Mysterie van Edwin Drood
Detective'''' van Dickens
als tv-feuilleton
Brick Bradford
Bartleby^ het verhaal
van .n verstild man
—Toch is het zo!-
«lesje en «Josje
Senmoet
DE STENEN ZONDE
9
DONDERDAG 2 SEPTEMBER 1963
ETHERGOLVEN-ETHERGOIVEN-ETHERGOLVEN-ETHERGOLVEN
rHERGOlVEN-ETHERGOLVEN-ETHERGOLVEN-ETHERGOLVEN.
Commentaar
Leerzaam
Na een op film vastgelegde reeks
allerleukste impressies van het kin
dervakantiewerk. in Amsterdam, met
smaak samengesteld door het echtpaar
Van der Elsken, toonde de KRO ons
gisteravond het dramatische Duitse
televisiespel „Buitengewoon verlof"
van de auteur Gerd Oelschlegel. Een
précair gegeven, bijzonder knap uit
gewerkt, met vaart en bekwaam ten
tonele gevoerd door welgekozen
acteurs en actrices.
Een leerzaam stuk ook, dat de toe
schouwer nieuwe inzichten voorhoudt
in de verschillende gedaanten van de
Oostduitser, die leeft onder opge
legde leuzen en in wantrouwen jegens
elkaar bij het knechtschap aan de
overwinnaar en diens regime.
Onevenwichtigheid in denken en
doen leidt tot lafheid en moed, tot
twijfel en angsten. Een spel, dat zon
der versluierende filosofieën direct
confronteert met een aannemelijke
werkelijkheid. De oplossing, gefor
ceerd door het besluit van de in paniek
geraakte en aan alle kanten bedreigde
jongeman, kon niet uitblijven en sloot
de cirkel op tragische wijze.
Om weer wat op verhaal te komen,
kon men tenslotte kennis nemen van
grote en kleine grieven, waarmee
briefschrijvers aan Brandpunt kwamen
aandragen. Een voor de kijkers weinig
voldoening gevende uitzending, om
dat klachten alleen maar worden aan
gehoord en er geen wederhoor wordt
toegepast. En ook al, omdat de men
sen er zo gezellig bijzitten, netjes in
slagorde voor de close-up, tegen de
achtergrond van het gordijn, terwijl
Frits van der Poel (weer verschei
dene malen misse opmerkingen ma
kende) als de meester voor de klas
Of er bij de opgesomde klachten een
„uitschieter" zal zijn, komt men even
tueel pas in een latere uitzending te
weten. Misschien krijgt de slechtbe-
huisde familie of de invalide wel een
andere woning, beslist de Raad van
Europa inderdaad tot beter slacht-
paardentransport te adviseren, krijgen
zending en missie iets van de gelden
voor de ontwikkelingshulp.
Wie goed raak schoot, was de reke
naar die vele maanden geleden een
lans brak voor de uitbetalingen in
verband met peildatumkinderen.... er
zijn vele duizenden aanvragen inge
diend, zoals wij in deze uitzending te
horen kregen.
morgen
Hilversum J. 402 m. NCRV: 7.00 Dagope
ning; 7.10 Semi-klassieke grammof oonmu-
Ziek: 7.30 Nieuws; 7.40 Radiokrant: 7,55
Lichto grammofoonmuziek; 8.15 Gewijde
muziek (gr.); 8.30 Nieuws; 8.40 Stereo: Licht
instrumentaal kwintet; 9.00 Voor de zieken:
9.35 Waterstanden; 9.40 Moderne muziek
(gr.): 10.30 Morgendienst; 11.00 Klassiek
fluitkwartet (gr.); 11.15 In 't zilver,
programma voor oudere luisteraars: 12.00
Stereo: Lichte grammofoonmuziek: 12.27 Me
dedelingen t.b.v. land- en tuibouw; 12.30
Nieuws: 12.40 Grammofoonmuziek eventueel
actualitaiten: 12.50 Populair orgelspel (opn.);
13.10 Klassieke grammofoonmuziek: 13.40 Ac-
cordeonmuziek met instrumentaal kwartet
(opn.); 14.00 Vrijdag - weekendtips: 14.20
Fragmenten uit de musical My fair lady
(gr.): 14.45 Voordracht; 15,05 Sopraan en
piano: klassieke en semi-klassieke liederen;
15.30 Voor de vrouw: 16 00 Musiciana: muzi
kale herinneringen; 16.30 Duizenschoon
Aalsmeers bloemencorso, lezing: 16.45 Stereo:
Vocaal ensemble: moderne liederen (opn.):
17.05 Moderne orkestmuziek (gr.); 17.30 Lich-
Hilversunt II. 298 m. VARA: 7.00 Nieuws,
ochtendgymnastiek en socialistisch strijdlied:
7 20 Lichte grammofoonmuziek: 7.25 Van de
voorpagina: 7.30 Lichte grammofoonmuziek;
8.00 Nieuws; 8.10 Lichte grammofoonmuziek;
9.00 Te land en te water: een informatief
programma voor weg- en waterweggebrui
kers: VPRO: 9.40 Morgenwijding: VARA:
10.00 Licht grammofoonmuziek; 11.00 Nieuws;
11.02 Voor de kleuters; 11.15 Voor de vrouw:
12.00 Licht orgelspel: 12.27 Mededelingen
orkestmuziek (gr.); 12.55 Actualiteiten;
13.10 Actualiteiten i
13.25 Beursberichte...
13.30 Neêrlands muziektuin: manifestaties in
vakantieplaatsen; 14.30 Pianorecital: klassieke
muziek; 15.05 Licht grammofoonmuziek;
VPRO: 16.00 Korte nieuwsuitzending. Aan
sluitend: Voordracht; 16.15 De contrabas als
solo-instrument (I). muzikale lezing; 16.45
Nieuwsdienst voor nieuwsgierige kinderen:
18.49 Voor de jeugd; 17.30 Muzikale aanwin
sten; 17.50 Van de week: informatie en
commentaren uit het buitenland.
55
(Van i
radio- en tv-redactie)
HILVERSUM De Britse tv-
maatschappij Ass. Rediffusion
maakte het, de NCRV zal het hij
ons op het scherm brengen: een
televisiespel in drie delen naar de
onvoltooide roman „Het mysterie
van Edwin Drood" van Charles
Dickens.
U kunt er naar kijken op vrijdag
10, dinsdag .14 en zaterdag 18 sep
tember a.s. telkens op Ned. 1.
We weten bij ervaring, hoe
kostelijk de Britten de typische
Dickenssfeer weten te treffen en
dus mogen we van deze uitzen
dingen hoge kwaliteit verwachten.
Maarhoe zit dat nu met de
afronding van het verhaal? De lief
hebbers van Dickens' werken weten
r al te goed. hoe vervelend het
boek over Erwin Drood eindigt: Edwin
is spoorloos verdwenen en juist als
emoties en een warnet van geheime
plannen een hoogtepunt bereiken,
houdt het verhaal op. Een tragische
gebeurtenis is hiervan oorzaak. De
pen ontviel als het ware aan de hand
van de beroemde auteur. Dickens werd
getroffen door een beroerte en stierf
op 9 juni 1870 terwijl zijn laatste ro
man onvoltooid bleef.
Vanzelfsprekend is dit werk van
Dickens mede gepubliceerd. Vele au
teurs hebben zich er later in verdiept,
hoe toch wel de oplossing van dit
drama had zullen zijn. Dickens heett
echter met niemand over gesproken.
Mogelijk stond de verdere ontwikke
ling van het verhaal hem zelf nog niet
juist voor ogen. want hij heeft meer'
malen verklaard „dat zijn personages
een eigen leven leidden waarvan hij
slechts de biograaf was".
Met een beetje goede wil mag men
aannemen, dat Dickens inderdaad heeft
geprobeerd, in de geschiedenis var
Edwin Drood een soort detective
historie te creëren. Men vergete echter
niet, dat hij bijzonder sterk was in het
scheppen van geheimzinnige situaties,
'die geleidelijk aan werden opgelost.
Doordat het werk op zo'n merkwaar
dig punt van mysterie werd afgebro
ken, is het gemakkelijk te zien als een
.detective".
Voltooid
Het is tenslotte de Engelsman John
Dickson Carr, moderne meester van de
criminal-story geweest, die ten bate
van een televisiefeuilleton het verhaal
naar eigen inzicht heeft voltooid. Wie
naar dit spel-in-vervolgen kijkt,
zal eindelijk weten, waar Edwin toch
wel is gebleven.
Een klein tipje van de sluier kunnen
wij al oplichten: zijn lichaam wordt
gevonden in een graf met ongèbluste
kalk. Maarhoe komt het daar en
wie is schuldig aan zyn dood? Dat zijn
geheimen, die Carr ontsluiert.
gehandhaafd.
Dickens-vereerders zullen misschien
niet zo zijn ingenomen met deze ma
noeuvre van de Britse televisie. Zij
zullen het een aantasting noemen van
het originele werk van een schrijver,
wiens naam onsterfelijk werd.
Zij zullen goed doen, dan eerst eens
te luisteren naar wat de Dickens-
vereerder bij uitnemendheid, Godfried
Bomans, voor het begin van de eerste
uitzending heeft te vertellen.
Hoe het zij, heel de ingewikkelde
historie, compleet met toegevoegde op
lossing, komt bij ons op het scherm.
Het zou te ver voeren, u het gehele
verhaal van Edwin Drood in herinne
ring te brengen.
Maar denkt u (indien u de roman
kent) nog even terug aan dat oud-
Engelse stadje Cloisterham, honderd
jaar geleden, en die rokerige, duistere
opiumkit in de armoedige haven
wijk aan dronken Jasper, een goede
bekende van het „oude opiumvrouw
tje", die zo'n hekel heeft aan Rosa'i
Radio vanavond
Hilversum I. 402 m. NCRV: 19 00 Nieuws
en weerpraatje; 19.10 Radiokrant; 19.30
Koorzang (gr): geestelijke liederen: 19.45
Klassieke orkestmuziek (gr.); 20.00 Lichte
muziek (opn.): 22.00 Haarlemse orgelmaand
1965: Kerkorgelconcert: klassieke en moderne
muziek (opn.): 22 30 Nieuws en SOS-berich-
ten: 22.40 Avondoverdenking; 22.55 Boekbe
spreking; 23.00 Amsterdams kamerorkest
(opn.): moderne muziek: 23.45 Klassieke
pianomuziek (gr.); 23.55-24.00 Nieuws.
im n. 298 m. AVRO: 18.00 Nieuws;
18.15 Actualiteiten: 18.20 Uitzending van de
Pacifistisch Socialistische Partij; 18.30 Man
nenwerk: licht programma, (met o.a. De
gesproken brief en sportactualiteiten); 20 00
"".05 Omroeporkest en soliste: klas-
ioderne muziek: 21.20 De geschie-
boek. literair programma:
2L50 Lichte
22.40
uit de i
VANAVOND TE ZIEN
Nederland 1 NCRV
8.25 uur is het weer tijd voor „Opsignoorke" met Louis Neefs. die
zijn landgenoten Jo Leemans en Jos Ghijsen ontvangt. Laat
ste aflevering, die „een beetje ondeugend" zal zijn volgens
Louis.
9.20 uur Duits televisiespel „Bartleby" naar het verhaal van Herman
Melville.
Nederland 2 VARA
8.01 uur (NTS) maandelijks jazzmagazine Improvisatie.
8.25 uur de mooie, rijke en voor vrouwelijk schoon zeer vatbare
detective inspecteur Amos Burke lost weer een moord-
probleem op.
9.15 uur filmrubriek.
VANAVOND TE HOREN
Hilversum I NCRV
8.00 uur geen Zomermozaïek meer, maar twee uren lichte muziek.
10.00 uur Cor Kee speelt werken van Bach en eigen composities op
het orgel van Haarlems St. Bavo.
11.00 uur concert van moderne werken door het Amsterdams Kamer-
Hilversum II AVRO
8.05 uur begint een concert te geven door het Omroeporkest en de
pianiste Viviane Gómóri: 2e pianoconcert van Beethoven
en 12e symfonie van Shostakowitch (eerste uitvoering in
Nederland); dirigent Maurits van den Berg.
9.50 uur solistenparade, opgewekte zang en muziek.
11.05 uur Nieuws en actualiteiten uit de wereld van de lichte muziek.
verloofde Edwin Drood, in de wande- garandeerd wordt.
feit dat het huwelijk meer op een
zakelijke overeenkomst van weder
zijdse ouders dan op genegenheid tus
sen de beide jongelieden zal berusten,
Hoe zij er daarom maar van af willen
zienomdat er een andere echte
minnaar in, het spel is: Neville Land
less, tweelingbroer van Helena, die
warme vriendschap sluit met Rosa.
Edivin weg
En dan het plan voor een verzoe
ningsdiner dat Jasper wil geven op
kerstavond maar dat niet kan doorgaan
omdatjuist, omdat Edwin ineens
is verdwenen.
Zeker, dat is de hoofdlijn uit het
authentieke Dickens-verhaal,
natuurlijk nog veel meer hoogst eigen
aardige personages te pas komen.
Enfin, u bent weer een beetje ge
oriënteerd. Nu maar even wachten tot
vrijdag 10 septemberen het roman
tische drama zal u zeker meeslepen in
deze Britse opvoering, waarbij Neder
landse ondertiteling natuurlijk gcr
Vanavond beklemmend spel
(Van onze radio- en tv-redactie)
BUSSUM „Bartleby is dood."
Dat is de gedachte, die notaris
Morrisson (bij zijn vrienden be
kend onder de bijnaam „de rijke
Astor"), niet loslaat. Ja, Bartleby,
de verstilde kopiist die zwijgend
het hele notariskantoor enerveerde
totdat hij wegens niets-doen werd
ontslagen en verdween in een
armenhuis, is dood. Maar wie was
hij toch. tijdens zijn leven
De NCRV heeft het er op gewaagd,
de Duitse televisie-opvoering van het
spel „Bartleby" van de Amerikaanse
auteur Herman Melville voor de uit
zending vanavond op Ned. 1 te laten
na-synchroniseren. Dat wil dus zeggen
dat Nederlandse acteurs de tekst heb
ben nagesproken in eigen taal.
Men ziet de Duitse acteurs en hoort
de stemmen van o.a. Bernard Droog
(titelrol), Rob Geraeds (notaris) en
nog twaalf andere combinaties van
stem en actie 'in dit drukbezette en
uitsluitend door mannen gespeelde
stuk dat anderhalf uur duurt.
ging en geluid niet altijd volkomen
gelijk kunnen lopen, maar aangezien
de Duitse taal vrij sterk verwant is
aan de Nederlandse, kan n
wagen en wij zijn benieuwd, hoe het
is uitgevallen. In elk geval is het een
grote prestatie voor acteurs en tech
nici, waaraan lange en intense arbeid
vooraf gaat.
NEGATIEF
een wapen te hebben tegen opper
vlakkigheid en onvolwassenheid tegen
beter weten in". In een van zijn
bewaarde brieven schreef hij eens:
„Midden in de menselijke ziel ligt een
eiland vol geluk en vreugde, maar het
is omgeven door nauwelijks gekende
levensangsten".
Deze levensfilosofie kenmerkt al
zijn werken. Misschien hebt u hem al
herkend als de schrijver van befaam
de verhalen als Billy Budd en Moby
Dick. Hij is dikwijls genoemd als de
grote voorloper van Kaf ka.
Opmerkelijk is, dat zijn 'verhalen
juist om hun diepere achtergrond: de
menselijke angsten die hem verhinde
ren de blijheid van het leven te
herkennen en te aanvaarden, ook nu
nog graag worden gelezen.
Melville overleed in 1891, 82 jaar
oud. In 1924 werd het verhaal Bartleby
her-ontdekt en opnieuw met groot
succes uitgegeven.
Het zal u hopelijk goed doen, met
deze kleine wetenschap omtrent de
auteur vanavond te kijken naar de
NCRV-uitzending.
Televisie vanavond
Nederland I. NTS: 19.00 Nieuws in
9.01 Voor de kleuters: 19.0
jeugdjournaal:
Men bereide zich voor op een spel
dat begint met het slot: de overpein
zing van de rijke notaris na de dood
van de man. die eenmaal in zijn
dienst was en hem zowel als het
andere personeel sterk intrigeerde
door... ja feitelijk door zijn negatieve
persoonlijkheid.
In de herinnering van de notaris
komt die benarde tijd terug: Bartleby
zit weer achter zijn bureau en ko
pieert zeer ijverig akten. Hij spreekt
niet veel en zeker nooit over zichzelf.
Niemand weet, waar hij eigenlijk
vandaan komt, nu ja. hij was eerder
bij de posterijen in dienst, dat is alles
at men heeft gehoord.
Bartleby is een uiterst rustige figuur,
maar door het waas van afgesloten
heid dat hem omringt, maakt hij zijn
medemensen steeds nerveuzer. Ook de
notaris ontkomt er niet aan, hij wordt
als het ware gefixeerd door deze
vreemde man.
Langzamerhand vermindert het
tempo van Bartleby, die al op jaren is,
zoals dat van de slinger van een klok
die bijna is afgelopen. Minder en
minder komt er uit zijn handen en
tenslotte blijft hij bewegingloos zitten
achter onbeschreven vellen papier....
Dan acht de notaris de tijd geko
men om hem te ontslaan, vooral,
wanneer hij er achter komt dat Bart
leby het kantoor nooit verlaat, niet om
te eten en niet om te slapen.... neen,
deze figuur móét weg!
Des te erger gaat de gedachte aan
het persoonlijke, onbekende leven
van deze man de notaris beklemmen,
als bij informatie blijkt dat hij vroe
ger bij de posterijen niets anders
deed dan onbestelbare brieven ver
branden....
ONOPGELOST
En nu is Bartleby, de vreemde, be
rustende man, dood. Hij is gegaan
zoals hij kwam en het geheim van
zijn zwaarmoedige verstilling blijft
onopgelost.
Herman Melville heeft men dit ver
haal dat hij in J853 op 34-jarige
leeftijd (het is dus bepaald géén
eigentijdse geschiedenis!) schreef,
veel meer willen uitdrukken dan het
spel oppervlakkig bekeken schenkt.
Hij zei van zichzelf: „Ik ben een
J somber christen al ben ik geen pes
simist; maar ik ben in elk geval geen
optimist, al was het alleen maar om
tot gewest, reglor
I; NCRV: 19.35 De Lucy Show;
NTS: 20.00 Journaal; 20 20 Socutera; NCRV:
•Signoorke: muzikale show: 20.55
21.20 Bartleby. TV-spel; 22.50 Dag
sluiting NTS: 2235-23.00 Journaal.
-• ji NTS: 20.00 Journaal: 20.01
maandelijks jazz-programma:
s Law - De zaak Madison
geschikt voor jeugdi-
go h kijkers)2i.i5 Filmvenster; 21.45-22.10
België. Nederlands pi-„-.
19.30 Engelse les: 19.43 De smokkelaars, film
voor de jeugd; 20.00 Journaal: 20.25 Elekti
tragedie van R. Strauss; 22.25 Journaal.
1908) Er bestaan vele opvattingen
over het ontstaan van de Nederlandse
vlag. Volgens de eenvoudigste ziens
wijze werd tijdens de opstand tegen
Spanje de prinsenvlag naast de staten-
vlag gebruikt en heeft eerstgenoemde
vlag de laatste verdrongen. Doordat
het oranje door rood werd vervangen,
is tenslotte het rood-wit-blauw te
voorschijn gekomen.
Nu zijn er helaas weinig dingen zó
onzeker als juist het ontstaan van
onze vlag. We kunnen er mee instem-
dat de Nederlandse vlag
Nederlandse
vlaggen
dat het oranjc-blanje-bleu
prinsenvlag zijn oorsprong
kleuren heeft gevonden.
Stappen wc over al deze onzeker
heden heen, dan moeten
naast de statenvlag gevoerd. Op ver
schillende schilderstukken uit de 16de
en 17de eeuw, waarop zeeslagen In
beeld zijn gebracht, kunnen we op de
Nederlandse schepen dan ook vlaggen
van allerlei soort zien wappereh: de
statenvlag, en ook de prinsenvlag zo
als we die nu kennen, maar eveneens
vlaggen met vele banen die ons mo
de menteel een beetje vreemd aandoen,
deze De driekleur schijnt het in de con
currentiestrijd tenslotte tc hebben
gewonnen en aangezien In de tweede
moedelyk haar oorsprong vindt in de gens tot de erkenning komen, dat
kleuren van de Trins van Oranje, een uniforme prinsenvlag
•vol- helft van de 17de c
waarbij het oranje geleidelijk door het lijk geen sprake
méér dan voor het eerst vai
zekerheid gesproken. Dat kon
allerminst. Het vlag zijn, maar ook de drieklenr
Oranje, dat ook een vlag met meer dan drie ba-
rood is verdrongen. Maar
een vermoeden is dst niet
hierover bestaat er
livrei van de Prins
voor het eerst in 1577 werd beschre
ven zou volgens deskundigen afgeleid
kunnen zijn van de blauwe jacht- kon zelfs tot 10 lopen! De prinsenvlag
de oranjebaan
herhaaldelijk door een rode werd
•anke- vervangen, kan daaruit worden ver-
In 1572 wordt klaard, waarom de rood-wit-blauwe
de prinsenvlag vlag tenslotte door de Bataafse repn-
effen oranje bliek werd overgenomen, althans als
enige officiële landsvlag werd aan
vaard. Maar het is niet juist te ver-
Het aantal banen dat bij het onderstellen dat in het begin van de
deze vlag werd gebruikt, tachtigjarige oorlog de prinsgezinden
,de" prinsenvlag in zijn hul-
•ankeiyk gebruikt naast die dige vorm beschikten.
O ja, we moeten ook nog vertellen
1000 jaar oude Deense wal
hoorn in zijn wapen met het zilveren
beslag en de rode snoeren. We hebben der Bourgondiërs,
hier het rood, wit en blauw dus al II in 1581 als vorst
kant en klaar voor ons. Maar aan
gezien destijds tussen rood, dat in de
heraldiek keel wordt genoemd, en
oranje geen principieel onderscheid geel veld, welke kleuren later werden
werd gemaakt, is het best mogelijk omgedraaid) werd de prinsenvlag Nadruk verboden.
de officiële statenvlag werd irige- die tot in het midden van de vorige
eeuw nog als bolwerk heeft dienst
Na een klein kwartiertje lopen
hadden ze de auto bereikt. De coram'
's maakte het portier open en sprak:
„Agent Walgraaf en ik zullen onze
gevangene naar het bureau brengen,
Blekkie. Zorg jij met Josje dat de fiets
daar komt? Dan wacht ik jullie er op en
dan gaan we met ons drietjes naar
huls."
Josje vond het wel prettig, dat hij niet
met de postbode in de auto hoefde. Niet
dat hij bang was, dat de man iets zou
doen, maar de aanblik van de sombere,
verslagen gevangene stemde hem ver
drietig. Natuurlijk was het heel fijn, dat
Blekkie en hij de brandstichter hadden
gevangen. Maar er was toch ook een heel
ttige kant aan.
wagen reed weg, met de commissa
ris aan het stuur en de agent ei
postbode samen op de achterbank.
„Kom, Josje, klim maar weer op de
bagagedrager," zei Blekkie. „Ik hoop dat
deze fiets niet te hoog voor mij is.
Misschien zal het net gaan."
Gelukkig ging het inderdaad net, zod^t
de jongens niet hoefden te lopen. Blekkie
reed voorzichtig over de smalle bospaad
jes, maar de weg die hij nam was toch
heel wat korter dan de weg die de
commissaris in de auto moest nemen en
zo waren ze dus maar goed tien minuten
later bij het kleine politiebureau, waar
commissaris Bonebakker hen al stond op
te wachten.
„Laat de fiets "hier maar achter," zei
hij tegen Blekkie. „En stap in. Je vader
en moeder zullen niet weten waar je
blijft, Josje!"
Nu, meneer en mevrouw Joppers had
den zich inderdaad een beetje ongerust
gemaakt toen hun zoon zo lang weg
bleef. En natuurlijk keken ze geweldig
op, toen ze hoorden dat Blekkie en Josje
de brandstichter hadden betrapt en dat
die nu gevangen genomen was. Moeder
Joppers schudde wel zes maal haar hoofd
en zei dan:
„Wat ben jij toch een waaghals ge
weest, Josje! En wat een geluk dat het
allemaal zo goed afgelopen is!"
„Nu, maar ik vind het ontzettend
moedig van je, hoor Jos!" riep Jesje uit.
„En komen jullie nu even bij Pim
kijken? Hij is toch zo leuk. Ik ga hem
eten geven."
102
Die ene keer in het jaar eet de herder niet
onder de blote hemel of in zijn hut. De schapen
blijven alleen met de honden. Hij zit naast
Zweder, en Joryt Volmar aan de andere zijde van
de Grobbenuus-boer. Voor de eerste keer, want
hij heeft zich nooit tot de vrienden van Zweder
gerekend. Maar nu is hij met Martine en Andres
meegekomen.
Na het voorlezen van het kerstevangelie zit
Joryt lange tijd heel stil, hij hoort de praat en het
lachen van de anderen. Zweder heeft voor alle
aanzittenden een apart woord. Hij is ernstig,
maar ook vrolijk, omdat ze de geboorte van het
Licht vieren en dan mag er eigenlijk alleen maar
aats zijn voor vreugde.
In de haard knappert de stobbe, de vlammen
kringelen er omheen als rossige veren die op de
wind wapperen. Ze verlichten de gezichten en de
handen, die nu rusten of verstrooid grijpen naar
een noot of een gesuikerde vrucht, welke na het
vlees op tafel gebracht zijn. De mannen houden
het oor van hun bierkroes vast of ze strijken langs
hun kin, alsof ze lang en veel moeten nadenken
over wat de boer zegt.
Marye zitNtussen de vrouwen en meisjes in.
Kijk, zegt ze, merk jullie wel hoe Pee er
uitziet? Alsof hij uit Bethlehem gekomen is. Wat
hij daar aanschouwde, heeft hij mee naar hier
gebracht, in zijn ogen en in zijn gezicht. Het staat
erop afgedrukt. Het is wezenlijk waar dat Pee
niet meer helemaal onder ons leeft. Zweder zei
van de zomer al dat het tijd wordt voor hem om
zijn hoorn over te geven.
De herder zit dicht bij de grote lamp, maar het
is niet alleen dat licht dat hem overschijnt. Het is
iets wat van binnenuit komt.
door DIGNATE ROBBERTZ
Jij zou de hoorn van Pee kunnen overnemen,
zegt ze later op de avond tegen Libbe. Jij bent
de enige in 't Horst die erop zal kunnen blazen.
Bewaar je hart zuiver en ga niet te veel onder
mensen.
Libbe houdt er niet van als Marye zo tegen hem
spreekt. Hij kan niet tegen zich zelf ingaan. Een
heleboel dingen die de goede boerin van hem
verwacht, zal hij niet kunnen doen. Vanavond
heeft ze hem een plaats gegeven naast Martine
Volmar. Het is niet de gewoonte om het dienst
volk tussen de gasten te laten zitten. Marye doet
dat om te tonen hoe ze op Libbe gesteld is. De
jongen voelt zich niet helemaal op zijn gemak.
Martine Volmar is hier als mevrouw Maler.
Alleen aan haar jurk, die heel anders van snit en
kleur is dan de kleding van Marye en de meisjes,
kun je dat al zien. Maar er is nog veel meer wat
Libbe voelt. Martine dénkt anders. Hij is er zeker
van dat ze hel hele Grobbenuus mét allen die
erin zijn, met de meubels en wat op tafel staat,
ook anders ziet. Bovendien heeft hij in het atelier
van haar man met Dries Borne gevochten. Ze
hebben elkander vaak gezien na die ongeluks
avond. Op het erf van Zweder of onderweg.
Martine is niet minder vriendelijk dan vroeger op
de diele.
Oh, Libbe. zegt ze als hij zit te draaien en
aan het tafelkleed te frommelen, nu durf je
toch wel een vrouw aankijken? Voor mij hoef je
zeker niet bang te zijn, ik ben altijd ongevaarlijk
voor je geweest. Ze plaagt hem, maar ze doet het
op zo'n goedhartige manier dat hij erom lachen
kan.
Als ze nog wat over de oogst zegt en dan ineens
Jeichiens naam noemt, vergeet hij zijn schuwheid
en begint zelfs loslippig te worden. Ja, Jeichien
was Lenters meisje, maar hij kende haar al veel
langer. Libbe zegt verwarde dingen, die niets met
elkaar te maken hebben, maar Martine begrijpt
daaruit hoe het was en hoe het nu is. Lenter
heeft van Jeichien gehouden op zijn hartstochte
lijke wijze, zoals hij van heel het leven hield. Om
ervan te zingen en te dansen, heel de dag door.
Jeichien was bang voor zo'n liefde. Zonder dat ze
het wist, hield ze meer van Libbe. Nu is het alles
goed en ja... Libbe weet niet of hij het wel
zeggen mag. Zelfs Marye weet het nog niet en zij
heeft wel het eerste recht. Jeichien en hij willen
trouwen. Als het kan, het komende voorjaar. Het
mankeert nog aan een huis. Op de zolder van 't
Grobbenuus kunnen ze zeker een kamer krijgen,
misschien wel de grote met het uitzicht over de
heide. Eigenlijk is dat de logeerkamer, maar er
komen nooit logés op de hoeve.
Libbe zit met zijn elleboog op de tafel gesteund
naar Martine toegebogen. Zijn hoofd in zijn hand,
dicht bij het hare. Vroeger zat Lenter zo bij haar
om naar haar gefantaseerde verhalen te luisteren.
Libbe lijkt een beetje op Lenter, nu hij zo vrij is
in zijn spreken en de liefde voor Jeichien als
zonnetjes uit zijn ogen straalt.
(Wordl vervolgd)
