Droom redt
leven van
Bo Martin
M/M aahdoM/mfl:
Rangen en
standen
Rabbijn Meyer de Hond
rebbe van vierde stand
RICHARD BAXTER:
prediker van
de bekering
Moeten ze er nu zijn
of eigenlijk niet?
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 13 NOVEMBER 1965
(Van onze kerkredactie)
„NU WETEN wij, dat het werkelijk kan gebeuren,
wat er in de Bijbel staat, de rampen en de vervolgin
gen, maar ook de krachtige hulp van God." „Wij
konden het zelf niet begrijpen, hoe God ons al deze
maanden geholpen heeft." „Het gebeurde echt, wat
wij onder de hoge bomen in Gods Woord lazen en
dat vertroostte ons." „Wij baden niet meer, maar
wij spraken gewoon met God."
Zo is steeds het getuigenis van Kongolese christe
nen in de gebieden, die bevrijd worden door de
troepen van de Kongolese centrale regering. „Hoe
meer Farao de Israëlieten onderdrukte, des te meer
vermenigvuldigden zij zich", zei een predikant, die
de gruwelen van de rebellen bijna een jaar had
meegemaakt.
Europese
De Amerikaanse
zendelingen, die na
dingsterreinen terugkeren zijn ten
onrechte bang geweest, dat zij
alles weer van de grond af zouden
moeten opbouwen. Veel moet er
herbouwd worden. Huizen en ker
ken zijn verwoest (in sommige
streken bijna honderd procent»
Vee is geroofd. Boeken zijn ver
brand. Maar dat ligt allemaal op
het materiële vlak. De keerzijde is
belangrijker.
bracht Op ee.« plaats,
dat de onlusten begonnen, eenmaai
per week een gebedssamenkomst
werd gehouden, gebeurt dit nu
elke dag. Honderden Kongolezen
hebben zich de laatste maanden
laten dopen: 140 in één dorp, 107
in een ander.
De laatste jaren worstelden de
kerken met een opdringende ma
terialistische levenshouding. De
opbrengst van de collecten daal
de. Het opmerkelijke feit doet
zich nu voor, dat er, hoewel ve
len alles verloren hebben, meer
wordt gegeven, dan een jaar ge
leden. Een chauffeur, die zich
met zijn vrouw en kinderen
maanden in het oerwoud verbor
gen had gehouden, was alles kwijt
geraakt en had zelfs geen deken
meer voor zijn kinderen. Maar
we dachten toen veel aan de he
mel, omdat de Here Jezus daar
alles voor ons heeft bereid en
wij op aarde maar vreemdelin
gen zijn."
Deze missionarissen keerden be
houden in ons land terug, nadat
zij enige tijd door de rebellen
ah gijzelaars waren gebruikt.
pleegster Margaret Hayes had
geholpen uit handen van de re
bellen te blijven. Verscheidene
malen werd hij weggebracht
voor de terechtstelling, maar
steeds was er dan weer iemand,
di' de executie uit te ffirTog d'riemaS' geerreete'erd en vereniging
stellen, zodat Bo weer naar de telkens weer vrijgelaten, totdat Dr. De H<
gevangenis werd ten.ggebr.cht, 1JS&SSS.
(Van een medewerker) Sam de Wolff ver
weet hij het socia-
AMSTERDAM In de Usme
van het joodse
Weesper straat, een der slag- proletariaat god
aders van de Jodenbuurt, zal loochenaars te ma-
een brug worden genoemd ken. Hij schreef op
naar rabbijn dr. Meyer de de conto van het
Hond. Dit zal geschieden op socialisme de toene-
voordracht van een socialis- mende criminaliteit.
tische burgemeester, terwijl Sam de Wolft ant~
dr. DeHondhet socialisme ^Zteuwsc"" tekft
verketterde. Fel is de strijd uit 1 Sam 25:25
van dr. De Hond geweest in „Kisjemo keen hoe"
het vooroorlogse Nederland. (Zoals zijn naam is.
Fe'is ook de strijd geweest,
die het chassidisme heeft ge- De Hond ruzie In
voerd tegen de officiële rob- 1920 toen in Amster-
bijnen, die de rijken en dam een zionistisch
machtigen beschermden en llio5r?ii ff"
7 j,» houden hield hij een
geen oog hadden voor de preek waarln hij het
armen. zionisme van ver-
raad aan het joodse
Onder het chassidisme ..wordt volk beschuldigde.
1 de 1
De Hond wa, in zexere spron„ op en reep TCtSniü!
chassied zonder chassidis- tiU spreekt leugens Rabbijn De j> P Hond niet ver_
rirTk 1fftfr-w^rtalmiddelaar tus*1 Hond reageerde bliksemsnel: der gnomen dan hoofd van een
Volgens de leatste berichten is ""mïï t£ÜihrtdiSS -Ontwijd ma»m moorden ie M
geen 'erge'bi even'rebellen Wie' S™ fVi van de'Lodse"mÜ" S dl ri4i)SSl voe?de. De
Bijbel wordt aangetrof- Si ddt méêrdeSd vlï de iSod- „Zijn strijd tegen hrtjyahgne. opperrabbijnen van Amsterdam be-
wordt op staande i
Verhoor
In Boenia werd de predikant
door de rebellen er van beschul
digd, dat hij door middel van een
zender contact hield met de rege
ringstroepen. Hoewel huiszoeking
niets opleverde en hij bleef ontken
nen, werd hij voor de „kolonel"
gebracht, die een derdegraads ver
noor gelastte Meer dood dan le
vend werd hij daarna in een cel
Een paar drgen later werden de
gevangenen naar buiten gehaald.
Samen met simba's moesten zij op
een vrachtauto klimmen, die hen
naar het plaatselijke Loemoem-
ba-monument zou brengen, waar
zij zouden werden terechtgesteld.
Toen ze echte- weg zouden rijden,
wilde de motor niet starten. Her
haalde pogingen van de chauffeur
hadden geen succes. De gevange
nen njoesten duwen, maar ook dat
hielp niet.
Naar executieplaats
Tot zeven vsc de tien leden va
het gerechtshof" zeiden, dat zij
genoeg van hadden en wegliepen. da
plannen doorzetten er. zeiden Bo, wordt^p^taa^d^voef^e^rge- £5ns^e^oorïoB zijnafkeer van het zionisme (beide rispten hem herhaaldelijk,
dat hij de vozende dag zou ster- schoten. Een zendeling van de uSe- Hij wn Knderlijke «guuf. had hij gemeen me* na£;"oef In het bijzonder kwam hij op
h§ bidden moevt H?re "kfes GH vangeiized Fields Miss^n ,meldde Thans komt hij echter naar voren w >'oor .het .Proletariaat. Daaruit -
1 j j Vi 1 dezer dagen vanuit Stanleystad, 3is een man die we
n£ ™at ik kïaên 5?et:' badhil de Am», ikaanse zendelinge wa!. In werkelijkheid
te K tzen moet Dad hij Winnie Davit.- van de w,J
ee no tniua-j» Evangelisatie Kruistocht, va
De volgende morgen werd de cel- me„ *al maanden niets me
hoord had, nog in leven
rebellen houden haar vast in hun
hoofdkwartier i -
hii echter naar voren ,j voor nei pruieuuiMt. vowuu u
n, die wereldvreemd °^fr voort uit zijn liefde voor het hij ook geb0ren. In.de Amsterdam
gevangenen voc" ik k."
lezen. Qe eerste
moesten links van deur geopend. Bo werd bij de
hem gaan staan, de gegrepen en meegenomen,
hiT dat io^se proletariaat,
ny Wegens dat proletariaat was zijn
carrière afgebroken. Dr. De Hond
had zijn joodse titel behaald om
Ververstraat bij de Zwanen-
derde rechts, nummer wist> dat dit hcl einde
vier en vijf weer links zo w
enzovoort. Daarna be- rige
val hij degenen, die voort met hun geweren. Daarna
aan zijn linkerkant brachten zij hem aan de oever van
de rivier. Nu werd hij meegeno-
stonden, door to lopen m8n naar he, hul5 van ronfmm.
naar het monument en dant
de anderen terug te Daar zag hij een stoel en hem
keren naar de gevan- werd gezegd, er op te gaan zitten,
genis. Bo kon zijn oren niet geloven. Hij
ging zitten. De commandant vroeg
De predikant behoor- hem: „Bent u dominee?"
de tot de laatste groep
Beeltenis
Toen Bo knikte, zei de man
in de wetenschap, dat OVM. hem; „vannacht heeft
zij nog één nacht had-
den te leven. De predi- ,emand ml» veroordeeld. Ik kot.
kant sprak tot de en- mtl aie". maar ik aa*
dere vijf over Amos beeltenis voor mij en een stem
412 „Omdat Ik dan zei: Waarom wil je deze man
dit met u doen zal doden? Als je hem doodt, zul je
bereid u om uw God 2e\t gedood worden." En de ma
te ontmoeten". „Maar joelde voor bq en vroeg
ik bon kathohek», rer me( ,„u„,cn ha„d,n v„jt.
een. „Geloof in de He-
ro Jezus Christus, die vinf VMr wa' h'J ftdaan had
gezegd heeft: Niemand *>>Mkte Bo voor hem te bidden,
komt tot de Vader dan opdat hij niet zou hoeven te ster
door Mij", antwoordde ven.
de dominee. Alle zes Toen ging hij achter zijn schrijf-
knielden op de grond. zitten en stelde een brief
op, waarin stond, dat Bo Martin
baden en namen vrjj wag en dat niemand hem een
Christus aan als hun haar zou mogen krenken.
Zaligmaker. °e gemeente in Bo's dorp
even verbijsterd als de mense
De voleende riae het huis van Maria, de moeder
De volgende dag Johannes Marcus toen Petrus
werd de predikant de deur klopte. Zij weigerden
mislukte.
K Verwijt
In een debat met de socialist
zijn joodse tltei Denaaia om lf.o2 ePboren
rabbijn te worden benoemd, 18W SeDoren-
daarnaast had hij het kandidaats-
examen in de klassieke letteren Verworpene
te Amsterdam behaald en was hij
na te hebben gestudeerd in Ber-
denis leeft hij voort als de
pastor van het verscheurde
Engeland uit de zeventiende
eeuw.
rijgelaten op last van eenvoudig te geloven/dat hun do- figuur te worden. Richard
der rebellenlei- werkelijk teruggekomen Baxter, geboren op 12 no-
(Van onze kerkredactie)
Hij was lichamelijk te
zwak voor zijn taak; hij
dacht te ruim voor zijn tijd,
maar hij was tegelijkertijd
te groot om een tragische schiédenis heeft bovendien nog
160 titels bewaard van tractaten
en brochures. En door zijn ge-
Een simba minder ongelo- vem'ber 1615 liet bij zijn
■Hé, wat .loet die man hier. dood in 1691 een geestelijke Charles Wesley, William Wilber-
Bo Martin uit Bopepe werd
Ondanks zijn grote begaafdheid
is hij zich altijd als een verworpe
ne blijven voelen. Over hem werd
gespot dat hij nimmer het stof van
de Zwanenburgwal van zijn schoe
nen had geveegd. Zelf heeft hij
eens opgemerkt het God kwalijk
te nemen dat de joodse leider Mo-
zes. die het volk uit Egypte voerd»
niet in het getto was get >ren.
I11 woord en geschrift heeft hij
het proletariaat verdedigd. In zijn
beroemd geworden Kiekjes be
schreef hij het getto, verhaalde hij
van zijn liefde voor de Amsterdam
se jodenbuurt die volgens hem
„niet is te slopen. Het is een stuk
van mijn geloof'. Dat gelooi
bracht hem zo in vervoering dat
hij uitriep als in een visionaire
blik de joodse voddenkoopman in
Amsterdam te zien terwijl deze
het middaggebed uitsprak.
Een van zijn artikelen is aanlei»;
ding geweest voor de oprichting
van de „Joodse Invalide".
Eretitels
Men heeft hem een aantal ere
titels gegeven, zoals: Rebbe van
het lompen proletariaat en rebbe
van de vierde stand. Het joodse
proletariaat uit Nederland is
weggevoerd en vermoord. Dat is
ook rabbijn dr. Meyer de Hond.
Hij ging met een Hebreeuws
woord op zijn lippen. „Hinneni"
(Hier ben ik) riep hij toen de
Duitsers zijn naam afriepen in
Westerbork op 20 juli 1943. Het
was het antwoord dat aartsva
der Abraham gaf toen God hem
riep om zijn zoon te brandoffe
riepen en ter dood veroor- na die nog dividend op-
van de deeld omdat hij de Engelse ver- silleerd zijn. Veer keerde hij te- brengt. In de kerkgeschie-
Minister Vondeling is er de afgelopen week even
uitgesprongen doordat hij in opvallend jargon de zaak
van de rangen en standen aan de orde stelde. In
bijgaand (luchtig) artikeltje wordt ingegaan op de
vraag of die rangen en standen er nu eigenlijk moeten
sijn of niet.
(Vai
1 onzer redacteuren)
Minister Vondeling heeft
weer eens een aardig
knuppeltje in het Holland
se hoenderhok gegooid,
toen hij in ferme, niet mis
te verstane, bepaald ON-
ambtelijke, om niet te zeg
gen onparlementaire be
woordingen mededeelde
dat het nu maar eens uit
moet zijn met die „kouwe
kaken die „duurdoene-
rij" (toe maar). Hij doel
de op onze uitgebreide
schrijftitulatuur, waar ve
len zich nog altijd maar
aan zouden bezondigen.
Ja. die titulatuur. Men sla er
de zakagenda of het étiquette-
boek maar op na om te lezen
dat de (gewone) burgerij deson
danks welee elgeboren moet he
ten. zij het oan op papier. Maar
dat de adel hóógwelgeboren is;
overheidspersonen, al naar ge
lang hun belangrijkheid hóog-
edelgestreng. hóógedelachtbaar,
edelachtbaar of weledelge
streng zijn En gaat u zo nog
maar even coor, denkende aan
rubrieken als Hoger Onderwijs.
Militaire Autoriteiten, Rechter
lijke Macht Advocatuur en No
tariaat, elsmede Kerkelijke
Overheden, die zich allen hun
eigen aanschrijftitel kunnen
»ze doen het gelukkig niet
altijd meer) veroorloven.
Niet vóór niets is er toch het
gezegde „rangen en standen
moeten er nu eenmaal zijn"
Evenwel: allemaal „kouwe
kak", zegt olijke minister Von
deling. die net alleen qua titu
latuur mair zelfs in zijn woord
keuze probeert volkomen waar
te zijn.
Die hel? santekraam in ons
tand is immers een volkomen
versleten zaak. die geen enkele
functie meer heeft, zo rede
neert hij en mèt hem ongetwij
feld ook he. grootste deel der
publieke opinie. We leven nu
eenmaal in een tijd van alles
omvattende democratisering en
daar passen dergelijke, op de
traditie gegronde, aanschrijfti-
tels niet mee bij.
Zoals mer. wee; ts men met
de „aansprééktitulatuur" al
veel eerder lot vereenvoudiging
overgegaan. Etiquetteboeken
vertellen bijvoorbeeld dat hoog-
edelgestrengen heel gewoon
met „mijnheer" kunnen worden
aangesproken en onze Koningin
al eveti gewoon met „me
vrouw". al is dat laatste nog
niet helemaal de normale gang
Dat was dus één. En nu
punt twee: wég ook met de
discriminatie in koninklijke
onderscheidingen. Want waar
om zou bij wijze van spre
ken dan die uit de tijd
zijnde titulatuur nog zoveel
als norm moeten gelden bij
het toekennen dezer onder
scheidingen? Zo van: Een
dienstbode die x jaar bij haar
mevrouw is brons en een pro
curatiehouder die idem zo
veel jaar trouw bleef aan de
zelfde werkgever officier?
Natuurlijk, het kabinet wil
ook hier van af. Een loffelijk
streven, een typisch tegemoet
komen aan de eis des tijds.
Onderscheidingen
De hele titulatuurkwestie en
wat er allemaal mee samen
hangt 1 ranger en standen moe
ten er nu eenmaal zijn) is ove
rigens niet alleen een binnen
lands verschijnsel. Ook in ande
re landen is men er maar druk
Neem nu Zweden Daar is
een hele j ennestrijd aan de
gang na een poging tot gewoon
tevorming on het pur.t van het
tegemoet treden van het ..zwak
ke geslac!.. Deze campagne
had meer in het bijzonder ten
doel „meju.'fiouw" af te schaf-
volwassen
doordat alle
vrouwen, u.w
twintig, met
worden betiteld.
Een hèrr-e dat dit teweeg
heeft gebiachtPraktisch
alle meisjes en vrouwen protes
teerden. De eersten omdat ze er
geen zin iu hadden door vele
mannen ai' gehuwd te worden
versleten; anderen, omdat ze
zich door dit „mevrouw" veel
ouder zouden voelen. Waarmee
al het idealistische (mannen) ge-
argumenteor over „discrimina
tie" (er is loefc ook geen onder
scheid tusse'. gehuwde en onge
huwde mannen?) door de be
trokkenen zelf van de hand
werd gewezen
1 leuk
Terug 1
lar onze vaderlandse
ingën-en-standen-problema-
tiek. Weet u wie daar eigenlijk
helemaal vó<u is? Zult u van
opkijken. Niemand minder dan
de VU-hoop eraar, prof. dr. G.
Kuiper Hzn. de socioloog, die
in z'n morctrafie „Rangen en
standen" pi-neert: „de mensen
zijn ongelijk. Dit ongelük-zijn
leidt tot p-cstigéverschillen en
daarmee tot sociaal rangver
schil Ei zijn daarom overal en
altijd rane\ schillen"
Kritiek
Nu. daar oeeft die 1— .„.eraar
zich een hoop kritiek mee op
de hals gehaald. Zijn uitspraak
ging immeis volkomen in tegen
de geest van de tijd", waarin
koningsiunueren met „burger
jongens" kunnen huwen,
we bijna a'lemaal fijn
Maar hééit de professor eigen
lijk erg ongelijk? Laten we
even verde* van huis gaan, dat
overtuigt misschien meer Lie
den, die al weer een flinke tijd
geleden hee. nadrukkelijk tege
lijk met het tsarenbewind af
wensten te itkenen met rangen
en standen in hun land en dat
ook hebb-n gedaan, zien zich
nu behept n.tl een andere bour
geoisie, een andere aristocratie,
samenhangende met de par-
'ij-hiërarch;o in hun natie.
Dat zou er op kunnen wij
zen dat er niet van een veran
dering, alleen van een ver
schuiving sprake is. Eén ver
schuiving van rangen en stan
den, zij het op totaal andere
wijze, ook in ons land, waar
men nogal eens kan horen
(terecht, ten onrechte?) dat
we de norm van afkomst (ge
lukkig) bezig zijn los te la
ten, om er echter de norm
van wetenschappelijke vor
ming voor in de plaats te stel
len.
psalmen en gezangen Isaac
Watts.
Hij werd geboren in een wilde RICHARD BAXTER
tijd en in een wild gezin. Zijn
vader kon hem niet opvoeden,
omdat hij met gokken grote
schulden had gemaakt. En toch
werd zijn vader ook een invloed tot jg maanden gevangenisstraf
ten goede. Door het lezen van de veroordeeld, omdat hij dingen
bijbel kwam deze man tot waar- had geieerd die in strijd waren
ter het grootouderlijk huis weer n u
kon verwisselen voor een eigen bekend d^predVker
tehuis. Later zou het thema van kering. Een
zijn prediking en vele van zijn geschriften
geschriften steeds meer zijn: be-
Voorbeeld
Vaak moesten de familieled
roepen worden bij zijn „sterfbed".
En toch werd hij 70 jaar oud. Hij
wilde graag naar de universiteit.
onmogelijk. En toch
Maar het best blijft Baxter ons
ediker van de be-
zijn beste gelezen
steeds geweest:
„Roep tot de onbekeerden." En tij
dens een langdurige en zeer ernsti
ge ziekte schreef hij „Over de eeu
wige rust der heiligen", een boek
dat onmiddellijk van hand tot
hand ging en nog gelezen wordt.
Pastor
En voor de predikanten blijft
hij de man van „De gereformeer
de predikant", een pastorale
maakt heeft, misschien juist om-
predikant
was die in de praktijk bracht
voorbeeld wat hij anderen leerde.
Hij leefde in een onzekere
ook mocht hij niet prediken.
dat hij zich niet wilde conforme- dat de schrijver
ren aan de eisen van de Anglicaan
se Kerk. En toch werd hij als
pastor en prediker
Hij heeft veel geleden door
long- en nier-kwalen, maar het tijd. Hij was er steeds
ÏÏ^LdroIr°"!Tn'^d.%?,r«7d1 °'"h"«d da' h" "»"d*
in de dagen van de episcopalen en
de nonconformisten. Hij leefde on
der Cromwell en de Stuarts. Maar
hij kon niet kiezen tussen de par- was over he* 'ot va»> mede
tijen van zijn dagen. Naar zijn mensen, sprak hij als een ster-
mening was het onjuist van de a
bisschoppen dat zij meer eisten vende tot stervelingen,
dan de Schrift vroeg. Maar even
onjuist was het naar zijn mening, ssw
dat de puriteinen zich scherp afzet
ten tegen allerlei zaken die in we
zen onbelangrijk waren.
Zo werd hij de man die tussen
de partijen stond, pastoraal bewo
gen over het lot van gelovigen die
innerlijk werden verscheurd door
partijtwisten. Hij verlangde naar
de eenheid, een eenheid waarbij
hij een plaats zag voor de bisschop
pen, maar waarbij hij de presbyte-
riale kerkregering niet wilde mis-
Calvinist
Calvinist,
maar tevens een gema-
tigde. Hij kon zich onmogelijk ^huidige evolutietheorie op specu-
verenigen met de leer vin de 'a"eve bas.s ,S gevormd. Het boek
dubbele uitverkiezing. „Niet voor de ioi
Gods besluit, maar de zonden getuigenis,
1 mensen zijn de oorzaak van
Gods wereldplan
en de evolutie
Gods wereldplan en de evolutie,
door dr. J, H. Fllpse. Uitgave
J. H. Kok NV, Kampen.
De auteur neemt stelling tegen
de moderne evolutietheorie, waar
hij weinig bespeurt vari Gods
iding in het wereldplan. Aan de
ind van bewijsplaatsen uit de bij
bel komt hij tot de conclusie dat
gevormd.
dat bestemd is als voorMchtinp
de jongeren is een positief
kan het eon pogen
P;en liefdevolle syn-
zei hij. Maar toen te komen tussen de weten-
het oordeel'
hij een parafrase schreef
het Nieuwe Testament werd hij
door de bloedrechter Jeffreys neemt ÜM MzC"~prijs"/T75).
schap en Gods woord, een eerlijk
pogen dat af en toe een poëtische,
ja. zelfs profetische allure
Godsdienst
vrijheid
heid
Albornoz. Hij is een van de
secretarissen van de Wereld
raad van Kerken, speciaal
voor de studie van dit onder-
Onlangs schreef hij weer
eens een artikel. Het was be
doeld om de lezers te laten zien
hoe vooroordelen kunnen wor
den overwonnen. Aan het slot
omschrijft hij echter in een aan
tal korte punten een christelij
ke en oecumenische visie op
godsdienstvrijheid.
Godsdienstvrijheid heeft al
leen betrekking op de wetge
ving van de samenleving.
van zijn Schepper en Heer.
I Zij gaat uit van de abso
luut morele noodzaak dat het
eigen geweten ontwikkeld
moet worden en de mens zich
eerlijk door zijn geweten
moet laten leiden.
I Zij eist de onderwerping
van ieder mens aan de wet
ten van de burgermaatschap
pij, maar op voorwaarde dat
de staat zijn bevoegdheden
niet te buiten zal gaan en de
wettelijke godsdienstige vrij
heden erkent.
I Zij verwerpt een vrijheid
waarvan men gebruik kan
maken in de confessionele
strijd en vraagt een oecumeni
sche vrijheid, waarbij men el
kander respecteert.
I Een christelijke visie sluit
proselitisme uit. als het een
misvormd godsdienstig getui
genis wordt en gebruik
maakt van illegale of oneerlij
ke methoden.
I Een c -istelijke visie op
godsdiens*- rijheid vooronder
stelt een loge eerbied voor
de Waarheid, zowel als voor
de waarde van de menselijke
persoon en voor menselijke
methoden om de waarheid te
I Zij vooronderstelt de onmis
bare pastorale noodzaak om
het geloof te verdedigen, mits
de gebr ;ikte methoden niet
