Nieuwe Leidse Courant
Brief over Beatrix uitgelekt
Atlas vermoedelijk
geëxplodeerd
.Einde van monarchie
Fout van de eerste orde
Fractieleider van PvdA
boos over publikatie
van zijn eigen standpunt
Ruimtevlucht afgelast
Deel rijksweg door talk
urenlang onberijdbaar
Mintieuze inspectie
kost 15 flauwvallers
Brit ziet zijn
naam op graf
in Oosterbeek
Commentaren
Dinsdag 26 oktober 1963, 46ste jaargang
Directeur: P. DIEMER
Hoofdredacteur: Or. E. DIEMER
CHRISTElIJK-NATIONAAl DAGBLAD
.Stantvastigh is gheblevei»
mijn hert in teghenspoetl"
Meer wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Heldere nacht en plaatselijk mist, mor
gen overdag aanvankelijk overwegend
zonnig later op de dag toenemende be
wolking en tegen de avond kans op wat
regen. Aanvankelijk zwakke later matige
tot vrij krachtige wind tussen zuid en
zuidwest Dezelfde mlddagtemperaturen
als vandaag of iets lagere. (Opgemaakt
om 11.15 uur)
Abonnementsprijzen p.w0,83, p.m. f 3,55, p.kw. 10,70
Klachtendienst bezorging 18.00—19fQ0
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG „Eerlijk gezegd maak ik mij persoonlijk veel meer zorgen
over kroonprinses Beatrix, wier eigenzinnigheid krachtig in toom zal moe
ten worden gehouden, dan over de heer von Amsberg, op wie, voor zover
wij hebben kunnen nagaan, niets aan te merken is". Dit is een citaat uit de
zeer openhartige brief die de voorzitter van de socialistische Tweede-Ka
merfractie drs. G. M. Nederhorst heeft geschreven aan circa 70 geestver
wanten die hem om inlichtingen hadden gevraagd over het positieve stand
punt van de (overgrote meerderheid der) fractie ten aanzien van de goed
keuringswet voor het komend huwelijk.
de hand, aldus
KAAP KENNEDY Zichtbaar te
leurgesteld waren Walter Schirra en
Thomas P. Stafford toen zij gisteren,
nog voor het tijdstip van hun lance
ring met Gemini 6 was aangebroken,
hun cabine moesten verlaten. Hun
ruimtereis, tijdens welke zij als eerste
astronauten in de ruimte een rendez
vous met een raket zouden hebben,
was geannuleerd nadat was gebleken,
dat de lancering van de Atlas-Agena
was mislukt.
Precies om vier uur gistermiddag
(Westeuropese tijd) was de Atlas met
donderend geweld omhoog geschoten,
maar nog geen kwartier later moest
projectleider Christopher Kraft vanuit
het controlecentrum in Houston Kaap
Kennedy de opdracht geven de vlucht
van de Gemini te annuleren. Sohirra
en Stafford, die om 17.41 uur zouden
worden gelanceerd, en die de lancering
van de raket, waarmee zij in de ruimte
een ontmoeting zouden hebben, via het
televisiescherm hadden gevolgd, moesten
hun stuurstoelen verlaten.
Vermoed wordt, dat de tweede trap
van de Atlas is geëxplodeerd. Dit maak
ten men op uit radarbeelden op de
luchtbasis St. Patrick, vlak bij Kaap
Kennedy. Deze lieten negen minuten
en twintig seconden na de lancering
vijf brokstukken zien op de plaats waar
de raket zich op dat ogenblik had moe
ten bevinden. Zes minuten en zes se
conden na de lancering werd de radio
verbinding verbroken. De doorslag voor
het annuleren van de Gemini-vlucht gaf
de mededeling van het volgstation in
Carnarvon (Australië), dat geen radio
signalen van de Agena werden ontvan
gen. Vermoedelijk heeft de raket niet
voldoende snelheid gehad om in haar
baan te komen en is zij in de Atlanti
sche Oceaan gestort. Even na de lance
ring van de Atlas-Agena brak in
htneeertoren brand uit Het gevaarte
begon heen en weer te zwaaien maa
brand was spoedig bedwongen. Het
lukken van de start van de Agena heeft
hiermee echter niets te maken, zo deel-
Op Kaap Kennedy verwacht men vijf
tot tien dagen nodig te hebben om na
te gaan wat er precies met de Atlas-
a is gebeurt. Het zal daarvan af
hangen op welk tijdstip een nieuwe po
ging zal worden gedaan.
Het Gemini-programma zal normaal
met het lanceren van de Gemini-7 eind
dit jaar of begin volgend jaar worden
voortgezet. De ruimtecabine zal dan met
twee astronauten aan boord twee weken
de ruimte blijven. De lancering ge
schiedt geheel onafhankelijk van de
ervaringen met de Gemini-6.
Fokker en Belgische
vliegtuigfabriek
gaan samenwerken
SCHIPHOL Als de besprekingen tot
een goed einde worden gebracht zullen
de Fokkerfabrieken nauw gaan samen
werken met de Belgische vliegtuigfa
briek Sabca, die in Gosselies is gevestigd.
Het eerste resultaat van de onderhande
lingen is, voor zover het de financiële
aspecten betreft, ter beoordeling vo
gelegd aan de autoriteiten in België
Nederland.
De Sabca-fabriek maakt evenmin
Fokker vliegtuigmotoren, doch is gespe
cialiseerd op de bouw van rompen en
vleugels. De fabriek was evenals Fokker
ingeschakeld bij de produktie van de
Starfighter van de NAVO.
Het Sabca-bedrijf is kleiner dan Fok
ker. Er werken 1500 man, terwijl bij Fok
ker vijfduizend mensen werkzaam zijn.
Met de nieuwe samenwerking beoogt
Fokker meer armslag te krijgen bij de
produktie van de Friendship en
nieuwe straaltoestel de Fellowship.
Onderzoek
Teleurgesteld door de annulering
van de 'ruimtevlucht verlaten de
astronauten Schirra en Stafford
hun capsule.
VN-kinderfonds
krijgt Nobelprijs
voor de Vrede
Vrede 1965 is toegekend aan het kin
derfonds van de Verenigde Naties, de I
UNICEF. Het is de vierde keer. dat de 1
V.N. of haar functionarissen met de
Nobelprijs zijn onderscheiden.
Dr. Ralph Bumche kreeg die prijs in
1950 voor zijn optreden inzake het coaii-
flict met Palestina. Vier jaar daarna
werd de prijs toegekend' aan het bureau
van de Hoge Commissaris voor de Vluch
telingen en in 1961 postuum aan wijlen
secretaris-generaal Dag Hammerskjöld.
Vorig jaar ging de Vredesprijs naar dr
Martin Luther King, de Amerikaanse
voorvechter van de burgerrechten der
Gisteren is de houwer Liszewskd uit
Heerlerheide in de ondergrondse werken!
van de Oranje Nassau-mijn door vallend
gesteente gedood.
De brief, die gisteren in haar ge
heel door het dagblad Het Parool is
gepubliceerd, heeft in Den Haag
reeds veel deining veroorzaakt. Ook
voor de heer Nederhorst was de pu
blikatie van deze brief een grote ver
rassing. Hij toonde zich gisteravond
verontwaardigd. Dit is een schending
van het briefgeheim, was zijn com
mentaar. Als ik had geweten dat de
brief in de publiciteit zou komen, had
ik veel anders geschreven. Nu lijkt
het laf, omdat de Prinses zich niet
in het openbaar kan verdedigen, al
dus de heer Nederhorst.
En vanmorgen gaf hij de volgende
verklaring uit:
„Daargelaten, dat het mij wel ver
baasd heeft dat een persoonlijk ant
woord van mij aan een aantal brief
schrijvers geheel zonder mijn voor
kennis door het dagblad Het Parool
is afgedrukt, wil ik erop wijzen dat
het standpunt vap de P.v.d.A.-fractie
te vinden is in het voorlopig verslag
van de Tweede Kamer over het ont-
werp-Toestemmingswet. De brief
sluit in strekking bij het standpunt
van de fractie aan. De vorm van de
brief en de daarin gegeven voorbeel
den zijn voor rekening van mijzelf".
a.r. fractieleider Roolvink gaf
e voorkeur aan deze kwestie eerst
met zijn fractie te bespreken. Dit is een
ernstige zaak. die wij alvorens een
oordeel te geven nauwkeurig moeten
bestuderen, verklaarde hij.
De voorzitter van de KVP-fractie in
de Tweede Kamer drs. W. K. N.
melzer, verklaarde: „Ik ben door
de brief pijnlijk getroffen, in verschillen
de opzichten. Vooral ook door de wijze
waarop over leden van het Koninklijk
huis en over Nederlanders als De Quay
Luns wordt gesproken. Ik stel mij
Fractieleiders
De c.h. fractieleider mr. Bee mink
meende daarentegen dat in het voorlopig
verslag niets was gebleken van de op
merkingen die drs. Nederhorst thans
maakt. De heer Beernink zag in dit
schrijven een onbegrijpelijk tekeer gaan
tegen de andere regeringspartners. Hij
vond het bovendien vreemd dat aan een
zo groot aantal personen een brief ge
schreven was. Een dergelijke handelwijze
Vrachtwagen kantelt in Engelenbocht
UTRECHT Urenlang is de ge
vaarlijke „Engelenbocht" aan het
begin van rijksweg 22 even voorbij
het verkeersplein Oudenrijn gisteren
onbegaanbaar geweest door twintig
ton over het wegdek verspreide talk
van een gekantelde vrachtwagen.
Omstreeks één uur reed de wagen
met oplegger uit Heerde, te snel door
de beruchte bocht, waardoor de trek
ker kantelde en de oplegger van de
dijk gleed. Het wegdek was door de
talk, die gebruikt wordt voor de mar
garinebereiding, in een oogwenk
spiegelglad geworden, zodat dit ge
deelte voor het verkeer moest wor-
Afgekrabd
Eerst werd het wegdek afgekrabd en
daarna schoon geschrobd met warm wa
ter waarin soda was opgelost. Tevoren
had men al geconstateerd dat zand
strooien geen afdoend middel zou zijn.
Een employé van Rijkswaterstaat heeft
gisteravond na half acht toen de
moeilijkheden verholpen waren in
de Engelenbocht van de rijksweg nog
een oogje in het zeil gehouden, want
men wist natuurlijk niet of het extra
schoonmaakwerk van reinigingsdienst,
politie en brandweer voldoende effectief
was geweest.
Duizenden liters vloeibare vette
talk hebben de beruchte enge
lenbochtvoorbij het verkeers
plein Oudenrijn (waar rijksweg
22 richting Amersfoort zich van
de weg UtrechtArnhem af
takt) gistermiddag onbegaan
baar gemaakt.. Een tankauto met
oplegger „nam" de gevaarlijke
bocht met te hoge snelheid, kan
telde en gleed voor een deel van
Nederlandse bus
met Polen
verongelukt
UTRECHT Een Nederlandse auto
bus. die in Engeland wonende Polen var
Hoek van Holland vervoerde naar Poz-
nan, is gisteravond bij Poznan, op on
geveer 80 km van de grens met Oost-
Duitsland van een brug gestort. Veer
tien inzittenden kwamen om het leven.
Velen werden gewond, waaronder de
twee Nederlandse chauffeurs, die beiden
afkomstig zijn uit Hilversum.
G. M. NEDERHORST
vertrouwelijk
voor. daarop in de Kamer zelf bij de be
handeling van de goedkeuringswetten op
10 november terug te komen".
De heer Nederhorst die volledig
begrip zegt te hebben voor het on
behagen bij velen van zijn partijge
noten constateert in zijn brief
dat het koningschap in ons land een
betwiste zaak begint te worden. Dat
het vorstenhuis zo vrij gekritiseerd
en openlijk bediscussieerd kan wor
den, acht hij op zichzelf een geluk
kige zaak. Maar wel betekent het z.i.
„het einde van de constitutionele mo
narchie".
„Behalve de publieke opinie weten
ook, de troonpretendenten niet meer
goed raad met de monarchie. Wilhel-
mina was de laatste vorstin, die met
ijzeren plichtsbetrachting haar taak
heeft vervuld. Juliana lukt dat al min
der affaire-Hofman) en Beatrix staat
volledig vreemd tegenover de harde
eisen, die het koningschap stelt'.
(Voor vervolg zie pag. 7)
Incident tijdens herhaling
NUNSPEET Van zeshonderd man
op herhaling die langdurig aange
treden stonden om minutieus ge
ïnspecteerd te worden door de ko
lonel J. C. Welleman (vijfde divi
sie kernstaf) zijn, naar thans blijkt,
er 15 flauw gevallen. Een der mi
litairen kon zich niet meer beheer
sen en leek op een gegeven ogen
blik de kolonel te willen aanval
len. Zijn kameraden weerhielden
hem hiervan. Er wordt tegen de
ze militair geen disciplinair optre
den overwogen.
Het 224-ste gemebataljom was een week
op herhaling geweest. Telkens trad tij
dens de inspectie een gelid een stap
naar voren om zich te laten bekijken.
Toen dit ruim een uur had geduurd
bleken acht man van de wachtenden
te zijn flauw gevallen.
Nadat het geheel was afgemarcheerd
de inspectie werd half verricht zijnde,
beëindigd zakten er nog enkele mi
litairen in elkaar, waarmee het to
tale aantal uitvallers op 15 kwam-
Desgevraagd deelde de legervoorlichtings-
dienst mede niet te weten of een der
gelijke wijze van inspectie meer voor
komt. Men acht het daar een psycho
logisch verschijnsel dat als er in een
(Van een correspondent)
AMSTERDAM Een Britse ex-pa
rachutist, John George, heeft vo
rige week de schrik van zijn leven
gekregen toen hij bij zijn bezoek
aan de militaire begraafplaatsen
in Oosterbeek, waar velen van zijn
oorlogskameraden begraven lig
gen, op een graftombe zijn eigen
naam en legernummer aantrof:
„27.61.889 private J. George, pa
rachute regiment, army air corps
21st september 1944".
„Ik was er totaal ondersteboven van en
heb een dag lang niet kunnen eten".
Hij heeft de Britse en Nederlandse
autoriteiten onmiddellijk van de nare
vergissing op de hoogte gesteld. Voor
dat hij de militaire begraafplaats ver
liet, heeft hij eerst nog een grote bos
bloemen neergelegd op het graf, dat
voor hem bestemd was.
John George, monteur, werd na de slag
om Arnhem in de laatste wereldoorlog
als vermist opgegeven. In werkelijk
heid werd hij echter zwaar gewond
door enkele bewoners uit de omtrek
aangetroffen, gered en naar een in de
haast ingericht noodhospitaal gebracht.
Later toen de Duitsers het hospitaal bin
nenvielen, werd George naar een krijgs.
gevangenkamp overgebracht, waar hi,
tot hef einde van de oorlog verbleef.
De vraag, waarmee de ex-parachutist
zich thans bezig houdt is wie het slacht
offer is in hef graf, dat zijn naam
draagt.
groep een paar mensen flauwvallen,
plotseling betrekkelijk velen dat voor
beeld volgen.
)f een onderzoek naar de gang van za-
in Nunspeet zal worden ingesteld, kon
niet worden meegedeeld.
In Nijmegen
Strenge controle
op gedrag van
automobilisten
NIJMEGEN. De Nijmeegse politie
gaat een strenge controle uitoefenen
op het gedrag van automobilisten. Dit
naar aanleiding van een in de nacht
van vrijdag op zaterdag opgedane er
varing. Tussen half twaalf en half drie
werd op vijf invalswegen van meer
dan driehonderd late chauffeurs de
adem „beroken". Drie autobestuurders
bleken wel erg dronken te zijn. Vier
anderen hadden minder op en moch
ten de reis naar huis te voet vervol
gen.
Een groot aantal chauffeurs werd ge
verbaliseerd wegens diverse overtredin
gen of misdrijven. Nu het zuiden van
het land zich al gaat voorbereiden op het
carnavalsfeest, achten politie en justitie
in Nijmegen het de moeite waard door
te gaan met grote, nachtelijke acties als
BRIEF
Meewarig hebben wij tot dusver
gezien naar landen die te kampen
hadden met koningskwesties. En wij
prezen ons gelukkig en waren dank
baar. dat wij zoiets niet kenden.
Gaat dat anders worden?
Laten wij dadelijk mogen stellen
dat nuchterheid temeer geboden is
wanneer emoties oplaaien. Hoe ont
staan koningskwesties? Natuur'jik,
zij kunnen ontstaan door laakbare
gedragingen van het koningshuis
Maar zij kunnen ook ontstaan door
van buitenaf bepaalde aangelegen
heden tot kwesties te maken. Beide
zijn even verkeerd.
Naar ons gevoelen is thans het laat
ste liet geval. Dit schrijven wij met
begrip voor de overwegingen van
anderen. In deze tijd van hoog op
gevoerde openhartigheid en ver
doorgevoerde publiciteit komt men
er snel toe. met opmerkelijk gemak
en met niet altijd verantwoorde ge
meenzaamheid te spreken over bij
zondere waarden.
Geboden blijven dan eens te meer
deugden als geduld en wijsheid. Zij
waren blijkens zijn brief on
voldoende het deel van de socialis
tische fractievoorzitter.
TREFFEND
Wat ons in de brief van de socialis
tische fractievoorzitter vooral ook
heeft getroffen is zijn verschraalde
wijze van schrijven over 't Koning
schap. Van diepere bezinning valt
niets te bespeuren. Was dat niet
mogelijk bij een partij van hetero
gene samenstelling als de zijne?
Niets over de waarde van het Ko
ningschap als zodanig? Niets over
de historische betekenis van ons
land? Niets over de betekenis die
het toch waarlijk ook in de huidige
tijd wel heeft?
In plaats daarvan een moeilijk op
gezet betoog met niet gefundeerde
beweringen aan het adres van onze
Kroonprinses. Een betoog, hierop
neerkomend dat de socialisten eigen
lijk tegen zijn. maar niet tegen zul
len stemmen.
De socialistische partij is al enkele
keren niet gelukkig gebleken in de
keuze van haar fractievoorzitters.
Ook deze voorzitter is niet opgewas
sen tegen de situatie van het ogen
blik. De brief legt daarvan getuige
nis af.
Zelfs zijn kritiek op anderen, een lid
van het Koninklijk Huis inbegrepen,
kan zijn eigen kritiekwaardigheid
niet verhullen.
TTLUSIE
De moderne publiciteit betekent het
einde van de constitutionele monar
chie aldus een van de door de
socialistische fractieleider met het
gebruikelijke gemak neergeschreven
stellingen.
Is dit het geval? Ware het zo, dan
lijkt enige geestelijke weerbaarheid
tegen de publiciteit die zich ove
rigens niet alleen van koningshuizen
meester maakt des te meer ge-
De moderne publiciteit legt zich
metterdaad meer toe op zien dan
ontzien en toch zal ontzien vaak
hel juiste gevolg zijn van het scherp
zien. De gevaren van onbarmhartig
heid en liefdeloosheid zijn anders
nie* denkbeeldig.
De socialistische fractievoorzitter
heeft het thans ook zelf ervaren. Hij
had zijn brief in zeventig exempla
ren verzonden met de bedoeling dat
zijn schrijven verder geheim zou
blijven. Maar het was gisteren al een
socialistische krant die het schrijven
ten voeten uit publiceerde.
Waarmee een lichtvaardige illusie
ongedaan werd gemaakt. En moge
lijk nog iets meer.
Op de bewaakte spoorwegovergang
op de Kooiweg in Groningen is vanmor
gen de 42-jarige bromfietser J. P. H
Schrader uit Groningen door de trein
uit Zwolle gegrepen. Hij was op slag
dood.
IJsselvallei biedt uitkomst als Randstad uit
z'n jas barst - pagina 7
Alweer een strenge winter - pagina 7
Prins Charles (bijna 17) wordt in Australië
getraind - pagina 5
Serie „geloven met de handen":
in Tanzania rekent men op ons
aller medewerking (voor f 2,50
een blinde ziende!) pag.. 9
Hulp in Zambia, Ned. stimulans De dokter aan het woord: van
voor vredesopdracht in V.N., daaS °P de Pagina Kernmerk
Protestanten in Spanje en Ita- beschouwing over het her-
lië pagina Kernmerk senvocht.
Op de pag. Ether
golven vandaag
weer nieuws over
de succesrijke ra
dioactie „Van
Harte".
„Tjonge. Dé geheime plannen, zegt u..