.
„Even oefenen", zei ik terwijl
ik haar stevig in mijn armen
nam en even stevig kuste.
..Je vergeet iets", zei Jacque
lientje na een poosje, toen ze
zich uit mijn armen had be
vrijd. „Je vergeet te zeggen: Je
t'aime..."
